Morgunblaðið - 03.11.1965, Qupperneq 8

s
MQPGU N BLAÐID
Miðvikudagur 3. nóv. 1965
Útflutningsuppbætur hafa tryggt
bændum samarétt og dörum stéttum
Bændur áður látnir bera þann halla sem leiddi aí útfluttum
landbúnaðarafurðum
í GÆR var enn haldið áfram
umræðum um verðlagningu
landbúnaðarafurða í neðri
deild.
Þórarinn Þórarinsson (F)
sagði að útflutningsuppbæturn-
ar væru að verða vandamál, nú
sérstaklega á síðari árum og
ætti það rætur að rekja til þess
að ríkisstjórnin hefði lítið taum
hald á fjárhagsmálum og hefði
ekkert gert til þess að hamla
gegn verðbólgunni. Mætti nefna
sem dæmi að vísitala bygging-
arkostnaðar hefði til ársins 1962
hækkað um 10 stig að meðaltali
á ári, en nú síðustu tvö ár hefði
hún hinsvegar hækkað um 32
stig. Þá mætti rekja til stefnu
stjórnarinnar í landbúnaðarmál-
um að mjólkurframleiðslan væri
meiri nú, — en stefna hennar
hefði verið sú, að halda verði
á kjöti niðri, því að það hefði
nær eingöngu verið flutt út.
Það væri sitt álit, að bændur
og neytendur ættu að vinna
saman í nefnd til þess að finna
landbúnaðinum verðlagsgrund-
völl og væri vonandi að Al-
þýðusambandið' færi aftur inn á
þá braut að hafa sem mest af-
skipti af verðlagningu. Það
væru réttar forsendur hjá því
að gera dreifingarkostnaðinn að
aðalatriði, enda væri þar örugg
lega víðar pottur brotnni, en þar
sem landbúnaðarafurðir ættu í
hlut.
Björn Pálsson (F) sagði að
ekki væri ástæða til að deila um
bráðabirgðalögin, þar sem þau
væru aðeins miðað við eitt ár,
og annað yrði að taka við.
Bændur hefðu ekki á móti þeim
og víst væri að hagur hefði ekki
síðan 1960 verið betri en nú.
Fyrir tuttugu árum hefði verið
deilt á bændur fyrir að hafa of
lítil bú og það að nota sér ekki
tæknina, en nú kvæði við ann-
an tón, þar sem talað væri um
að framleiðslan væri of mikil.
Sennilegasta ástæðan fyrir því
að svo hátt léti í Alþýðuflokks-
mönnum um þessi mál, væru sú
að þeir væru með því að reyna
að fiska atkvæði í kaupstöðun-
um.
Deila mætti um hvort að
framþróunin væri of ör í land-
búnaðinum og skipuleggja
þyrfti þau mál betur. Mætti
nefna sem dæmi að vélar sem
bændur keyptu fyrir fimm ár-
um þættu nú úreltar. '’Til að
spyrna á móti þeirri þróun sem
nú væri í landbúnaðinum mætti
benda á þrjár leiðir. í fyrsta
lagi að hafa hagstæðara verð á
á sauðfjárafurðum, en slikt
væri þó ekki réttlátt gagnvart
þeim er framleiddu mjólk. í
öðru lagi væri að takmarka fóð-
urbætiskaup, þar sem vitað
væri að fóðurbætir væri að tölu
verðu leyti grundvöllur mjólkur-
framleiðslu og í þriðja lagi væri
að reikna út hve mikla mjólk
þyrfti að skipta síðan mjólkur-
framleiðslunni milli héraða,
Varðandi stærð á búum væri
það að segja að þróun í öðrum
löndum væri sú, að minnstu
búin leggðust niður, án þess að
stóru búin stækkuðu og þyrfti
svo einnig að vera hér. Það
væri ekki rétt hjá forseta Al-
þýðusambandsins að ásaka
bændur fyrir aumingjaskap,
jþótt þeir þyldu gerðadóm —
frekar mætti spyrja hvaða leið-
ir ætti að fara ef ekki næðist
samkomulag.
Signrvin Einarsson (F) sagði
það hefði verið túlkun mennta-
málaráðherra með ræðu sinni
um þessi mál, að stefna sú sem
ríkt hefði hér s.l. 20 ár væri
röng þ. e. að veita bændum svip
uð kjör og verkamenn og iðn-
aðarmenn. Eða væri hægt að
miða tekjur bóndans við tekjur
sjómannsins, ef síldveiðarnar
væru undanskildar, eða við tekj
ur verkamanna ef stytting vinnu
vikunnar væri undanskilin. Það
væri viturlegast, að þegar vel
vegnaði við sjávarsíðuna batnaði
hagur bænda og þeir þyrftu
líka að taka á sig þá áhættu sem
fylgdi aflaleysi og daufari tím-
um við sjávarsíðuna, því vitað
væri að þegar vel gengi þar
væri kaupgeta almennings meiri.
