Morgunblaðið - 24.11.1964, Blaðsíða 13

T>riff3u(íagur 24. nðv. 1984
MORGUNBLAÐIÐ
13
Brýn nauðsyn að vél-
væða síldarsöltunina
Samið hefiir verið um sölu á
140 þús. tunnum Suðurlands-
síldar. Stofnaður verði sjóður
til að greiða fyrir flutningi síldar
til söllunarbæjanna
MORGUNBLAfHÐ hefur átt tal
við Gunnar Flóvenz, fram-
kvæmdastjóra Síldarútvegsnefnd
ar, og spurzt fyrir um sölu Suður
landssíldar ogr önnur þau mál,
sem um þessar mundir eru efst
á baugi innan síldariðnaðarins.
Cunnar saigði:
— Búið er að selja samtals um
140 þúsund tunnur af saltaðari
Kuðurlandssíld með fyrirfram-
6amningum. Þetta magn er selt
til Bússlands, Póllands, Banda-
ríkjanna, Svíþjóðar og Danmerk
ur. Af þessu magni eru 15 þús-
und tunnur flökuð síld.
— Auk þessa hafa að undan-
iörnu staðið yfir samningaum-
leitanir við fleiri viðskiptalönd
evo sem Búmeníu, ísrael, Tékkó-
slóvakíu og Austur-Þýzkaland.
En gert er ráð fyrir, að til þess-
ara fjögurra landa verði unnt að
selja 70-80 þúsund tunnur.
— Til þess að geta afgreitt til
allra þeirra landa, sem samið
hefur verið við. eða möiguleikar
eru á að ná samningum við,
mun þurfa rúmlega 300 þúsund
uppmældar tunnur af fersksíld.
Það er meira magn en sölusamn-
ingar hafa nokkru sinni fyrr gert
kieift að saitað yrði.
— Vegna sívaxandi þátttöku
eíldveiðunum við Suð-vesturland
undanfarin ár, hafa allir hlutað-
eigendur lagt á það mikla á-
herzlu, að tryggð yrði fyrirfram
eala á sem mestu magni saltaðr-
er og hraðfrystrar síldar.
-— Þetta hefur tekizt allvel í
ár, en því miður hefur það gerzt,
®ð síidveiðarnar hafa gengið
mjög illa það sem af er þessari
vertíð. Af því leiðir, að vafasamt
er, hvort gerðir skuli frekari
eamningar um saltsíldarsölur, þar
*em mjög áríðandi er að staðið
verði við þá samninga, sem þeg-
*r hafa verið gerðir.
Bala á heilsaltaðri síld
— Þó breytir það málinu nokk
uð, að Búmenar, og sennilega
einnig Austur-Þjóðverjar, munu
eamþykkja kaup á heilsaltaðri
eíld, en hana er mjög fljótlegt að
verka. Þegar mikil síld berst að
landi geta söltunarstöðvarnar
saitað á sama tíma allt að 50%
meira magn atf þeirri síld en
venjulegri hausskorinni og slóig-
dreginni síld.
— Þá eykur það og söltunar-
möguleikana, að í flestum fyrir-
framsamningunum er nú gert ráð
fyrir að halda megi áfram söltun
til janúarloka, en áður hafa til-
tölulega fáir kaupendur sam-
þy>kkt söltun lengur en til ára-
móta.
— Einniig er útlit fyrir, að sum
ir hinna erlendu kaupenda muni
fallast á að framlengja samning-
ana til loka næsta árs, ef veiði
kynni að bregðast á yfirstand-
andi vertíð.
— Eins og ég hefi þegar
minnzt á, heifur vertíðin gengið
mjög illa. Veiðarnar hófust
óvenju seint og fádæma óigæftir
hafa tafið þær.
Fleiri sildarleitarskip
— Ég vil nota tækifærið og
taka sérstaklega fram, að ég tel
síldarleit fyrir Suður- og Vestur-
landi vera í hinum mesta ólestri.
Sama er að segja um allar rann-
sóknir á göngum ísienzka síldar-
stofnsins.
— Það má segja, að síldar hafi
hvengi verið leitað nema út af

Gunnar Flóvenz.
Snæfellsnesi, enda hefur aðeins
eitt skip verið að undanförnu við
síldarleit og hefur það nær ein-
göngu haldið sig á miðunum út
af Snæfellsnesi og leiðbeint flot-
anum þar. Ég vil taka það fram,
að aðstoð þessa skips við síld-
veiðiflotann hefur komið að veru
legu gagni, enda stjórnað af ágæt
um síldarleitarmanni.
