Morgunblaðið - 22.05.1966, Blaðsíða 17

Morgunblaðið - 22.05.1966, Blaðsíða 17
SunnudagW VL. maí 1*966 MORCU NBLAÐIÐ 17 Atkvæðin ráða úrslitum Deilt er um það hversu mikil áhrif kosningabarátta hafi á kosningaúrslit. Sumir telja, að allur áróðurinn, sem yfir menn dynur síðustu vikur fyrir kjör- dag, hafi nauðalítil áhrif, því að svo að segja allir kjósendur séu foúnir að gera upp hug sinn áður. í>ess vegna setji þeir sig ósjálf- rátt í varnarstöðu gegn öllum málflutningi þegar að kjördegi líður. A'ðrir eru sannfærðir um þýðingu rösklegrar kosningabar- áttu. Augljóslega eru stjórnmála- flokkar hvarvetna í þeim hópi, iþví að ella mundu þeir ekki leggja sig svo fram í baráttunni sem raun ber vitni. Hvað sem um það er, þá er víst, að sárafáir skipta um skoðun eftir að sjálf- ur kjördagurinn er kominn. Hitt er líklegt að ýta þurfi við ýms- um til þess að þeir komi á kjör- fund, því að áhuginn er misjafn. REYKJAVÍKURBRÉF ^Laugard. 21. maí ___ Margir hafa gaman af því að láta ganga á eftir sér, þó að þeir mundu trúlega koma af sjálfs- dáðum, ef enginn hirti um að herða á þeim. Flestir vita af eigin raun, að það, hverjir fara með stjórn, jafnt í sveitarmálum sem lands- málum, skiptir þá raunhæfu máli. Þess vegna greiða þeir at- kvæði. Þeir hafa valdið og vilja beita því. Hvert einstakt atkvæði hefur sín áhrif og getur ráðiö úrslitum. Kosið iim málefni og menn f hlutfallskosningum, svo sem hér í borg, er bæði kosið um mál- efni og menn. Eðlilegt er, að kjós andi velji þá, sem hann þekkir bezt af eigin raun eða orðspori, og einnig þann flokk, sem hann telur fylgja heilbrigðastri stefnu. Þó að kosið sé um menn, er œskilegt, að kosningabaráttan sé fyrst og fremst málefnaleg. Á það hafa Sjálfstæðismenn lagt höfúðáherzlu nú e.t.v. meiri en nokkru sinni fyrr. Hafa þeir þó *etíð verið allra flokka fjarlæg- astir því að blanda persónulegu níði inn í málflutning sinn. Ekki er um það að villast, að hverfa- fundir borgarstjóra mörkuðu þáttaskil í baráttuaðferðum. Þar var gerð málefnaleg grein fyrir viðfangsefnum borgarstjórnar, og undanbragðalaust svarað at- hugasemdum og spurningum, *em fram voru bornar. Málflutn- ingur blaða flokksins og fram- fojóðenda hefur og allur verið í þessum anda. Eðlilegt er, að borgarstjóri sé oddviti í barátt- unni. Á honum hlýtur mest að mæða. E.t.v. er það lærdómsrík- ast í kosningabaráttunni að þessu cinni, að andstæðingarnir hafa gjörsamlega gefizt upp við að gera grein fyrir hvernig þeir eetluðu að stjórna bænum, ef þeir í sameiningu hlytu meiri- hluta, hvað þá að þeir tilnefni eigið borgarstjóraefni. Þeir byggja allir á þeirri forsendu, að Sjálfstæðisflokkurinn hljóti að halda meirihluta sínum, en tala uu að veita eigi honura aðhald eða áminningu. Ef flokkurinn hefði unnið til þes« að missa völdin, þá mundi sannarlega ekki standa á andstæðingunum að hamra á því og heimta meiri- hluta sér til handa. Málflutning- ur þeirra sýnir þess vegna, að þeir vita, að meirihluti Reykvík- inga treystir bezt bæði frambjóð- endum og stefnu Sjálfstæðis- flokksins. Hinsvegar vona þeir, að óánægja með einhver minni- háttar atriði, smámuni, endist til að afla sjálfum þeim fylgis. Þess vegna fjasa þeir um þörfina á að haldi og áminningu til Sjálf- stæðisflokksins. Ef verulegur fjöldi tæki slíkt tal alvarlega, mundi af því leiða, að Sjálf- stæðisflokkurinn tapaði meiri- hlutanum, og á hinum flokkun- um lenti sú skylda, að taka við stjórn borgarmálefna. „Skipta um skoðun á leiðinni af nef nd- arfundi á þing- fundw Ef svo færi, mundi forustan lenda í höndum annað hvort Al- þýðubandalags- eða Framsóknar- mönnum. Báðir mundu þessir flokkar ásamt Alþýðuflokknum verða áð mynda nýjan