Vísir - 30.04.1933, Page 47

VÍSIR
báli't ellefta hundrað (1043) eða
hafði meir en þrefaldast á
þessu árabili. Verslunarumsetn-
ingin steig samt með enn ln*að-
ari skrefum. Verðmagn íslensku
verslunarinnar við útlönd
meira en tífaldaðist frá því um
aldamót fram til 1929, steig frá
ca. 14 milj. kr. upp i 151 milj,
kr. Ef maður reiknar þessa
aukningu á livert mannsbarn, •
er hún, vegna hins hraða vaxt-
ar ibúatölunnar nokkuð minni.
Náttúrlega verður líka að
hafa verðfall krónunnar i huga
i þessu sambandi.
Mikinn þátt í því að iosa is-
lensku verslunina úr viðjum
erlends, þ. e. dausks kaup-
mannavalds, einkum i kringum
bmd, átti án efa samvinnuhreyf-
ingin. Hún var upphaflega vax-
in upp úr þeim jarðvegi, sem
fyrir var, yfirtroðslum og við-
skiftasiðleysi hinna dönsku sel-
stöðukaupmanna, sem héldu
bœndum fjötruðum á skulda-
klafa. Til að byrja með var hún
ídveg óháðerlendumfjTÍrmynd-
um. Siðar sneið hún sér stakk 1
eftir ensku samvinnulireyfing-
unni seni kend er við Roelidale.
Viðskiftin við Eugiendinga, sem
urðu fyrsti visirinn að pen-
ingaverslun hér á landi, lyftu
undir með samvinnuhreyfing-
unni um leið og þau gerðu
bœndur selstöðukaupmönnum
óháðíiri og léttu þeim þannig
fyrstu sporin á vegi þeirra til
samtaka í baráttunni á móti
skuldaþrælkuninni við Dani.
Innflutningsbannið á lifandi fé
til Englands 1897 varð þá einn-
ig tii mikils hnekkis fyrir við-
gang samvinnuhreyfingarinn-
ar á bernskuárum hennar. Fjár-
skorturinn hefir altaf verið
henni mikill þrándur í götu.
Fyrsta kaupfélagið var stofn-
að veturinn 1881—’82 í Þing-
eyjarsýslu, af nokkurum bænd-
um og stjórnað af þeim. Kaup-
félagshreyfingin breiddist svo
smátt og smátt út um hina
aðra landshluta. Hin einstöku
félög gerðu snemma tilraunir
til að koma á samvinnu eða
gagnkvæmum stuðningi sin á
milli, fyrsl 1895. Viðleitni þessi
bar litinn árangur framan af
og sambandið nóði engum
verulegum þroska fyr en eftir
1912. Á stríðsárunum varð
margt til þess að stuðla að efl-
ingu þess.
Árið 1914 kom sambandið á
laggirnar skrifstofu í Kaup-
mannahöfn en flutti siðan aðal
bækistöð sína til Reykjavíkur
1917 og annast nú umboðs- og
heildverslunina fyrir hin ein-
stöku kaupfélög. Umsetning
hennar var að eins 1,2 milj. kr.
1914 en var 1928 orðin 14 milj.
kr. I sambandinu eru nú á milli
10 og 50 einstök félög. — Sam-
vinnuhreyfingin hafði tekið út-
rýming skuldaverslunarinnar á
síefnuskrá sína, sem eitt aðal
markmið, en eins og kunnugt
er, liefir ekki tekist að fram-
kvæma þá liugsjón. Skulda-
verslunin lijá kaupfélögunum
er orðin að fastri reglu fyrir
löngu. Allir þekkja hina miklu
skaðsemi skuldaverlunarinnar
og hún er enn alt of tíð hér á
landi. Verður framtíðartak-
markið, bæði hjá kaupfélögum
og kaupmannastéttinni að vera
útrýming hennar fyrir fult og
alt.
Áfengismál
Bandaríkjanna.
United Press. - FB.
