Vísir - 24.12.1953, Blaðsíða 3

3
JÓTJVBLAÐ VfSlS
Vestur við Kollafjörð. ■
Nielsen aðalprófessör við Lista-
háskólann kveðju sína og
beiðni um að hann prófaði
hæfni Sveins og kunnáttu.
Sveini fannst för sín hafa
orðið góð og þótti ráð sitt hafa
vænkazt til muna. Hann þakk-
aði Joakim listmálara góð ráð
og góðan stuðning, kvaddi og
hélt til fundar við Eijnar
pröfessor Nielsen. Prófessorinn
gat ekki dulið undrun
gína að sjá hinn langt aðkomna
pilt norðan frá heimskauts-
baug, þeirra erinda að setjast á
skólabekk Listaháskólans í
Kaupmannahöfn. En þrátt fyrir
bezta vilja og kveðju frá Joa-
kim Skovgaard, kvaðst hann
þó ekki geta né mega taka
Svein að óreyndu inn í skól-
ann, og kvaðst mundu verða
að sjá eitthvað af verkum
hans áður. Sveinn tók fram
myndir sínar og beið í ofvæni
hins örlagaþunga úrskurðar.
Prófessor Nielsen var til að
byrja með svipþungur og það
hnusaði í honum, er hann virti
fyrstu myndirnar fyrir sér. En
beim mun fleiri myndir sem
hann skoðaði því léttara varð
yfir honum og innan stundar
kvað hann upp dóm sinn:
Sveinn skyldi tekinn í skólann
og átti að rnæta í fyrstu
kennslustundinni árla næsta
morgun.
Sveinn kveðst sjálfur aldrei
hafa komizt í meiri né alvar-
legri vandræði heldur en þenn-
an fyrsta morgun sem hann
sótti kennslustund í Listahá-
skólanum'. Vegna eftirvænting-
ar og tillilökkunar átti hann
érfitt með svefn nóttina áður,
reis því snemma úr rekkju og
var ákveðinn í því að mæta
ékki síðastur allra í kennslu-
stundinni. Þegar hann kom a
ákvörðunarstað voru dyrnar
læstar, en hann barði að sið
sinnar sveitar þrjú þung högg.
Eftir litla stund heyrðist léttur
úndirgangur, komið var tii
dyra og hurðin opnuð.
Hvílík sjón!
Sveinn Þórarinsson frá
Kílakoti í Kelduhverfi var
nærri fallinn í ómegin. Innan
við dyrnar stóð ung og ítur-
vaxin kona en á líkama hennar
var ekki eina einustu spjör að
sá. En þeim mun meiri varð
blygðunin í svip og framkomu
hins unga Keldhverfings, sem
aldrei hafði þvílika sjón áður
augum litið. Hann varð rauður
frá hvirfli til ilja, vissi ekki
hvaðan á sig stóð veðrið, og
sizt af öllu vissi hann hvað
hann átti af sér að gera. í fyrst-
uiini hélt hann að um ein-
Évern misskilning væri að
ræða, að hann hefði af mis-
— Málverk eftir Svein.
skilningi villst, en hín frjáls-
lega og djarflega framkoma
hinar nöktu konu sannfærðu
hann um að hann væri a. m. k.
ekki á hættulegum stað. Enda
fór það svo að þegar hún fékk
mælt og hann skilið hinn kok-
hljóða framburð hennar, kom
það upp úr kaíinu, að hún
var „modell“, ráðin til þess að
láta teikna sig. Þegar Sveini
hafði skilizt hið rétta örlaga-
samband milli naktrar konu og
náms síns sætti hann sig við
orðið hlutskipti og fannst ekki
lengur neitt athugavert við það.
Um námsferil Sveins er ó-
þarft að orðlengja framar.