— Aftur á móti er brýn nauð-
syn á því, að eitt til tvö skip til
viðbótar verði tafarlaust send til
síldarleitar á öllu svæðinu fyrir
Suður- oig Vesturlandi, á grunn-
miðum og djúpmiðum. Þá er og
nauðsynlegt, að sérstökum fiski-
fræðingi sé falin yfirumsjón með
rannsóknum á íslenzka síldar-
stofninum og göngum hans. Á ég
þá við síldina, sem hryggnir við
Suður- oig Vesturströndina.
— Við vitum þegar orðið mjög
mikið um göngur og lifnaðar-
hætti norsk-íslenzka síldarstofns
ins, enda hefur mikilli vinnu og
fjármagni margra þjóða verið var
ið til þeirra rannsókna. Má þar
fyrst og fremst nefna- Bússa,
Norðmenn og íslendinga, en dr.
Ámi Friðriksson var sem kunn
ugt er fyrsti maðurinn, sem kom
fram með kenninguna um göng-
ur þessa stofns milli Noregs og
íslands.
— Ég tel, að íslenzka síldar-
leitin og síldarrannsóknimar fyr
ir Norður- og Austurlandi hafi
verið til mikillar fyrirmyndar
undir stjórn Jakobs Jakobssonar,
fiskifræðings.
— En því má ekki gleyma, að
á Suður- og Vesturlandi hefur
eins og fyrir norðan og austan,
verið lagt í óhemju kostnað við
byggingu sildarmóttökustöðva á
undanförnum árum. Mikill fjöldi
fólks er starfandi hjá þessum
stöðvum og er því brýn nauð-
syn að allt sé gert sem unnt er
til þess að tryggja að þær hafi
nægjanlegt verkefni.
Vélar við síldarsöltun
— Annað brýnt verkefni, sem
þarf að leysa, er að vélvæða síld-
arsöltunina. Undanfarin ár hafa
verið gerðar hér sunnanlands
margvíslegar undirbúningsathug-
anir og tilraunir í þessu skyni.
•— Mikinn hluta þeirrar gífur-
legu og seinvirku vinnu, sem nú
á sér stað við sildarsöltun, má
framkvæma með vélum og færi-
böndum. Síldina má hausskera í
vélum og flokka í vélum. Til-
raunir hafa verið gerðar hér
syðra með að salta síldina í sér-
staklega gerðar þrær og báru
þær góðan árangur.
— Rússar hófu fyrir nokkrum
árum framleiðslu á sérstökum
vöðlunar- og pökkunarvélum.
Síldarútveigsnefnd hefur nú tek-
izt efeir ítrekaðar tilraunir að fá
þesar vélar keyptar hjá. þeim í
tilraunaskyni og eru þær væntan
legar til landsins nú á næstunni.
— Séu allar þær vélar, sem ég
hef minnzt hér á, ásamt pækili-
körum, notaðar sem ein heild á
söltunarstöðvunum tel ég að
lækka megi framleiðslukostnað-
inn og auka afkastagetu stöðv-
anna verulega. 3n afkoma þeirra
byggist mjöig á því, að unnt sé
að taka á móti miklu magni á
skömmum tíma þá daga, sem
veiðist — þ.e. að söltunarafköst-
in séu sem mest í aflahrotunum.
„Panik“skrlf og ræður
— Þá vildi ég loks koma að
þeim vandræðum, sem skapazt
hafa í síldarmóttökubæjunum á
8 miijónir fyrir
310 t. af hámeri
Bandarikst fyrirtæki leigir
færeyskt skip til veiða
við Súmalíland
FÆREYSKA skipið Skugvur, sem frystir aflann um borð,
seldi fyrir skömmu 310 tonn af hámeri í Bremerhaven, en
skipið hafði verið að veiðum við Nýfundnaland. Fyrir aflann
fengust rúmar 8 milljónir ísl. króna.
Útgerðarfélagið, Skipafélagið Föroyar, hafði á prjónunum
áætlanir um að senda Skugvar á túnfisksveiðar á Suður-
Atlantshafi, en hefur nú hætt við það, þar sem bandarískt
fyrirtæki hefir tekið skipið á leigu til túnfiskveiða við
Sómaliland og mun það hafa aðsetur í hafnarbæ við Aden-
flóann Skipið er leigt í 4—6 mánuði, en fyrir þann tíma
mun hið bandaríska fyrirtæki hafa komið sér upp frysti-
húsi í Sómalilandi. Skugvur á að afhendast leigjanda í
brezkri höfn fyrir áramót.
Auk þess að veiða túnfisk á skipið einnig að taka á móti
afla annarra skipa og áhöfnin að kenna Sómölum veiði-
aðferðir og meðferð aflans.
Norðurlandi vegna sildarleysisins
þar.
