Morgunblaðið - 01.04.1966, Blaðsíða 5

♦Rstudagur 1. apríl 1966
MORGUNBLADID
5
ÚR
ÖLLUM
ÁTTUM
1 DAG er Karl Friðriksson,
brúarsmlður og fyrruxn yfir-
verkstjóri hjá Vegagerð ríkis-
ins 75 ára. Karl er lands-
þekktur maður, hefur margt
brallað um æfina, hefur alltaf
verið nokkuð upp á lífið og
lystisemdir þess, er skemmti-
lega hagorður og kann frá
mörgu að segja, sem því
miður er ekki hægt að taka
allt í eitt stutt afmælisviðtal.
Við brugðum okkur til hans
að Stóragerði 34.
— Eg er fæddur 1. apríl,
svo ekki er nú von á góðu,
segir Karl og hlær sínum
þjóðfræga hlátri. — Það var
árið 1891 að Hvarfi í Víðidal.
Foreldrar minir voru Friðrik
Björnsson, þá vinnumaður í
Dæli, og kona hans Ingunn
Elísabet Jónsdóttir vinnukona
að Hvarfi. Faðir minn bjó
síðar á Litlu-Borg í nokkur
ár og síðan til dauðadags í
Bakkakoti í Víðidal, sem nú
heitir Bakki, og er bezt að
láta þá skýringu fylgja, svo
maður sé ekki sakaður um
að falsa bæjarnöfn.
Ég ólst upp hjá foreldrum
mínum til 17 ára aldurs, en
fór þá til ísafjarðar til að
læra þar trésmíði. Þar átti
ég skyldmenni, Jón Snorra
Árnason trésmið, og var ég
ráðinn til hans, en eftir tvö
ár leystist verkstæði hans
upp og hélt ég þar með heim
aftur að Bakkakoti. Eftir það
fór ég að gjökta við smíðar
þegar færi gafst. Ég hafði
verið ráðinn til þriggja ára
og átti „að vinna fyrir dreng“,
sem þá var kallað og útskrif-
aðist þar með. Er það nú
kallað sveinspróf. Ég hirti
síðan ekki um að fá réttind-
in. Næstu árin vann ég mest
við baðstofubyggingar.
Árið 1913 kvæintist ég fyrri
konu minni Guðrúnu Sigurð-
ardóttur. Hóf ég þá búskap
með tengdaföður mínum á
Efri-Þverá Og flyt þar með
alfarinn frá foreldrum mín-
um, þótt ég kallaði þeirra
heimili jafnan „heima“. með-
an þau lifðu. Ég stundaði svo
búskap í þrjú ár, þar af tvé'
á Efri-Þverá og eitt í Ennis-
koti, sem var nánas't hús-
mennska.
Sumarið 1914 byggði ég
fyrsta steinhúsið, sem ég
byggði, að Kistu í Vestur-
Hópi, og veit ég ekki betur
en það standi enn. Haustið
1917 flyt ég á Hvammstanga.
Þá skall á frostaveturinn
mikli og var ég þann vetur
mest við byggingu bæjarhúss
að Syðri-Þverá. Það var oft
kalsamt að klæða sig í 24
stjgia frosti í óupphituðum
bænum. Kuldinn var svo
mikill að ef maður stóð ein-
hvers staðar útundan sæng lá
við að mann kæli. 1 rúminu
svellaði allt fyrir ofan mann
af andardrættinum einum
saman.
Þennan vetur lá nærri að
ég yrði úti. Var það í hríð-
inni er ísinn rak inn. Ég
hafði sieðahest á járnum
þennan vetur og lagði fyrir
mig flutninga, m.a. tók ég á
sleðann hlass, sem átti að
Karl Friðriksson, brúarsmiður 75 ára í dag:
Þakkir geld ég guði þeim,
sem gaf mér elda lífsins
fara að Syðri-Þverá frá
Hvammstanga. Varð ég sam-
ferða tveimur bændum frá
Stóru-Borg, Tryggva Guð-
mundssyni og Ingólfi Jóhann-
essyni.
