Morgunblaðið - 27.11.1965, Blaðsíða 17

fjauga^dagur TT. nóv. 1965
MORGUNBLAÐID
17
mesta skáld Dana. Þetta eru sex
skáldsögur, sjálfstæðar að mestu,
en mynda þó eina heild, og nefn-
ast þær: „Det tabte Land“,
„Bræen“, „Norne-Gæst“, „Cimbr-
ernes Tog“, „Skibet" og „Christ-
opher Columbus“.
Johannes V. Jensen var sann-
færður um ágæti þróunarkenn-
ingar Darwins, og kemur það
ljóslega fram í „Den lange
Kejse“. í>á hafði hann einnig
tröllatrú á þýðingu norrænna
manna fyrir heimsmenninguna.
Verkið allt ber vott um að hann
treystir náttúruvísindum síns
tíma eins og nýju neti, og efnis-
hyggja skáldsins er óbifanleg.
„Jökullinn" (Bræen, 1908) var
fyrsta bókin sem út kom af
sagnabálki þessum, er hefst þó
raunverulega á „Landinu glat-
aða“ (Det tabte Land, 1919). Síð-
ar nefnda sagan er lýsing á Norð-
urlöndum fyrir ísöld, og segir
meðal annars frá því hvernig
maðurinn fann eldinn. I „Jökl-
inum“ er því aftur á móti lýst
hvernig ísinn rekur fólkið á
flótta suður um heiminn, en
aðalpersónan, Dreng, vill ekki
láta undan hinum mikla bölvaldi,
en heldur kyrru fyrir og upphef-
ur baráttu sína gegn kuldanum.
Síðar finnur hann stúlkuna Moa,
og þau auka kyn sitt. Koma frá
þeim miklar ættir, og hefst þá
menningin í heiminum. Hvid-
Ibjörn heitir ein:| af afkomendum
þeirra, en hann smíðar hið fyrsta
ekip. Boðun þessarar sögu er þá
sú, að neyðin hafi kennt naktri
konu að spinna, þ.e.a.s. að hörð
veðrátta og kröpp kjör hafi
þröngvað íbúum norðursins til
að þjálfa hugsun sína, skapað
sjálfsaga og örfað hugmynda-
flugið, svo að þeir fundu upp sitt
af hverju, er varð þeim til bjarg-
ar, en hinir, sem lifðu í hlýjunni,
þurftu ekki á að halda. >á er það
og boðun bókarinnar — er einnig
verður víða vart í bókum Hans
E. Kinck, — að norrænir menn
séu haldnir af sérstakri útþrá,
löngun til fjarlægra og heitra
landa, er byggist á ómeðvitaðri
minningu um gósenlöndin góðu
fyrir ísöldina.
Þriðji hlutinn, „Norna-Gestur“,
(Norne-Gæst, 1919) fjallar um
mjög langt tímabil, allt frá stein-
öld fram að Kristni. „Cimbrern-
es Tog“ (1922) fjórði hluti verks
ins, er frá þjóðfluttningatíman-
um, og segir þar frá fólkinu í
Himmerlandi, á ferð þess niður
um Evrópu, allt til þess er það
bíður ósigur fyrir herskörum
Kómverjans Maríusar. „Skipið“
(1912) lýsir víkingaöldinni, þeg-
ar úbþrá og ævintýralöngun,
ásamt of mikilli fólksfjölgun
heima fyrir, knýr æskumenn til
ránsferða um suðlægari lönd, allt
til Miðjarðarhafs.
Sjötti og síðasti hlutinn,
„Christopher Columbus“ (1919)
fjallar svo um fund Ameríku.
Skáldið álítur að Columbus hafi
hlotið að vera af norrænum ætt-
stofni runninn, og þessvegna
haldinn draupium um landið glat
aða og þrá til fjarlægra stranda
Iþess. Og þarna lætur höfundur-
inn endana mætast, hringrásina
fullkomnast: Hin norræna útþrá
frá Himmerlandi hefur numið
hinn nýja heim, norræn útþrá og
norrænn aflvaki hefur lagt grund
völlinn að efnislegri þróun nú-
tímans.
Johannes V. Jensen var, eins
og fyrr segir. fimmtán ár að
skrifa þetta mikla verk, er setti
hann á fremsta bekk danskra
skálda. — Vafalaust má margt
að sögutium finna, heimspeki
þeirra og boðun, vísindalegar
vangaveltur og líffræðilegarkenn
ingar eru sumstaðar byggðar á
hæpnum og úreltum forsendum.
En þrátt fyrir það halda þær velli
og munu enn verða talin önd-
vegisrit í dönskum bókmenntum
um ófyrirsjáanlegan aldur, sök-
um töfrandi frásagnarlistar og
hinnar ófreskju hugkvæmni höf-
undarins. A tækni hans eru og
nokkrar brotalamir, svo sem í
byggingu sagnanna, sem stundum
er ekki laus við að vera klaufa-
leg. En hið víðskyggna hug-
myndaflug, og listrænn galdur
ntburða- og umhverfislýsinga
breiðir yfir alla galla og gloppur.
Johannes V. Jensen var stórfeng-
legt skáld, enda þótt skilningur
hans á eðli lífsins og þróun þess
sé haður þeim takmörkunum er
fylgja forhertri efnishyggju. En
hann eys úr djúpum lindum
skilnings síns á eðli holds og
blóðs, þeim arfi lögmálsbundinna
eðlishvata, er tengir ætthðina
saman, eins og hlekki í festi,
langt aftur í myrkur horfinna
tíma.
