Morgunblaðið - 19.03.1968, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 19. MARZ 1988
Ah h\/í hh ii it íift knma“ nor
„HU jJVI lllc IUL dU IxUllld Ug
l/irS h/pft ii nm hior moh tárnm44
„VIU KVcUJI Lllll |Jig Iiicu idium
— eru kve&jur brezkra blaða til Browns, er sagði af sér
embœtti utanríkisráðherra — Michal Stewart tekinn við
—„Hœfur maður og heldur leiðinlegur", segir „The Times'
Þegar frá því var skýrt í
síðustu viku, að George
Brown hefði sagt af sér em-
bætti utanríkisráðherra Bret-
lands, kvaddi eitt brezku dag
blaðanna hann með svofelld-
um orðum: „Vertu sæll,
George. Við kveðjum þig með
tárum— það gerir öll brezka
þjóðin. Við hefðum síður vilj
að missa þig, en það var kom
inn tími til að þú færir.“
Sú skoðun, sem fram kemur
í síðustu setningunni, virðist
býsna almenn í viðbrögðum
blaða og stjórnmálamanna við
afsögn Browns. Eins og Ian
Trethowan skrifaði í „The
Times“,: „Það hlaut að koma
að því, en hvílíkur missir —
og hvílíkur tími að velja til
að segja af sér“. Og hann
staðhæfir, að tárin í margra
augum séu krókódílatár, því
að Brown hafi verið búinn
að ganga fram af flestum, jafn
vel sínum beztu stuðnings-
mönnum. „Það var ekki spurn
ing, hvort George segði af
sér, heldur hvenær ... “
Eins og svo oft áður virð-
ist það hafa vérið skapferli
Georges Browns, sem varð
honum að falli. Það var ekki
ýkja langt síðan hann sagði
við brezka blaðamenn, að
gæti brezka þjóðin ekki sætt
sig við hann, eins og hann
væri, yrði hann að fara. En
þrátt fyrir slíkar yfirlýsing-
ar segja þeir, sem gerst
þekkja hann, að skapofsi
hans hafi verið honum sjálf-
um sárari þyrnir í augum en
nokkrum öðrum. Þegar hon-
um hafi verið runnin reiðin
hafi hann tíðum verið yfirkom
inn af iðrun og eftirsjá — og
hann hafi nagað sig í hand-
arbökin fast og mikið. Þann-
ig hafi hann alltaf verið og
það hafi hans nánustu vitað
og skilið og því umborið
hann endalaust, — annað mál
hafi verið um samstarfsmenn
í stjórn og flokki, hvað þá
kjósendur. Engu að síður hef
ur honum liðizt margt vegna
þess, að menn hafa verið
sammála um, að hann sé mað
ur gæddur einstökum gáfum
og hæfileikum, frábæru póli-
tísku hugrekki og heiðar-
leika, auk þess sem hann sé
einhver skemmtilegasti per-
sónuleiki meðal brezkra
stjórnmálamanna og þó víðar
væri leitað. En margir spá
því, að afsögn hans nú jafn-
gildi „pólitísku sjálfsmorði".
Það var á föstudaginn, sem
hann sagði af sér opinber-
lega eftir stormasaman sólar-
hring og miklar tilraunir til
þess að kveða niður ofsa
hans. Áður hafði hann sagt
af sér munnlega tvisvar sinn-
um og aðal ástæðan var sú,
að hann taldi Wilson, forsæt-
isráðherra, hafa misboðið sér
herfilega með því að hafa
hann ekki meira með í ráð-
um um hvaða stefnu brezka
stjórnin ætti að taka vegna
gullæðisins. Sérstaklega hafði
honum sviðið að vera ekki
með í ráðum, er ákveðið var
að verða við þeim tilmælum
Bandaríkjamanna að loka
gullmarkaðinum í London.