Að morgni þessa dags var
blíðskaparveður, en töluvert
frost og gekk ferðalagið
snurðulaust þar tál komið var
um dagsetur. Komum við þá
heim að Bjarghúsum til að fá
okkur kaffi. Þá var komin
logndrífa mikil og lagði bónd
inn í Bjarghúsum fast að okk-
ur að fara ekki lengra. En við
vildum ólmir áfram og viss-
um að Vestur-Hópsvatn var
á góðum ís og myndum við
verða fljótir með iþví að fara
vatnið. En þegar á vatnið kom
var alveg komið kvöld og
tekið að skyggja. Til þess að
villast ekki létum við vera
dálítið bil milli sleðanna, og
átti ég, sem var með aftari
sleðann að segja til ef mér
fyndist fremri sleðinn beygja
af leið. Þegar við höfðum ver-
ið um fjórðung stundar á
vatninu, fannst mér fremri
hesturinn snarbeygja og stopp
uðum við þá. Var þá stutt
þar til hriðarhvinurinn skall
yfir okkur. Fannst okkur
hann í svipinn vera á vestan,
en við nánari athugun vissum
við að svo myndi ekki geta
verið. Þarna var ekki um að
villast að norðan stórhríð var
skollin á. Varð þá að ráði að
taka hestana frá sleðunum og
setjast á bak á þá, því ill-
stætt var á vatninu fyrir
hálku en klárarnir náttúr-
lega á sköflum. Ingól'fur var
á mannbroddum og fékkst
hann ekki til annars en
hlaupa með hestunum. Við
vildum hins vegar báðir taka
hann á bak fyrir aftan, enda
báðir hestamir svo öflugir að
þeir gátu vel borið tvo. Eftir
nokkurt ferðalag norður yfir
vatnið verðum við þess varir
að við erum komnir upp á
land. Þóttust Stóru-Borgar
bændur nú færir um að rata
heim til sín, en það hafði
orðið að samkomulagi að við
skildum ekki undir neinum
kringumstæðum. Fórum við
nú mjög villir vegar, og það
sem verra var. Ingólfur vildi
heizt ekki fara lengra, heldur
leggjast fyrir. Gekk þetta í
dálitlu þófi þar til við ákváð-
um að taka stefnu það sem
við héldum vera í austur, í
von um að rekast á túngirð-
inguna á Stóru-Borg, sem Og
varð. Náðum við þangað um
síðasta háttatíma. Höfðum við
þá verið á ferðinni á sjötta
tíma, frá því við fórum frá
Bjarghúsum, leið sem við hefð
um getað komist óviiltir á
tveimur tímum. 1 náttmyrkri
og stórhríð var þetta hin
versta ferð enda frostið nú
komið upp í 6 stig. Stólparok
var með hríðinni og vindur
vestanstæðari en við höfðum
egrt ráð fyrir og því villt-
umst við. Á Stóru-Borg var
ég hríðtepptur í tvo daga, en
þegar við komum að sleðan-
um aftur, úti á vatninu, sneru
þeir að heita mátti í suðaust-
ur í stað hánorðurs. Hefðu
klárarnir fengið að ráða
hefðum við lent aftur heima
að Bjarghúsum. Engurn varð
meint af volkinu.
Þegar upp birti eftir þenn-
an hvell var Húnaflói með
öllum sínum fjörðum fullur
af ís. Þennan vetur var
gengið beint frá Vatnsnestá
til Skagastrandar, austur yfir
flóann.
Vorið 1918 byggði ég yfir
mig á Hvammstanga. Sumarið
1920 byggði ég íbúðarhúsið
að Hrísum í Víðidal og sum-
arið 1921 gamla íbúðarhúsið
1 Grímstungu í Vatnsdal.
Hér skýt ég inn í frásögn
Karls ofurMtilli athugasemd,
sem ég heyrði fyrir nokkrum
árum norður í Vatnsdal: —
Lárus hefur treyst þessari
byggingu þinni, því einu sinni
mun hann hafa farið með
reiðhestinn sinn alla leið upp
Karl Friffriksson.
á loft.
— Já, Lárus karlinn. Hann
vissi að stiginn var traustur.
Þetta sumar missti ég föður
mirm, en um haustið kelur
mig svo á fótum að ég á
það mínum gamla vini Ólafi
lækrri Gunnarssyni að þakka,
svo og nágranna foreldra
minna Teiti heitnum Teitssyni
í Víðidalstungu, að ég missti
ekki báða fætur. I því kali
lá ég rúmfastur í 6 vikur.
