Morgunblaðið - 31.12.1963, Blaðsíða 3

f>riðjudagur 31. Ses. 13(53
MORGUNBLAÐIÐ
§r. Eiríkur J. Eiríksson
Hagsæld
hugarfarsins
Þessi mýnd var tekin úr Heimæy eftir hádegi á sunnudag. Ihringnum má greina nýja gosið
og krossinn sýnir hvar Vestmannaeyingar sáu bylgju rísa á sjónum á sunnudagsmorgun. Af-
staðan sést til Surtseyjargossins og einnig Geirfuglaskers. Ljósm. Sigurgeir.
— Nýtt gos
Framh. af bls. 32
Sán glóð í gígnum
Laust eftir hódegi á sunnu-
dag flugu þeiir Agnar Kofoed
Hansen, Björm Pálsson og Sig
urður f>órarinsson, jarðfræð-
ingur, yfir nýja gosið og voru
þar á sveimi kl. 14.00—14.25.
Sigurður segir að gosið hafi
þá verið með mjög svipuðum
Þessi uppdráttur sýnir Sveina-
gjá, en þar hafa orðið einkenn-
andi sprungugos, gígaröð á
löngu svæði, eins og sést á dökku
blettunum. Uppdrátturinn er úr
enskum bæklingi um eldstöðvar
á tslandi eftir Sigurð Þórarins-
son.
hætti og þegar byrjaði við
Surtsey, þó minna er fyrst
var að komið, svo hægt var
að fljú,ga beint yfir gíginn og
sáu þeir félagar á glóð í hon-
um.
Um mílu norðaustur af
Surtsey, að þeir álitu gaus á
þremur stöðum, í ca. 200—300
m lírnu. Urðu sprenigin.gar og
komu gufuibólstrar upp með
ca. % sek. millibili. Gufu-
strókarnir voru ekki háir,
svona á við geysisgos eða
upp í 60—70 m hæð og ösku-
fingur teygðu sig stunduim
upp í þá. Þessi gos komu mjög
snöggt og var þá eims og titr-
ingur færi um sjóinn. En ekk
ert land var komið þarna
upp. Sigurður segir að þeir
hafi aðeins séð ofan í glóð
eða eins og glampa á hana.
Þegar Sigurður flaug áftur
á mánudagsmorgun, var gosið
miklum mun minna. I>ó ólg-
* aði á söm.u stöðum, og stöku
sinmum komu litlir bólstrar.
Sigurður segir að þetta sé
mjög eðlilagt fyrir sprungu-
gos. Iðulega komi upp eldur
seinna annars staðar á
sprungulínunni, en hún þurfi
þó ekki að opnast öll. Þetta
hefur oft gerzt hér á landi,
t. d. í Sveinagjá 1875, á Mý-
vatnsöræfuim 1724 svo ekki
sé minnzt á gosin í Eldgjá og
gjánuim þar í krinig. Verður
námar sagt fná þekn gosum
síðar í þessari grein.
Sjórinn stei* miklu nær
Heimaey
Vestmamnaeyinga voru bún
ir að sjá örla á hinu nýja
gosi, að þeir telja hálfum
mánuði áður. Á laugardag
töldu menn sig svo hafa séð
eitthvað óvenjulegt nálægt
Vesturey og voru því vak-
andi yfir því, og sáu í birt-
ingu, á sunnudag að gos var
byrjað.
Kl. 10.30—11.00 sáu menn
frá flugvellinum og víðar
sjóinn stíga miklu nær eða
mílu aústur úr Brandinuim.
Steig sjórinn mjög snögglega,
sem væri um gruinnbrot að
ræða, en þarna eiga ekki að
vera neinar grynningar eða
ekki þær grynnimgar að
brjóti á þeim. Lýsa viðstadd-
ir því svo að sjórinn hafi
risið nokkuð hátt á smásvæði,
sem um brot væri að ræða,
en félli svo að því er virtist
lóðrétt niður aftur og kraum-
aði og sauð um stund. Hefur
það staðið um 1 míútu. Sóu
þetta bæði margir menn á
fluigvellinum svo og Sigur-
jón Guðmundsson verkstjóri,
sem var staddur næirri og sá
þetta greinilega í sjónauka.