Námið var erfitt og strangt, en
hinsvegaf hið ákjósanlegasta
í alla staði. Þarna var hann 1
3 V-i vetur undir öruggri hand-
leiðslu Eijnars Nielsen og ann-
arra góðra kennara, en heima
í Kelduhverfi vann hann á
sumrin og fannst það einnig
góður skóli þótt á annan hátt
væri.
A öðrum vetri listnáms
Sveins Þórarinssonar' bar fyrir
hann þá sýn, sem enn stendur
fyrir — ekki aðeins hugskots-
sjónum — heldur raunveru-
legum sjónum hans enn í dag.
Það var stúlka sú, sem nú er
eiginkona hans, Karen Agnete
Enevoldsen, þá samnemandi
hans á Listaháskólanum. Þau
giftu sig í Khöfn 1929 og héldu
þá beina leið í Kílakot í Keldu-
hverfi, þar sem þau dvöldu
samfleytt í tvö ár.
En þau dvöldu mörg fleiri
ár nyðra á ættslóð Sveins. Eftir
framangreinda tveggja ára
dvöl í Kílakoti reistu þau bú
á Byrgi, en það er örreitiskot í
eystra mynni Ásbju-gis. Hafði
býli þetta verið nokkur ár i auðn
enda fáum búnast á því svo
lífvænlegt þætti. Á þessu eyði-
býli lifðu þau hjónin fyrst og
fremst á sölu málverka, en á
sumrin slóu þau harðbalana á
túninu og í grend við það og
seldu nágrönnunum heyið.
Það voru einu tekjurnar sem
þau hjónin höfðu sér til lífsaf-
komu. Eitt haustið keyptu þau
hjónin kú, hálfgerðan forngrip,
sem hætt var að mjólka nema
tvo lítra í mál. Þessi kaup
vöktu athlægi sveitunganna,
sem sögðu að það borgaði sig
alls ekki að fóðra kú, sem gæfi
ekki hærri nyt en þetta. En
Sveinn sagði að þessi kýr
hentaði sér betur en aðrar kýr,
því hún mjólkaði nákvæmlega
það sem þau hjónin þyrftu á
að halda, og þyrftu þar af leið-
andi ekki að hella mjólk nið-
ur. Auk þess hefðu þau nægj-
anlegar heybirgðir handa
henni, sem þau gætu ekki hag-
nýtt á annan hátt. — En sveit-
ungarnir hættu að hlægja þegar
þeir urðu þess áskynja að kýr-
in á Byrgi gaf af sér betri
tekjur en nokkur önnur kýr í
sveitinni. Þetta skeði með þeim
hætti að Sveinn málaði kúna
og seldi málverkin. Á þennan
hátt varð þetta ein ,,nythæzta“
kýr í íslenzkri sögu og fáir
hafa grætt meir á kúarækt en
einmitt Sveinn í Byrgi. Meðal
þeirra, sem keyptu málverk af
kúnni voru Eijnar Nielsen
prófessor við Listaháskólann i
Höfn, aðal-kennifaðir Sveins.
í átta ár voru þau hjónin í
Byrgi. Þetta var að mörgu leyti
ánægjuleg dvöl þótt einmana-
leg væri á stundum. Kvaðst
Sveinn ekki geta komizt hjá
því að geta þeirra aðila, sem
mest og bezt hefðu hjálpað sér
og aðstoðað á þessum árum,
en það voru sýslumannshjónin
á Húsavík. Þau hefðu reynzt
þeim hjónum hjálparhella hin
mesta, gengið þeim blátt áfram
í foreldrastað og greitt götu
þeirra í hvívetna, ekki aðeins
hér heima, heldur og á erlendri
grund. En það væru fleiri en
þau sem stæðu í óbættri þakk-
arskuld við þau sýslumamis-
hjón, því þau hefðu bjargað
lífi flestra Húsvíkinga með
þeim hætti að er þau hjónin
komu norður og Júlíus
Havsteen tók við embætti, dó
árlega stór hópur Húsvíkinga
úr. taugaveiki. Sýslumaður rak
orsökina til drykkjarvatns og
linnti ekki á.látum fyrr en ný
vatnsleiðsla var tekin í notkun
og eftir það hefur ekki borio
á þessum faraldri.
