Morgunblaðið - 14.05.1968, Blaðsíða 14

f 14
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 14. MAÍ 1908.
MMH
í'-i:
Fréttabréi frd Þórshöfn
Þórshöfn 5. maí.
Þann 21. apríl losnaði ísinn
héðan úr firðiinurm eftir að haifa
legið og lokað höfninni í 3 vik-
ur.
Fóru sjómenn þá að huga að
þeim guia og fóru bá'tasr út með
Danganesi með handfæri en urðu
ekki lífs varir. Þykir það ó-
venjulegt á þessum árstíma.
Flestir bátanna lögðu því grá-
sleppunet en veiði í þau vaæ
lítil og tíðarfar óhagstætt
Sumarið heilsaði með kaldri
norðanátt og iinnti henni ekki
fynr en fjörðurinn fyUtist af ís
aftur.
Misatu sjómenn nokkuð af net
um sínum undir ísinn.
Vairt sér á dökkan díl á landi
og hvergi í auðan sjó svo lamgt
sem sézt. Menn eru orðnir lang-
eygir eftiir aunnanátt og þíð
viðri, enda fer hér að ska'past
vandræðaástand til sjávar og
sveita ef ekki breytir til mjög
bráðiega.
Veturinn vár kaldur og hairð-
ur og atvinnulíf dauft, enda gaf
sjaldan á sjó vegma veðurs og
íss. Vöruskortur varð þó aldrei
Leikféiag Þistilfjarðar sýndi
gamaniieikinn „Þorlákur þreytti"
í Félagsheimili Þórshafnar í gær
kvöld við mikla aðsókn og var
leiknum mjög vel tekið. Leik-
stjóri var María Jóhannsdóttir.
Fréttaritari.
Efnahogsóstand Bandaríkjanna
og gjoldeyrismól heimsins
Núverandi stjóm Félags matvörukaupmanna talið frá vinstri: Kolbeinn I. Kristinsson, Torfi Torfá-
son, Reynir Eyjólfsson, Óskar Jóhannsson formaður, Einar Eyjólfsson, Guðni Þorgeirsson, Jón Sig
urðsson og Óli S. Hallgrímsson.
I*
Dr. Paul W. McCracken, pró
fessor í hagfræði við framhalds-
deild Michigan-háskóla, flytur
Félag matvðrukaupmanna 40 ára
í GÆR, 13. maí, varð Félag
matvörukaupmanna 40 ára.
Félagið er stofnað sunnudag
Sigurliði Kristjánsson.
13. maí árið 1928 í Kaupþings
galnum hér í Reykjavík. Að
félagsstofnuninni stóðu nokkr
ir helztu matvöru- og kjöt-
kaupmenn bæjarins.
f undirbúningsnefnd að stofn-
un félagsins áttu sæti kaupmenn
irnir: Guðmundur Jóhannsson,
Magnús Kjaran, ólafur Jóhann-
esson, Sigurbjörn Þorkelsson og
Halldór R. Gunnarsson Seinna
komu í nefndina Jes Simsen og
Tómas Jónsson, en þeir voru þá
elstu kaupmenn Reykjavíkur,
hvor í sinni grein.
í fyrstu stjórn félagsins voru
kjörnir þeir: Tómas Jónsson for-
maður, Guðmundur Jóhannsson,
-Magnús Kjaran, Sigurbjörn Þor-
kelsson og Halldór R. Gunnars-
son. Varamenn í stjómina voru
kjörnir þeir: Ólafur Jóhannes-
son, Guðmundur Breiðfjörð og
Björn Jónsson. Strax í upphafi
gengu á annað hundrað kaup-
menn í félagið, og var félags-
starfsemin þá þegar framkvæmd
af miklum dugnaði og markvissri
festu, enda náði félagið oft á
tímum mjög góðum árangri í ýms
um málefnum.
f upphafi aldarinnar er mikil
félagsleg vakning í þjóðlífinu.
