Morgunblaðið - 30.06.1968, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 30. JÚNÍ 1968
31
Ný mannvirki vígö að
Skálatúni
IJM þessar mundir eru 15 ár síð-
an Umdæmisstúkan nr. 1, IOGT,
keypti nýbýlið Skálatún í Mos-
fellssveit í þeim tilg-angi að
stofna þar heimili fyrir vangef-
in börn. Rekstur þess hófst í
janúar 1954, fyrst með 18 böm,
en síðar þegar húsrými fékkst
fyrir starfsfólk utan heimilisins,
voru þar árum saman 27 böm.
Var þá þöngt setið.
Fyrir um það bil 8 árum var
Styrktarfélag vangefinna stofn-
að. Réðust þá mál þannig, að
viðeigandi þótti, að Skáiatúns-
heimilinu væri breytt í sjálfs-
eignarstofnun, sem hefði eigin
stjóm, er skipuð væri 2 mönn-
um frá Umdæmisstúkunni, tveir
væm tilnefndir af Styrktarfélag
inu og lögum samkvæmt skyldi
formaður tilnefndur af land-
lækni.
Stjórn heimilisins er nú, saan-
kvæmt þessu, þanmig skipuð:
Jón Sigurðsson, borgarlæknir er
formaður og með honum í
■stj órn: Páll Kolbeins, Guðrún
Sigurðardóttir, Magnús Kristins
son og Gísli Kristjánsson.
Framkvæmdir þær, sem nú
eru vígðar til notkunar, em: Ný-
bygging, að flatarmáli 1062 ferm.
Hún er tvær álmur, önnur á
einni hæð, en þar er eldlhús,
borðstofur, skólastofur snyrting
ar og gieymslur o.fl., en hin álm
an er tvær hæðir og kjallari
undir. Þar eru herb. barnahna en
í kjallara er þvottahús, geymsl-
ur o.fl. í nýbyggingunni er rúm
fyrir 32 börn. Framkvæmdir við
hana hótfust árið 1964. Fullgerð
kostar hún ásamt lóð og leik-
velli um 16,6 milljónir króna.
Ðyggingin er reist fyrir fjár-
magn styrktarsjóðs vangefinna.
Allt innanhúss hefur verið
keypt fyrir fjármuni heimilisins
og marga veglegar gjafir ýmissa
félagasamtaka og einstaklinga,
er frá fyrstu tíð hafa veitt heim
ilinu efnahagslegan stuðning,
sem vandi er að meta en vert er
að þakka. Má þar til sérstaklega
nefna konu, Vilborgu Hróbjarts-
dóttur, sem látin er fyrir nokkr-
um árum, en hún arfleiddi heim
ilið að aleigu sinni.
Fyrir framkvæmdum hefur
staðið sérstök byggingarnefnd:
Halldór Halldórsson, arkitekt,
Guðmundur St. Gíslason,múrara
meistari, Páll Kolbeins, aðal-
gjaldkeri og Gísli Kristjánsson,
riitstjóri. Byggingameistaæi var
Ingvar Þórðarson. Arkitektar
voru bræðunir Helgi og Vil-
hjiáimur Hjáimarssynir. Verk-
fræðingur var Vífill Oddsson.
Múrarameistari Guðmundur St.
Gíslason, rafvirkjameistari Sig-
urður Bjarnason, málarameistari
•Kjartan G. Gíslason og pípulagn-
•ingameistari Benedikt Guð-
■mundsson.
Jafnhliða framkvæmd við ný-
bygginguna hefur verið varið
um tveim milljónum króna til
•þess að endurnýja gamla húsið
utan og innan. í því eru nú 13
vistmenn (drengir) og þar er hús
rými að auki fyrir starfsfólk.
■Fjármagn til þessa hefur að,
mestu fengizt úr Styrktarsjóðí *
■vangefinna.
Samtals hefur verið varið fjár-
munum til nýbygginga og endur-
■bóta á síðustu fjórum á,rum er
nemur um 20 milljónum króna
■og af þeirri upphæð eru um 18,6
■milljónir frá styktarsjóðnum.
