Morgunblaðið - 26.07.1966, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 26. júlí 1964
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík,
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Þorbjörn Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti S. Sími 22480.
Áskriftargjald kr. 105.00 á mánuði innanlands.
1 lausasölu kr. 5.00 eintakið.
YFIRÞ YRMANDI LYGI
Grein Freysteins Þorbergs
sonar, skákmeistara um heim
sókn Valerys Tarsis og
stjórnarhætti í Sovétríkjun-
um hefur að vonum vakið
mikla athygli. Hér kemur
enn frarn á sjónarsviðið ís-
lendingur, sem af eigin
reynslu hefur kynnst lífinu
í Sovétríkjunum og gerir nú
upp sín mál við þau. Eins
og menn muna gerðu komm-
únistar og fylgifiskar þeirra
ítrekaðar tilraunir til þess
að varpa rýrð á Valery Tars
is og frásagnir hans af lifnað-
arháttum og stjórnarfari í
Sovétríkjunum. En Frey-
steinn Þorbergsson segir í
grein sinni:
„Lýsing Tarsis á sovézk-
um stjórnarháttum og heims
feommúnismanum er sú bezta
og sannasta, sem ég hef lengi
heyrt. Og tvímælalaust sú
nákvæmnasta, sem ég hef
fengið hér heima á íslandi.
Til þess að finna samjöfnuð
verð ég að fara aftur til dval-
ar minnar í Rússlandi til sam
tala við þá fáu menn og kon-
ur, sem þorðu að tala við mig
af einlægni. Þetta merkir þó
ekki, að örugglega sé allt
hárrétt, sem Tarsis hefur
sagt hér, raunar er mér ekki
feunnugt um, að neitt af því
hafi verið hrakið með rök-
um, en öllum getur skjátlast
nofekuð um smáatriði og í
nákvæmni, sérstaklega þegar
menn verða að notast við
tungumál, sem þeir hafa ekki
fullt vald yfir.“
Síðan heldur Freysteinn
Þorbergsson áfram og lýsir
frá eigin brjósti lífinu í Sov-
étríkjunum og segir:
„Lygin í Sovétríkjunum er
hinsvegar svo yfirþyrmandi,
að það er ókunnugum manni
nær ógerlegt að gera sér slíkt
í hugarlund. Lygin er hefð-
bundin, fastmótuð af herj-
um hugmyndafræðinga og
flýtur yfir almenning í út-
varpi 18 stundir á sólarhring,
sem sálardrepandi holskefla.
Þungar dagblöð og tímarit
og flokksbundnir meðlimir
kommúnistaflokksins og millj
ónir annarra skyldaðir til að
lesa sum blöð, eins og til
dæmis blað það sem ber hið
bráðfyndna nafn Pravda-
sannleikur. Sem námsmaður
varð ég að læra greinar úr
því blaði efnislega og læra
og ræða þær við kennarann,
til þess að hann gæti fylgst
með andlegu ástandi mínu
fyrir yfirboðara sína. Sjálfur
varð kennarínn að læra sömu
greinar til að geta lagt út
frá þeim á flokksfundum,
svo flokkurinn gæti fylgst
með „félagslegri heilbrigði“
hans“.
Og enn segir Freysteinn
Þorbergsson:
„Það er sízt að undra, þótt
hinn venjulegi rússneski al-
múgamaður sé ofdrykkjumað
ur. Stjórningerirhonumhvers
dagslífið óbærilegt eða öllu
heldur umhverfið sem stjóm
ast aftur af margra ára ó-
stjórn dauðs bókstafs, alda-
kúgun þar áður og ýmsum
áföllum í gerfi styrjalda og
óhappa. Jafnvel þótt góð
stjórn settist að völdum í
dag, tæki það mörg ár að
koma öllu í gott horf“.
Sérstaka athygh munu
vekja ummæli Freysteins um
aðstöðu vestrænna stúdenta
í Sovétríkjimum, en um það
segir hann:
„Naumast þarf að geta
þess, að sjálfur var ég ekki
látinn líða skort í Rússlandi.
