Morgunblaðið - 25.08.1968, Qupperneq 2

2
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 25. ÁGÚST 1968
*
- RÚMENÍA
Framhald af bls. 1
dvöl þar. í>að var rúm’enska
íréttastofan „Agerpress", sem
skýrði frá komiu þeirra og brott-
för, en sagði ekkert um, hvert
för þeirra hefði verið heitið frá
Búkarest. Panl Nioulesou-Mizil,
einn af meðlimum framkvæsmda-
nefndar rúmenska kommúnista-
flökksins, fylgdi þeim á flugvöll-
inn, ásamt fyrsta varautanríkis-
ráðherra George Macovesou.
>eir Ota Sik og Prantisek Vla-
sak vonu báðir staddir í Júgó-
slavíu þegar inmrásin var gerð í
Tékkóslóvakíu, eins og utanríkis-
ráðherra landsins, Hajek, sem nú
er kominn til New York, þar sem
hanm ætlair að tala máli lands
síns hjá Samieinuðu þjóðunum.
í fréttum frá Vínarbong segir,
að málgagn ungversku stjómar-
innar, „Magyar Hirlap“, hafi í
morgun birt harða árásargrein á
leiðtoga stjórmar og flokks Rúm-
eníu vegna mótmæla hans gegn
imnrásinmi í Téfckóslóvakíu. Blað
ið leggur fram þá spuxnimgu,
hvernig á því geti staðið, að
kommúnistaflokkur rísi gegn
Sovétrikjunum, gegn bróðurlegri
samheldni milli sósíalískra landa
og bagmýtri aðstoð við bræðra-
þjóð, sem er í nauðum stödd og
rökstyðji mótmæli sín með því
að vísa til frelsis og grundvallar-
hugmynda marxismans og lenám-
ismans. Blaðið líkir ummælum
og yfirlýsimgum Ceausescus við
yfirlýsingar Lyndons B. John-
sons, focrseta Bandaríkjamna, en
segir, að það komi enigum á ó-
vart hvernig Johnson haldi á
málunum, hinsvegar sé vissulega
'hörmulegt og neyðarlegt að
hejrra frá leiðtoga kömmúnista-
rfkis yfirlýsingar, er fordæmi
sósíalísk rfki, er gent hafi skyldu
sína.
- DUBCEK
Framhald af hls. 1
báðir aðiilar hafi verið bjartsýnir
og glaðir í bragðd. Ekkert hefur
verið birt opimberlega um gang
viðræðna. Verkamiencn eru nú í
óða ömn að draga tékikneska og
sovézka fána að húni á leiðiinni
frá Kreml til fiugvallarins og er
það meTfci þess, að forsetinm
hyggist haiida heimleiðis seinna
Stjórnmál af rétitaritarar í
Moskvu telja ekki ómöguLegt að
einhvers kornar máiamiðhin hafi
náðzt um nýja stjórn og dvöl
hernámsliðs <ns í lamdimu. Ber-
sýnilegt er, sagja fréttarátarar í
Moskvu, að Svoboda hefur orðið
sovézku leiðtogumum þungur f
skauti og er senmilegt, að Sovét-
stjómin neyðist tii að sló veru-
lega af loröfiuim sínum.
KI. 4.30 í gær skýrði Prag-út-
varpið frá því, að innrásar-
herin hefði tekið háskólann í
Prag og beitt miklum hrotta-
skap.
Pravda ræðst á júgó-
slavnesku fréttastofuna
„Pravda máilgaign sovézka
kommiinistaflokksins ræðst í dag
á júgósle vnesku fréttastofuna
„Tanjuig" og segir, að húm hafi
©egnt því tortryggilega hLuverki
að breiða út fréttir af auifcaþingi
tékikóslóvakískra kommúnisita,
kamúnásta, sem blaðið segir að
endurskoðunarsinnaðir hægri-
menn hafi kaillað sarnan.
„Pravda" segir, að fréttastofan
hafi hiustað á leynjlegar út-
varpssendingar frá Prag og hafi
þaðan upplýsingar sínar.
í skrifum sínuim í daig segir
„Pravda“ enjnfremur, að Tékkó-
slóvakar hafi einum of lengi
sýnt þvermóðsku og uppivöðslu-
semi og tímiabært bafi verið að
sýna þeim í tvo heimana.
Blaðið birtir eiimig viðvaran-
ir til þeirra manna, er sóttu auka
þing tékkóslóvakískra kommún-
ista, um að þeim verði refsað fyr
ir undirróðursstarfsemi þeirra.
