Morgunblaðið - 19.03.1968, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 19. MARZ 19TO
Gunnar Ekelöf látinn
SÆNSKA stoáldið Gunnar
Etoelöf lézt á heimili sínu í
Sigtuna í Svíþjóð aðfarar-
nótt laugardag’s eftir erfið
veikindi. Hann varð sextugur
15. september s.l.
Gunnar Ekelöf var fæddur
í Sbokkhól'mi og ólst þar upp.
Síðan nam hann í Englandi
og Fratoklandi og í heima-
landi s’ínu, við h'ástoólann í
Uppsölum. Hann gerðist gagn
rýnandi bótomenntatímarits
Bonniers, og skrifaði í það
um rnörg ár. Meðlimur
Sænstou akademiunnar varð
hann árið 1958 og sama ár
var bann kjörinn heiðurs-
d’ototor við Uppsalahástoóla.
Fyrir tveimur árum hlau't
Ekelörf bókmenntaverðlaun
þau, sem Norðurlandaráð veit
ir árfega, var það fyrir bóto-
ina „Diwán över fuirsten av
Dmgión", — sirengleikar um
furstann í Emgión. í tilefni
iþeirrar verðlaunaveitingar
átti Morgunblaðið samtal við
skáldið og segir hann þar með
al annars:
,,Við á Norðurlöndum höf-
um van.ræ'kt mörg skáld í
engil'saxneska og franska
heiminum. Þar eir að finna
mörg ágæt gtoáld, s.em lítt eru
tounn á Norðurlöndum". Síð-
an minintist Ekelöf á rússn-
eskan stoá’idskap og býzönsk
áihrif og ræddi eystri leiðina
fotrnu frá Konsbantínópel til
Norðurfanda og gat norr-
ænna manna, sem fóru þassa
leið til forna og minnzt er á í
íslenzkum heknild'um. Hann
talaði m.a. um frásögn Lax-
dælu af austurför Bolla Bolla
sonar og fél'aga bans og end-
unkomu Bolla, er hann hafði
á sér svo mikinn höfðings-
brag, að bann vildi etoki bera
önnur tolæði en skarlats- og
pellsklæði og hafði öll vopn
gullbúin. Saigði Eitoelöf þessa
frásögn Laxdælu bera austur
l'enzkri fornmenningu
sftoemmti’legt vitni. Er. blaða-
maður spurði Etoelöf um álit
•hans og þróun ljóðeins sivar-
aði hann:
„Bókstaifsæðið, sem stefnir
að einfa'l'dleik á ektoi framtíð
fyrir sér. í þess stað á Ijóðið
að innihalda innra æði, sem
túlkar ástand beimsins. Ég
'hef valið Byzans sem tákn
fyrir það sem er að gerast í
ibeiminu'm í dag“.
Gunnar Etoelöf senidi frá sér
sína fyrstu bók, er hann var
24 ára gamall. Hét hún
„Seint á jörðu“. Sú bóto er nú
taflin klassiskt verto í nútiima-
ljóðlist og um það segir Jó-
'bann Hj'áhnarsison skiáttd í
Morgunblaðinu fyrir notolkr-
um árum:
„Gunnar Ek'ellöf er það nú-
lifandi, sænska stoáld, sem
nýtur mests álibs. Hann gaf
út fyrir siðustu jól fyrstu bók’
sína „Seint á jörðu“ í endur-
stoioðaðri úbgá'fu m'eð viðtoæti.
Ekelö’f hefur sjiál'fuir sagt, að
„Seint á jörðu“ sé sú bóka
toans, sem bonum verði ja/fn-
an efst í huiga. Gunnar Eke-
löf hefur gefið út margar
Gunnar Ekelöf
ljóðabækur. Þessi bók er liyk-
ill að verkurn hans. Enn í
dag vekur hún hrifningu og
uimtafl. Ek'el’öf sem nú er með-
limur sænsku atoademíunn'ar
var manma fyrstur til að
kynna ver’k frönsku súrreal-
istanna í Svíþjóð".
Síð'asta bó'k s'káldisins kom
út s.l. hauist og bét „Sagan
um Fatume'h“. Sögiusviðið í
þeirri bók er hið sama og í
ver ðl a u n averk i hans, þ.e.
Austurlönd nœr á elfl'eftu öld.
