Skírnir - 01.01.1980, Blaðsíða 159

SKIRNIR
LEIKRIT OG LEIKHUS
157
persónugerðin í þeim flestum byggist upp um einhverskonar
siðferðislegar andstæður. Einatt er hann að fjalla í afkáralegu
farsaformi um ýktar og stílfærðar persónugervingar sígildra
mannlegra eðlisþátta; þar sem best lætur verða leikþættir hans
afkáraleg leikljóð um sálarlíf og tilfinningar.
Af einhverjum ástæðum hefur Oddur lengi haft heilmikinn
hug á söguefni frá endurreisnartímanum á Italíu, Alexandri
páfa Borgia og börnum hans, Sesari og Lúkresíu og því fólki.
Um páfa þennan samdi Oddur fyrst einþáttung, Köngurlóna,
sem Gríma sýndi, þá útvarpsleikrit með söngvum, Brúðkaup
furstans í Fernara, loks virkjamikið leiksviðsverk, Dansleik. Það
er eins og mig minni að efnið yrði skemmtilegast í útvarpinu.
En satt að segja kemur frum-hugmynd leiksins fullvel fram í
fyrstu gerð hans: mynd köngurlóar sem ríður net sitt um alla
aðra í leiknum, spriklar að lokum ósjálfbjarga í eigin neti. í
öllu falli er mynd og hlutverk páfa sjálfs, sem lýst er með kyn-
legum blendingi fíflsku og slægðar, síbernsku og grályndrar elli,
eftirminnilegust úr öllum gerðum leiksins; en miklu miður
gekk í Dansleik að skipa öðrum frásagnarefnum og manngerv-
ingum leiksins í kringum hann þrátt fyrir heilmikla viðhöfn
í sviðsetningu Þjóðleikhússins. Dansleikur er fjarstæðufenginn
dæmileikur siðferðislegs efnis, svo mikið er víst. En yrkisefni
leiksins, dæmi ills og góðs, sakleysis og siðspillingar sem leikur-
inn lýsir hygg ég að Oddur hafi enn ekki ort á enda.
Oddur fær oft glúrnar hugmyndir til leikrita sinna þótt mis-
jafnt gangi að vinna úr þeim. Og þó er sjálft hugmyndaefnið,
kveikjurnar í leikjunum ekki allténd ýkja nýstárlegar, einar út
af fyrir sig; það sem honum tekst best finnst mér oft vera leikur
með eða tilbrigði við yrkisefnin, útsetning þeirra fyrir svið, oft
í stuttum þáttum. Af þessu tagi eru Amalía, Jóðlíf, Tíu tilbrigði,
Sónata fyrir tvo kalla. Það má einu gilda hvort leikpersónur
eru eins og í síðastnefnda þættinum útjaskaðir fylliraftar á bekk
undir Leifsstyttunni eða börn í móðurkviði, eins og í Jóðlífi;
fyrr en varir eru lrinar sömu siðferðislegu andstæður, sambæri-
legar manngerðir komnar upp á tening; fólkið í leikjunum af-
káralegar manngervingar tilfinninga og hugarfars sem lýst er
með grófum farsalátum. Oft er farið með yrkisefnin með paród-