Stjórnarnefnd skipuð forsæt-
is—, fjármála— og efnahags-
málaráðherrunum gekk á
fund drottningar til þess að
fá samþykki hennar fyrir lok
uninni. Wilson staðhæfir, að
reynt hafi verið að ná í
Brown en ekki tekizt — hann
kveðst á hinn bóginn ekki
hafa farið út úr skrifstofu
sinni í þinginu allt kvöldið,
•— hann var að fylgjast með
umræðum í Neðri málstof-
unni, sem stóðu fram á nótt.
Frá drottningunni fóru ráð-
herrarnir beint í þingið og
þá frétti Brown, hvað hafði
gerzt. Og þar sem suðumark
hans er býsna lágt, rauk hann
samstundis inn á skrifstofu
Wilsons og skammaðist: fór
svo, að hann sagði af sér
munnlega. Bróðir hans, R.W.
Brown — sem einnig á sæti
í Neðri málstofunni — og vin
ir, fengu talið hann ofan af
ákvörðun sinni en nokkrum
klukkustundum síðar fór aft-
ur allt í bál og brand og
Brown sagði af sér á ný.
Enn var stormurinn lægður
og menn tóku á sig náðir.
Að þessu sinni dugði það
Brown þó ekki að sofa á mál-
inu — eða kannski hefur
hann ekkerf sofnað — og
næsta dag lét hann til skar-
ar skríða. Hann mætti ekki
á stjórnarfundi fyrir hádegi
og aflýsti ræðu, sem hann
hafði ákveðið að halda. Unfi
miðjan dag afhenti hann Wil
son skriflega afsagnarbeiðni
þar sem m.a. sagði: „Atburð-
irnir í gærkveldi og morgun
hafa snúizt að atriðum, sem
sem hafa, eins og þú veizt,
valdið mér áhyggjum árum
saman ... “
„Það er í stuttu máli, hvern
ig þessari stjórn er hagað og
með hverjum hætti við tök-
um ákvarðanir. Við, þú og ég,
höfum rætt þetta oftar en
einu sinni ... “
„Ég lít á þetta atriði sem
mikilvægara grundvallaratrið
en nokkurt einstakt stefnu-
mál ... Því tel ég réttara
að við skiljum að skiptum,
Stewart.
þótt ég harmi það að öilu
öðru leyti. „Að sjálfsögðu
mun ég nota hvert tækifæri
til þess að þjóna hreyfingu
okkar og þjóðinni í framtíð-
inni, eins og ég hef reynt til
þessa. Þinn George.“
„The Times“ segir, að þeir
þingmenn verkamannaflokks-
ins, sem fylgdust með atburð-
arásinni hafi ekki mikla sam-
úð með Brown — og séu hon
um þó sérstaklega gramir fyr
ir að segja af sér nú, þegar
stjórnin má sízt við slíku á-
falli. Þeir segja líka, að sú
venja hans að hóta afsögn af
litlu tilefni og rjúka upp á
nef sér, hafi reynt á þol-
inmæði jafnvel beztu að-
dáeenda hans — og þó eigi
hann enn marga.
Þótt hann fari nú frá sem
utanríkis— og varaforsætis-
ráðherra, er ekki vitað ann-
að en hann verði áfram vara-
formaður verkamannaflokks-
ins.
Á laugardaginn talaði
Brown við blaðamenn og
lagði þá sérstaka áherzlu á,
að ástæðan fyrir afsögn sinni
væri alls ekkert persónuleg í
garð Wilsons forsætisráð
herra, þeir væru _ eftir sem
áður beztu vinir. Á hinn bóg
inn mótmælti hann skýringu
Wilsons á þeim atburðum, er
leiddu til afsagnarinnar.
Hann viðurkenndi fyrir
blaðamönnum, að hann sæi dá
lítið eftir að hafa sagt af sér
„Maður gerir það alltaf, þeg
ar svona er ástatt", sagði
hann en bætti við, að hann
mundi ekki sjá sig um hönd.