Nú, laust fyrir vígsluathöfn
umræddra mannvirkja, hafa for-
eldrar og aðrir aðstandendur
barnanna þar að auki afhent
■heimilinu sundlaug með öllum
búnaði, svo sem búningsklefum
o. fl., er að verðmæti mun nema
■um 1,2 milljónum króna. Það er
■útilaug, um 80 ferm að flatar-
máli, en afrennslisvatn heimilis-
ins hitar laugina.
Forstöðukona heimilisins er
Gréta Bachmann, ráðskona þess
er Margrét Guðmundsdóttir,
•kennslukona er Dagrún Krist-
jánsdóttir, bústjóri er Sören
■Bang, en á jörðinni er rekinn bú
Að Skálatúni
og egg til heimilisþarfa
Að loknu starfi við mannvirki
■þau, sem að framan getur og
■staðið hafa nú um íjögurra ára
skeið, vill stjórn heimiliins beina
þakklæti til allra, sem þar hafa
•að unnið og svo til þeirra, er
lagt hafa af mörkum fjármuni
■sem styrki og gjafir. Sérstaklega
•vill hún beina þakklæti til
■þeirra, sem af mikilli fórnfýsi og
•rausn hafa staðið að byggingu
sundlaugarinnar og svo til Ingv-
■ars Þórðarsonar, sem af frá-
mærri alúð hefur rækt hlutvek
sitt fá byrjun, unz hann afhenti
■stjórninni manvirkin á fundi fyr
ir nokkrum vikum.
Smáf uglum ekki hætta búin
ef rétt er að farið
ÚÐUN trjágarða héfir nokk-
uð borið á góma að undan-
förnu, einkum þar sem talið
er að hún hafi spillandi áhrif
á fuglalífið.
Bla'ðið hefir leitað sér nokk-
urra upplýsinga um þetta mál.
Úðun garða er á valdi garðeig-
enda sjálfra og líklegt má telja
að þeir viti, ef hreiður eru í
gar’ðinum, og gefi garðyrkju-
mönnum, sem einir eiga að
■skapur og framleidd mjólk, flesk vinna Þessi verk- upplýsingar
um hreiðrin og ber þeim þá að
varast að úða í námunda við
þau. Ekki er talið, ef varlega er
farið að úðuninni, að hún valdi
bana fuglum eða ungum, en fari
svo að fuglarnir éti eitraða orma
og verði sfðan ránfuglum að
bráð er gert ráð fyrir að rán-
fuglarnir verði ófrjóir.
Um þessar mundir er seinna
vorp smáfugla, en þeir verpa oft
tvisvar á vorin, sérstaklega þeg-
ar mikið er um æti, það er að
segja blaðlýs og maðk, sem er
þeirra uppáhaldsfæða. Einmitt
nú er óvenju mikið um þennan
ófögnuð í görðum borgarinnar.
Þegar mikið er af þessum kvik-
-AI
Sigríður Björnsdóttir hjá einni mynd sinni. (Ljósm. Sv. Þorm.)
„Börn og heimili þurfa ekki
vera manni fjötur um fót“
að
— segir Sigríður Björnsdóttir sem
opnar málverkasýningu í Casa Nova
í GÆR, laugardag, opnaði mál-
verkasýningu sína í „Casa Nova“
(nýbyggingu Menntaskólans í
Reykjavik) Sigríður Björnsdótt-
in
Málverkin eru gerð á tímabil-
inu 1957—1968, og eru þau 150
að tölu, unnin á tré, pappír,
málm og striga, með oliulitum,
loga, vatnsmálningu, koium,
gibsi og smáhlutum.
Sigríður skiptir sýningunni í
nokkra flokka, en aliar mynd-
irnar eru til sölu, og er verði
stillt mjög í hóf.
Við hittum listakonuna í Casa
Nova á föstudag, og spurðum,
hvemig henni fyndist það að
sinna málverki jafnhliða heim-
ilisstörfum .
