Morgunblaðið - 23.09.1965, Blaðsíða 17

Fimmtudagur 23. sept. 1965
MORGUNBLADID
17
Framlhald af bls. 15
og aftur. Að því búnu spyr Dan-
inn, hvort rétt sé hermt, að
.Halldór Laxness eigi að verða
næsti forseti íslands; segist hafa
lesið það í dönsku blaði.
Hollenzkur lagastúdent kemur
að máli við okkur. Hann heitir
Breukel, kveðst eiga erindi til ís-
lands innan fárra vikna og vera
forvitinn að heyra eitthvað frá
þvísa land, sem sé vissulega
fjarlægara en allt fjarlægt. Auk
þess búist hann við, að þetta
verði eina tækifæri, sem honum
gefist til íslandsferðar á sevinni.
„Hvers vegna?“ spyrjum við.
„Það er svo langt,“ segir hann.
„Hiver veit nema þú verðir ein
hvern tíma utanríkisráðherra
IHollands?" segi ég. „>á gerirðu
ekki annað - en mæla hnöttinn.
iÞá gefst þér ábyrgilega taeki-
færi að drepa öðrum fæti á ís-
land við og við.“
„Utanríkisráðherra?“ segir
Ihann hugsandi. „Nei, það kemur
ekki til mála. Hér er maður í ná-
grenni við de Gaulle. Hér dugir
ekki annað en utanríkisráðherr-
ann tali frönsiku. Og ég tala ekki
frösku.“
Nú kemur þjónn með glös a
bakka og býður upp á drykki.
Breukel tekur tvö glös af bakk-
anUm, annað með genever, hitt
xneð skærgulum ávaxtasafa. Síð-
an hellir hann saman og skilar
öðru glasinu tómu.
„Þetta köllum við,“ segir
Ihann, „að fara yfir hvítt á gulu.
Ég skal segja ykkur hvernig það
er til komið. Þið hafið auðvitað
tekið eftir hvítu strikunum á göt
unum, þar sem gangandi fólk á
iréttinn í amferðinni. Fyrir nokkr
um árum voru sett gul ljós á móti
strikunum til frekara öryggis veg
farendum. Það er ekki ólíkt með
sterku drykkina. Maður getur
orðið valtur á fótunum, ef óvar
lega er með þá farið. Skiljið þið
nú, hvað það gildir — að fara
yfir hvítt á gulu?
Og þar með lyftir hann fleyti-
fullu glasi sínu, öruggur í sínu
hvíta striki í lífsins umferð
Aldurhniginn, gráhærður
Bandaríkjamaður heilsar okkur
brosandi.
- „Frá Í3landi,“ segir hann, „þá
hafið þið séð Ameríkumann áð
ur.“
Við héldum nú það. Og ekki
aðeins í eigin persónu heldur
einnig í sjónvarpi, því margir ís-
lendigar horfa á badarískt sjón-
varp.“
„Bandarískt sjónvarp," segir
hann íhugandi. „Guð hjálpi ykk-
ur.“
„Ætli hann geri það ekki,“
segi ég. „Það eru áreiðanlega
ekki svo fáir, sem ákalla hann
út af þessu sjónvarpi.“
iAr iAt
Á OP GOUDEN wieken er
spjallað um þekkingu Evrópu-
manna á Ameríku. Spurningin
er þessi: Hvað veit þjóð þín um
nýja heiminn? Fulltrúar hinna
ýmsu þjóða biðja sér hljóðs og
ræða málið ,eins og það horfir
við í löndum þeirra.
Ekki veit ég fyrr til en fundar-
stjórinn, sem er norskur, kveðst
langa að heyra hvað fulltrúi fs-
lands hafi til málsins að leggja.
Þó ég hafi ekki beðið um orðið
og sé varbúinn að svara spurn-
ingunni, reyni ég eftir beztu getu
að verða við ósk fundarstjóra.
Síðan verð ég — óviljandi að
vísu — til að skemmta fundar-
mönnum með svofelldum orðum:
íslendingar ættu að vita sízt
minna en aðrar þjóðir um Ame-
ríku, þar sem þeir fundu hana
fyrstir hvítra manna.“
Nú verður almennur hlátur í
salnum. Fundarstjóri ris úr sæti,
horfir glottandi yfir hópinn, band
ar hendi og segir:
„Það er rétt, sem hann er 'að
segja.“
Þrír Potrtúgalsmenn, sem sitja
gegnt mér, horfa á mig eins og
naut á nývirki.