Ber lýsingu hans saman við
þeirra á flugvellinum. Sigur-
jón varð einnig var við þetta
fyrr um morguninn, en taldi
það þá missýningu. Þá voru
með bonum hjón, sem einnig
sáu þessa sýn. Eru Vestmanna
eyingar uggandi við að hafá
þessa svona nærri. En Sig-
urður Þórarinsson, jarðfræð-
inigur, telur að þarna sé frem-
ur um flóðbylgju að ræða frá
hinum eldsumibrotunum en
nýtt gos.
Varð gossins var 16. des.
Sá maður, sem varð nýja
gossins var, þann 16. des.
austan við Surtsey var Garð-
ar Arason, sem býr í Þor-
laugargerði, en það er suður
á Heimaey og séir þaðan vel
til gossins. Hann var á leið
heirn til sín í hádegismat, þeg-
ar hann leit í áttina til Surts-
eyjar, sem var kröftugt gos í.
Hann veitti þá athygli gufu-
reyk, er lagði frá sjónum á
allt öðrurn stað, austar og
sunnar, að honum virtist. Frá
Þórlaugargerði eir afstaðan
þannig að Surtsey ber svo til
mitt milli Brands og Áls-
eyjar, en nýja gufusúlan bar
yfir miðjan Brand að sjá.
Muin þetta hafa sést kl. 12.10
til 12.40. Garðar og heima-
fólk hans sáu það greinilega.
Síðan sást það ekki framar
fyrr en 28. des., þó ýmsir litu
efti-r því. Garðar nefndi það
svo við vinnufélaga sína á
laugardag að nýtt gos væri
byrjað, en menn sáu ekkert
fyrr en að morgni 29. des.
í birtingu sást tii nýja igoss-
ins úr Eyjum. Þaðan að sjá
líktist það mest garðstólpa,
sem stóð fremiur lágt upp
yfir yfirborðið. Sáust mis-
kröftugar sprengingar. Eins
sáu menn hinar undarlegu
bylgjur nær svo sem fyrr er
sagt. Eins höfðu ýmsir orð
á því á sunnudag í Vestmanna
eyjum að sjórinn væri óeðli-
legur, að því leyti að stund-
Framh. af bls. 3
Gamlá rskvöl d.
Guðspjallið. Lúk. 2,29-32.
GAMALL maður er að kveðja
í guðspjalli gamlaárskvölds.
Hann gerir þáð án allrar' beiskju
í garð eftirmannsins. Viðskilnað
hans einkennir trú á það, sem
tekiur við, auðmýkt gagnvart
því, vegna þess að það býr yfir,
að hinar fegurstu vonir rætast.
Hugur gamla mannsins hlúir
ekki aðeins að eigin minningum
og fortíð, hann tekur barn nýja
órsins sér í fang og blessar það.
Björt framtáð blasir við. Símeon
sér
„ljós til opinberunar
heiðingjum
og til vegsemdar lýð þínum
fsrael".
Hag okkar er vissulega mis-
jafnlega komið á þessum áramót-
um og mangt skyggir á sól nýja
ársins, saknaðartár og áthyggju-
s'ký. En um leið og við viljum
leitast við að létta byrðar hinna
bágstöddu og leysa úr sem flest-
um vanda, gleymum ekki, að
bugarfar ok'kar og hugmyndir
skipta miklu máli, hverjar vonir
blasa við okkur í kvöld á tjaldi
tímans.
Við leggjum að sjálfsögðu
mikla rækt við hina ytri vel-
gengni. Við reynum að vanda
stefnusikrárnar, framkvæmdaá-
ætlanirnar, löggjöfina, kjarasam
ningana, skipulagninigu hinna
margháttuðu mannlegu sam-
skipta. En þrátt fyrir þetta vitum
við ofurvel, að öryggis er vant
í landi okikar og með þjóðunum.
Menn kannast við ummæli
spekingsins, að hann sagðist líta
á það sem hlutverk sitt að gera
mönnum lífið ábættusamara.
Hann átti við, að mest riði á, að
maðurinn legði á sig baráttu að
bæta sjálfan sig og taka and-
legum framförum, að einstak-
lingurinn reyndi að glöggva sig
á eigin ábyrgð og álhættunni að
ganga hinu illa á hönd, tómlátur
um hið góða og trúlaus á fram-
tíð þesg og gildi.
