Morgunblaðið - 27.11.1965, Blaðsíða 15

Laugardagur 27. nóv. 1965
MORGUNBLAÐIÐ
15
Athugun á smíði
síldarleitarskips
IJr ræðu Eggerts G. Þorsteins-
sonar, sjávarútvegsimálaráðherra
á aðalfundi L.Í.IJ.
EGGER.T G. T>orsteinsson, sjávar
útvegsmálaráðherra, iluitti ræðu
á aðalfundi L.f.Ú. í gær. 1 upp-
ihafi ræðu sinnar ræddi hann um
Ihin tíðu sjóslys og hvað gera
jrcæt'ti til þess að ikoma í veg fyr-
ir þau. Ráðherra sagði m.a.:
„Á því tímabili sem liðið er
frá siðasta aðalfundi L.Í.Ú., höf-
um við enn verið minntir á
eukna þörf fyrir slysavarnir bæði
á landi og eigi síður um borð
í skipunum sjáLfum. — Þessi ís-
fcalda áminning til oklkar, birtist
í þeim sannindum að á þessu
itímabili, hafa farizt sér við land
14 ísL sjómenn.
14 skip hafa strandað, og far-
izt á hafi úti samtals 827 brú'ttó-
rúmlestir.
18 skip hafa verið dæmd ónýt
vegna fúa samtads 803 brúttó
rúmlestir.
Ennfremur hafa 2 togarar ver-
ið seldir til Grikklandls. Brúttó
rúmiesta tala þeirra er 1.338 sam
tals.
Alls hafa 34 fiskiskip verið
Btrikuð út af skipaskrá 15. nóv-
ember 1964 — 15. nóvember
1965. Samtals 2. 968 rúmlestir
brúttó.
18 skip byggð erlendis 4.470
rúmlestir brúttó samtals.
3 skip toyggð innanllandls 86
rúmlestir samtals.
Álitsgerð sjóslysanefndar, sem
birtist hefur í heild í Sjómanna-
blaðinu Viking 9.-10. tib. ætti að
vekja menn til umhugsunar um
þann mikla og alvarlega vanda
sem við er að gllíma í þessum
efnum.
i>að verður sjálfsagt seint hægt
•ð fyrirbyggja öll slys eða óhöpp,
við jafn erfiðar aðstæður og fyrir
hendi eru hér á landi. Á sama
tiátt er þó einnig hægt að fuil-
yrða, að með aukinni og stöðugri
árvekni allra aðilja má miklu fá
áorkað til aukins öryggis sjófar-
enda. — Nægir í því sambandi
•ð benda á þær stórstígu fram
farir, sem átt hafa sér stað i fram
leiðslu hverskonar öryggistækja,
sem áreiðanlega er undirstaðan
•ð því, að á margnefndju árs-
tímalbili var bjargað 52 manns-
lifum á sjó og við strendur lands
ins.
Ég minni á þessar staðreyndir
hér fyrst og fremst vegna þess,
»ð fram hjá því verður ekki
fcomizt, að engin þjóð mun eiga
jafn mikið undir því komið, að
eklki verði höggvin stór skörð í
þann mannafla, sem fæst við sjáv
arstörf. — Að sjálfsögðu gildir
þetjta um manntjón með þjóð
vorri yfir höfuð, — ekki sízt
vegna mannfæðar hennar og
skorts á mönnum nú til allxa
starfa, hverju nafni senrl nefnast.
í byrjun september sl. ræddi
ég þessi mál við ýmsa áhrifa-
menn um öryggismál á sjó, eins
og forseta Slysavarnafélögsins,
formenn Land&sam:band!s ísl. út-
vegsmanna og Sjómannasam-
(bandsins ásamt skipaskoðunar-
stjóra og síðar fleiri aðilja. —
Allir þessir aðiljar höfðu tillög-
ur að gera, er þeir töldiu að verða
mættu til úrbóta og er nú að þvi
unnið, að fá þau atriði í fram-
kvæmd.