Nú rennur upp fyrir mér, hvað
Jón Helgason á við, þegar hann
segir, að íslendingar verði sér
hvarvetna til skammar fyrir
montið. Ég neyðist til að blanda
Leifi heppna í málið. En jafnvel
Leifur heppni hefur ekki þau
áhrif, sem ég vonast til. Furðu-
svipurinn á Portúgalsmönnum fer
ekki rénandi. Og Hollendingarnir
eru á svipinn elns og þeir séu nið-
ursokknir í Blefken. En þá kemur
Norðmaður til hjálpar eins og
venjulega og kveður sér hljóðs:
........ að Leif Erikson hafi
verið íslendingur?" segir hann.
„Það er nú svo. Var ekki faðir
hans t.d. norskur? Má ekki allt
eins segja, að hann hafi sjálfur
verið norskur......? “
Andlit Portúgalsmanna fara í
réttar skorður. Hollendingar
verðg. á svipinn eins og þeir hafi
aldrei haft veður af Blefken. Mál-
um okkar Leifs heppna er sæmi-
lega borgið — í bili að minnsta
kosti.
Og nú sé ég, að Portúgals-
mennirnir láta sig ekki lengur
skipta, hver hafi fundið Ameríku.
Þeir sitja hlið við hlið, allir þrír.
Sá, sem situr í miðið, er fyrir
þeim ,eins og það er orðað í forn
söguhum. Hann er mjög lítill
vexti eins og raunar hinir tveir.
Hann er svo feitur, að andiitið
á honum er örlítið meira á breidd
en hæð. Hann er sköllóttur með
kringlótt gleraugu. Hinir tveir,
sem sitja hvor til slnnar handar
við hann, halla sér að honum
líkt og fólk gerði fyrrum, þegar
Iþað sat fyrir á ljósmyndum og
óttaðist að lenda út af myndinni.
Portúgalsmaðurinn í miðjunni
tekur til máls og talar á frönsku.
Ég geri mér í hugarlund, að mað-
ur verði að kunna ekki aðeins
frönsku, heldur einnig portú-
gölsku til að skilja ræðu hans.
Hann hefur mál sitt með þess-
um orðum: „Au Portugal", og
leggur mikla áherzlu á síðasta
atkvæðið, sem verður í fram-
burði hans ga-al.
En þá brestur hann frönsku-
kunnáttuna. Hvað vildi hann nú
sagt hafa? Hann lýtur að sessu-
naut á hægri hlið og hvíslar ein-
hverju að honum. Sessunautur-
inn hvíslar einhverju á móti.
Og aftur hefst ræðan: „Au
Portugal“. En ræðumanninn rek-
ur brátt aftur í vörðurnar. Og
hvíslar nú einhverju að sessu-
naut sínum á vinstri hlið. Eftir
dálitlar hvíslingar á þá hliðina
hefst ræðan að nýju:
„ Au Portugal......“ Og nu
rekur hajin ekki meir í vörðurn-
ar,. en talar næsta hálftímann og
segir okkur hvernig hlutunum sé
háttað „au Portugal.“
Þegar fundinum er slitið og ég
geng út í regnið tæpri klukku-
stundstund síðar, sé ég fyrir mér
þessi þrjú portúgölsku andlit. Og
fyrir eyrum mér hljómar í sí-
fellu: au Portugal, au Portugal.
★ ★ ★
ÞÁ ER HEIMSÓKN í Frans
Hals safnið í Haarlem. Byrjað er
á dýrindis kvöldverði. Borðnaut-
ar obkar eru belgósk hjón. Við
spjöllum um erlent fjármagn,
„population og „natalité.“
Síðan er gengið um safnið.
Leiðsögumaðurinn er ung stúlka,
vart eldri en tuttugu og fimm
ára. Hún talar eins og sá, sem
valdið hefur — á frönsku. Hún
virðist vita allt um þetta safn,
og ' ekki aðeins safnið, heldur
einnig um heimslistina yfirleitt.
Lítum á þetta málverk eftir
Frans Hals,“ segir hún, „þarna
sjáið þið.....“ Og svo bendir
hún okkur á hitt og annað, sem
við eigum að sjá í viðkomandi
listaverki.