„Sú hugmynd, sem ég hef
stundum orðið vör við“, svaraði
Sigriður Björnsdóttir, „að það
samrýmist ekki að vera mynd-
listarmaður, stunda atvinnu og
lifa eðlilegu fjölskyldulífi, er að
mínum dómi úrelt og róman-
tfek. Þessi sýning er því ekki
eingöngu myndlistarsýning, held
ur viðleitni til að sanna í verki,
a.m.k. fyrir sjálfri mér, að börn
og heimili þurfa ekki að vera
manni fjötur um fót, heldur
þvert á móti styrkur til þess að
ná þeim sjálfsaga, sem hver lista
maður verður að tileinka sér.
Ég hef ekki skírt þessar mynd
ir mínar, því að mér fiannst ein-
hvernveginn að nöfn, ef ekki er
um beina eftirlíkingu að ræða,
nái svo skammt og segi áhorf-
andanum ekkert fram yfir það,
sem verkið sjálft sýnir, og jafn-
vel komi í veg fyrir, að áhorf-
andinn skynji og njóti myndar-
innar á sinn eigin hátt“.
Sýning Sigríðar stendur í 9
daga ,og er opin daglega frá
kl. 2—10. Hún var opnuð al-
menningi í gærkvöldi kl. 7.
indum valda þau stórskemmdum
á götðum og því ekki um annað
að gera en úða gegn þeim.
Ingólfur Davíðsson skordýra-
fræðingur ritar í búnaðarblaðið
Frey nr. 6 1968 athyglisverða
grein um blaðlýs og skógar-
maðk. Þar segir hann m.a. mn
blaðlýs:
„Venjulega sitja blaðlýsnar
aðallega neðan á blöðunum, t.d.
á trjám og runnum. Þær eru al-
gengar hér á birki, vfði, álmi,
hegg, rósum, ribsi o. fl. tegund-
um. Seinni árin hefir talsvert
borið á þeim á greni og fl. barr-
trjám. Af víðitegundum er gljá-
víðir að mestu laus við blaðlýs.
Oft er mikið af blaðlúsum neð-
an á ribsblöðum og koma fram
einkennilegar bólur á efra borði
blaðanna og þau roðna líka
smám saman. Jaðrar geta og
gulnað og blö'ðin falla fyrir tím-
ann. Birki getur skemmst mik-
ið og margar greinar þess drep-
ist, ef mikið er um blaðlýs. Sést
það bæði í skógum og görðum.
Blaðlýs geta skemmt barrtré
mikið.“
Um skógarmaðkinn segir Ing-
ólfur m.a.:
„Skógarmaðkar skemma oft
ýmis lauftré í görðum, t.d. birki
og víði árlega í Reykjavík, en
leggjast og stundum á reyni,
ribs, rósir og flestar aðrar teg-
undir.“
Þáð er því ekki furða þótt
fólk láti úða garða sína gegn
þessum ófögnuði. Oft er líka
vart gangandi um garðana nema
menn verði gráir af óþrifum eða
grálúsugir.
Að lokum segir Ingólfur
Davíðsson:
„Varnir. — DDT duft, t.d.
Gesarol, sem dreift er jafnt yfir
trén með duftdælu, eyðir skóg-
armöðkunum. Bezt er að dreifa
duftinu á döggvot trén í logni,
sem fyrst eftir að vart verður
við máðkinn.
í Reykjavík hafa einnig ýmis
úðunarlyf verið notuð, t. d.
Bladan og Parathion, en þau eru
bæði mjög eitruð og aðeins á
æfðra manna færi að meðhöndla
þau. Malation o. fl. lyf eru
minna eitruð, en verka aðeins
vel í hlýju veðri, helzt 16 st. eða
þar yfir. Vonandi koma brátt
hættuminni, nothæf lyf á mark-
aðinn. Úða skal í hægu og þurru,
hlýju veðri. Fylgir nákvæmlega
reglum á umbúðum. Farið var-
lega með plöntulyfin. Hlífið
hreiðrum fugla og úðið ekki
nema þörf sé á. — Vetrarúðun
eyðir eggjum blaðlúsa og fleiri
skordýra. Úða skal í þurru,
kyrru og frostlausu veðri síðari
hluta vetrar me'ðan trén og runn
amir eru í dvala og áður en
brum þrútna verulega. Notuð
eru sérstök vetrarúðunarlyf, t.d.
