Morgunblaðið - 07.11.1970, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGU'R 7. NOVEMBER 1970
EFTIR
GÍSLA SIGURÐSSON
1 dagskrá síðustu viku hefur verið of
fátt um fína drætti, ef svo mættti segja.
Langbezta efni vikunnar var umræðu-
þátturinn um ítök kirkjunnar meðal
fólksins, sem Gylfi Baldursson stýrði.
Þessi þáttur tókst mun betur en sá
fyrsti með sama naíni, enda var form-
inu eilítið breytt: Engin löng inngangs-
erindi, en komið beint að efninu með
umræðum, sem voru allan tímann á eins
rökrænu planl og bezt er hægt að búast
við, þegar trúmál eru annars vegar.
Hins vegar hlýtur að koma þar í um-
ræðum um kirkju og trúmál, að rökræn
atriði þrýtur og trúræn atriði taka við.
Þannig verður það til dæmis, þegar
kirkjunnar menn fara að tala um náð
guðs og annað þvi um líkt, sem ekki er
gott að rökræða. Formælendur kirkj-
unnar, þeir Sigurbjöm Guðmundsson,
verkfræðingur, og séra Bemharður
Guðmundsson, æskulýðsfulltrúi þjóð-
kirkjunnar, stóðu fyrir máli sínu með
festu og virðuleik. Hlutverk þess er
gagnrýnir kirkjuna, sýnist vera auð-
veldara í svona umræðum, en kennar-
amir, Ásdis Skúladóttir og Sverrir
Hólmarsson, hættu sér aldrei út á of
hálan ís og komu fram sjónarmiðum
efasemdanna með hófsemi og stundum
haldgóðum rökum.
★
Það kom í ljós, að í rauninni er hverf-
andi sem rikið leggur til kirkjubygg-
inga; þær komast að mestu upp fyrir
framlög hinna áhugasömu. En ítök
kirkjunnar meðal fólksins, almennt, eru
samt ekki mjög mikil. Menn spyrja
ekki: „Hvað getur kirkjan gert fyrir
mig?“, og ennþá siður: „Hvað get ég
gert fyrir kirkjuna?“ Það er rétt, sem
Gylfi sagði í inngangi sínum: „Flestir
spyrja einskis." En hvers vegna eru
ítök kirkjunnar svo lítil? Kannski er
það vegna þess, að of mikið hefur verið
gert úr hlutverki prestsins; þátttakend-
ur voru sammála um það. Það er rétt,
að íslendingar hafa að jafnaði lagt mik-
ið upp úr því, hvemig prestinum segist,
en minna er spurt um, hvort fólk kom-
ist í rétta stemningu í kirkjunni og
snertingu við guðdóminn. Ásdís nefndi
mærð- og vælusón hjá prestum og þarf
ekki annað en hluta á útvarpsmessur til
að heyra þennan furðulega vælusón,
sem hlýtur að teljast mjög fráhrind-
andi. Alla vega eykur hann ekki itök
kirkjunnar meðai fólksins. Afstaða
Sverris var dæmigerð fyrir efasemda-
manninn, sem líður kirkjuna vegna
þess, að kristið siðferði er honum að
skapi og hann vonar, að kirkjan standi
að minnsta kosti vörð um það. En þama
ski’lur á milii þess, sem trúir og hins er
efast. Sigurbjöm kvaðst ekki sjá neinn
tilgang með kirkjunni, sem siðferðis-
stofnun einvörðungu. Enda má nefna
mörg dæmi um heiðið siðferði, sem til
fyrirmyndar getur talizt, og alla vega
ekki verra en siðferðið upp og ofan í
hinum kristnu þjóðfélögum. Hins vegar
var þörf áminning Sverris um „úrelt
hópsiðgæði", sem ekki á lengur við,
enda byggt á hræðslu. Nú viljum við, að
miðað sé við einstaklinginn, líka í sið-
gæðinu. En þörf mannsins fyrir eitthvað
haldgott heldur áfram, eins og séra
Bemharður sagði, og það verður vanda-
mál að finna því farveg á hverjum tima.