En nú kemur Madame Néré til
skjalanna og andmælir ýmsu,
sem ungfrúin segir, „því Frakkar
hafa líka fengizt örlítið við mál-
aralist, eins og allir vita. Látum
á þessa errni," segir Madame
Néré og gengur að myndinni,
,það er ekki til skuggi í þessu.
Þetta er allt með einum og sama
blænum."
Leiðsögubonan svarar, og upp-
hefst nú allmikil deila, sem við-
staddir fylgjast með af augljós-
um áhuga.
Þegar kappræðunni lýkur,
gengur Madame Savajol að leið-
sögukonunni og kyssir hana
báðar kinnar að frönskum sið
Eftir það ríkir sátt og samlyndi
milli Hollands og Frakklands.
Morguninn eftir ' mæti ég
Madame Néré í anddyrinu á Op
gouden wieken og þakka henni
fyrir síðast.
„Fyrir síðast?" endurtekur hún
skilningslaus og skiptir þó litum,
Fáein andartök veltir hún fyrir
sér, hvernig skuli bregðast við
svo kynlegu morgunávarpi og
rannsakar mig með augunum,
þar til undrun hennar og skiln-
ingsleysi brýst út í hálfgerðri
upphrópun:
„Jesús minn — fyrir hvað er-
uð þér eiginlega að þakka mér?“
Hverju get ég nú svarað? Fyrir
hvað var ég eiginlega að þakka?
Það skyldi þó aldrei vera, að frú-
in leggi eimhverja víðtækari
merkingu í þessi hversdagslegu
og meiningarlausu orð mín.
Þá 'rennur upp fyrir mér, að
Frakkar kvað ekki viðhafa þakk-
arorð af þéssu tagi. Undrun frú-
arinnar er skiljanleg, þegar öllu
er á botninn hvolft.
★ ★ ★
SÓL óRDAGUR — og við leggj
um leið okkar til Friðarhailar-
innar. Þar eru fáir á ferli, þegar
okkur ber að garði. Fáeinir um-
sjónarmenn, flestir við aldur, spíg
spora í forsalnum. Einn þeirra
kemur til okkar og spyr á ensku,
hvert sé móðurmál okkar.
„fslenzka."
„íslenzka,“ endurtekur hann
og hugleiðir málið. „Er það ekki
sama og danska?"
Ég á engin orð til að svara
svo fráleitri spurningu, svo ég
læt nægja að hrista höfuðið.
„fslenzka er þó alla vega lík
dönsku," segir hann og heldur
fast við sinn keip.
„Lík og lík ekki,“ segi ég.
Þetta getur orðið upphaf að
málfræðilegum ágreiningi. En
við erum stödd í friðarhöll. Þess
vegna verður öll togstreita að
haldast innan hóflegra takmarka.
Staðhæfing mín, að íslenzka og
danska sé ekki sama málið, er
ekki heldur Vírt í þessum húsa-
kynnum allþjóðadómstólsins.
Gamall, gráhærður og fjörlegur
karl, sem hefur heyj-t ávæning af
orðum okkar, kemur aðvífandi
og heilsar okkur á dönsku, bros-
andi: „God dag.“
„Þið hljótið að skilja mig,“
segir hann, „Ég er danskur.
Ég er bílstjóri hérna hjá stofnun-
inni. Ég ek fulltrúum Norður-
landa; búinn að gera það í herr-
ans mörg ár. Og svo fylgi ég
skandinayískum túristum um
thöllina sjálfum mér til skemmt-
unar og öðrum til fróðleiks, von-
andi. Ég á mörg sporin hér um
gangana í fylgd með Dönum, ís-
lendingum, Norðmönnum Finn-
um og Svíum; jafnvel Færeying-
um og Grænlendingum. Og nú
skal ég segja ykkur eitt: Eftir
svo sem korter kemur hingað
hópur Norðmanna. Ég mun fylgja
þeim um höllina. Ykkur er guð-
velkomið að slást í för með okk-
ur.“
Við tökum þessu kostaboði og
bíðum. Og meðan við bíðum
koma fleiri Norðurlandabúar.
Gamli maðurinn heilsar þeim
öllum og gerir þeim sömu boð.
Þegar Norðmennirnir birtast hó-
ar hann öllum saman. Síðan er
arkað af stað gegnum sali og
ganga.
Leiðsögumaðurinn bendir á
borð, stóla, ljósakrónur og teppi.
„Þetta gáfu Japanir," segir hann.
