Vísir - 24.12.1953, Blaðsíða 10

10
JÓLABLAÐ VÍSIS
dregur frá miðbaug. Nú var
rétt að sannprófa þær tölur,
sem héðan höfðu fengist og því
var hringsólað kringum Hana,
Hpenu, Grasleysu og Hrauney.
Allir urðu „bergnumdir“ og
það var rýnt í gegnum gler
kíkjanna og talið, skrifað og'
borið saman. Þá var að nýju
lagt út í þokuna og stefnt á
Álsey. Allt í einu gægðist
Þjófanef út úr þokunni á bak-
borða, og um leið rofaði til, svo
að sást upp í efstu brúnir gras-
teyginga á vestanverðri Álsey.
„Hæ, hér sést loksins fýla-
byggð á borð við þær á St.
Kilda,“ hrópaði J. Fisher.
„Þetta líkar mér. Nú skal talið
og skyggnzt eftir dökkum
fýl,“ en öfugt við langvíuna,
verða dökkir fýlar fleiri eftir
því sem noi'ðar dregur.
„Hvað, þarna flýtur nú
tröllaukin, skörðótt undirskál,“
varð Huxley að oi'ði, er Brand-
urinn kom undan Álsey, en ein-
mitt frá vestri nýtur gígurinn
sín bezt.
Skjöktbáturinn var nú dreg-
inn upp að síðunni, hoppað út
í hann og eftir að sætt hafði
verið lagi, var lagt á vestur-
sundið og róið inn í gíginn
(höfnina), og lagt að sjóflá og
stigið á land. Allar bi’ekkur
voru hvítar af lundabringum,
yfir eggjum og köntum eyjar-
innar svifu gjallandi mávar,
hlóðir fýlar og arrandi súlur.
Úr gjalllögum hafnarhamars-
ins skutust tístandi rauðmynnt-
ar teistur og klunnalegar álkur.
„Hér er margt að skoða,“
varð J. Fisher að orði, er hann
vagaði eins og „silafullur fúl-
már“ upp frá sjóflánni.-------
Þokan luktist um Hábrand
að baki okkur, en um tilveru
hans í grámóðunni bar vitni
bergmálið af „hljómkviðu“
bjargfuglsins, og við og við
renndu sér forvitnar súlur
fram með Lundanum og véku
til okkar hafgráum nefjum, eða
út úr þokunni svifu alvöru-
gefnir fýlar og sýndu okkur
botn og bak, hristu sig og
hurfu vofulega inn í þokuvegg-
inn, en fram undan bátnum
stungu sér lundar og langvíur
eða bögsuðu í skelfingu undan
þessari kjukkandi ófreskju og
endastungust flaumósa í öldu-
hnútana eða þeir skutust út úr
öldimtun á hlið eða afturundan
bátnum. Okkur var svo sem
fylgt úr hlaði — út í þokuna
á leið til Helliseyjar.
Nú hafði syrt að aftur, og
var slegið af vélinni, er við
heyrðum úr þokunni „ómana“
frá hinum þverhníptu björgum
Helliseyjar. Við tókum Hellisey
við Sámsnef, en vart grillti i
nefið, hvað þá Sám, nátttröllið,
sem allir fuglar drita á.
Æflunin var að telja bjai'g-
fuglinn í Stórhellunum, norð-
vestur bjai’gvegg Helliseyjar.
Enginn vegur. Þokukufl niður
að sjóflám.
„Við skulum leggjast undan
Sóttarhelli og sjá til hvort ekki
rofar.“
Þegar þangað kom í var fyrir
austankvikunni, freistaði bjai'g-
ið fjallamannanna.
„Við ætlum að ná annai'i urt
í soðið“, — en aðra urt kalia
Vestmannaeyingar þau egg,
sem fuglinn verpir aftur eftir
að hann hefur verið aðsóttur
um mánaðamótin maí-júní.
Þeim Englendingunum var
ekkert um þetta háttei'ni, þvi
að þeir eru félagar samtaka
sem berjast gegn eggjatöku, en
löngun í egg og f jallaferð mátti
sín meira hjá hinum ágætu
Vestmanneyingum.
„Meðan við bíðum ættirðu,
Þörsteinn, að segja okkur sög-
una um anda Súlnaskers.“ Og
eg hóf frásögnina, sitjandi á
lestai'lúgunni, og kringum mig
þrír Englendingar sem voru
heillaðir að fuglalífi og töfi'um
úteyja, en í kringum okkur
gx’úfði þoka í sjó niður, fugla-
garg úr bjargi, ruggandi bátur
og kjukkandi vél — ágætar að-
stæður til þess að kynna Sker-
prestinn.