Þó sífellt sé verið að þreifa sig áfram
með popmessum og líku, er öðru haldið
1 gildi, sem afdankað hlýtur að teljast.
Hvað með kverið til dæmis, þar sem því
er haldið fram, að valdastéttin sé frá
Guði og hvatt til að smjaðrað sé fyrir
henni. Sömuleiðis að stéttaskiptingin sé
guðleg. Og eitthvað munu rauðsokkur
hafa við það boðorð að athuga, að kon-
ur séu eiginmönnum undirgefnar, líkt
og drottni.
★
Hvað er kirkjan? Frá Sjónarmiði
Sverris er hún stofnun, sem hefur stað-
ið vörð um úreltar skoðanir víða um
heim, þó ekki á Islandi. En hvað segir
séra Bernharður?: „Kirkjan er guð að
starfi meðal rnanna." Kannski er það
fullgilt svar, en dálítið er það abstrakt,
Wkt og þegar farið er að tala um náð-
ina. Og furðulegt fannst mér að heyra,
að allt mannlíf eigi að vera á hverfanda
hveli hér í Reykjavík. Það væri synd að
segja, að bjartsýni mótaði sUka skoðun.
Margt anmað kom til umræðu. Tii
dæmis það, að fáttt ungt fólk muni hafa
einurð til að andmœla fermingunnd og
fáir taki fenmingarheitið alvarlega. Svo
heitir, að fermimgin sé staðfesting á
skiminnd, en mætti þá ekki spyrja,
hvort fermingin sé ekki framkvæmd all-
mörgum árum og snemma. Þrettán ára
ungltngar eru ennþá böm og hafa eng-
an amdltegan þroska til að meta þá játn-
ingu, sem í athöfninni felst. Ásdis taldi
að rétt væri að kynna önnur trúarbrögð
í skólunum fyrst svo heitir, að hér sé
trúfrelsi. Og svo var það með kærleik-
ann; hvert á að beina honum? Á það að
vera kærleikur manna til guðs og guðs
til manna? Sverrir taldi, að kærleikur
manna á málli væri ólíkt mikilvægari.
Sem sagt, þetta voru þægilegar og at-
hyglisverðar umræður og lengi hefi ég
haft grun um það, sem séra Bernharður
staðhæfði í lokin, að „kirkjan getur
aldrei sannfært neinn mann um trú.
Kirkjan er samfélag þeirra, sem trúa.“
★
Sigfússon-kvartettinn er ugglaust góð-
ur á sínum stað, en hvort sá staður er í
sjónvarpinu er ég ekki viss um. Þetta
er eittt af því efnl, sem eðli málsins sam-
kvæmt nýtur sín ekki í sjónvarpi og
verður til þess, að þeir sem fastast sitja,
leggja það á sig að standa upp og
teygja sig. En það er kannski hinn þarf-
asti hlutur. Aftur á móti má búast við,
að spurningaleikurinn hans Kristins
Hallssonar falli i góðan jarðveg, enda
er hann eins og vera ber, ekki allt of
alvörugefinn. Þó ætttu að vera takmörk
fyrir þvi, hvað heimskulegar spurning-
ar er hægt að leggja fyrir þátttakend-
ur, eins og til dæmis: „Hvað sögðu
Grikkir, þegar Rómverjar komu?"
★
Miðvikudagsmyndin 1‘Atalante var
gerð árið 1934 og þótti framúrstefnu-
verk á þeim tima, bæði hvað yrkisefni
snerti og ekki síður fyrir myndatöku,
sem sameinaði á frjálslegan hátt raun-
sæi og l'jóðrænu. Nýstárlegt telst þetta
verk Jean Vigo ekki lengur, en þar fyrir
var myndin þokkalegt efni, enda hafa
þetta gamlar kvikmyndir alltaf sérstakt
aðdráttarafl.