Félagshyggja og félagsþroski
kaupmannastéttarinnar fer vax-
andi. Kaupmenn taka að gera
sér ljóst að verzlun byggist ekki
eingöngu á innbyrðis samkeppni,
heldur miklu frekar á framgangi
sameiginlegra hagsmunamála,
með samheldni og samstarfL
Um sama leyti fer smásöluverzl
unin hér að þróast í ákveðnar
sérgreinar, verzlanir sérhæfast.
í fararbroddi í þessari þróun
eru matvörukaupmenn tvímæla-
laust, og í dag þekkist varla
annað en sérhæfðar verzlanir eða
verzlanadeildir, í matvöruverzl-
uninni. Þessi þróun hefur stuðl-
að mjög að bættum verzlunar-
háttum. Þjónusta kaupmannsins
hefur aukist, hlutverk hans stækk
að, en um leið hefur verzlunin
haslað sér traustari og farsælli
grundvöll.
Önnur grein félagslaga Félags
matvörukaupmanna hljóðar svo:
„Tilgangur félagsins er að vinna
að menningu, sóma, hag og sjálf-
stæði stéttarinnar í hvívetna. Að
uppræta hvers konar óráðvendni
í viðskiptum, óskilvísi og óheil-
brygða samkeppni.“
f anda þessarar greinar félags-
laganna hefur félagið jafnan leit
Guðmundur Guðjónsson
- HVERS VEGNA.
Framhald af bls. • 17
Mín skoðun er sú, að við
eigum að halda okkur við
meginstefnu okkar í utanrík-
ismálum. Ég sé engan hagn-
að af breyttri afstöðu. Dan-
mörk á heilshugar að stuðla
að evrópskri og alþjóðlegri
samvinnu. Lausnin byggist á
aðild okkar að NATO, á valda
jafnvæginu, sem tryggir ör-
yggi við óbreyttar aðstséður
og þeim möguleikum, sem
leiða af þessu ástandi, til þess
að tryggja öryggi Evrópu á
einhvern þann hátt, að bæði
Bandaríkin og Sovétríkin
ábyrgjast það. Þetta gæti að
lokum leitt tii þess, að bæði
NATO og Varsjár-bandalagið
yrðu lögð niður. Slík lausn
er langsýnni en nokkur stefna
nú á tímum, en hún verður
ekki a'ð veruleika nema allir
leggi eitthvað að mörkum og
þó sérstaklega æskan. Fram-
tíð Danmerkur grundvallast á
aðstoð við þróunarrikin,
stuðningi við Sameinuðu þjóð
irnar og þátttöku í samstarfi
þjóðauna við Atlantshafið,
Evrópu- og Norðurlandaþjóða.
ast við að vinna. Það hefur ver-
ið í fararbroddi hafi málefni
kaupmanna verið á dagskrá hjá
stjórnarvöldum eða öðrum aðil-
um. Félag matvörukaupmanna er
stærsta sérgreinarfélag innan vé-
banda Kaupmannasamtaka ís-
lands, og hefur ætíð verið mjög
virkur þátttakandi í starfi sam-
takanna.
Af forustumönnum félagsins
hafa lengst starfað í stjórn þeir
Guðmundur heitinn Guðjónsson,
kaupmaður að Skólavörðustíg 21
en hann var formaður félagsins
í 20 ár, og Sigurliði Kristjánsson,
en hann var stjórnarmaður í fé-
laginu í samtals 33 ár.
Félagið minntist afmælisins á
- UTAN ÚR HEIMI
Framhald af bls. 16
skerubrest af völdum þeirra
verði framleiðslan 5.5 milljón
ir lesta. Sérfræðingar telja
hins vegar, að þessi tala sé
of há.