,Hvað haldið þið, að þetta hafi
kostað? Hvað haldið þið, að marg
ir hafi unnið að þessu? Og hvað
ihaldið þið, að verkið hafi tekið
langan tíma? Þetta þarna gáfu
Rússar. Viljið þið gizka á, hvaða
efni er í þessu? Þetta gáfu
Frakkar. Og þetta gáfu Kinverj-
ar.“ Og þannig lætur hann dæl-
una ganga, varpaj fram spurning-
um og svarar þeim sjálfur,
þar eð enginn viðstaddur lætur
til sín heyra styn né hósta.
„Og nú munuð þið auðvitað
spyrja um gjöf íslendinga,“ seg-
ir hann og lítur hughreystandi í
átt til okkar hjónanna. „Já, þið
munuð spyrja — hvað gaf fs-
land? Reynið að geta. Reynið að
láta ykkur dettá það í hug. Jæja,
gengur það illa. Þá skal ég líka
fræða ykkur á því. fsland gaf
nefnilega það sama og Danmörk
og Danmörk það sama og ísland,
því Danmörk og Ísland voru jú
eitt ríki, þegar höllin var byggð.
Og nú munuð þið spyrja — hvað
gaf Danmörk? Það skal ég segja
ykkur. Hún gaf þessa þarna
hvítabirni úti í garðinum. En
verkið er Dönum líkt, því það
hefur aldrei verið fullgert. Þetta
á semsé að vera gosbrunnur. En
vatnsleiðslan hefur enn ekki ver-
ið gerð. Skiljið þið, hvað ég á
við? En trúið mér til — ég elti
ráðherrana á röndum í hvert
skipti, sem ég kem til Kaup-' '
mannahafnar til að kría út aura
fyrir þessum hégóma. Og nú fer
ég einmitt til Hafnar á morgun.
Þá skal verða spjallað við ráð-
herrana; að mér heilum og lif-
andi.“
Eftir hina mörgu fræðandi fyr-
irlestra leiðsögumannsins stönd-
við aftur í forsalnum. Það
liggur við, að fylkingin sé tek-
in að riðlast. En gamli maðurinn
hefur enn ekki sagt sitt síðasta
orð. Honum liggur eitthvað á
hjarta. Hann rennir augum yfir
hópinn og hlær.
„Hér er gott að vera,“ segir
hann, „hér vantar mann- aldeilis
ekki drykkjupeninga. Alltaif þessi
urmull af Skandinövum og allir
með fulla vasa af peningum. Og
nú er röðin komin að ykkur,
blessuð. Nú megið þið fara að
hringla í buddunum. Ég stilli
mér upp hérna við dyrnar. Og
svo þakka ég ykkur kærlega fyr-
ir samfylgdina. Verið þið bless-
uð!“
Að þeim töluðum orðum hleyp
ur hann að dyrunum og réttir
fram lúkurnar. Myntin fossar í
lófa hans, um leið og fólkið
streymir út úr höilinni. Ég læt
tvö gulden detta í sjóðinn, og
gamli maðurinn biður okkur alls
velfarnaðar í bráð og lengd,
★ ★ ★
ÞRÚTIÐ ER loft og sólarlaust
þann ágústdag sem við höldum
til baka með Skandínavian-Hol-
land Express. Lestin er snemma
á ferðinni, fáir á kreiki. Bóndi
kemur út úr bæ sínum og gengur
áleiðis til útihúss. Hann hefur
tréskó á fótum. Þetta er hið
blauta Holland með skurðum,
síkjum og vindmillum, land þeirra
Rembrandts og Önnu Frank.
Hversu margir eru búnir að
troða þessa jörð undir fótum? E£
til vill liggja spor Jóns Hregg-
viðssonar falin undir því grasi
sem fyrir augu ber á þessum
svala morgni. Okkur verður
ósjálfrátt hugsað til hans, því
það vill nú svo til, að ,við erum
á leið til Kaupinihafnar eins og
hann forðum.
Erlendur Jónsson.
Rafsuðuvél
Rafsuðuvél
Óska eftir að kaupa eða leígja snúningsrafsuðuvél.
Vélin má ekki vera minni en 375 amper. Þarf ekki1
að Vera með mótor.
Upplýsingar í síma 21270 — 51350.

Japanskt mosaik
Enskar veggflísar
Fjölbreytt úrval.
Lím fyrir mosaik
fúgusement
H. Benediktsson hf.
Suðurlandsbraut 4 — Sími 38300.