Það væri röng leið sem farin
væri með bráðabirgðalögunum,
að miða verðlagsgrundvöllinn
við Almannatryggingar og spyrja
mætti að því hvort ætti að þýða
það að hætt yrði að miða við
launatekjur sjómanna, iðnaðar-
manná og verkamanna, en það
hefði verið grundvöllurinn í 20
ár. f þessum umræðum þyrfti
að fá hreint út hver væri stefna
ríkisstjórnarinnar í landbúnaðar
málum, en það lægi engan veg-
inn ljóst fyrir.
Landbúnaðarráðherra Ingólf-
ur Jónsson, sagðist hafa talið
það ligga ljóst fyrir hver væri
stefna ríkisstjórnarinnar í land-
búnaðarmálum, en hún væri að
efla landbúnaðinn það vel, að
hann gæti staðið á eigin fótum
þegar' tímar liðu, án framlaga
í útflutningsuppbótum. Það
væri þess vegna sem ríkisstjórn
in hefði beitt sér fyrir því að
auka ræktun í landinu með stór
auknum framlögum, enda kæmi
það berlega í ljós, að ræktunin
hefði aldrei verið meiri en nú
síðustu árin. Á s.l. ári hefði hún
numið nærri 7 þús. hekturum
en á árunum 1950—-1960 til jafn
aðar um 2500 hekturum. Varð-
andi þá spurningu Sigurvins
Einarssonar hvort það væri
stefna landbúnaðaráðherra að
bændur nytu jafnréttar við aðrar
stéttir þjóðfélagsins, en svo virt-
ist sem hann efaði það eitthvað
vegna bráðabirgðalaganna væri
því til að svara, að bráðabirgða-
lögin væru aðeins miðuð við
eitt ár og með þeim væri miðað
að því, að bændur fengju bætta
dýrtíðina og kauphækkunina
frá því í fyrra. Mætti og vitna
til ummæla Börns Fálssonar
sem teldi þessi lög alveg þolan-
leg, sérstaklegt með tilliti til
þess, að þeim væri ekki ætlað
að ná nema til eins árs og ríkis-
stjórnin hefði gert ráðstafanir til
þess að leiða aðila saman og
halda áfram samstarfi og sam-
vinnu á milli neytenda og fram-
leiðenda.
Það væri stefna ríkisstjórnar-
innar í landbúnaðarmálum að
koma honum á þann grundvöll,
að bændur geti ávallt búið við
kjör sem væru ekki lakari en
aðrir landsmenn og önnur skil-
yrði yrðu þannig, að framleiðslu
kostnaður gæti lækkað með því
að fullkomin tækni væri tekin
í þjónustu landbúnaðarins og
miðað yrði að því að bústærðin
yrði sem hentugust. Útilokuð
væri sú leið sem Einar Olgeirs-
son hefði bent á í þessum um-
ræðum, um það að tryggja smá-
bændum einhver lágmarkslaun,
án tillits til þess hvort þessir
bændur framleiddu eða ekki.
Það væri stefna ríkisstjórnarinn
ar að gera þessum smábændum
kleift að -stækka búin það mikið
að það væri lífvænlegt á jörðun-
um.
Það væri rétt sem Þórarinn
Þórarinsson hefði sagt að út-
flutningsuppbæturnar færu
hækkandi, en það stafaði bæði
af því, að verðlagið hefði hækk-
að og framleiðslan aukizt. Hann
ætti þó að vita það, að búvörur
hækkuðu ekki fyrr en eftir að
kaupgaldið hefði hækkað.
Útflutningsuppbæturnar hefðu
ekki verið teknar upp fyrr en
1960, en þær hefðu tryggt bænd
um sama rétt og öðrum þegnum
þjóðfélagsins. Áður hefðu bænd
ur verið látnir bera þann haila,
sem af útfluttum landbúnaðar-
vörum leiddi og undirstrika
mætti það að áður en núverandi
ríkisstjórn tók við völdum hefði
ekki verið greidd útflutnings-
trygging á landbúnaðarvörur í
því formi sem nú væri og hefðu
þá bændur sjaldnast fengið það
verð sem sex manna nefndin
ákvað að þeir skyldu hafa sam-
kvæmt verðgrundvellinum.