„Byltingarsóknin“ nýja var
hörð og miskunnarlaus í byrj
un. Síðhær'ðum stúdentum
við háskólann í Havana var
gert að klippa sig og skeggj-
uðum stúdentum skipað að
raka sig. Drengir í aðskorn-
um buxum voru kallaðir um-
renningar og iðjuleysingjar.
Stutt pils voru fordæmd og
fólk lét vaniþóknun sína ó-
spart í ljós þegar stúlkur sá-
ust í slíkum pilsum á ' al-
mannafæri. Hópgöngur voru
farnar um göturnar, andstæð-
ingar Castros voru handtekn-
ir og leitað var á heimilum
þeirra. Vígorðið var: j;Til
fjandans með kapítalista og
sníkjudýr. Starfsmenn „Varn
arnefndar byltingarinnar"
(CDR), sem eru 2.4 milljón
að tölu, tóku við stjórn
55.000 lítilla einkafyrirtækja,
sem voru þjó'ðnýtt, og eigend-
ur þeirra voru margir hverj-
ir beittir ofbeldi. Þetta var
kallað „að rífa upp kapítal-
isma með rótum", og hvar
vetna var komfð fyrir spjöld-
um á veggjum þjóðnýttra fyr
irtækja, þar sem stóð að þau
væru nú „eign alþýðunnar.“
Síðan hefur minna borið á
þessu ofstæki, og þeim mun
meiri áherzla verið lögð á
störf að landbúnaði.
Þjóðnýttu fyrirtækin hafa
ekki veitt betri þjónustú en
einkafyrirtækin fyrrúm. Vöru
dreifing er í molum, skortur
er á öllu og skriffinskan yfir-
þyrmandi. Síðast en ekki sízt
eru yfirmenn þjóðnýttu fyr-
irtækjanna a'ðallega CDR-
menn og hafa enga reynslu í
viðskiptum. Káupsýslumönn-
um var áður fyrr kennt um
aðalfundi sínum 27 apríl s. L
og Kaupmannasamtökin minntust
þess á nýafstöðnum sumarfagn-
aði sínum m.a. með því að heiðra
alla núlifandi formenn félagsins
og nokkra aðra félagsmenn með
heiðursskjali og silfurmerki sam
takanna. Þeir sem hlutu viður-
kenningu nú voru: Lúðvík Þor-
geirsson, Sigurbjörn Þorkelsson,
Einar Eyjólfsson, Reynir Eyjólfs
son, Axel Sigurgeirsson, Ólafur
Jóhannesson, Bernhard B. Arn-
ar, Sigurður Magnússon, Guð-
mundur Ingimundarson, Guðni
Þorgeirsson og Óskar Jóhannes-
son.
Jón I. Bjarnason.
verðbólgu þá, sem geisar á
Kúbu, en engin breyting hef-
ur orðið á vöruverði.
Svartamarkaðsbrask
Um leið og þjóðnýting var
aukin,. voru happdrætti og
hanaslagur, uppáhaldsskemmt
un, kúbanskra smábænda,
bönnuð. Öllum vínbörum og
næturklúbbum var lokað, og
Castro sagði þjóðinni að henni
væri fyrir beztu að drekka
heima í stað þess a'ð hanga á
skemmtistöðum, þar sem spill
ing ríkti og svartamarkaðs-
brask og þar sem stjómin
væri rægð. Einkamálaskólar
voru einnig lagðir niður og
bannað að kenna tónlist og
gera við sjónvarpstæki í tóm-
stundum.
Aðalskotmarkið voru einka
nýlenduvöruverzlanir, þar
sem matvæli hafa stundum
verið seld á svörtum mark-
aði. Matvælaskortur er ó-
læknandi vandamál og stjórn
in setti nýjar hömlur á kaup
á mjólk, eggjum, sykri, salti
og kexi. Eina undirstöðufæð-
an, ssem enginn hörgull er á,
er brauð. Ný lög voru einnig
sett til þess a'ð banna að pláss
væri tekið frá í biðröðum,
sem oft ná fimmtíu metra.
