Morgunblaðið - 31.12.1963, Blaðsíða 31

t Þriðjudagur 31. des. 1963
MORGUNBLAÐIÐ
31
Hver er minnisstæðasti
og raunar öllum heiminum —
þegar svo snögglega var klippt
á fjörband hans.
En af innlendum atburðum
er gosið suður af Vestmanna-
eyjum mér efst í huga. Kem-
ur þar tvennt til. í fyrsta lagi
er ég hálfgerður Vestmanna-
eyingur, á þar vini og frænd-
ur, og gerþekki þar allar að-
Guðrún P. Helgadóttir,
skólastjóri: — Minnisstæðasti
atburðurinn á síðastliðnu ári
varð mér morðið á Kennedy.
Líf sitt hafði hann helgað
frelsi og friði og barizt ótrauð
ur fyrir hugsjónum sínum, en
einmitt það hefur sennilega
kostað hann lífið. Margt bend-
ir til, að Kennedy forseti hafi
átt eftir að vinna sín beztu
verk, meðal annars á sviði
kynþáttamálanna, og það er
þeirra, sem eftir eru, að sýna
það í verki, að hann hafi ekki
lifað og dáið til einskis.
Gísli Ástþórsson, ritstjóri:
— Víg Kennedys forseta er
ekki einungis eftirminnileg-
asti atburður sl. árs í vitund
minni, heldur og sá atburður
sem hæst ber á blaðamennsku
ferli mínum. Þó hann væri af
erlendu bergi brotinn, stóð
hann furðulega nálægt okkur,
— ég held mér sé óhætt að
fullyrða að hann hafi staðið
okkur nær en nokkur annar
erlendur stjónmálamaður.
Ég var eitt sinn viðstaddur
blaðamannafund, sem Kenn-
edy hélt í Washington, og
horfði á hann tala. Sjaldan
hef ég séð mann, sem mér
hefur fundizt meira lifandi.
Hann var ungur, frísklegur og
iðandi af lífi og fjöri, dauðinn
var það síðasta sem maður
hugsaði um i návist hans. Það
kom mér því mjög á óvart —
Mér virðist að neðansjávar-
gosið sunnan við landið hafi
vakið mesta athygli í veröld-
inni af hérlendum atburðum
og mest um það talað, og sjálf-
um finnst mér það vera stór-
fenglegur atburður. Ég hef
ekki farið á gosstöðvarnar enn
sem komið er, og hef ekki
annað fyrir’mér en myndir og
frásagnir annarra ,en af þeim
er ljóst að þarna hefur fáséð-
ur atburður átt sér stað. Og
nú eru gosin orðin þrjú, og
eftir því sem þeim fjölgar fer
mig meir að langa til að sjá
atburðinn með eigin augum —
eða kannski maður bíði eilítið
enn eftir frekari fjölgun.
Þetta eru þeir tveir atburð-
ir ársins, sem mér finnst bera
stæður. Og í öðru lagi stendur
gosið ennþá yfir, og ég hlusta
á fréttir af því á hverjum degi.
Guðmundur Sigurðsson, rit-
höfundur: — í sambandi við
heimsviðburðina er mér morð-
ið á Kennedy einna efst í
huga, enda er svo stutt síðan
sá atburður gerðist. Þegar ég
heyrði fyrst um morðið sló á
mig óhug eins og aðra, þó ég
væri ekki með neinar vanga-
veltur þá á stundinni um það,
hver stæði á bak við morðið,
hvort það væru samtök eða
eitthvað annað. Hugsaði það
eitt, að þau öfl væru a.m.k.
ekki góð.
menntaviðburður ársins á ís-
landi, — en þó því aðeins, að
menn hafi lesið 42. kafla Vef-
arans, helzt í frumútgáfu.
Skúli Halldórsson, tónskáld:
— Eftirminnilegast þykir mér,
er ég frétti um morð Kenn-

hæst, og allir aðrar hverfa í
skuggann fyrir.
Sigurður Benediktsson, list-
munasali: — Skáldatími er
tvímælalaust merkasti bók-
edys, forseta, og það, að Krús-
jeff hefði grátið, er honum
barst fregnin. Þá flugu mér í
hug orð meistarans: „Sorgin
er systir gleðinnar.“ En ekki
tók Krúsjeff þó eins djúpt í
árinni og Njáll forðum, þegar
hann spurði víg Höskuldar
Hvítanesgoða:
„Vil ég yður það kunnugt
gera, að ég unni Höskuldi
meira en sonum mínum, og
er ég spurði, að hann væri
veginn, þótti mér slökkt hið
sætasta ljós augna minna, og
heldur vildi ég misst hafa alla
syni mína og hann lifði.“
Lárus Sigurbjörnsson,
skjala- og minjavörður: —
Þegar ég er spurður svona
persónulegrar spurningar, þá
verð ég að svara henni í sama
atburður ársins?
dúr, og er mér þá minnisstætt,
að strax á nýársmorgni, er
ég kom út í býtið um morgun-
inn á þessu herrans ári, sem
nú er að líða, var það fyrsta
sem fyrir augu bar svartur
köttur. Þótti mér þetta illur
fyrirboði, enda hefur árið ekki
verið neitt happaár.
