Þjóðmál - 01.03.2009, Síða 39

Þjóðmál VOR 2009 37
eðlileg bankaviðskipti fólks og fyrirtækja
féllu niður, skortur á nauðsynjavörum væri
yfirvofandi og hætta á að nauðsynleg lyf
og hjúkrunarvörur fengjust ekki . Þessar
spár rættust ekki, þökk sé viðbrögðum
stjórnvalda, sem störfuðu við erfiðar
aðstæður .
Greinilegt var að þingmenn fundu allir
til mikillar ábyrgðar og vildu gera allt sem í
þeirra valdi stóð til að takast á við vandann .
Allir vildu leggja hönd á plóginn . Við þessar
óvenjulegu aðstæður komu glögglega fram
hin mismunandi hlutverk löggjafar valds ins
og framkvæmdavalds ins .
Hlutverk ríkisstjórnarinnar var að veita
fram kvæmdavaldinu forystu í umboði
þingsins . Mikið mæddi á henni, alls kyns
verkefni og úrlausnarefni, ákvarðanir, sam­
hæfing aðgerða, miðlun upplýsinga innan
þings og utan til ólíkra aðila . Það var
hlutverk fram kvæmda valdsins í hnotskurn .
Þingi líkt við búðarkassa
Þingmenn voru hins vegar ekki alltaf sátt­ir við hlutverk sitt . Það endurspeglaðist
m .a . í umræðum á þingi þann 5 . nóvember
2008, sem spunnust um hlutverk þingsins
í efna hagsaðgerðum og vöktu þær nokkra
athygli .
Katrín Jakobsdóttir þingmaður Vinstri
grænna hóf umræðuna og vék að „hlutverki
þingsins í núverandi efnahagsástandi“ .
Hún taldi að þinginu væri haldið utan
við allar ákvarðanir, en benti þó á að tvær
um ræður um efnahagsmál hefðu farið fram .
Vissu lega hefðu einstakar nefndir tekið málin
til umfjöllunar, einkum viðskiptanefnd,
efna hags­ og skattanefnd og fjárlaganefnd,
en „…aðallega þó til að fá upplýsingar .
Þegar kemur að því að leggja til aðgerðir
til að bregðast við ástandinu fer sú umræða
fram hjá ráð herrum ríkisstjórnarinnar,
hjá framkvæmda valdinu, ekki í nefndum
þingsins sem eru aðallega í því að kynna sér
málin“ .
Hún beindi síðan þeirri fyrirspurn til Pét­
urs Blönd al þingmanns Sjálfstæðisflokksins
og þá ver andi formanns efnahags­ og skatta­
nefnd ar hvort ekki þyrfti:
„… að efla hlutverk efnahags­ og skatta­
nefndar og þingsins alls við að taka
ákvarðanir, ekki bara að kynna sér málin og
votta svo ákvarðanir sem má segja að þegar
hafi verið teknar .“
Katrín velti því fyrir sér hvort það hefði
ekki átt að vera hlutverk þingsins að móta
efnahagsáætlun fyrir þjóðina . Hún spurði:
„Er Alþingi fyrst og fremst umræðu vett­
vangur eða tekur það raunverulegar ákvarð­
anir? Virkar það eins og búðarkassi þegar
einhver annar hefur fyllt körfuna?“
Myndlíkingin um búðarkassann var hent
á lofti af öðrum þingmönnum og rataði
í fjölmiðlana við misjafnar undirtektir
almenn ings og varð tilefni umræðu í
samfélaginu um hlutverk þingmanna og
þingsins við þessar aðstæður .
Lagasetningin
hafði brugðist
Í svari sínu benti Pétur Blöndal réttilega á að það væri hlutverk þingsins að setja
lagarammann sem þjóðfélagið starfaði eftir
og hafa eftirlit með framkvæmdavaldinu .
Hann taldi að í ljósi ástandsins væri greini­
legt að lagasetningin hefði brugðist, svo og
eftirlitið og eftirlitsstofnanirnar . Jafnframt
var rætt um sjálfstæði stofnana til að taka
ákvarðanir án atbeina þingsins t .d . með
hlið sjón af þá umdeildum vaxtaákvörð un­
um Seðla banka Íslands .
Pétur lagði áherslu á ákveðna þætti varð­
andi fjölskyldurnar og atvinnulífið í land­
inu sem þingið þyrfti að bregðast við .
Ljóst mátti vera af umræðunni að margir
þingmenn upplifðu sig á hliðarlínu í at­