★
f norsku sjónvarpsleikriti eftir Hans
Manus Ystgaard hefur sérstök áherzla
verið lögð á myndræna tækni og ættd að
vera hollt fyrir innlenda höfunda að
kynnast þesskonar viðleitni. Svo virð-
ist, sem okkar menn hafi haft leiksviðið
um of i huga við samningu sjónvarps-
leikrita. Þetta leikrit minnti að sumu
leyti á sjónvarpsauglýsingar, enda var
heiti þess, „Gerið yðar vandamál að
voru“, auglýsingatexti frá banka. Þeg-
ar frjálslega er farið fram og aftur í
tímanum og blandað saman raunveru-
leika og hugleiðingum eða endurminn-
ingum, getur orðið erfitt að fylgjast
með og tæpast trúi ég, að allir hafi verið
með á nótunum frá upphafi til enda.
Þó tækni sé góð, má öllu ofgera og að
ýmsu leyti verður að teljast, að þetta
leikrit hafi fremur verið tæknileg æfing
en eftirminnilegt sjónvarpsleikrit.
Sólarfrí
í skammdeginu
Kynning víða um land
EINS og koimið hefur fram í
fréttuim, efnir Flugfélag íslands
til ódýrra vetrarferða til Kanarí-
eyja í vetur. Kanaríeyjar eru
sem k'un.nugt er, sá staður sem
Evrópubúar nota til oriofsdva;lar
þegar kólna tekur við Miðjairð-
arfhaf. Þar sem hér er um ail-
gjört nýmæli að ræða mumu
ferðdmar og tilhögun þeirra
verða kynntar á sérstö'kum
Kajnarieyjalkvöldum á næstUTmi.
Ráðgert er að fyrsta kynningar-
kvöldið verði í Vestmamnaeyjum
og þá á AJkuireyri, ísafirðd,
Hornafirði, Bgiilsstöðum og svo
frv., en alls er áætlað að hafa
kyniniinigairfkvöld á 12—14 stöðum
víðsvegar á lamdinu.
Á kynninigarkvöldumium miuin
Maricús Óm Antonsson, fyrr-
verandi fréttamaður, segja frá
Kanaríeyjum og sýna iitskugga-
myndir. Enntfremur verða sýnd-
ar ikvikmyndir frá þessum veð-
ursælu eyjum og fleira verðuir
til fróðleiiks og s(keimmtunar.
Fyrsta „sólarfrísferðin í
skaimmdegmu" en svo eru þess-
ar ferðir niefndar, verðiur fariin
frá íslandi 31. desemlber. Sú
ferð er fullbóikuð. Næsta ferð
verður tveim vilkum síðar og er
þegar milkið þókað í hama.
Ails er áætlað að fara átta
tveggja viikna ferðir og eina
ferð, sem tekur þrjár vikuir.
Auk tveggja fyrstu ferðamna
sem að framan greinir er nokik-
uð bókað í allar aðrar ferðir.
FLogið verður mteð þotumni
„GuUfaxa" báðar leiðir. Tveir
íslenzikir farairstjórar verða með
hverjum hópi. Aðaitfararstjóri
verður Guðmundur Steinsson.
Strákar náðu í rakett-
ur og kveikjarabensín
— í gömlu pakkhúsi
UM 20 strákar á Seltjarnarnesi
komust í gamalt pakkhús á
opnu svæði við Nesveg, sem í
voru geymar með bensíni á
kveikjara, sem er ákaflega eld-
fimt efni, og rakettur. Voru
strákarnir að kveikja í þessu og
dreifa því um í fyrradag og
gær, en í gærkvöldi hafði lög-
reglan náð í um 20 stráka á aldr
inum 10—13 ára, og höfðu þeir
skilað miklu af fengnum.
Lárus Salomonsson, lögreglu-
maður, sem hafði yfirheyrt
strákana tjáði Mbl. í gærkvöldi
að fyrst hefðu nokkrir strákar
brotizt inn í pakkhúsið, en heilu
hóparnir svo komið á eftir og
sótt eða fengið gefið kveikjara-
bensín og rakettur. Hafði einn
strákur brennzt í andliti við að
leika sér að þessu.
Var Barnaverndarnefnd í gær-
kvöldi að vinna að málum með
Lárusi. Eru strákarnir rækilega
áminntir, en Elldvarnaeftirlitið
ætlaði að taka fyrir pakkhús
þetta strax í morgun.