3. þm. Vestfirðinga, Sigurvin
Einarsson ætti því ekki að
spyrja að því hvort það væri
stefna núverandi ríkisstjórnar
að bændur bæri ekki minna úr
býtum en aðrar stéttir þjóðfé-
lagsins, heldur gera sér grein
fyrir því að sú stefna hefði ekki
verið ráðandi, áður en núver-
andi ríkisstjórn var mynduð.
Það væri eðlilegt að ekkert
vandamál hefði verið með út-
flutningsuppbætur á landbúnað-
arafurðir, áður en sú stefna var
upp tekin að tryggja bændum
fullt verð fyrir allar framleiðslu
vörur.
Vitað væri að nú hefði þróun-
in í landfoúnaðarmálum tekið
rétta stefnu og hefði þar ráðið
um að kjötverðið var hækkað
á kostnað mjólkurverðsins. En
tilfærsla þessi mætti þó vitan-
lega ekki ganga of langt, þannig
að mjólkurframleiðslan minnk-
aði það mikið að skortur yrði
á mólk. Jafnvægi þyrfti að vera
í þessum málum, en miða þyrfti
mjólkurframleiðsluna sem næst
við það sem innanlandsþörfin
væri á hverjum tíma.
Að lokum kvaðst ráðherra
vilja úndirstrika stefnu ríkis-
stjórnarinnar í landbúnaðarmál-
um en hún væri uppbyggingar-
stefna, sem miðaði að því að
halda áfram ræktuninni, auka
þá framleiðslu landbúnaðar er
bezt borgaði sig, leggja grund-
völlinn að því að framleiðslan
geti lækkað með því að vinna
að því að tækni í landbúnaðin-
um geti aukizt, og vinna að því
að landbúnaðarafurðir yrðu
unnar meira í landinu en und-
anfarið og stuðla þannig að
auknu verðmæti framleiðslunn-
ar. Miðað við það, að um 1600
millj. kr. verðmæti væri lagt
til frá landbúnaðinum sem fæða
handa landsmönnum væri ekki
hægt að segja að jafnvel þótt
4 — 5% af fjárlagaupphæðinni
færu yfir þetta, væri ekki því
til að dreifa að óviðráðanieg
vandamál sköpuðust.
Gylfi Þ. Gíslason menntamála*
ráðherra, sagði að í þessum um-
ræðum hefði verið vakin at-
hygli á því að hver væru vanda
mál landbúnaðarins. Það væri
ekki réttur reikningur hjá Þór-
arni Þórarinssyni að miða dýr-
tíð við þau stig sem vísitalan
hefði hækkað. Miða yrði við
hlutfallslega hækkun á vísitölu-
grundvelli og ef það væri gert
kæmi annað í ljós, en kom fraon
hjá Þórarni. Frá 1. jan. 1950 —
1. jan. 1959, sem hefði verið
valdatímabil Framsóknar, hefði
vísitalan hækkað um 136%, eða
17% á ári. Frá 1. jan. 1959 — 1.
okt. s.l. hefði vísitalan hinsveg-
ar hækkað um 69% eða um tæp
10% á ári, og væri verðbólgan
því ekki meira vandamál fyrir
landbúnaðinn nú en áður. Þá
mætti vekja athygli á því að
vísitölubúið hefði s.l. 17 ár
stækkað um 50,3%, en á sama
tíma hefði verið 82,4% aukning
á mjólkurframleiðslu og 86%
aukningu á kjötframleiðslu.
Varðandi ræðu Sigurvins Einars
sonar sagið ráðherra að það
væri sín stefna að bændur og
neytendur ættu að sema um
verðlagsgrundvöll landbúnaðar-
afurða og þannig ætti að finna
út kjör bænda. En bændur ættu
ekki að njóta hækkana á laun-
um annarra stétta sem yrði til
við sérstakar aðstæður.
Að lokinni ræðu mennta-
málaráðherra var umræðum
enn frestað.
Verðuppbætur
á línufisk
í EFRI DEILD fylgdi Björn
Jónsson (K) úr hlaði frumvarpi
er hann fJytur um breytingar á
lögum nr. 34 8. maí 1965, um ráð
stafanir vegna sjávarútvegsins.
Sagði flutningsmáður að ákvæði
laganna væri þ«u, að frá 1. jan.
til 1. okt. 1965 greiddi ríkissjóð-
ur fiskseijendum 25 aura verð-
uppbót á hvert kíló línu- og
handfærafisks. Frá 1. okt. 1965
og til 31. des. 1966 skyldi þessi
verðuppbót vera 75 aurar á hvert
kíló, enda greiði fiskkaupendur
fiskseljendum á sama tímabili
25 aura verðuppbót umfram gild
andi fiskverð samkvæmt ákvör'ð
un verðlagsráðs sjávarútvegsins.