í bókinini er fjallað um eina
persónu eins og þar, en hér
er það kona Fatuméh, sem
svarar til fuirstans í Em.gión
og fliest Ijóðin eru tölúð af
munni hertnar og túlka ævi-
sk'eið hennar, lýsa ást, ham-
inigju, el'li og hrörnun. Naifnið
Fatumelh er etoki til sem slíkt,
en á að bákna franskt afbrigði
af latnask’a orðinu fatum,
örlög.
Gunnari Ekelöf var marg-
víslegur sómi sýndur um æv-
im'a. auk þess sem fyrst er
nefnt. Árið 1967 hiaut hann
B'elflmian'nsverðflaunin og
n'okkrum árum áður heiðurs
verðlaun dönisku akad'emí-
unnar. Þegar bóflamennta-
verðlaun Norðuirlandiaréðs
fé'Mu hionum í skaut lét starfs
.bróðir hans, Olof Lagiertoranz
(en hanin hefur einnig fengið.
þau verðlaun), svo um mælt,
að það tefldist vart til tíðkuda,
að Ekeflöf hlyti verðlaun.
Sagði hann að nú ætti hann
etoki nema Nóbelsverðlaunin
eftir að keppa.
Það var stooðun margra, að
með síðuistu bók sinni .hefði
Ekelöf færzt töiuvert nær
,þeim verðlauinum.
J
— Jón Eyþórsson
Framhald af bls. 12.
held sannast að segja, að þessi
hópur áhugafólks hafi komizt
einna næst því að meta Jón að
verðleikum. Jón var maður sem
batt ekki ætíð bagga sína sömu
hnútum og samferðamenn, hafði
sínar mjög svo ákveðnu mein-
ingar um margt og þótti ekki
alltaf auðveldur viðskiptis fram-
an af árum. En me'ð árunum óx
hann að umburðarlyndi og víð-
sýni og margskonar barningur á
erilsömum æviferli virtist hafa
núið af þá agnúa, sem kunna að
hafa verið á skapferli hans. Ég
hefi aldrei starfað í jafn sam-
rýmdum og samstilltum félags-
skap og Jöklarannsóknafélagi Is-
lands og það var fyrst og fremsit
Jón, sem skapaði þann anda, sem
þar réði og ræður vonandi á-
fram.
Það var erfitt fyrir annan
eins eljumann og Jón var að
finna starfsþrekið fjara út. Bana
lega hans var löng og stríð, en
ég vona áð umhyggja og hlýhug-
ur jöklafólksins hans hafi eitt-
hvað létt honum þá legu.
Birtan yfir jökulbreiðum, þeg-
ar heiðir eftir hríðardag, er
engri annarri bírtu lík, og gleym
ir henni enginn, sem hana hefur
litið. Eitthvað í ætt við hana er
sú birta, sem er yfir minningu
Jóns Eýþórssonar í hugum
þeirra, er leið áttu með honum
um jökla og öræfi íslands.
Sigurður Þórarinsson.
JÓN Eyþó.rsis'on veðurfræðin.gur
lézit í Landsspítalanum hinn 6.
rmarz sl. eftir þurug,a legu.
í stjórn F.í. var hann kosinn
árið 1933 og átti þar sæti til
dauðadags. Forseti félagsins var
hann bvfvegiis, 1935—’37 og
1959—’61. Hann tok við ribstjórin
Ár'bó'kar F.í. árið 1:944 og hafði
upp frá því allan veg og vanda
af útgiáfu hennar. E,r hann lagð-
iist á spítala í byrjun vetrar,
toafði hann að mastu l'eyti lökið
undirbúnigi að Árbók þessa árs
og hél't starfinu áfram þar, með-
an kraftar leyfðu.
Þegar Jón bó'k sæti í stjórn
F.I., var hann orðinn þjóðkunn-
ur maður af störfum .sínum sem
veður'fræðingur cg úibvarpsfyrir-
Lesari, enda tðk hainn rnjög virk-
;an þátt í starfsemi úbvarpsins á
fyrstu árum þess.
Það var mikið lán fyrir
Ferðaféla.g’ið, að Jón skyldi kjör-
inn þar í stjórn þegar á fyrstu
árum félagsins, því að þar hafa
faest m'ál þótt ráðin, nem.a hann
væri til k’vaddur, þau 35 ár, sem
ihainn átti sæti í stjórnininii.