Svo sem fyrr er á mininst, verð
ur ekéíi unnt að finna hér neina
endanlega allsherjar lausn. — Sí-
feild leiit að því bezta sem fáan-
iegt er til aukins öryggis, —
ásamt því að tryiggja fullllkomna
fcunnátbu í meðferð þessara nýju
tsekja, verður að eiga sér stað.
— f þessu samtoandi er skylt að
minnast framtaks Skipaskoðunar
ríkisins, með töku kvikmyndar
um notkun gúmmíbáta, — sem
tvímælalaust eru veigamestu
framfaratæki síðari ára um björg
un mannslífa á sjó.
íslenzkum útvegsmönnum og
sjómönnum ber einnig skylda til
að vera í þessum málum vel á
verði og tengjast hinu nauðsyn-
lega og fórnfúsa starfi sem unn-
ið er á vegum Slysavarnaifélags--
ins og Skipaskoðunar ríkisins.“
í>á skýrði ráðherrann frá þvi,
að nú nýlega hefðu verið lögð
fyrir Alþingi frumv. að nýjum
lögum um Samálbyrgð íslands á
fiskiskipum og jafnfarmt lögum
um bátaábyrgðarfélögin sam-
kvæmit áskorun frá síðasta aðai-
fundi LÍÚ.
Vigtun síldar
Næst ræddi hann um vigtun
síldar og fórust svo orð:
„í>að hefur verið mikið áhuga
mái sjómanna og útgerðarmanna
um langt áralbiL að í stað hinna
hefðtoundnu venj.u að mæla sild
í málum og tunnum, þá verði
nú horfið að þvlí ráði, að síld
verði framvegis vigtuð upp úr
skipi. — Samhljóða tillög.ur hafa
og verið fl-uttar á Alþingi af full-
trúuim sjómanna þar, og sllk til-
laga var samlþykkt á síðasta
þingi, flubt af Pétri Sigurðssyni
oJL
1 þeim viðræðum, sem fram
fóru tM lausnar skipsitjóradei'l-
unni í júnímánuði á sl. sumri,
hét ríkisstjórnin að foeita sér
fyrir að stefnt skyldi að þvi, að
koma á vigtum við sildarverk-
smiðjur þess opintoera, fyrir
nævstu sdldarvertíð.
f samræmi við þetta fyrirheit,
skipaði ég nefnd til framkvæmda
í þessu máli í septemfbermánuði
sl. — Pormaður nefndarinnar er
Gísli Halldórsson, verkfræðingur.
Nefndin hefur hafið srtörf sín og
er þess að vænta, að unnt verði
að koma á vigtun síldar a.m.k.
við Sáldarverksimiðjur ríkisins á
næsta sumri, og yrði þá náð því
marki í þessum efnum, sem aðilj
ar telja réttlátari og sanngjarn-
ara við mat á aflamagni síld-
Veiðiskiipanna.“
Hafrannsóknarskip og síldar-
leitarskip
Sjávarútvegsmálaráaherra
sk>'rði frá því, að undirbúnings-
vinnu í samlbandi við smíði haf-
raimsóknarskips væri svo langit
komið, að búast mætti við að
hægt yrði að bjóða . míði skipis-
•ins út snemma á næsta ári. Renn
ut ákveðinn hluti út.lutnings-
sjóðsgjalds — 3% — tM smíði
skipsins og nam sú upphæð í
árslok 1964 11 mi'Mjór.um 433
þús. kr. og áætlað er að til ráð-
stöfunar verði í lok þessa árs
rúmar 14 miMjónir króna. Heild-
arverð skipsins er hins vegar
áætlað með öllum búr. ði, vart
undir 50 milljónum króna.
Um smíði síldarleitarskips
safaði ráðherrann:
„Um miðjan septemtoer sl. fór
Ja'koib Jakobsson, fiskifræðingur
iþess þréflega á leit við sjávar-
útvegsmálaráSuneytið, tð leyfi
yrði vei'tt til smíði á sérstöku
síldarleitarskipi. — Svo sem al-
kumnugt er hefur Jakoto getið
sér aflburða géðan orðstír í aðsboð
sinni við síldiveiðiflótann undan-
farin ár við oft erfíðar aðstæður
sérstaks
á skípum, sem smíðuð og hugsuð
eru til ailt annarra starfa.