Benda mætti á það að veiðar
með línu og handfæri væru einu
veiðarnar, sem áð jafnaði hentu
verulegum hluta bátaflotans í
flestum sjávarbyggðum landsins.
Dragnót kæmi þar að vísu til
greina, en reynslan sannaði, að
ekki væri fært að stunda þær
veiðar með árangri, nema þá
takmarkáð. Fjöldi frystihúsa og
annarra fiskvinnslustöðva í þrem
landsfjórðungum ættu starfsemi
sína og afkomu að langmestu
leyti undir því komna, að línu-
veiðar væru stundaðar í engu
minna mæli en verið hefði. Það
væru einmitt þau atvinnutæki,
sem hefðu úrslitaþýðingu fyrir
atvinnulíf í flestum sjávarbyggð-
um Yestfjarða og Norðurlands
allt árið. Fiskveiðar með línur
væru rekstrarlega áhagstæðari
en aðrar veiðar og nauðsyn bæri
til að styrkja þær af opinberu
fé. Yæru til lög frá 1965 sem
kvæðu á um styrk til handa línu
veiðum og hefði sá styrkur verið
í GÆR voru lagðar fram fyrir-
spurnir til ríkisstjórnarinnar um
rannsóknarskip í þágu sjávarút-
vegsins frá Jóni Skaftasyni. Er
fyrirspurnin í þremur eftirfar-
andi liðum:
1. Hafa verið gerðir samningar
um smfði rannsóknaskips i
þágu sjávarútvegsins?
2. Hve mikið fé er fyrir hendi
til smíði skipsins?
3. Hvað er talið að vel búið
rannsóknarskip kosti nú?
Þá var einnig lögð fram svo-
hljóðandi fyrirspurn til dóms-
málaráðherra frá Jónasi G. Rafn-
ar:
Hvað líður endurskoðun laga
um hlutafélög? og einnig var lögð
fram fyrirspurn til menntamála-
ráðherra frá Þórarni Þórarins-
syni um hvað ríkisstjórnin hefði
gert til að framkvæma ályktun
Alþingis frá 29. maí 1957 um
sameiningu Landsbókasafns og
Háskólabókasafns o. fl.
Þá var lagt fram í ne'ðri deild
frumvarp til laga um afnám laga
nr. 33 3. nóv. 1915 um verkfall
opinberra starfsmanna, c*. fl.,
sem Einar Olgeirsson, Lúðvík
Jósefsson og Geir Gunnarsson
flytja Frumvarp þetta er sam-
hljóða frumvarpi er lagt var fyr-
ir síðasta þing, en náði ekki af-
greiðslu þá. Ákvæði frumvarps-
ins eru þau að lög frá 1915 um
verkfall opinberra starfsmanna
ríkis og bæa og stjórnir þeirra
sérfélaga þess, er málið serstak-
lega varðar, undirbúa frumvarp
til laga um réttindi og skyldur
starfsmannafélsga, er gegna þess
háttar störfum, að framkvæmd
þeirra varði líf og heilsu almenn-
ings. Skal frumvarpið- miða að
því að tryggja rétt þessa starfs-
fólks til hagsmunabaráttu, eins
og frekast samræmist öryggi um
líf og heilsu almennings. Þegar
samkomulag hefur náðst um slíkt
frumvarp milli samtaka þessara
og ríkisstjórnar, skal leggja það
fyrir AlþingL
ákveðinn kr. 0,25 á kg. Reynsl-
an hefði sannað að styrkur þessi
væri alls ófullnægjandi og kæmi
þar m.a. til að tilkostnaður hefði
aukizt áð mun frá því hann var
ákveðinn. Væri það því Alþing-
is að koma til skjalanna og gera
ráðstafanir til styrktar þessari
útgerð.
Eggert G. Þorsteinsson. sjávar-
útvegsmálaráðherra, sagði að sett
hefði verið á stofn nefnd til að
rannsaka hag smábátaútgerðar,
þar sem vitað væri, að hún ætti
við marga örðugleika að etja.
M.a. þann, að menn réðu sig frem
ur á stóru bátana, þar sem að-
búðin væri betri og aflavon-
meiri.
Björn Jónsson (K) tók aftur
til máls og kvaðst fagna ráðstöf-
unum þeim er gerðar hefðu ver-
ið. Ríkisstjórninni hefði þó borið
að taka þetta mál fyrr fyrir, þar
sem brýn nauðsyn væri að hraða
því.
að auglýsing
í útbreiddasta blaðinu
borgar sig bezt.