Fékk ég þar þá fyrirgreiðslu,
sem gestrisni og rúblur veita.
Kann ég þakkir fyrir, en tel
mig nú hafa greitt þá skuld
Vestrænir stúdentar í Rúss-
landi hafa þar svipaða að-
stöðu og rómverskir borgarar
höfðu í hemumdum löndum
til foma — forgang um frelsi
og lífsþægindi á ýmsum
sviðum. Hefur sérstaða þessi
þaggað niður hugsaða gagn-
rýni fjölda lítt þroskaðra
unglinga frá ýmsum löndum.
í mínu tilfelli var misræmið
hinsvegar til að auka athygli
á eymd og volæði hins þræl-
bimdna borgara“.
Þetta em orð íslenzk náms
manns, sem dvalið h-efur lang
dvölum í Sovétríkjunum og
haft hefur náin kynni af líf-
inu þar í landi. Hann hefur
nú skipað sér í þann vax-
an-di hóp, sem gert hefur upp
sakir við Sovétríkin, og vitn-
isburður hans hlýtur að vega
þungt þegar rætt er um
stjórnarhætti kommúnista
hvar sem er í heiminum.
„ÞETTA ER
STYRJÖLD
HEIMSKOMMÚN-
ISMANS "
Þótt ummæli Freysteins
Þorbergssonar um stjórnar-
far kommúnismans í Sovét-
ríkjunum séu eftirtektar-
verðar mun þó vekja mesta
athygli í grein hans stuttur
kafli, sem fjallar um styrj"-
öldina í Vietnam. Þar segir
Freysteinn:
„Bandaríki Norður-Ame-
ríku em að berjast fyrir
frelsi okkar í Vietnam hvem
ig sem ofekur líka þær bar-
dagaaðferðir. Raunar em að-
gerðir þeirra svertar í frétt-
um hér, ef miðað er við frá-
sagnir af fjendum þeirra,
árásaröflunum úr norðri, sem
Á fimmtudag sl. lentu
þeir farkosti sínum Gem-
ini 10 á Atlantshafinu geim
fararnir John Young og
Michael Collins, ellefu kíló
metmm frá þyrlumóðu-
skipinu „Guadacanal“ sem
svo kom að sækja þá, og
870 fem. austur af Kenn-
edyhöfða. Þá hafði ferð
þeirra með Gemini 10 stað
ið í 70 klukkustundir og
47 mínútur.
Þessi geimferð Gemini 19
er hin fjórtánda í röðinni af
geimferðum Bandarikja-
manna og þeirra bezt heppn-
uð, ef miðað er við afrek
þau sem unnin voru í ferð-
inni. Sjálfir voru -geimfararn-
ir sallarólegir ferðina á enda
og komst hjartsláttur þeirra
aidrei upp fyrir 80 slög á
mínútu og þótti sumum eft-
irlitsmönnum á jörðu niðri
nóg um. Þeir létu mjög vel
af sér hið efra og er þeim
barst fyrirskipunin um að
koma nú niður sagði Young
og andvarpaði „Æ, mig iang-
ar ekkert niður. Það er svo
gaman hérna uppi. Ég heimta
þá að fá að vera lengur næst“.
Frá Kennedy-höfða barst hon
um þurrlegt svar: „Þú verð-
ur þá að nesta þig betur
góðurinn".
Gemini 10 svífur til jarðar í skrautlegri
hlif sinni.
Velheppnuð ferð Gemini 10
merkur áfangi í kapphlaupinu
til tunglsins
Froskmaður festir flotholt
við geimfarið þar sem það
veikist á sjónum.
