Morgunblaðið - 27.11.1965, Blaðsíða 11

taugardagur 27 nðv. 1965
MORGUNBLAÐÍÐ
11
Litast um í negra-
hverfum stórborgas
Signrður Ringsted útibússtjóri áAkureyri þakkar hlý ©rð og góð-
ar óskir útibúinu og starfsliðinu til handa. Til hægri situr Sveinn
Valfells, formaður bankaráðs Iðnaðarbankans.
Fró opnnn útíbús Iðnaðarbnnk-
ons ú Akureyri
Á SÍÐUSTU árum hafa miklir
negraflutningar átt sér stað í
Bandaríkjunum. Er þar einkum
um að ræða negrafjölskyldur,
eem flutzt hafa úr sveitum Suð-
urrikjanna, til stórborga Norður
ríkjanna, og þá sérstaklega til
Chicago. Fólksflutningar til þess-
arar borgar, hafa haft í för með
sér ýmiskonar vandamál. Sérstak
lega snertir þetta húsnæði og
jnenntun. Fólksfjölgunin hefur
verið það ör meðal negranna, að
engin leið hefuir verið að koma
upp nægum skólum, og í hús-
næðismálum hefur ástandið víða
verið mjög slæmt. Á liðnu sumri
voru daglegar mótmælagöngur
vegna aðgerða, sem fræðslumála-
etjóri borgarinnax Benjamin
Willis lét framkvæma til bráða-
birgðarlausnar á vandamálinu.
t>ar sem ekki voru tök á að
byggja skóla fyrir negrana, lét
ha.nn t.d. setja upp hreyfanlega
ekólavagna, eins og þá sem sjá
má á myndinni er fylgir þessari
grein.
NegTamir tóku þessum vögn-
um illa, því þeir töldu böm sin
hafa fullan rétt á að setjast í
•lmennilega skóla með hvitum
liömum. Þetta er réttmæt og
*kiljanleg afstaða, en hjarni
vandamálsins er ekki sá, að
uegrabörn séu sett í skólavagna
©g þeim meinaður aðgangur að
„hvítum" skólum. Ég hyggist
sýna íram á í þessari gtrein að
mörg negra.böm eiga enga sam-
leið með hvítum jafnöldrum sín-
um, en ástæðan er síður en svo
BÚ, að negrar standi þeim hvítu
að baki hvað vitsmuni snertúr.
Ástæðumar eru fyrst og fremst
félagslegar, og bækur þær sem
notaðar eru við kennslu bam-
erma, eru upprunaiega sniðnar
fyrir hvít bönn og henta ekki
|>eim svörtu að öllu leyiti. Við
pkulum reyna að skyggnast inn
í hugarheima negrabama og aí-
huga m.a. hvemig þau snúast
við kennslu og ‘bókum þeim sem
notaðar eru. Negrabömin eru oft
ódæl í kennslustundum og eiga
erfitt með að taka námið alvar-
lega. betta er ósköp eðlilegt, því
eirnbeitni hafa þau aldrei þurft á
að halda, og reglusemi hafa þau
heldux aldrei komizt í kynni við.
Ekki .bætir það úr skák að marg-
ir kennarar gera alls enga til-
raun til að skilja þessi sérstæðu
vandamá'l barnanna, en álíta hins
vegar að eina vopnið sem dugi til
að halda bömunum í skefjum, sé
harka. Óheppilegar kennslubæk-
ur eiga einnig sak á áhugaleysi
bar.nanna, og munum við kynn-
ast því ef við heimsækjum negra
skóla.
Við erum stödd í kennslustund
í lestri og sagan sem börnin eru
að lesa, fjallar meðal annars um
eftirfarandi: Það er sunnudagur,
foreldrar og tvö böm stíga upp í
gijáfægða bifreið og er ferðinni
er heitið upp í sveit til að heim-
Eftir dr.
Jón S. Jónsson
sækja afa og ömmu. Þetta er
ósköp hversdagsleg saga, en börn
in hafa alls engan áhuga á henni.
Hversvegna? Þessi negrabörn
geta ómögulega skilið hvers
vegna þessi hvítu böm þurfa að
fara í bílferð til að hitta afa og
ömrnu. Þeirra eigin afar og ömm
ur, ef þau exu enn á lífi, búa
heima hjá foreldrum þeirra, arm
að þékkja börnin ekki.