Á sunnudag birtist viðtal við
Brown í „The Sunday Times“
þar sem hann ræddi m.a. utan
ríkisstefnu Bretlands og
sagði, að það sem mestu máli
skipti fyrir Breta væri, að
friður héldist í Austurlönd-
um nær.
Brown, sem er fæddur og
uppalinn meðal verkamanna í
London, en af írsku bergi
brotinn — hefur lengi verið
meðal framámanna brezka
verkamannaflokksins. Hann
átti sæti í stjórnum hans á
árunum 1945—51 og þegar
flokkurinn tók völd 1964 varð
hann efnahagsmálaráðherra.
Sem slíkur var hann einn
helzti baráttu maður þess, að
Bretar gerðust aðilar að
Efnahagsbandalagi Evrópu.
Við embætti Browns tekur
nú Michael Stewart, fyrir-
rennari hans í embættinu.
Margir höfðu talið senni-
legra, að Denis Healey land-
varnaráðherra tæki við af
Brown, en hann mun oft hafa
staðið með Brown gegn Wil-
son, sérstaklega hafa þeir ver
ið andsnúnir þeirri ákvörðun
forsætisráðherrans að halda
áfram að banna vopnasölu til
Suður—Afríku. Stewart er
mjög hollur stuðningsmaður
Wilsons, — og það fyrsta sem
hann gerði, er hann ræddi
við blaðamenn eftir embætt-
istökuna, var að gagnrýna
Brown harðlega fyrir árásir
hans á stjórnaraðferðir Wil-
sons.
Stewart varð fræðslumála-
Brown fer frá.
ráðherra í stjórn verkamanna
flokksins 1964, en tók við
embætti utanríkisráðherra í
janúar 1965 eftir að Patrick
Gordon Walker, sem hafði
gegnt embættinu, féll í auka-
kosningum. Stewart hafði þá
lítil afskipti haft af utanríkis
málum, en töluvert látið inn-
anríkismál til sín taka og
naut álits sem traustur og
mjög vandvirkur maður.
Hann fékk orð fyrir að vera
hæfur maður í embætti en
heldur leiðinlegur. Hvað sem
því líður er hann alger and-
stæða Browns mjög hæglátur
í framkomu og engin hætta á
að skapbrestir verði honum
að falli.
Hann stundaði nám við Ox-
ford háskóla og tók þar tölu
verðan þátt í stjórnmálalífi
stúdenta og þótti góður ræðu
maður. Að loknu námi vat
hann um hríð einn af full-
trúum Breta hjá þjóðabanda-
laginu í Genf. Hann beið
mikinn ósigur í kosningum ár
ið 1931 og ákvað þá að leggja
stjórnmálin á hilluna og helga
sig kennslustörfum.
í heimstyrjöldinni síðari
var hann lengst af í Austur-
löndum á vegum brezku leyni
þjónustunnar en árið 1945
var hann kjörinn á þing fyr-
ir kjördæmið Fulham í Lond-
on. Gegndi hann eftir það
ýmsum ábyrgðarstöðum í
stjórn Clements Attlees og
var um hríð ráðuneytisstjóri
í hermálaráðuneytinu. 1961—
62 var hann fulltrúi Breta
hjá Evrópuráðinu og á árun-
um 1961—64 var hann tals-
maður Verkamannaflokksins í
mennta— og húsnæðismálum.
Sem fyrr sagði, er hann
trúr fylgismaður Wilsons, fór
m.a. með honum til Sovétríkj-
anna sumarið 1964 og ræddi
þá við Krúsjeff og fleiri sov-
ézka ráðamenn. Talið er lík-
legt, að Wilson hafi skipað
hann í embættið vegna þess,
að hann vilji sjálfur hafa sem
mest áhrif á utanríkisstefnu
Bretlands og framkvæmd
hennar. Stjórnmálafréttaritar
ar segja hinsvegar, að þessi
atburður muni veikja stjórn-
ina verulega og við því hafi
Wilson sízt mátt, þar sem vin
sældir hans meðal þjóðarinn-
ar hafi aldrei verið minni en
nú.