Árið 1939 — sama árið sem
heimsstyrjöidin mikla brautzt
út, sigldu þau hjónin til Dan-
merkur, en þegar þau sáu hvert
stefndi leituðu þau lags að
komast heim og tókst það með
Petsamoförunum 1940. Frá
þeim tíma hafa þau hjónin
dvalið hér í Reykjavík, hafa
komið ár sinni vel fyrir borð
og eiga nú hið yndislegasta
heimili á Kvisthaga 13, þar
sem þau geta við hin ákjósan-
legustu skilyrði stundað list
sína í ró og næði.
Sveinn telur sig frá önd-
verðu hafa verið hamingju-
saman mann. Hann telur öli
atvik lífs síns hafa verið sér
til góðs og stefnt í rétta átt.
Hann segir, að enda þót hann
aðhyllist ákveðna listastefnu,
telji hann aðrar listastefnur
eiga engu síður rétt á sér svo
fremi sem á bak við búi sann-
ur listamannsandi. Það skiptir
út af fyrir sig ekki svo miklu
máli hverskonar stefna í list
sé túlkuð, heldur hitt að lista-
verkið sé gert af knýjandi þÖrf
til sköpunar og að sjálfsögðu
að því tilskildu að það full-
nægi þeim kröfum sem gerðar
eru til byggingar listaverks og
listameðferðar.
Kona Sveins Karen Agnete
Enevoldsen er fædd í Kaup-
mannahöfn árið 1903. Faðir
hennar er eigandi þekktrar
sætindavei'ksmiðju þar í borg
og hafði m. a. fyrr meir selt
framleiðsluvöru sína hingað til
lands í allstórum stíl.
Karen Agnete kvaðst hafa
farið að pára og krota frá þvi
er hún fyrst man eftir, enda
hafi löngunin i þessa átt verið
óstöðvandi. Fyrir bragðið var
hún send í teiknikennslu þeg-
ar hún var 9 ára að aldri. En
svo mjög tók teikninámið hug
hennar allan, að hún sló slöku
við bóknám allt og barnalær-
dóm. Þetta varð til þess að
foreldrum hennar þótti ugg-
vænt um hina almennu mennt-
un hennar. tóku hana úr
teiknináminu og settu hana *
bóknámsskóla. Þannig gekk
þetta þar til er hún varð 16
ára gömul. En hugurinn stefndi
að því sem verða-.vildi, for-
eldrum hénnar var þetta ljóst
og að ekki þýddi að stemma
stigu þeirrar ólgu sem þegar
var í gerjun.
IJenni var komið á svokall-
aðan Rannowsteikniskóla, sem
er undirbúningsskóli undir
Konunglegu postulínsverk-
simðjuna, en þangað var henni
ætlað að fara.
Karen Agnete var byrjuð
að mála postulín, en þá snéri
hún allt i einu blaðinu við og
ákvað að verða listmálari. Mun
sú ákvörðun ekki sízt vera að
þakka kennara hennar, sem
taldi sig finna ótvíræða hæfi-
leika hjá hinum unga nem-
anda og hann myndi vera til
meiri listsköpunar ætlaðan.
Var henni þá fengin nýr kenn-
ari, Kala Colsmann, þekktur
listmálari sem kenndi henni um
tveggja vetra skeið í einka-
tímum. Að því búnu fékk hún
ingöngu í Listaháskólann
og stundaði fyrst nám hjá
prófessor Vandel, en síðan hjá
Eijnari Nielsen. Þar kynntist
hún Sveini Þórðarssyni, er síð-
ar varð eiginmaður hennar, og
má því segja að þessi dvöt.
á Listaháskólanum hafi skap-
Frh. á 35. síðu.