Lögleg, opinber sala á bjór
hófst í Bandaríkjunum í dag, aö
loknu 13 ára tímabili, er slík sala
var bönnuö. Bjórglasiö var víSa
selt á 15 cent. Eins og kunnugt er,
fór Roosevelt forseti fram á, að
þjó'SþingiS leyföi framleiSslu og
sölu á bjór til aukinna tekna fyr-
ír rikiö. Var gert ráð fyrir, aö
Bandaríkin myndi fá 150 milj.doll-
ara árlegar tekjur af bjórsölunni
og léttum vinum. Bjór sá, sem nú
cr framleiddur, er af svipuöum
styrkleika og bjórtegund sú, sem
mest var drukkin áöur en banniö
kom til sögunnar. Ilinsvegar er
framleiösla, innflutningur og sala
á sterkum drykkjum bönnuö, þang-
j að til 36 riki hafa samþykt afnám
18. viöbótar stjómarskrárinnar.
Hvort sem rétt er eöa ekki, hefir
sit skoðun verið almenn í Banda-
ríkjunum að undanförnu, aö fram-
leiðsla og sala á bjór muni eiga
verulegan þátt í að létta af krepp-
unni, því að bændur fái aukinn
markað, ríkið auknar tekjur, og
fjöldi manna atvinnu, ekki aðeins
við framleiðsluna sjálfa, heldur
einnig við sölu, flutning, flösku-
gerð, tappagerð, prentun o. s. frv.
Árið 1910, eða 8 árum áður en 18.
stjórnarskrárviðbótin 'var sam-
þykt, vom 1800 bruggunarverk-
smiðjur í Bandaríkjunum. — Hve
langur tími líður, uns bjórfram-
leiðslan eykst svo, að hún verði
eins og íyrir bannið, er ekki unt
að segja. En til þess að gefa
nokkra hugmynd um hve mikið
fé verður lagt í endurnýjun þess-
arar framleiðslu, má geta þess
að giskað er á, að árleg
notkun braggunarhúsanna verði
a. m. k. 45 milj. skeppa af
byggi, Soo milj. punda af hrís-
grjónutri, komi, sykri, og öðrum
cfnutn, 30 milj. punda af humai,
2 tnilj. smál af kolum o. s. frv.,
en árlega verði varið 175 milj.
dollara til verksmiðjureksturs,
viðhalds o. s. frv.,,75 milj. dollara
lyrir bygg o. fl., 12 milj. fyrir
kassa, 15 milj. fyrir flöskur, 15
milj. íyrir bifreiðir, 20 milj. fyrir
auglýsingar og 80 milj. dollara
fyrir rafmagnlstæki og raifmagln
o. s. frv.
íZt-UjE
'i
Alt á sama
Verslun mín hefir að
flest alt til bíla.
1. Maremont Fjaðrir i alla bíla úr besta fáanlega stáli.
Einkaumboð.
2. Splitdorf Bilakerti, allar gerðir. Háspennuþræðir og allar
tegundir af leiðslum.
3. Ferodo Bremsubönd og hnoð, ásamt „Coplingsborðum“ i
alla bíla.
4. Warner Gear, Drif og „gearhjól“ i flesta bila, en get út-
vegað í alla bíla.
5. Specialloid piston Bullur í alla bíla útvega eg með mjög
stuttum fyrirvara, hefi fvrirliggjandi margar gerðir. Þessar
bullur liafa 2 olíuhringi. Komið og skoðið.
6. Eagle Perur í alla bíla, allar stærðir G & 12 volt.
7. U. S. L. Bestu fáanlegu rafgeymar, margar stærðir.
8. Hella Rafflautur og luktir, smáar og stórar.
9. Bílalökk, margir litir.
I>að sem hér að ofan er talið, er að eins lítill hluti þess er
eg hefi að bjóða.
Sendi vörur hvert á land sem er gegn eftirkröfu.
Studebaker vörubíllinn hefir sýnt að hann er öllum bílum
fremri, enda sannar stöðug og aukin sala það.
Studebaker Pierce-Arrow, Rockne, Indiana, Wliite. — Allar
þessar tegundir hefir Studebaker að bjóða.
Aðalumboðsmaður
Egill Yilhjálmsson
Laugavegfl'ls"f —"Símarýl716*”-“"^1717jwÍÍ8. — Eftir kl. 7 — sími 1718.
Bíla- & hjólhestadekk hefi eg
fyrirliggjandi af öllum stærð-
r*-
um, Michelin „Full Ballon"
taka öllu fram sem áður hefir
sést af deklcum.
Smásala
Heilásala.
' FISK
TIRES
Bíladekkin eru við-
urkend i Ameríku og
á íslandi fyrir gæði.
Fisk liefir margra
ára reynslu hér á
landi. Kaupið Fisk
dekk. — Verðið
'vlhlega samkepnis-
fært.