Og þegar ég kom á fætur
og fór aftur að vinna gat ég
ekki gengið í neinum skóm,
heldur varð ég að ganga í
skinnsokkum allt þar til um
vorið að tekin var af mér
önnur litla táin og hálf stóra
táin á hinum fætinum. Þetta
skeði í fyrstu snjóum um
haustið. Voru flóar og mýrar
enn ófrosin á láglendi og óð
ég í þeim. Var ég á leið frá
Grímstungu vestur á Hvamms
tanga og ætlaði yfir fjall og
fór það. Uppi á fjallinu var
hins vegar skari og 20 stiga
frost og vegna skarans þorði
ég ekki að skera af mér skóna
og fraus því allt. Ég komst
niður að Bakkakoti til móður
minnar og þangað sóttu Víð-
dælingar mig og fluttu til
Hvammstanga rrndir forystu
Teits og varð það til þess að
ég gat verið undir stöðugu
lœkniseftirliti, sem varð mér
til bjargar.
— Hvað áttir þú af systkin-
um, Karl?
— Einn al'bróður og eina
alsystur og svo eina hálfsyst-
ur, sem býr á Hvammstanga,
en hin eru látin.
— .Og hvernig heldur svo
lífshlaup þitt áfram eftir að
þú getur notað báða fætur
á ný?
— Árið 1923 byggði ég íbúð
arhúsið að Brekku í Þingi, en
er næstu tvö ár heima á
Hvammstanga. Veturinn 1926
fer ég fyrst til Reykjavíkur,
skömmu eftir áramótin, til
að leita mér vinnu. Vinn ég
fyrst í stað hjá Steindóri Ein-
arssyni, en fer til Sigurðar
Björnssonar brúarsmiðs um
sumarmálin. Hann var þá ráð
inn til að byggja brúna á Mið-
fjarðará. Við byggðum þessa
brú um sumarið og sömu-
leiðis brúna á Hamarsá á
Vatnsnesi.
Eftir þetta var ég alls 17
ár við brúarsmíði og byrja
verkstjóm við brúargarðirnar
1927 og er fyrsta brú mín á
Hallá á Skagaströnd, síðan
brúin á Víðidalsá og Gljúfurá
í Húnavatnssýslu. Alls stjórn
aði ég byggingu 100 brúa hér
á landi, og stærsta brúin mín
er brúin á Köldukvísl í Mos-
fellssveit, en hún var síðasta
brúin. sem ég byggði. Var það
árið 1942. í þessum 100 brúm
eru allar taldar, sem lengri
em en 4 metrar, en sumt af
þeim myndu verða kölluð
ræsi í dag. Ég hef byggt brýr
í öllum sýslum landsins nema
Skaftafellssýslum og Mýra-
sýslu og aðeins eina á Vest-
fj arðakjálkanum.
Árið 1942 ræðst ég til
Reykjavíkurbæjar sem yfir-
verkstjóri í gatnaviðhaldi og
var húsbóndi minn þá Valgeir
Björnsson bæjarverkfræðing-
ur.
Ég fluttist alfarinn hingað
til Reykjavíkur 1929 og var
búsettur hér þar til 1. júlí
1945 að ég tók við yfirverk-
stjórastarfinu yfir vegum í
Eyjafjarðarsýslu og Þingeyjar
sýslum. Fluttist ég þá til
Akureyrar og hélt starfi mínu
þar til 69 ára aldurs, en flutti
hmgað til Reykjavíkur aftur
1962.
— Hvað um fjölskyldu og
börn, Karl?
— Ég kvæntist aftur 1937,
Guðrúnu Hannesdóttur, ætt-
aðri úr Borgarfirði eystrai
Ég hef eignast 9 böm um
æfina, 7 með fyrri konunni
og 2 framhjá. Og til þess ekki
stæði á stöku ákváðum við
hjónin að taka fósturbarn,
sem við höfum alið upp.
— Og þér er ekkert illa við
að ég láti þessa getið í sam-
talinu?
— Nei, blessaður vertu.
Þessu verður ekki breytt Og
þetta er allt bókfest og öllum
vitanlegt. Ég er svo sem ekki
einn um það að verða fóta-
skortur á vegi dyggðarinnar.