Við erum stödd í kennsiustund
I teikningu og tökum fljótlega
eftir því, að allar mannamyndir,
sem börnin teikna exu af hvítu
fólki. Okkur verður á að spyrja
hversvegna hér séu eragar mynd-
ir af negrum. Svar ikennarans er
einfalt: Það hlýtur að vera vegna
þess að það eru engar myndir af
raegrum í kennslutoókunum. Hér
hafa aðeins verið tekin tvö dæmi,
en fleiri slík mætti nefna. Margt
af þvi, sem okkur virðist auð-
skilið fex fyxir ofan garð og neð-
an hjá negrabörnum sem aldxei
hafa kynmzít þvi sem um er að
ræða. Kennarar negranna hafa
yfirleitt mjög takmarkaðan
áhuga á kennslunni, enda sinna
þeir flestir starfirau aðeins þar
til þeim tojóðast toetri stöður. Hér
er oft um að ræða nýútskrifaða
kennara sem ekki hafa tök á að
£á góðar stöður fyxr en þeir hafa
fengið einhverja reynslu í starfi.
Maxgir af hinum eldri kennurum
haf a af ýmsum ástæðum ekki tök
á að fá ’betri stöðux, og sinna
því kennslu negratoarna af ilLri
nauðsyn. Því fer fjarri, að negx-
ar standi hinum hvítu nokkuð að
lba;ki hvað ssnertir vitsmuni, ein-
lægni eða aðra mannkosti. Þess
eru mörg dæmi, að negrar sem
tök hafa haft á því að afla sér
menntunar hafa orðið afburða-
fólk á ýmsum sviðum. Þar er
oftast um að ræða negxa, sem bú
ið hafa við sómasamlegar að-
steeður í æsku, en það er nærri
því óhugsamdi að negrabam,
sem er fætt og uppalið í fá-
tækrahverfi geti brotið af sér
fjötrana og komizt í langskóla-
hám. Það er staðreynd að í mörg-
um negrum býr arfgengur sljó-
leiki, sem vissulega á sínar or-
sakir. Eins og málum er háttað
í mörgum þétttoýlum negrahverf-
um ,er það nauðsynlegt fyrir and
legt heilbrigði negrans, að láta
sig sem minnst skipta það sem
fram fer í kringum hann. Vanda-
málin eru það margvísleg, bæði
á hans eigin heimili og nábú-
anna, að afskiptaleysi verður
hans eina vörn. Þetta kemur svo
fram í andlegum sljóleika, sem
toýr í skólaskyldum börnum jafnt
sem fullorðnum. Hér er ein lítil
saga um flótta negradxengs , frá
veruleikaraum:
Drengur þessi lagði það í varaa
sinn að loka sig inni í gömlum
klæðaskáp öllum stunduim þegax
hann var heima. Þetta athæfi
drengsins þótti imjög grunsam-
legt og þar sem talið var að hann
væri ekki heill á geðsmuraum, þá
var leitað álits læknis. Drengux-
iran var ófáanlegux til að skýra
frá því hversvegna hanm gerði
þetta, en við nánari athugun kom
í ljós að hann notaði skáp þenn-
an sem lestrarherbexgi og las þax
skáidsögur við kertaljós. Saga
þessi er ekkert einsdæmi, en hún
varpar ljósi á þennan sérstæða
'þátt negravandamálsins. Fróð-
leiksfýsn sú er hlýtur að búa í
flestum negrabörnum, kemur
þeim að harla iitlum notum og
er raunverulega drepá. niður.
Það er gagnslítið fyrir böxnin að
spyrja foreldra, eða aðra full-
orðna, um það sem þeim liggux
á hjarta. Líkurnax fyrir því að
þau fái svöx, eru litlar, og ef svar
fæst eru líkumar enn meiri fyrir
því að þau séu röng. Foreldram-
ir eiga í rauninni erfitt með að
gefa svör, því þeim láðist að
spyrja sína eigin foreldra. Börn-
in eru því óupplýst vegna þess,
að engiran hefur áhuga á að sinna
þeim. Af þessum orsötkum hitt-
um við greindarleg börn í Chi-
cago í dag, sem vita t.d. aðeins
nöfn á þremux eða fjórum lit-
um, og börn sem gera sér litlar
eða enga grein fyrix einföldum
tölum. Fjöimörg negxaiböm, sem
spurð eru um fjölda systkina
sinna, geta ekiki gefið viðhlítandi
svör; þau geta nefnt nöfn þeirra
allra, en þau hafa aldxei hugisað
um þau i tölum. Sama sagan end-
urtekur sig þegar þau eru spurð
um dagafjölda í viku eða mán-
uði. Þau hafa einfaldlega al-drei
hugsað um þessa hluti, og spum-
ingarnar koma eins og reiðar-
slög yfir þau. Svör við einföld-
um spurniragum verða eiras og
Framh. á bls. 13
Ú'i'iltíÚ Iðnaðartoanlkans hf. á Ak-
ureyri var oipnað ki. 10 í morgun
í hiúsakynnum bankans á neðri
'hæð Sjálfistæðishússins við Gler-
árgötu. Fyrsti viðskiptamaður-
inn var Skafti Áskelsson, fram-
kvæmdastj óri Slippstöðvarinnar
hf.