Annað urðu þeir þó enn
frægari fyrir geimfararnir
Young og Collins en óhagg-
anlegt rólyndið og það var
stakur hæfileiki þeirra til
þess að losa sig við eitt og
annað sem til trafala var í
hinum þrönga klefa Gemini
10. Þeir kvörtuðu sáran und-
an „bölvuðu rótinu“ og sögðu
að vistarverur þeirra minntu
á ekkert meir en slöngubúr-
ið í dýragarðinu-m. Meðal
annars sem þeir losuðu sig
við og reyndar ekki allt vilj-
andi, var dýrmæt myndavél,
sem nú hringsólar umhverfis
jörðu á braut sinni, litmynda
filma sem slæddist út meðan
Collins hafði opnar klefadyrn
ar og einhvers staðar er líka
tækið sem þeir náðu frá ann-
arri Agenaeldflauginni, að ó-
gley-mdri ruslafötu með hinu
og þessu sem þeir höfðu haft
meðferðis á uppleiðinni, en
fannst þeir ekkert hafa við að
gera lengur.
Myndavélarmissirinn var
aftur á móti mjög tilfinnan-
legur, því fyrir bragðið eru
Framhald á bls. 25
þegar var farið að þjálfa fyr-
ir átta árum er ég dvaldist
í Rússlandi. Kennari minn
einn í Moskvu, sem ég gæti
nafngreint, talaði með til-
hlökkun þegar árið 1958 um
þá komandi daga, þegar
kommúnistar yrðu reiðu-
búnar að rjúfa Genfarsam-
þykktina endanlega og leggja
undir sig gjörvallt Suður-
Vietna-m, þegar þeir hefðu
nógu 1-engi stundað neðan-
jarðarstarfsemi sína í skjóli
sáttmála, sem gagnaðilinn
hélt í heiðri að mestu eða
öllu leyti. Kvað hann fjölda
íbúa Norður Vietnam senda
á laun inn í Suður Vietnam
þar sem þeir stjómuðu greftri
á geysi víðtæku neti neðan-
jarðarganga og gerð skógar-
fylgsna, sem verða myndu
illvinnandi ví-gi og skjól
skæruhermanna síðar. Síð-
an yrði hafizt handa um
hernaðaraðgerðir, þegar und
irbúningurinn væri orðinn
nógu mikill til að tryggja
sigur. Tíminn leið og innrás-
in kom með aðstoð innfæddra
skæruliða, sem heimskomm-
únisminn hafði þjálfað.
Stjórn Suður Vietnam fékk
aðstoð Bandaríkjamanna og
annarra friðelskandi þjóða.
Eftirleikurinn er flestum
kunnur af ólj ósum fregnum,
gömul og velútbúin sfeot-
hreiður innrásaraflanna voru
illvinnandi og miklu fleiri
en Bandaríkjamenn óraði
fyrir í upphafi. En með þraut
segju hefur Johnson forseta
orðið mikið ágengt við vörn
Suðaustur Asíu gegn ógnar-
öflunum úr norðri og mest á
óbeinan hátt. Hugleiðið til
dæmis friðun Malasíu ®g
hreinsun Indónesíu, sem
Bandaríkin eiga ekki beinan
þátt í, en þeir atburðir ger-
ast vafalaust að nokkru sö-k-
um einbeittra varna Banda-
ríkjamanna í þessu-m heims-
hluta. Ekki ætla ég að verja
aðgerðir Bandaríkja-manna í
Vietnam í einstökum atrið-
um. Ætíð má deila um hvaða
gagnráðstafanir eru heppileg
astar hverju sinni þegar ein-
hver verður fyrir árás. Styrj
aldir eru ætíð hræðilegar og
verða jafnt saklausum sem
sekum til ógæfu, en þetta
er styrjöld heimskommúnis-
mans fyrst og fremst, sem
hann hafði undirbúið í ára-
tug á sviksamlegan og djöf-
ullegan máta. Breytr þar
engu um, þótt þátttakendur
í Viet Cong séu margir raun-
verulega frá Suður Vietnam,
og hafi jafnvel í svo góðum
dagblöðum, sem Tímanum,
hlotið hið fagra nafn — þjóð
frelsisfylking“