Jakob hefur í upplýsingum og
rökstuðningi fyrir málaleitan
iþessarL skýrt frá því að hann
hafi sérstakan augastaii á slíku
Skipi frá Englandi en þar sé nú
verið að smíða sMkt skip, fyrir
Englendinga sjálfa, sem ljúka á
við fyrri hluta næsta árs, en þá
gæti srmíði skips fyrir okkur l.af-
izt ef samningar tækjust um
smíði þeoo.
Ríikisstjómin hefur í framhaldi
af málaleitan þessarþ beðið
Jakoto að gera samanburð á
sniíði r.ýs skips annars vegar og
end'uiibyggingu eldra tkips tii
þessara afnota. Jakoto hefur lok-
ið þessari athugun og mælir enn
með því, að nýtt skip verði smíð
að, þar sem endurbygging yrði
mjög kostnaðarsöm og komi að
hans dómi aldrei að sömu not-
um. — Jakob hefur því verið
Eggert G. Þorsteinsson,
sjávarútvegsmálaráffherra.
falið að vinna að enn frekari
undirbúningi málsins og afla m.a.
sundurliðaðra verðtiliboða og
itillögum að teikningum sem von
er á að geti femgizt jafnvel fyrir
n.k. áramót.
Að fengnum öllum nauðsyn-
legum upplýsingum um smi'ði
skipsins og kostnað sem vart
verður undir 30 millj. kr. mun
ríkissbjórnin talka endanlega
ákvörðun í málinu."
hluiti fiskiákipaflotaiis í miMum
erfiðleikum og þá sér í lagi vél-
iþáitarnir undir 120 rúmlesta
stærð. — Sömuleiðis hafa ákv -
in landssvæði sér í lagi norðan-
landis svo sem fyrr er greint,
átt við sérstaka erfiðleika að etja,
vegna aflatregðu á hvers konar
bolfiskveiðum. Ertfiðleikar, sem
af þessu ástandi skapast, koma
augljóslega ekki aðeins niður á
aðstandendum vélibátanna, held-
ur á afkomumöguleikurjj frysti-
húsanna og þá um leið þess fólks,
sem afkomu sína toyggir á þeirri
atvinnu. — Ónefnd er þá sú
hætta, sem ýmsum greinum
hinna e'rlendu markaða, ser.i með
ærinni fyrirhöfn hefur t>kizt að
toyggja upp með því úrvals hrá-
efni, sem línu- og handfærafisk-
ur er, mun búin ef ekki teksit á
n>> að örva þessar veiðar.
Það þartf hins vegar elkki að
kafa djúpt eftir megin ástæðun-
umþ'Sem tM þessa ástands liggja.
— Hin snöggu umskipti sem átt
hafa sér stað, með stækkun og
endurnýjun vélbátaílotans ásamt
góðæri síðustu 4-5 ára á síldveið
um, valda hér mifclu um, ásamt
minnkandi aflla á línuveiðum.
ÍÞað er mannlegt að fól'k sem við
Iþessi störf vinna leiti þangað
sem meiri eru tekjurnar og betri
aðbúnaður er, — það væri rangt
O't skaðsamlegt að loka augunum,
fyrir þessum staðreyndum. Rétt
mat á orsökunum, hlýtur í þess-
um efnum sem öðrum, að verða
undirstaðan að því að skynsam-
leg lausn verði fundin á vandan-
um. —
Ýmsir hafa litið ^vo á, að erfið
lei'karnir, sem nú er við að etja
hjá fyrrgreindri stærð vélbáta-
fiotans, væru um margt hliðstæð
ir erfiðleikum togaraflotans
undanfarin ár. Bent hefur verið
á mannafllsskortinn, minni tekjur
en var og þá útilokun og tak-
mörkun, sem hefur m.a. verið
á togveiðum innan 12 milna fisk
veiðilandhelgi, sem stórskaði aíla
möguleika togaranna og útiloki
Slíka veiði véibátanna á mikils-
verðum veiðisvæðum.