„Fornar sagnir segja, að tveir
menn, sumir segja bræður, hafi
fyrstir manna lagt veg upp á
Skerið og hafi þeir starfað að
því í hálfan mánuð, sem vel
má vera, þar sem björgin um-
hverfis eynna eru allstaðar
þverhnípt, og þeir hafa orðið
að notast við hnoðburð, en
hnoðaburður er það kallað,
þegar fjallamenn slöngva
bandi með áfestum steini í
enda yfir snös, láta svo þunga
steinsins draga bandið niður til
sín handan snasarinnar. Þegar
mennii'nir hafa þannig báða
Sigurður Jóelsson, einn af förunautum höfundar að leggja af
Stað upp á Súlnasker. (Ljósm.: James Fisher).
enda hjá sér, en buginn um
snösina, leggst annar á end-
ana, en hinn klifrar upp híð
sama band eða annað, sem þeir
hafa dregið yfir snösina. Slíkt
er glæfra ferðalag og seinlegt.
Eftir því sem fikrast er á
þennan hátt upp bjargið eru
klöppuð för til þess að taka í
fingrum eða tylla í tám. Stund-
um voru járnfleygar reknir
inn í bjargið, þar sem verst var
að fóta sig eða ná taki. Hver
svo sem tíminn var, sem þessi
vegarlagning tók eða hvaða að-
ferðir voru viðhafðar, þá hafa
einhverjir orðið fyrstir upp á
Skerið, en sögnin segir, að sá
sem fyrr varð upp í þessari
fyrstu Skerferð, hafi rnælt:
„Hér er eg þó kominn fyrir
guðsnáð“, en sá síðari á þá að
hafa vegið sig upp fyrir bi'ún-
ina og sagt: „Hér er eg kominn,
hvort guð vill eða ekki.“
Við þessi oi’ð brá svo, að
Skerið snaraðist á hliðina og
hristi guðleysingjann af sér út
í hyldýpið og týndist hann þar.
Hinum birtist stórvaxinn mað-
ur, sem greip hann eða studdi,
svo að hann skyldi ekki fara
sömu för. Upp frá þessum degi
hefur Skerið hallast til suðurs,
og stórvaxni maðurinn verið
verndari allra fjallamanna, sem
á Skerið ganga og nefnist
Skei’prestur.
Skerpresturinn er sagður
koma fram á Skerið og benda
á móti eyjabúum og' vísa þeim
frá, ef hann veit fyrir illt
veður og eins, væru þeir upp
komnir og illt veður í aðsigi,
birtist hann hjá Vöi’ðum í di’ag-
síðum kufli og studdist við
stóran járnstaf og benti þeim
að halda ofan af eynni.
Ef þeir sinntu ekki þessum
bendingum hans, hlek-ktist
þeim æfinlega á, löskuðu skip,
eða maður slasaðist af þeim.
Stundum bar það og við, að
þótt illt væri við Skerið, benti
hann þeim að leggja að því allt
að einu, enda var þess þá víst
að vænta, að sjó og vindur gekk
til bötnunar. Fyrir þetta voru
eyjaskeggjar Skerprestinum
þakklátir, og enn í dag helzt
það við, að hver sá, sem í fyrsta
sinni kemur upp á Skerið, legg-
ur pening í þró innundir vörðu,
sem hlaðin er á norðaustur-
kanti Skersins. Á þetta að vera
gjöf til Skei’prestsins. Enn-
fremur er það gamall siður,
þegar ganga skal upp á Skerið
og komið er upp af sjóflánuiTi
í 6—-7 faðma hæð á syllu, sem
nefnist Illugabæli, að menn geri
bæn sína upp við bergi'ð.
Skerpresturinn er í sögunni
talinn hinn bezti klei’kur, bæði
fyrir altari og í stól, og flytur
ómengaða kenningu. Einu sinni
á ári, hei’mir sögnin, heimsæk-
ir hann starísbi’óður. sinn á
Ofanleiti. Kemur hann þá ró-
andi tveim árum á steinökkva
í Víkina, sunnari Ofanleitis, og
tekur Ofanleitisprestur honum
tveirii höndurn, leiðir hann til
stofu og setur fyfir hann k.affi,
hangikjöt og ýmsar kræsingar.
Þegar Skerpi’esturinn heldur
aftur heim, á Ofanleitisprestur
að fylgja honum til skips,
di’ekka honum til og' hjálpa
honum að ýta á flot um mið-
nættið.“
„Það er alsvört langvía á
sjóflánni,“ var kallað utan úr
þokunni.
Við spréttum á fætur og út
að lunningunni, og Þorgeir for-
maður heldur bátnum á hægri
ferð upp að sjóflánni og alsvört
langvía er skoðuð í ki'ók og
kring, feimnisleg tvístígur hún
á sjókræðunni, hneigir sig og
reigir eins og bezta kjólasýn-
ingadama.