— Við íslendingar þekkjum
það af biturri reynslu, hve mikil
áhætta og örygigisleysi fylgir síld
veiðum og síldarvinnslu. Austfirð
ingar fengu áþreifanlega að
kenna á duttlungum síldarinnar
skömmu fyrir síðustu aldamót,
er veiðarnar færðust norður fyrir
land. Nú hafa Norðlendingar orð
ið mjög hart úti vegna síldar-
brests fyrir Norðurlandi.
— Talað er um atvinnuleysi Oig
yfirvofandi fólksflótta frá síldar-
bæjunum norðanlands og ráð-
stefnur eru haldnar til að ræða,
hvað til bragðs skuli taka. Talað
er um fjárhagslegt öngþveiti ein-
stakra bæjar- og sveitarfélaga og
hópum starfsmanna er sagt upp
vinnu. Allt gerist þetta um það
bil, sem bezta síldveiðisumri í
sögu landsins er að ljúka.
— í stað þess að grípa til skyn
samlegra úrræða og reyna að
bjarga þeim miklu verðmætn'
sem sköpuð hafa verið í s.
bandi við síldarvinnsluna norðan
lands, er keppst um að draga
kjarkinn úr fólkinu með alls kyns
„panik“ skrifum og ræðum.
— Á undanförnum áratugum
hefur hundruðum milljóna verið
varið til bygginga síldarvinnslu-
stöðva á Norðurlandi miðað við
núverandi verðlaig. Fái þessar
stöðvar ekki það lágmarksmagn
. f hráefni, sem þær þurfa til þess
að reksturinn geti borið sig, tap-
ar þjóðarbúið þessum miklu verð
mætum.
— En þetta yrði ekki nema
hluti tjónsins. Margfalt meiri
fjármunum hefur verið varið til
bygginga og framkvæmda, sem
ekki yrði unnt að flytja burtu
með fólkinu. Nægir þar að benda
á hafnarmanrtvirki, veigi, íbúðar-
hús, skóla, sjúkrahús, auk ótelj-
andi annarra verðmæta, sem verð
laus verða, ef síldarvinnslustöðv
arnar verða lagðar niður og fólk
ið flytur á brott. Jafnvel sveit-
irnar á nágrenni síldarbæjanna
munu verða fyrir stórtjóni, ef
markaðir fyrir afurðir þeirra 1
síldarbæjunum verða úr sögunni.
Flytja verður síldina til
söltunarbæjanna
— Nei, til þess að koma í veg
fyrir öngþveiti í þessum málum
er aðeins til ein raunhæf leið,
sem unnt er að grípa til í tæka
tíð. Síldina verður að flytja til
þeirra staða á viðkomandi síld-
■'vinnslusvæði, sem verst verða
. vegna fjarlægðar veiðisvæð-
-nna hverju sinni. Á ég þá fyrst
og fremst við síld til söltunar og
frystingar, en það er fyrst og
fremst síldarsaltunin, sem mesta
atvinnu hefur skapað í síldar-
bæjunum norðanlands á undan-
förnum árum.
— Á sl. vori ræddi ég við
nokkra aðila um möguleika á að
flytja síld af Austurlandsmiðum
til söltunar á Norðurlandi, ef
veiði kynni að bregða&t nyrðra.
Lagði ég m.a. til, að stofnaður
Framh. á b)s. 20.
Fá 140 sterlingspund
fyrir saltfisktonnið
FÆREYINGAR hafa nýlega selt
4 þúsund tonn af saltfiski til
italíu fyrir 140 sierlingspund
tonnið, cif. í Esbjerg. Fulltrúar
Föroya Fisksala og Föroya út-
flutningssamtök sömdu við kaup
endur í Genúa.
Fyrr í ár gerðu Færeyingar
samning um sölu á 6 þúsund
tonnum til ítaliu og var verðið
110 sterlingspund tonnið fyrir
netafisk, en 112 sterlingspund
fyrir línufisk.
Þá bauðst ítalska fisksölufyrir
tækið Salvatore Bonarrigo í Nea
pel til að kaupa 850 tonn af salt-
fiski í Færeyjum fyrir 142 sterl
ingspund tonnið og skyldi fiskur
inn afhendast í Færeyjum.
Færeyska landsstjórnin synj-
aði um útflutningsleyfi fyrir þess
um 850 tonnum vegna fyrra sam
komulags við ítölsku fiskkaup-
endurna. Salvatore Bonarrigo er
ekki í samtökum ítalskra fisk-
kaupenda. Það var þetfa fyrir-
tæki, sem greiddi Færeyingum
hæsta verðið sem þeir fengu
fyrir saltfisk í fyrra, þ.e. 150
sterlingspund fyrir tonnið.