1 tilefni opnunarinnar komu
ýrnsir foxystumenn toankans, iðn-
rekiendia og iðnaðanmanna hingað
til bæjarins í morgun til að sam-
fagna stéttaitoræðrum sínium á
Alkureyri. Barakaráð toauð til
katfÆidrykikáu í Sjálifstæðishúsi nu
síðdiegis, og var þar mangt manna
saman komið. Meðal þeirra má
telja settan bæjarfógeta, Sigurð
M. (Helgason, bæjarstjóra, Magn-
ús E. Guðjónsson, toæjarráð,
iðjulhiöllda og iðnaðarmienn hér í
bæ og fulltrúa Iðj.u, féiags verk-
smiðjufolks. Einnig vonu ýmsir
stanfsmerm toankans og aðrir gest
ir úr Reykjavík.
Foxmaður toankaráðls, Sveinn
Valfelils, setti hófið og rakti í
ræðiu sinni sögu 'bankans og þró-
un, sem væri siík, að fullkomin
þönf hefði verið orðin á útibúi á
Akureyri. Hann lét þess sérstak-
lega getið í ræðu sinni, að all-
mörg hlutabréif toankans hefðu
ekki verið sett á markað í Reykja
vdlk, hieMiur geymid, og yrðu þau
nú tid sölu hér næstu daga, í
trausti þess að iðnaðarmenn á
Akuneyri íhefðu hug á að eigmast
þau.
Þvtf næst tálaði toæjarstjórinn,
Magnús E. Guðjónsson, fágnaði
tiikomu útibúsins og lét í íjós
þá von að við iþað þyrftu við-
skipti við aðxa banka ekki að
dxagast saman, heldur muradi
hílómilegt atvinnulif í toæ og ná-
grenni, ékki sizt iðnaður og
veríksmiðjurékstur njóta góðs af
tilvist útibúsins.
Ýmsir aðrir tóku til máls og
mjög á einn veg, svo sem Vigfús
Sigurðsson, forseti Laradssam-
toarads iðnaðarmanna, Gunnar
Friðriksson, formaður Félags tfs-
lenzkra iðnrekerada, Jón H. Þor-
valösson formaður Iðnaðar-
mannafélags Akureyrar, Svein-
tojöm Jórasson, framkvæ'mda-
stjóri, Rvik., Jóhann Ingimars-
son, forstjóri VaOtojarkar hf., og
AJbent Sölvason, jámsmíðameist-
ari. Fögnuðu þeir al.lir stofnun
útitoúsins og óskuðu þvtf heilla.
Útibússtjórinn, Sigurður Rirag-
sted, þakkaði hlý orð Og góðar
óskir útitoúinu og stanfsliðinu til
harada og las upp þrjú heil'la-
skeyti, sem þorizt höfðu frá Jó-
Ihanni Hafstein, iðnaðarmálaráð-
herra, og frá Verzlunartoankan-
um, einnig frá starfsfóiki Iðnað-
anbarakaras í Reykjavik. Blóm
bárust frá Amaro hf., Fétfagi
hankastarfsmarana og noikkrum
starfsmönnum Landsbanka ís-
landts á Abureyri.
1 kvöld sátu sunnlenzku gest-
irnir ásamt nokkrum heimamönn
um kvöldverðariboð iðnaðar-
mannadélaganna og iðnnekerada
á Akureyri. — Sv. P.
Bladkurðarfólk
vantar í eftirtalin hverfi:
Skerjai sunnan
flugvallar
Tjarnargata
Skólavörðustígur
Akurgerði
Tómasarhagi
Lindargata
Freyjugata
Ingólísstræti
Laugavegur
1 — 32
fró
Bræðraborgarstígur
SIMI 22-4-80
Skólaböm og Willys-vagnar.