Ritstjórn Árbókarinnar í nœr
áldar fjórðung mun þó lengst
balda nafni hanis á lofti í sögu
félag'sirus. Er það rit, undir ban.d-
leiðslu hans, orðið mjög mynd-
a.rieg íslandslýsinig og raunar sú
eina, sem til er aif voru landi í
iseinni tíð.
Jón og Steinþór Sigurðigson
sömdu Ádlbókina 1942 um Kerl-
in.garfjöll, I þeirri bók giáfu þeir
ým’sum ólþektotum kennileitum
nclfn. Tókst það svo vel, að
fæsta g.runar .niú, að inöfnin séu
ný af niálinni. í öðrum Árbókum
úr óbyggð'um átti hann sinn, þátt
í slíkri naifnagi'ft. Mikil'virkast-
ur var hann þó við nýyrðasm'ífSi
í sérgreiinuim sí'num, veðurfraeði
og jöklananns'óknum. Þá samdi
hann Árbækurnar 1958 og 1964
um Húnavatnssýslu, og va.r það
•bonu'm huigstætt verkefni, enda
Húnvetningur að ætt.
Skömmu eftir að Jón toom
.heirn frá nám.i, hó’f hann mæl-
ingar á jöklum á eigin spýtur.
Hann var frum'tovöðull að st/o'fn-
un Jökflarannsó'knarfélagsins ár-
ið 1950 og fonmaður félatgsins og
aðalritstjóri Jakuls fná fyrstu
tíð. í jöklarannisóknum vann
'hann mikið og merkil'egt ioraut-
ryðj'endastarf, sem lengi mun í
minnum haft.
Stönf J'óri’s fyrir F.í. befðu
verið ærið tómistundavettk fyrtr
flesta menn. En haim var sl'íkur
affcastamaður að hverju sem
■hann gekfk, en þó vand'virkur
m>eð aftorigðum, að ritstjórn Ár-
bólkar F.í. var aðeins brot af því,
sem hann fékkst við í hjáverk-
um. Samdi hann margar bækur
oig fjölda .greina í blöð og tíma-
■rit, sá um útgáfu mierkra rita og
þýddi ferðabækur, einkum um
heimskautaferðir.
Um liangan aldur hefuT það
verið aðalsm,erki ma.rgra vorra
beztu máttúrUfræðiniga, að þ’eir
hafa s-kifað um fræði sín á góðu
og kjarnmiklu mláfli, og hafa með
■því auðgað bóltomenn'tir vorar í
þésisuim efnurn og gert þær að al-
menni'n'gseign. Jón Eyþórsson
sikipar virðulegan sess í hópi
þessara man.na.
Sigurður Jóhannsson.
Jón Eyþórsson var faeddur h.
27. jan. 1895 að Þimgeyrum í
A-Hún. HJa’mn lauto stúd'entsprófi
fhá M.R. 1917 og fyrriihlutaprófi
í náttúrufræði í Klhöfn. Hóf
bann þá nám í veðurfræði í Osló
og síðar Bergen. Að námi lotomu
starfaði toann við veðurfræði-
störf í Noregi til 1926. Réðst
bann þá til VeðuTstoifu íslands
og starflaði þar fram á mitt ár
’l!905, er ,hann lét af •störf’um fyr-
ir afl'durs sakir. Eftir það vano
toann við útgá'fu bóka og þýðimg-
ar.
Jón var tvíkvæntur. Fyrri
kona hans var Kri'stín Vigfús-
dfóttir, otg áttu þau 6 börm, og eru
4 þeirra á iffi. Hún 'lézt 1946. Síð-
ari kona hans var Ada Violet
Ágot f. Holst, ,en þau skildu 1958
eftir 9 ára sambúð.
Vanti yður málara
þá hringið í sínia 22856 milli kl. 11 og 12.
Málarafélag Reykjavákur
HUDSON SOKKAR
því ég veit hvað ég vil
sjónvarpstœki
vesíur-þýzk ffæðavara.
Radíóviðgerðarst, Ólafs Jónssonar h.f.
Ránargata 10. — Sími 13182.
Radíóhúsið s.f.
Hverfisgötu 40. — Sími 13920.