Aðrir efast um, þóbt rýmkað
væri um gildandi lokun fisk-
veiðilandhelginnar að þá væri
vandi þessarar greina útgerðar-
innar leystur, auk þess sem vitað
er um mjög skiptar skoðanir og
öf luga andstöðu gegn öMum slík-
um rýmkunum á fisfcveiðiland-
heiginni og þar af leiðandi verð
ur sú leið torsótt.
>á hefur og einnig mikið ver-
ið opinberlega ræddur sá mögu-
leiki að meiri verðuppbót á fisk,
veiddum með línu og á handfæri
mundi leysa sárasta var.iann.
Yerðuppbætur á ýmsar tegund
ir fiSks hafa áður verið reyndar
og bættu þá ýmsan vanda um
stundarsakir, en allir voru þá
sammála um að ekki væri um
framfoúðarlausn að ræða. — Ef
tM vil'l reynist nú nauðsynlegt að
ieita Slíkrar bráðabirgðalausnar,
en nú, sem fyrr, verður það eitt
iþó vart talin nein endanleg fram
búðarlausn.
Með bréfL dags. 11. nóvepti-
ber sl. skipaði ég eftir tilnefn-
ingu þingflokkanna 5 alþingis-
menn í nefnd,' sem sérstakie ra
skyldi athuga þennan \ nda vél-
bátaflotans oc gera tillögur til
úriþóta og tók nefndin þegar til
starfa. Ekki verður um það sagt
á iþessu stigi máls, hve langan
tíma það tekur nefndina að
ganga frá tiMögum sínum, en
vandamálið er rnjög víðtækt og
þegar er séð að engin em leii
til úrlausnar, r.-.uni duga. Rikis-
stjórnin hefur einnig ræbt vanda
málið í sambanii við bréf Lands
samlbands ísl. útvegsmanna frá
því í septemlber sl. um þetta til-
greinda vandamál og við fyrr-
greinda nefndarskipun.
Með hliðsjón af framansögðu,
væri rangt að fuMyrða : ú á þess-
ari stund hver lausn þessa vanda
máls verður, og gefa um það
ákveðnar yfirlýsingar, áður en
vitað er um sjáifar tiMögurnar
og framgangur þeirra hefur ver-
ið tryggður 1 öllum atriðum. —
Faguriega orðaðar yfirlýsinfcar
einar eða loforð bæta ekki þenn-
an vanda, fremur en annan
vanda sem við er að etja, — þar
verður meira að koma til.
Ríkisstjórnin mun áfram kanna
þá möguleika, sem eru til lausn
ar þessa vandamáls og heitir í því
efni á samvinnu við sai..tök út-
gerðarmanna, um leið og skylt
er, nú og hér, að færa fram
þakkir fyrir samvinnu undán-
farinna ára.
Persónulega heiti ég, sem ný-
liði í iþessu starfi mínu á sam-
tök ykkar, til samstarfs um
vandamái íslenzks sjávarútvegs,
þvi án slíkrar samvinnu verður
óhjákvæmilega erfiðara um
lausn vandamálanna.
Ég hefi rökstuddar vonir um,
að með einlægum vilja megi vel
til takast.“
Vandamálin, sem framundan eru
Næst ræddi Eggert G. í>or-
steinrson utn útgerð c" aflabrögð
á síðasta og yfirstandandi ári,
um úbflutningisverð sjávarafurða
og ástand og horfur í sölumálum
þeirra. Loks minntist hann svo
á þau vandamá'l, sem framun.un
væru og mælti á iþessa leið:
„Af því, sem nú hef r verið
sagt, er augljóst að yfirstanduidi
ár verður þegar á heildina er
litið, að flokkast undir aflasæld *
og batnandi hag á erlendu’n
markaði fyrir sjávarafurðir þjóð
arinnar.
f þessu sambandi er vert að
getc. þess -- nú á nýi- .nu 60 ára
afmæili Fiskveiðisjóðs var það
upplýst að afli á hvern fiski-
mann hefði á starfstíma sjóðsins
vaxið úr 4,5 tc— á mcr.n á ári
í 165,3 tonn á sl. ári.