Börnin eru öll á lífi og sæmi-
legir borgarar og .ég á víst
orðið ein 24 barnabörn. Elzt
bama minna er Eva, gift Þóri
Magnússyni að Syðri-Brekku
í Húnavatnssýslu. Eiga þau
2 dætur. Þá Sigurður bíla-
smiður, kvæntur Sveinbjörgu
Davíðsdóttur. Eiag þau 4 börn.
Öll börn mín nema Eva eru
búsett bér í Reykjavík. Næst
er Ingunn, gift Paul Bern-
burg hljóðfærasala. Eiga þau
tvo syná. Þá kemur Friðrik,
kvæntur Guðrúnu Pétursdótt-
ur, og eiga þau 2 börn. Baldur
er kvæntur Vigfúsínu Daniels
dóttur, en þau em barnlaus."
Kristín er gift Axel Magnús-
syni veitingamanni og eiga
þau 2 dætur. ólafur prentari
er yngstur hjónabandsbarna,
kvæntur Rósu Guðjónsdóttur,
og eiga þau 3 börn.
Þá kemur Sigurður yngri,
prentsmiðjustarfsm., kvæntur
Kristínu Helgadóttur og eiga
þau sex börn, og loks er Jón
Vídalín, ókvæntur en á eitt
barn. Og svo er það fóstur-
sonurinn, Örn Arnar Ingólfs-
son. Hann vinnur við korta-
gerð en stundar nám við Há-
skólann. Hanm er kvæntur
Elsu Fiansdóttur og eiga þau
tvo drengi.
— Nú fýsir mig að spyrja
þig um minnisstæða atburði
úr starfsæfi þinni, Karl.
— Það mun hafa verið árið
1935 að við fórum snemma
út til brúarsmíðinnar um vor-
ið. Við byggðum tvær brýr
í Skagafirði og fórum þaðan
austur á Fljótsdalshérað og
byggðum þar 5 brýr, allar
heldur litlar. Þegar við vor-
um að enda við þær, var okk-
ur tilkynnt, að við ættum að
fara vestur í Bjarnarfjörð á
Ströndum' og byggja þar brú
á Bjarnarfjarðará. Áttum við
að taka Esjuna, sem þó var
búið að lesta með 100 torrn-
um af brúarefni og áhöldum
til okkar. Við kusum hins veg
ar að fara landveg vegna þess
að þá gátu menn komið við
heima hjá sér og dvalið þar
1—2 daga. Við lögðum upp frá
Reyðarfirði eftir kvöldmat og
héldum í einum áfanga til
Akureyrar með stuttri við-
komu á Grímsstöðum á Fjöll-
um og við Dettifoss. Þetta hef
ur líklega verið í ágústbyrj-
un eða seint í júlí. Við vorum
24% tíma til Akureyrar. Menm
mínir tóku síðan Esjuna þegar
hún kom á hafnirnar fyrir
norðan, þeir fyrstu á Akur-
eyri, síðan á Sauðárkróki,
Blönduósi og ég fór síðastur
um borð á Hvammstanga.
Eins og gefur að skilja höfðu
menn tekið lífinu létt og voru
flestir í góðu skapi, en ekki
allir eins vel út sofnir. Var
ætlunin að allir færu að sofa
er lagt var að stað frá Borð-
eyri út með Ströndum. Ég var
hins vegar svo óheppinn að
ég hafði gleymt kaðli, er við
nauðsynlega þurftum að nota,
heima á Hvammstanga. Varð
ég því að halda mér vakandi
til Hólmavíkur og bjarga mál
unum þar. Við komum svO inn
á Kaldranavík klukkan um 4
um nóttina og var þá byrjað
að vinna í uppskipun. Bæði
var þarna bryggjulaust og upp
skipunarbátar frekar litlir svo
það var að ráði að við lögð-
um allt timbur í flota við
skipshlið og sömuleiðis steypu
styrktarjárn ofan á flotana,
en sementi Og mannflutningi
varð að skipa upp við berar
klappirnar. Gekk þetta furðu
vel, því um klukkan 11 um
kvöldið vorum við bunir að
losa allt okkar dót úr skipinu.
Fengum við síðan góðar við-
tökur hjá Matthíasi hrepp-
stjóra en pláss gátum við
ekki fengið til að sofa í nema
hlöðu, sem nokkur hiti var í.
Við hjónin fengum rúm. Nú
var um að gera að sæta fyrsta
flóði til að koma timburflot-
Framhald á bls. 31