Við höfum haldið frá Hellis-
ey, sem aldrei bii'tist til athug-
ana, og erum á leið til Súlna-
skei's, vondaufir um að við
fáum þennan töfranökkva aug-
um litið. Þokan efnir til blind-
ingsleiks, og það er ekjsi fyrr
en eftir langt hringsól að við
heyrum fuglagarg, og er við
siglum á hljóðið, verður Þor-
geir allt í einu að slá af og
taka afur á, til þess að foi'ða
ástími við Geldunginn.
Skerið er steinsnar til stjórn-
boi’ða," fræðum við Englend-
ingana.
„Eg fer suður fyrir Skerið og
læt reka, meðan við bíðum og
sjáum hvort eklti rífur af
Skerinu. Við mötumst á með-
an,“ kallar foi'maðurinn til
okkar, en við rýnum tárvotum
augum út í þoku og vind.------
Sjóðheitum langvíueggjum
er raðað á lestai’lúguna, ásamt
kjöti, brauði, harðfiski og
rjúkandi kaffiföntum. Það er
duglega tekið til sín af rétt-
unum, en Englendingarnir eru
feimnir við eggin vegna hins
eriska félagsskapar.
„Hvar er Huxley?“ Það er
rétt, hann vantar að „borðinu .
Þegar að er gáð, finnur J. Fisher
hann, og segir Fisher okk-
ur, að hann hafi hringað sig
niður í kaðalshöirk fyrir fram-
an lúkarskappann. „Við skul-
um lofa honum að sofa,“-------
og svo er etið og drukkið, talað
og hlegið, reykt og tekið i nef-
ið. Löng stund hefur liðið,
þegar Þorgeir á Sælundi birt-
ist í einum stýrishússgluggan-
um og við heyrum hann tauta
við sjálfan sig: „Hann er geng-
inn til suðurs. Sjólagið er að
breytast.“
Hann tautar þetta á sinni
tungu, en framan frá lúkars-
kappanum heyrist: „Wait!“
(Bíðið) og þar stendur kufl-
klæddur maður með húfu og
gleraugu í hendi., Hann starir
aftur yfir bátinn. Á hvað?
Skerið er að birtast. Þökan.
eins og vefjast upp. Hún vefst.
upp eins og gluggatjald, og við
horfum eftir vendlinum, þar
sem hann vindur upp á sig:
eftir haffletinum.
Þarna vefst þokan af Hellis-
ey, — Suðurey, — Heimaey —<
og eftir undui'stutta stund sést
land. Það er ekki fyrr en sviðið
frá Reynisfjalli að Reykjanes-
fjallgarði er þokulaust, að ein-
hver heyrist dásama þetta und-
ur, sem gerst hefur og þá feg-
urð og tign, sem hefur upp-
lokist.
Nú vill Huxley leggja að
Skerinu, og um leið og hann.
kemur til mín, hvíslar hann:
„Skerpresturinn hefur bæn-
heyrt mig.“ — Þessi veðra-
brigði sem við lifðum þarna.
úti fyrir sunnan Súlnasker og
aldi'ei gleymast, voru upphaf
þeirrar hitabylgju, sem gekk
yfir ísland daganna 19.—23,
júní 1949 og bar með sér lang-
þráð vor. — — —
Eg hafði orðið að fara sem.
aðstoðarmaður í skjöktbátn-
um, til þess að hjálpa til að;
leggja að Skerinu og við báts-
menn biðum við flána, þar til
fjallamennirnir voru komnir á-
Illugabæli, og er þeir bænda
sig, — sem eg hræddist, að þeir
myndu eigi gera af feimni við
Englenaingana, — var mér
litið til Lundans. Þar stóðu þrír
berhöfðaðir Englendingar við:
lunninguna og lotningin skein
úr svip þeirra, en við himimx
sá yfir brún Skersins á hina
fornu veði'uðu vöx'ðu Sker-
prestsins.
Þorsteinn Einarsson. 1
Ríkisútvarpið
Afgreiðsla auglýsinga er á IV. hæð í
Landssímahú smu.
Otvarpsawglýsingar berast meS kraða
rafmagnsins og áhrifum hins talaoa
orðs tií nálega alíra landsmamia.
Æíi$r$>iðsíuitBs&i ííf
virka daga, nema laugardaga, kl. 9,00—11,00
og 13,30—18,00.
Laugardaga kl. 9,00—11,00 og 16,00—18,00.
Sunnudaga og aðra helgidaga kl. 10,00—11,00
og 17,00—18,00. — Sími 1095.