ávaxtatrjáa karbolineum. Lyfin
geta sett bletti á bíla og hús og
þarf að varast það.
Plöntulyfjum er skipt í 4
flokka eftir styrkleika, það er
X, A, B og C. Röðin segir til
um, hve hættuleg þau eru, þann-
ig, að eitruðustu lyfin eru í X
flokki, en þau meinlausustu í C
flokki. Lyfin bæði í X- og A-
flokki hljóta að teljast hættuleg
eiturlyf. Þarf að gæta ýtrustu
varúðar í meðferð þeirra og eiga
þeir, sem verzla með sHk lyf að
láta fylgja þeim leiðbeininga-
reglur á íslenzku, svo að aUir
skilji. Munið að geyma lyfin á
öruggum stað, í læstum skáp,
eða læstu herbergi (og ekki í
nánd matvæla)! Tæmd lyfjaílát
geta líka verið hættuleg, því að
leifar geta leynzt í þeim. Var-
lega þarf að fara með ÖU lyf,
— mannalyf, jurtalyf og illgras-
iseyðingarlyf. —“
Ástæða þykir að benda á
þetta hér. Ef rétt er að öUu far-
ið eiga þeir fögru gadðar, sem
mikið verk hefir verið í lagt, að
geta fengið að halda fegurð
sinni og fuglalífið að geta þró-
ast eðlilega.
- ALIT
Framh. af bls. 32
um eða slíku. Annað hvort er
aðeins hægt að grafa skurðina
niður á takmarkaða dýpt, og þá
hafa þeir lítið gildi, eða að grafa
verður þá gegnum mismunandi
mannvistarlög, og þá munu þeir,
án tillits til þeirrar aðferðar sem
höfð verður við rannsóknina,
leiða til minnkaðra möguleika á
túlkun efnisins í heUd.
Eg leyfi mér þessvegna að
leggja til, að gerðar verði reglu-
lega rannsóknir innan þess svæð
is ,sem aðgengilegt er vestan
Aðalstrætis, og að þessum rann-
sóknum verði af hagkvæmnis-
ástæðum skipt í tvö stig og
hverju stigi skipt til helminga á
tvö tímabil.
Framhaldið mun síðan senni-
lega að nokkru leyti fara eftir
árangrinum af rannsókninni á
fyrsta stigi, en ég býst við, að
undir öllum kringumstæðum
ætti að stefna að því að gera
heildarrannsókn á hinu aðgengi-
lega svæði.
Ef það yrði æskilegt eða nauð-
synlegt að fylgja fornleifum til
suðurs eða norðurs inn undir
þær byggingar, sem eiga að
hverfa ,mun rannsóknin óhjá-
kvæmilega gjalda nokkurs við
tafir, sem af því kynni að leiða,
en ef þær yrðu ekki langvinnar
hefðu þær ekki í för með sér
tiltakanleg óþægindi.
Þess á milH ætti, ef svo tekst
til, að grafa upp syðra svæðið
við Suðurgötu. í því sambandi
vil ég gjarnan leggja áherzlu á,
að frá visindalegu sjónarmiði
virðist það vera mjög mikilvægt
að einnig þetta svæði verði rann-
sakað á fræðilegan hátt. Þrátt
fyrir það, að Aðalstrætissvæðið
hefur verið tekið hér fram yfir,
þá er það einmitt innan syrða
svæðisins sem fornar byggingar-
leifar hafa komið í ljós.
Ég vona, að þetta mat og þær
tillögur, sem látið er í ljós hér að
framan, muni reynast þess megn
ugt að leysa það vandamál, hvar
og hvernig aðallega ætti að leita
þess bæjar, sem talið er að til-
heyrt hafi Ingólfi Arnarsyni og
sem þessvegna er svo mikilvæg-
ur fyrir sögu Reykjavíkur og ís-
lands og Norðurlandanna einnig.