Þjóðmál - 01.03.2009, Page 18

16 Þjóðmál VOR 2009
Það er undarlegt að nú skuli frjálshyggjan vera í vörn vegna þeirrar fjármálakreppu
sem gengur yfir heiminn og Ísland . Frjáls­
hyggju menn hafa gagnrýnt fjármálakerfi
Vestur landa um langa hríð, meðal annars
með þeim rökum að það bjóði upp á vanda­
mál eins og þau sem nú þarf að fást við .
Athugun á núverandi kreppu leiðir í ljós
með skýrum hætti að hana má rekja til þeirra
galla sem frjáls hyggju menn hafa alla tíð bent
á . Engu að síður fær frjálshyggjan á sig árásir
fyrir að hafa valdið til dæmis hruni íslensku
bankanna . Því miður þarf að taka þær árásir
alvarlega, hversu fjarstæðu kenndar sem þær
eru, því þær eru bæði algengar og settar fram
af fólki sem tekið er mark á .
Enginn þeirra, sem nú gagnrýna frjáls­
hyggju, hefur sýnt mikinn skilning á þeirri
kreppu sem nú er í bankakerfinu . Ekki hefur
verið bent á neitt sérstakt við frjálshyggju,
sem sýnilega hefur valdið hruni bankanna á
Íslandi . Aðeins hefur verið sagt að bankarnir
hafi verið gráðug einkafyrirtæki sem fóru
á hausinn . Engar almennilegar skýringar
hafa verið settar fram á því hvernig frelsi
var orsökin . Skýringar frjálshyggjumanna
hafa aftur á móti verið til um langa hríð .
Þannig spáðu frjálshyggjumenn núverandi
fjármálakreppu, rétt eins og þeir spáðu
kreppunni miklu á síðustu öld .
Hættur bankakerfisins:
skuldir á skuldir ofan í skjóli ríkisins
Bankakerfið byggist á skuldum . Pen ing ­ar þeir sem fólk telur sig eiga á banka­
bókum, eru ekkert annað en skuld bank­
anna við það . Bankastofnanir taka líka
meira að láni en bara innistæðurnar . Þar að
auki hafa á undanförnum árum ýmis önnur
skuldaskjöl verið notuð í stað peninga, svo
sem pakkar fasteigna­ og fyrirtækjalána, sem
hafa verið kallaðir ígildi peninga í bókum
fyrirtækja (e . cash equivalents) .
Öll þessi lántaka skapar lítið sem ekkert .
Hún í sjálfu sér þenur bara út peninga­
magn ið og skapar þannig verðbólgu eftir
því sem hún eykst . Aukið peningamagn
felur venjulega ekki í sér aukið notagildi
peninganna . Ekki skiptir máli hvort
peningamagn er 100 milljarðar, 1000
milljarðar eða 10 .000 milljarðar . Svo dæmi
Gunnlaugur Jónsson
Hin undarlega vörn
frjálshyggjunnar