meiri- hluta. Hver hefur trú á því, að sú samfylking yrði starfshæf? Und- anfarið hefur raunar verið náið samstarf milli Alþýðubandalags og Framsóknar, bæði í Alþýðu- sambandinu og í stjórnarand- stöðu á Alþingi. Þess vegna er hollt að lesa lýsingu Þjóðviljans hinn 11. maí sl. á starfsháttum Framsóknar. Þar segir: „Því aðeins er mark takandi á kosningaúrslitum, að hægt sé að túlka þau sem stuðning við ein- hverja stefnu, en Framsóknar- flokkurinn er stefnulaus í öllum málum. Hafa fulltrúar flokksins náð þvílíkri fullkomnum að und- anförnu í hringdansi stefnuleysis ins að með ólíkindum er. Þeir hafa skipt sér í hverju einasta stórmáli; þeir voru bæði með og á móti alúmíhsamningum og kísilgúrframkvæmdum. Þeir eru ýmist með eða móti hernáms- framkvæmdum. Þegat fjallað var um málefni Atlantshafsbanda- lagsins á Alþingi, skiptu þeir um skoðun á leiðinni af nefndar- fundi á þingfund. Þegar tekin var ákvödðun í bæjarstjórn Hafn arfjarðar um Straumsvíkursamn ing tókst eina bæjarfulltrúa Framsóknarflokksins að greiða atkvæði með, móti og sitja hjá við eina og sömu atkvæða- greiðslu. Þegar fjallað var um að ild að Vinnuveitendasamband- inu í stjórn Landsvirkjunar, var fulltrúi Framsóknarflokksins fyrst meðmæltur aðild, sSðan sat hann hjá, og nú hefur verið til- kynnt formlega í Tímanum að hann ætli að greiða atkvæði á móti á næsta fundi“. „Mat á atkvæðum44 Enginn skyldi ætla að þessi lýs- ing á Framsókn væri gefin í fljót ræði, því að t.d. hinn 18. maí mátti lesa þetta í Þjóðviljanum: „Reykvískir kjósendur ættu að minnast þess að leiðtogar Fram- sóknarflokksins hafa alltaf bar- izt fyrir þeirri skóðun að at- kvæði borgarbúa væru ómerki- legri en atkvæði annarra lands- manna og ættu að hafa minna gildi. Þegar kosningalögum hef- ur verið breytt aftur og aftur á undanförnum áratugum, m.a. sökum umfangsmikilla fólks- flutninga í landinu, hefur Fram- sóknarflokkurinn alltaf beitt sér af hörku gegn jafnrétti Reykvík- inga við aðra. Seinast gerðist þetta þegar kosningalögunum var breytt 1958; þá reyndi Fram- sóknarflokkurinn að egna til ó- vildar í garð Reykjavíkur hvar- vetna um land, og taldi það sálu- hjálparatriði að atkvæði þeirra sem hér búa væru sem lægst met in. Raunar hefur saga Fram- sóknarflokksins alla jafna ein- kennzt af óvildaráró'ðri í garð Reykjavíkur og Reykvíkinga, „fólksins á mölinni“, og þeim á- róðri hefur oft verið fylgt eftir í verki þegar Framsóknarflokk- urinn hefur haft aðstöðu til. Þeir borgarbúar sem kjósa Framsóknarflokkinn á sunnudag inn kemiir hljóta að vera sam- mála þeirri skoðun flokksforust- unnar að atkvæði Reykvíkinga eigi að hafa lítið gildi. Kannski eru þeir einmitt að sanna þá skoðun". Hvörugum að treysta Það er rétt að Framsóknar- menn hafa stöðugt sýnt Reykvík ingum lítilsvirðingu og vilja lóta þó vera réttminni en aðra landsmenn. Sannleikurinn er sá, að í báðum flokkum, Framsókn og Alþýðubandalagi vaða uppi ofmetnaðarfullir angurgapar. Ó- samlyndið í Framsókn sauð upp úr í atkvæðagreiðslunni um ál- samninginn og kísilgúrfrumvarp íð á Alþingi. Togstreitan í Al- þýðubandalaginu er svo hat- römm, að jafnvel í sjálfri kosn- ingahríðinni hafa þessir svoköll- uðu flokksbræður ekki getað stillt sig um innbyrðis illindi. Framsókn sýnist helzt sameinast um það að liggja hundflöt fyrir kommúnistum. — Það sést t.d. af frammistöðunni í Al- þýðusambandsstjórn. Þar hafa Framsóknarmenn látið Alþýðu- bandalagsmönnum líðast það furðulega uppátæki að svipta Al- þýðusambandið aðild að ákvörð- un um verðlag landbúnaðarvöru. Þetta er gert undir því yfirskyni, að samvinna bænda og verka- lýðs að þessari ver'ðákvörðun muni spilla lífsnauðsynlegri sam vinnu þessara