Föt eru ennþá skömmtuð og
illfáanleg. Þar við bætist
benzínskömmtun.
Castro játar fúslega þessa
erfiðleika neytenda, en segir
að „sósíalistísk samvizka og
viinnusemi muni fleyta þjóð-
inni yfir alla erfiðleika“, og
eitt helzta vígorð CDR er
„erfiðleikar skipta ekki máli,
við höfum virðuleika." Castro
kennir einnig Rússum um
marga þá erfiðleika, sem hann
á við að strfða, en þeir hafa
verið tregir til áð veita hon-
um aukna aðstoð, og hann
hefur jafnvel sakað þá um að
beita Kúbustjórn efnahagsleg-
um þvingunum til þess að fá
hana til að breytá stefnu
sinnL
fyrirlestur á vegum Hagfræði-
félags íslands, þriðjudaginn 14.
maí, kl. 5.15, í 1. kennslustofu Há
skóla Islands. En hingað kemur
fyTÍrlesarinn á vegum Upplýsinga
þjónustu Bandaríkjanna.
Efni fyrirlestrarins er: Áhrif
efnahagsástands Bandarikjanna á
gjaldeyris- og peningamál heims
ins. Hafa þau mál verið í brenni
depli umræ’ðna um efnahagsmál
í heiminum á undanförnum ár-
um, og aldrei meir en nú á síð
ustu mánuðum. Er lausn gjald-
eyrismála og fjármála Bandaríkj
anna enn í deiglunni, en á lausn
þeirra veltur mjög, hvernig til
tekst um hina nýju skipan gjald
eyrismála í heiminum.
Prófessor McCracken hefur
mjög víðfeðma reynslu af þess
um málum. Auk fræðimanns-
ferils síns starfaði hann í efna-
hagsráði Bandaríkjaforseta 1956-
59, var í sérstakri nefnd, er skil-
aði áliti til Kennedys forseta
árið 1961 um efnahagsástandið
og greiðslujöfnuðinn og í fleiri
Fyrirlesturinn er öllum opinn.
nefndum af því tagi.
Víða á Kúbu hafa verið
haldnir fjöldafundir til stuðn-
ings byltingarsókninni og hef
ur þetta vakið ugg meðal
andstæðinga Castros og fólks,
sem skiptir sér ekki af stjórn
málum. Margir Havanabúar
segjast vilja komast úr landi,
en hins vegar nýtur stjórnin
meiri stu'ðnings á landsbyggð-
inni, enda hefur fólkið í dreif
býlinu ímugust á íbúum höf-
uðborgarínnar. Algengt er að
heyra sveitafólk segja, að ef
svitalýkt finnist ekki af fólki
sé eitthvað athugavert og hér
hljóti að vera um að ræða
iðjuleysingja, sem færa verði
til yfirheyrslu.
Stúdentar og nemendur,
sem skipta tugum þúsunda,
eru einhverjir eindregnustu
stuðningsmenn stjórnarinnar,
en fólk á öllum aldri sækir
útifundi stjórnarinnar, og þeir
eru vel sóttir. Stjórn Castros
hefur einnig kunnað að færa
sér í nyt þjóðernishyggju
Kúbubúa, sem er sterk, og á
fjöldafundum er ákaft hlegið
þegar Castro gefur í skyn, að
næstu flugvél, sem rænt verði
í Bandaríkjunum og flogið til
Kúbu, verði ekki skilað. Fólk
ið læltur í ljós hrifningu, þeg
ar hann hrósar Norður-Viet-
nömum og Viet Cong og klapp
ar honum lof í lófa þegar
hann hvetur þjóðina til að
sýna baráttuhug til þess að
verða óháðir erlendri aðstoð,
það er frá Sovétríkjunum.
(AP-grein).

RITSTJÓRN • PRENTSMIÐJA
AFGREIÐSLA*SKRIFSTOFA
SÍMI 10*100