En af skemmtilegum endur-
minningum ársins geymi ég
hins vegar margar og eru flest
ar þeirra tengdar við ánægju-
lega dvöl á Vestur-írlandi á
sumrinu.
H!1
- Nýft gos
Framh. á bls. 31
um væru miiklir lygnublettir
á svæðum, sem svo kæarú.
ínikil ókyrð á. Einnig væru
mikil litaskil og straumar, en
stórstreymt var. *
Oft gosið úr
gigum á löngum
sprungum á
Islandi
Sigurður Þórarinsson bend-
ir sem fyrr er sagt á að slik
sprungugos séu eðlilegt fyrir-
brigði á íslandi. Enda segir
Pálmi Hannesson í lok rit-
gerðar um jarðelda á íslandi:
„A móbergssvæðum íslands
mótast landslagið af megin-
stefnum, sem vita frá suð-
vestri til norðausturs á Suð-
urlandi, en frá suðri til norð-
urs á Norðurlandi. Fjöll og
dalir, holt og hæðir, ár og
vötn, allt er þessu lögmáli
háð og sést það glöggt, ef
litið er á landabréf. Þessar
stefnur skapast af sprunguim,
sem liggja þvert við þeirri
i leið, sem landið rekur. Ef til
vill klofnar írland að nýju
á næstu jarðöld eða jarðöld-
um nema eldarnir hafi undan
að sprengja sprungurnar,
hlaða upp landið — og ef til
vill tekst það. ísland er enn
mesta jarðeldaland veraldar-
innar“.
Oft gýs úr sprungum og fíð-
ur þá stundum nokikur tími
milli þess sem gýs á nýjum
stað úr sprengjunní. Eldgjá
er stærsta gossprunga á land-
inu. Hún er talin yfir 30 km
löng og nær frá Gjátindi suð-
vestur í Mýrdalsjökul, óslitið
að kalla. „Á þessari löngu
leið hefur hún rifið sundur
fjöll og hálsa, eins og papp-
írsblað, svo að ekkert hefur
megnað að standa á móti
þeirri ógnarorku, sem hefur
skapað hana“, skrifar Pálmi.
Nálsegt Eldgjá hefur gosið úr
fleiri sprungum. Skaftáreldar
komu t. d. úr einni, sem slitin
er sundur með Laka. Þar er
eitthvert mesta eldgos sem
orðið hefur á íslandi og varð
árið 1783. Það stóð i 7 mán-
uði samfleytt og kom úr
meira en 100 gígum, sem
liggja í beinni röð á 36 km
langri sprungu. Brauzt þá upp
úr jörðu meira hraun en dæmi
eru til annars staðar í ver-
öldinni. Askan barst upp í
háloftin, og gætti hennar alla
leið til Afríku, Ameríku og
Austur-Síberíu, en i Sikot-
landi varð öskufall svo mikið
að akrar spilltust. Þetta gos
olli þjóðarböli á íslandi.
Askan huldi allt landið og
fylgdu henni eitraðar loftteg-
undir, sem drápu gróður, en
felldu fénað og menn.
Gjár og jarðföll eru víða
á Mývatnsöræfum. Þar er
Sveinagjá, þar sem gaus 1875
úr mörgum gígum, fyrst 25.
febrúar, aftur 10. marz
700—800 föðmum norðar og
voru þá komnir 14—16 eld-
gígar, stærri og smærri í línu
frá suðri til norðurs og rann
geysimikið hraun úr. Og enn
hleypti upp miklum eldstrok-
um 100 föðmum sunnar þann
18. marz. Nú var hvíld um
hríð, en 4. apríl tók enn að
gjósa og mynduðust þá
syðstu gígarnir. Eldarnir æst
ust enn á ný 21. apríl og óg-
urlegum dunum, brestum og
dynkjum. Nú var kyrrð til
15. ágúst, en þá sáust gufu-
megkir úr byggð og Watts,
sem var staddur í Bárðardal
sá í fjarska 20 gufumekki og
allt stóð í ljósum loga. Eld-
æðin eða eldsprungan, sem
1875 sendi úr sér vikur, hraun
og gjall og gufu, hefur þá áð
líkindum verið orðin 90—100
km að lengd. Víðar á Mý-
vatnsöræfum eru slíkar lang-
ar sprungur, sem gosið hefur
úr og þá stundum gígar bæzt
við nokkru seinna, en það
verður ekki rakið nánar.
Enda ættu þessi stórtækustu
dæmi að sýna að sprungugos
eru ekki nýtt fyrirbrigði á
íslandi.
lí
í þessi blaðahverfi vantar Morgunblaðið nú þegar
unglinga, röska krakka eða eldra fólk til að bera
blaðið til kaupenda þess.
Sogamýri — Grenimel
Grettisgata — Þingholtsstræti
ÓÐIIMSGÖTIJ
Gjörið svo vel að tala við atgreiðslu blaðsins eða
skrifstofu.
Sími 224 80