Verður Shriver
sendiherra í París?
FYRIR ndkk.ru tJárust þær
fregnLr .frá Waalhington, að Lynd
pn B. J'ohnson, foriseti Banda-
ríikjanna, ihefði valið Sarigent
SlhriVer jr. til þess að taka við
af Oh.arles E. Bidh'len sem sendi-
henra Bandaríkjanna í Parts.
fílhri'ver ,er nú yfÍTmaður stidfnun
3>r iþeirrer, er sér utm baráttu
bandarísku stjórnarinnar við Sá-
tæktina /h'eima fyri-r. Ennfremu.r
er ihann nátengdur Kennedy-
fjölisikyldunni, kVæntlur Eunice,
sem er eflzt Kenned'y systkin-
anna cig er hinn eini af Kennedy
„klíkunni" sv'oneifndu, seim
enihþá er í þjónuistu baind'anísku
stjó-rnarinna.r. Sikiipun hanis í em-
bætti siendiherrans, hefur ekki
enn verið lýist yfir opjmbe.rliega,
en sa'gt er eftir áreiðanleiguim
'hieimiWuim, að ihún hafi verið
ák'veðin .fyrir ncWk.ru. Síðan hef-
ur það gerzt, aið Rótbert Kenne-
dy, mág'ur hans, befu>r lýst því
.ýfir, að hann muni gefa kost á
sér til framboðls í forisetaWoBn-
ingunum á ihausti kicimanda, og
er þ'eisis nú beðið með niokkurri
eiftirvisentingu, h'v'ort það befur
einlhver áihrif, — Ihvort SlhriVer
fórnar ef til vil'l emibættinu ti1!
þes's að taJka þé'bt í kosningabar-
.áttuinni mie'ð fj'ölsikyMunni.
Þegar ,það komist í hámiæli, að
Shriver .yrði slkipaður í sendi-
herraemibæ'ttið, vioru taftdar
ligglj'a til iþas's ým'sar áisteeður,
im.ia. sú, að Jdhnslon, Jonseti, vildi
iþannig reyna að bæta samiskiipti
sín við Ke n nie dy Jfj ö lisik yldu n a,
áður en kcsmimga.bai<áttan hæfist
fyrir fcrse talkiosn i.n gar n ar. Enn-
.fnemur, að J.'dhnson vi'ldi gera
það, sem hann gæti, til að bæta
saimclkiptin við fröns'ku stjóirn-
ina, og .hann vilssi, að de Gaul'le,
.forseti, og 'aðrir foryB'tutmtenn
.Frakka væru jafnan veikir fy.r-
ir Ken ne'dy -fjö k'kyMunn i og
þteiim mönnum, sem stanfað
iheifðu’ með Jióhn forseta Kienne-
dy á sínum tímia.
Aðir ihafa lieitt getunn. að þVí,
að Shri'ver flái emtoættið sem
uippbót fyrir öldu ngiadeildaifþ ing
manns eða i'ik iisst jóriaemibætti,
sem (hann hafi haift Ihug á en
.eklki fengið útnefininigu ti)l.
H'vað seim ,því fiíður efa®t en.gi.nn
uim, að emlbættið sé vel skipað,
þar sem Sihriver er. Hann er
upflbafsmaður FriðarsVeitaáteetl
uinarinnar bandaríak-u, sem
ik'cimist til .firamlkivœmda 'árið
19>61 oig var ein af nýjuniguim
iKeniniedy'áranna. Bftir miorðið á
forfsetanuffn skipaði Jtoihneon
■hiainn í nú'verandi starf. Áður en
iSfhrfver ihóif að starfa í Kennedy
stjórninni, var 'hanm firam-
Framthald á Ms. 25