Var í gærkvöldi send út til-
kynning til foreldra á þessum
slóðum, um að gæta að því
hvort börn þeirra hefðu þessi
efni í fórum sinum, því úðinn
af bensíninu er ákaflega eldfim-
ur.
Thorvaldsenskonur
— safna fyrir hjartagæzlutæki
THORVALDSENSFÉLAGIÐ
verðiur 95 ára 19. nóvember
mæstkomanidi. Slíkium hátíðum á
feirli félagsina hetfuir ætíð verið
fagnað með því að gefa góðar
gjiafir ti'l llíkniarstarfa. Og á þeas-
um tímamótuim ættlia Thorvald-
semistfélagskomir að getfa Landa-
kotsspífiala taeki til að fyigjast
með hjartasjúklimigum.
Að undantförniu hafa konumar
verið önnum kafnar við að afla
fjár fyrir tækjunum. Hafa þær
komið af stað leikfangahapp-
drætti, eins og þær hatfa stumd-
um gert áður, þegar á hetfur
legið. Eru þar 100 vminingar og
drogið 10. nóvember. Hafa kon-
urnax farið um mieð happdrætt-
isrniða og selt þá þar sem mann-
söfniuðair er, á hljómlei'kum,
kvifcm'yndasýninguim o. s. frv.
Einmig hafa fyrirtæki, sem heyrt
hatfa um sötfniun þeirra og í hvaða
skyni hún er tekið þeim mjög
vel og lagt þeim til peningagjafir.
Fjölmenn útför Jón-
asar frá Grænavatni
_ Björk, Mývatnssveit, 5. nóv.
ÚTFÖR Jónasar Helgaaonar frá
Grsenavatni var gerð frá Stoútu-
staðakiirkju i dag að viðstöddu
mjög miklíu fjölmenni. í kirkj-
uinmii töluðu Pálll H. Jónason á
Lauguim og Ketill Þórisson í
Baldiursheimi, svo og sóknar-
prestiuriinn, »r. Örn Friðriksson,
sem j'atfnframt jairðsöng. Kirkju-
kór Skútustaðakirkj u og Karla-
kór Mývatnssveitar sunigu undir
stjórn Þórodds Jónssonar.
Jónas Helgason var fæddur á
Skútustöðum 6. septembeir 1887.
Foreldrar hams voru Helgi Jóns-
son, siiðair hreppstjóri á Græna-
vatni, og kona hanis Kristín Jóns
dóttir. Segja má að Jónias hatfi
verið kaminn atf hiniu mesta
diugnaðar- og myndarfólki í báð-
ar ættir. Sn'emma byrjaði Jónas
að læra að spila á orgel, var
m. a. einin vetur við nám í
Reykjavík hjá Brynjólfi Þor-
lákssyni. Að því loknu tók hann
við organistastarfi í Slkútustaða-
kirkju af föður sínuim Og hafði
það með höndum til dauðadags,
eða á 7. áratug.
Árið 1921 stofnaiði Jónas
ásamt öðrum karlakór Mývatna-
sveitar og stjónnaiði honium síð-
an 30—40 ár. Jónas var einin atf
stofnendum unjgtmenn'afélagsiinis
Mývetniings og heiðumstfélagi
þess síðasta ár. Hann var í stjórn
Hekliusambands norðlenzkra
karíaikóra, svo og Kirkjukóra-
samibands Þimgeyjarprótfastdæim-
is. Jónas var hreppstjóri Skútu-
ataðalhrepps um 20 ára skeið.
Hann gegndi ýmsum flieiri trún-
aðarstörtfum fyrir sveit og hér-
að. Fyrir öil hans miklu störtf
í þágu félaigs- og menningar-
mála í Mývaitnssveit, og alveg
sérstaklega fyrir organistastairf
í Skútustaðaikirkju vildi söfniuð-
urinn sýna honum virðingu og
þafeklæti með þvl að kosta út-
för hans. Kona Jónasar var
Hólmfríður Þórðardóttiir frá
Svartárkoti og l’itfir hún manm
sinn. — Kristján.