Því hefur verið spáð, að eftir
svo sem 30 ár verði meðalkaup
manna orðið þrefallt á við það,
sem það er nú. Þá muni menn
geta yfirleitt notið hinna beztu
Þessi mynd var tekin á mánudag úr flugvél. Surtseyjargosið lá|
niðri um stund og hitt magnaðist þá nokkuð. Ljósm. Björn Páls-
son.
hibýila, klæðst vönduðum fötum,
ferðast að vild sinni, hættulítið
og þægilega, sjúkdómar hafi þá
mjög látið undan síga og meðal-
aldiur hækkað. Menntamálaráð-
herra grannlþjóðar okkar einnar
bregður upp þessari mynd, en
hann bendir á um leið, að tækn-
in ein og þekikingin muni ekki
koma þessu til leiðar, persónu-
legs þroska muni mjög við þurfa
og einikum hinna yngri manna,
sem eru að taka við.
Bættur efnahagur og jöfnun
lífskjara er mikilvægt verkefni,
en lausn þess þarf ekki að leiða
til aukins manndóms né þjóðar-
þroska. Meira að segja fáum við
aldrei bætt ytri haginn án þjón-
ustuhugarfars við meðbræður og
samfélag. Það tjáir ekki að met-
ast ávallt við grannann, sam-
eiiginlegt stórt takmark verður
að tengja okkur saman og vísa
okikur veginn til bjartrar fram-
tíðar, farsæls árs og friðar þess.
Nú befst senn hin eiginlega
vetrarvertíð. Fagurt fjarðar-
mynni blasir við. Véladynur
kveður við á kyrru kvöldi, sigl-
ingarljós blika, siltfurskólar tungl
skinsbjarts yfirborðs sjávarins
brotna undan stöfnum hinna
glæsilegu báta. En oft er myndin
önnur. Skip>stjórnarmaðuirinn
víkur ekiki frá stýrinu sólarhring
inn út. Það verður að fylgjast
með hverjum sjó, grunnbrot
ganga langt í hatf út, hriðin
geisar og stormurinn. En skyndi-
lega sést ljósbliik vita, það leysir
vandann, að fjörðurinn verði tek
inn og stefnunni beint til heima-
hafnar. Aðstæður eru ýmiss
konar, en þannig leysir ljósið
einatt vand^nn fararinnar á sjó
og landi.
Það er merkilegt að lesa lýs-
ingar erlendra ferðamanna frá
fyrri tímum, er íslenzkir fy’lgdar
menn þeirra kanna hættuleiðir
og velja öruggir tæp vöð á fót-
vissum hestum sínum. Á mynd-
um verður manni starsýnt á
augu þessara manna. Leiit að
Ijósi hefur skilig eftir birtu í
augum þeirra, svipað og sjá má
á myndum af skipshöfnum.
Gamlaárskvöld horfa menn til
hins liðna og leitast við að
skyggnast inn í heim hins ókom-
na. Opnast þá stundum stærri
svið.
Gömul kona situr á rúmi sínu.
„Þarna logar ljós,“ segir hún við
drenginn, sem situr við hlið
hennar. „Huldutfólkið er að
flytja í kvöld“. Augu gömlu kon
unnar verða eimkennilega björt
og lifandi. Henni má trúa, hún
var einu sinni sótt tiil buldu-
konu í barnsnauð. Drengurinn
sér ekkert ljós í „Stro(klkhól*•
þetta kvöld, en hann gleymir
aldrei hinum skæra rólega loga
í hinum nærri útslokknuðu aug-
um.
Það var víða siður í kvöld og
nótt að lóta ljós loga í öllum
vistarverum allt ti.l morguns.
Þessu kostuðu menn til í ljós-
leysinu áður fyrr.
Þau ljós áttu að lýsa inn í
aðra tilveru, dularfulla og sem
taka skyldi tillit til, er börnin
léku sér Og túnið var slegið.
í guðspjalli gamlaárskvölds eir
hjálpræði Guðs Mikt við ljós. Biðj
um Guð á þessu síðasta kvöldi
ársins að ’hann frá himni sínum
láiti ljós sitt skína inn í sálir
c'kkar, að þar verði vöxtur og
þroski, réttí vegurinn fundinn
til ytri og innri farsældar ein-
staMingum og þjóðarheild og
öllum, lífs oig liðnum, allra heima
og himna.
Guði séu þaikkir fvrir liðin ár,
og ljós þeirra greiði för okkar
um ókomin ár. —
í Jesú nafni.
Amen.