tveggja höfuð- stétta! Þess vegna sé betra, að ríkisstjórnin, sem í hinu orðinu er skömmuð blóðugum skömm- um fyrir að ráða ekki við verð- bólguna, semji við bændur um vertSlagninguna án aðildar laun- þega! Framsóknarmenn þykjast raunar hafa verið á móti þessari kynlegu ákvörðun. Engu að síður knúðu Alþýðubandalagsmenn hana fram og var þó vitað, að bæði fulltrúar Sjálfstæðismanna og Alþýðuflokksins á Alþýðu- sambandsþingi voru henni and- snúnir. Hvernig halda menn að fari um samvinnu þessara tveggja flokka, Framsóknar og Alþýðubandalags í hinum flókn- ari og erfiðari málum, þegar þannig hefur reynzt í jafn ein- földu grundvallaratriði, sem ó- umdeilt hafði verið bundið í lög- um í nær tvo áratugi? Hvaða mark halda menn að sé sétakandi á tali Framsóknar um, að hún ætli að veita öðrum „aðhald“, þegar hún gugnar fyrir svo ber- sýnilegu frumhlaupi Alþýðu- bandalagsmanna? Enda er það athyglisvert, að þrátt fyrir mörg skeyti frá kommúnistum, þá hef- ur Tíminn nú í kosningabarátt- unni ætíð farið í flæmingi und- an árásum þeirra. Um það ráða at- kvæði engu f lýðfrjálsum löndum rá'ða at- kvæðin úrslitum um stjórnar- stefnu. Hinsvegar eru önnur efni, sem atkvæði ráða engu um, og er þó fróðlegt að kynnast skoð- unum manna um. í New York Times hinn 16. maí er t.d. sagt frá því, að þá skömmu áðúr.hafi verið birt úrslit Gallupskóðana- könnunar um það, hversu marg- ir Bandaríkjamenn tryðu á Gúð. Samskonar skoðanakönnun hafði áður farið fram á árinu 1952, og eru úrslit hennar höfð til saman- burðar. Samkvæmt könnuninni nú trúðu 97% þeirra, sem spurðir voru, „meira eða minna“ á _ Guð. Sambærileg tala árið -1952 var 99%. r Þýðingarmeiri er sög’ð sú breyt ing, sem orðið hafi á trúarviss- unni. Á árinu 1952 sögðu 87%, að þeir væru „algjörlega örugg- ir“ um, að til væri Guð', 10% sögðust vera „sæmilega vissir“, 2% sögðu, að þeir væru ,íékki alveg vissir, en kysu þó heldur að telja að til væri Gúð“, oé.1% sagði hreinlega, að þeir tryðu ekki á tilveru Guðs. Á árinu 1966 hafði fjöldi þeirra, sem sögðust vera „algjör- lega öruggir" minnkað í 81%. 12% voru „sæmilega vissir"' 3% voru ekki „alveg vissir“ og 1% sögðu, að þeir vildu gjarnan trúa á Guð, en væru ekki „alveg viss- ir“ um tilveru hans, 2% lýstu sjálfum sér sem sannfærðum trúleysingjum og 1% sögðust „bara hreint ekki vita“. „Sá eini sem efeki getur tapað66 Þvílík skoðanakönnun kemur manni óneitanlega nokkuð kyn- lega fyrir sjónir. Þó er hún fróð- leg vegna þess, að hún gefur nokkra hugmynd um viðhorf manna. Gildi þeirrar hugmyndar fer þó alveg eftir því hfvaða mark má taka á skoðanakönnun- um. Hver mundu t.d. verða úrslit slíkrar könnunar í Sovét-Rúss- landi, ef hún væri raunverúlega frjáls og leynileg? Menn greinir mjög á um, hver áhrif trúleysis- áróður kommúnista hafi. T.d. er fullyrt, að yfirmaðúr kaþólsku kirkjunnar í Póllandi hafi á dög- unum í lok þúsund ára kristni- afmælisins þar verið hylltur svo almennt, að ekki sé um a'ð víll- ast hver skoðun yfirgnæfandi meirihluta Pólverja sé. Hitt er óþarft a’ð taka fram að utm tilveru Guðs verður aldrei skori3 með atkvæðagrefðslu. Trú sina í tilvist hans verður hver og ein« að gera upp við sína eigin -sam- vizku. En margir munu taka und- ir með Matthíasi Johannessen sem segir í sinni nýju bók „Fag- ur er dalur“: „Svo elskaðir þú heiminn að þú veittir jafnvel mér aðild að fegurð hans. Án þess að beygja kné mín í auðmýkt þrælsins geng ég inn í önn dagsins eins og lítill drengur sem fær að fara á Völlinn. Og langt er sí'ðan ég gerði mér þess grein að engu skiptir þó einhver hrópi: Útaf með dómarann — því hann er sá eini sem ekki getur tapað“.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.