Frá árinu 1960-1964 jókst þessi
afli á hvern fiskimann úr 97,4
tonn í fyrrnefnt hámark 165,3
tonn.
Að sjiálfsögðu vigta síldlveiðarn
ar hér iþyngst og geta venkað viil
andi um ýmsar að.ar greinax
fiskiveiðanna, það sem verr hef-
ur gengið. Annað athyglisvert
var upplýst sem átt hefur sér
stað í StarfssL u Fiskveiðasjóðs,
— islenzlr-.n fiskimönnum fækk-
aði á þessum tíma um helming
eða úr 10140 í 5909 á sl. ári.
Villandi og rangt væri á sama
há'.t að halda því fram, að afla-
sældin hafi komið jafnt yfir alla
greinar sjávarútvegsins. —
Svo sem við blasti á síðasta
aðalifundi Landsisamlbandis ísi.
útvegsmanna 1964, á ákveðinn r
Ingmar Bergman fer
frá “Dramaten“
Stokktoólmi, 24. nóv. NTB
HINN 1. júlí n.k. mun Ingmar
Bergman láta af starfi sínu,
sem leikhússtjóri „Dramatens“
í Stokkhólmi þjóðleikhúss
Svía. Skýrði hann frá ákvörð-
un sinni í gærkvöldi og sam-
kv. óstaðfestum upplýsingum
hefur stjórn leikhússins mælt
með leikaranum Erland Jo-
sephson sem eftirmanni hans.
Sænski menntamálaráðherr
ann Ragnar Edenman hefur
látið hafa eftir sér, að ekki
væri um neitt ósamkomulag
að ræða, sem hefði orðið or-
sök ákvörðuriar Bergmans,
heldur væri þarna um innri
baráttu Bergmans sjáifs að
ræða sem listamanns.
Ingmar Bergman sagði fyrir
skömmu að samstarf hans og
stjórnar leikhússins hefði ver-
ið með miklum ágæibum, en
hann hefði orðið að spyrja
sjálfan sig að því hvað hann
gæti látið „Dramaten“ í té
og hvað iþað gæti veitt hon-
um_ Hann hefur á meðan
hann hefur verið leikhússtjóri
„Dramatens“ gert nokkrar
kvikmyndir og stjórnað ýms-
um leikhússýningum, en það
mun einmitt vera starifsemi
hans sem listamanns, sem
honum hetfur fundizt erfitt að
samræma hinni erfiðu stöðu
leikhússtjóra „Dramatens"
þar sem hann er yfirmaður
um 70 leikenda.
Ingmar Bergman tók við
stöðu leikhússtjóra hjá
,,Dramaten“ á efitir Bo Gier-
ow hinn 1. júlií 1963 og hefur
Edenman ráðherra sagt, að
þriggja ára tímatoilið undir
stjórn Bergmans hefði verið
„skínandi tímatoil í sögu
Dramatens“. Það væri ástæða
tii iþess að harma það mjög,
að Bergman sæi sér ekki ann-
að fært en að neita að verða
við tilmælum um að vera lerk-
hússtjóri „Dramatens“ í þrjú
ár í viðtoót.
Leikhússtjórar „Dramatens“
eru ráðnir til þriggja ára í
senn. Erland Josephson, sem
stjórn leikhússins hefur mælt
með sem etftirmanni Berg-
mans, hefur verið einn af
nánustu samstarfsmönnum
hins síðarnefnda við ,,Drama-
ten“. Hann hefur getið sér
mikinn oriðstír fyrir hæfileika
sína sem leifcari. Hann er nú
formaður samlbands sænskra
leikara.