Keflavík — Suðurnes
VERZLUNIN ER FLUTT Á HAFN ARGÖTU 49.
Magnús E. Baldvinsson
Úra- og skartgripaverzl un. - Hafnargötu 49 - Keflavík.
Akureyringar Akureyringar
Fræðslufundur um umferðamál
verður í Borgarbíói í dag kl. 14.00.
DAGSKRÁ: Ávörp flytja, Sigurður Helgason, settur bæjarfógeti
og Magnús Guðjónsson, bæjarstjóri.
Kvikmyndasýning: Sýnd verður m. a. mynd um akstur í hálku.
> Fyrirspurnaþáttur um umferðar mál.
Þátttakendur: Árni Guðjónsson, hrl., lögfræðingur F. í. B.
Sigurður Emil Ágústsson, varðstjóri í umferðardeild lög-
reglunnar. — Egill Gestsson, formaður Samstarfsnefndar
bifreiðatryggingafélaganna.
Stjórnandi: Pétur Sveinbjarnarson.
Bifreiðastjórar fjölmennið.
Félag íslenzkra bifreiðaeigenda.
Bifreiðatryggingafélögin.
4
LESBÓK BARNANNA
Þjólornir hrekkvísu
Arabískt ævintýri
og hún náði til hans.
Leikuirinn barst nú út
úr húsinu, niður eftir
stígnum og niður , í mitt
þorpið. Og þar myndi
hún áreiðanlega ennþá
vera að hambra á Sing
Lee, ef hann væri ekki
fyrir löngu búinn að ráða
sig í vinnu sem götusóp-
ari.
Eftir þetta fann Sing
Lee aldrei framar töfra-
ketil. En þar sem kona
!hams gerði sig fulllkom-
lega ánægða með þá pen-
inga sem hann vann sér
inn, þá reyndi hún líka
að uppfylla allar hans
óskir. Og um hverja
helgi frá laugardegi til
mánudagsmorguns lá
Sing Lee hamingjusamur
í rúminu símu og svaf
værum svefni.
Þrír Ameríkanar
bjuggu saman í herbergi
sem var í skýjakljúf á 33
hæð. Lyftan var biluð og
þeir urðu ásáttir um að
segja hver öðrum sögur
meðan þeir gengju upp.
Á 15. hæð var sá fyrsti
búinn með sínar sögur og
sá næsti tók við. Hann
kunni slík feikn af
skemmtileigum sögum, að
þeir skellihlógu, þrátt
fyrir allt erfiðið. Að lok-
um urðu þeir að stanza til
að kasta mæðinni og
tóku þá eftir því, að þeir
voru komnir langt upp
fyrir 3ð. hæð.
„Nú er röðin komin að
þér, að segja sögu,“ sögðu
sagnamennirnir tveir við
7. Þjófarnir tveir biðu
við borgarhliðið. Strax
og Tyrkinn kom, læddisit
dagþjófurinn á eftir hon-
um, og tókst eins og áður
þann þriðja.
„Ágætt", svaraði hann
með æstri rödd. „Mín
saga er að vísu stutt, en
hún er sönn og hljóðar
svona: Við gleymdum
lyklinum niðri hjá dyra-
verðinum“.
Ráðningar
ELDSPÝTNAÞRAUT
að skipta um peninga-
pokann og agúrkuna.
Liðsforinginn tók ekki
eftir neinu og þegair hann
kom til kaupmannanna,
keypti hann ennþá meira.
Aftur fann hann agúrk-
una í vasa sínum, þegar
hann ætlaði að borga. >á
sagði hann: „Ég er hrædd
ur um, að nú hafi ég
ekki nóga peninga mér,
vegna þess að ég hefi
keypt of mikið í viðfoót.
Látið varninginn bíða á
meðan ég fer heim og
sæki nokkra gullpetn-
inga“.
Óður af reiði æddi liðs-
foringinn niður að borg-
arhliðinu. Þar skeði enn
sama sagan, þjófurinn
tók agúrkuina en skilaði
peningapokanum í vasa
hans. Liðsforinginn húð-
skammaði konu sína,
iþegar hann kom heim,
en hún sór og sárt við
lagði, að hún hefði látið
peningapokann í vasa
hans.
SKRÍTLA
9. árg.
Ritstjóri: Kristján J. Gunnarsson 27. nóv. 1965
W ilbur Wheaton:
Letinginn hann Sing Lee
SING Lee opnaði annað
augað og leit hálfsofandi
út um gluggann. Sólin var
hátt á lofti og fuglarnir
sungu í trjánum. Það var
komið langt fram yfir fóta
ferðatima allra, sem átbu
einhverj um störfum að
gegna. En í stað þess að
flýta sér á fætur, sneri
Sing Lee sér til veggjar
og sofnaði aftur.
Hver og einn í Kína
hefði getað sagt þér, að
Sing Lee var latur. En
hann var ekki svo latur,
að hann nennti ekki að
borða. Og hann var ekki
svo latur, að hann nennti
ekki að sofa. En hann var
alveg áreiðanlega of
Qiatur til að nenna að
koma sér á fætur og
fara að vinna. Líklega
hefði hann legið í rúm-
inu og sofið allt sitt líf,
ef konan hans hefði ekki
klipið hann í stóru tána
og þrifið harkalega i
hann.
„Æ, æ,“ veinaði Sing
Lee og þeyttist fram úr