Blaðið heldur því fram, að
tékkóslóvakískir kommúnistar,
sem trúa á hugsjónir sósíalism-
ans, muni ekki láta viðgangast
að einhverjir tortryggilegir
menn taki að sér stjórn
forsætisnefndar kommúnista-
-.,
flokks Tékkóslóvakíu og hegði
sér eftir eigin geðþótta. )rÞeir
hafa farið sínu fram of lengi, án
þess að tekið væiri í taumana“.
í fyrsta sinn síðan innrásin
var gerð nefndi Pravda tvo menn
í hópi nánustu samstarfsmanna
Dubceks, sem eiga að hafa verið
trúir Leninismanum. Þeir eru
Vasil Bilak, sem er forystumað-
ur slóvakískra kommúnista og
er nú í tékkóslóvakísku sendi-
nefndinni í Moskvu — en frjáls
ar útvarpsstöðvar í Tékkóslóvak
íu hafa kallað svikara — og Old
rich Svestka, ristjóri flokks-
blaðsins Rude Pravo.
f greininni í Pravda var ekki
getið um að Svoboda forseti
hefði verið kosinn í nýju forsæt-
isnefndina á aukaþingi komm
únistaflokksins, en hins vegar
sagt, að flestir þeirra sem kosn-
ir vaeru séu þekktir fyrir endur-
skoðunarstefnu og beinlínis and-
byltingarsinnaðar skoðanir.
Sá nafngremd/ux maður, sem
harðast var ráðizt á, er hinn
ungi hugmyndafræðingur Cest
mir Cisar. Meðal margra annarra
sem veitzt var að, voru Ota Sik,
varaforsætisráðherra, Jiri Hajek
utanríkisráðherra, Josef Pavel,
innanríkisráðherra, og Franti-
sek Kriegel, forsætisnefndarmað
ur.
Kyrrt í Prag
Fréttastofufregnum ber saman
um, að tiltölulega rólegt sé í
landinu. Menn virðist bíða á-
tekta til að sjá, hverjar verða
niðurstöður fundar Svoboda og
sovézku leiðtoganna í Moskvu.
Skothvellir heyrðust víðs vegar
um Prag í nótt og í morgun, en
úr þeim hefur dregið, og sagt er
að fólk virðist vera rólegra nú
en verið hefur frá því hernáms-
Kðið kom.
Útvarpsstöð í Slóvakíu sagði
frá því, að hernámssveitir hefðu
fært sig út úr miðborg Brati-
slava og haldið til úthverfanna.
Útvarpið í Budejovice sagði,
að Oldrich Svetska, ristjóri
Rude Pravo, hefði verið rekinn
úr nýju miðstjóminni og Jiri Se-
kera skipaður í stað hans.
Útvarpsstöðin í Plzen hvatti í
morgun borgara ag hermenn til
þess að hlýða engum skipunum
nema þeim, sem lögleg stjórnar-
völd landsins gæfu út. Þá sagði
stöðin, að fundi Svoboda lyki
senn og skýldiu menn bíða á-
tekta og gæta stillingar. „Trúið
engum óstaðfestum fréttum, látið
engin flugrit villa ykkur sýn“.
Sagt er að enn séu Starfandi
að minnsta kosti fimm frjálsar
útvarpsstöðvar í Tékkóslóvakíu.
Það eru stöðvarnar Brno, Prag,
Plazen, Tékkóslóvakía og Brun
tal. Þær útvörpuðu sameigin-
legri dagskrá í gær. f aHa nótt
voru leikin létt lög í útvai-ps-
stöðvunum til þess að láta menn
vita, að þær væru enn starfandi.
Frjáisa útvarpsstöðin í Prag
hvetur ibúa Tékkóslóvakíu til
þess að efna til þjóðaratkvæðis,
svo að ljóst verði hversu mikill
hluti landsmanna vill að her-
námsliðið verði flutt úr landi.
Þjóðin ætti einnig að dæma
um það, hvort innrásarríkjunum
beri að bæta allt það tjón, sem
orðið hefur á atvinnuvegum
landsins.
Útvarpið flutti einnig áskorun
frá ríkisstjórninini til atvinnurek-
enda, um að þeir fylgdust ná-
kvæmlega með öllu tjóni sem fyr
irtækin verða fyrir og skrásettu
það. Skrárnar ætti áð afhenda
síðar sérstakri stjórnardeild,
saeði í áskoruninni.
Frjálsa útvarpsstöðin í Plz-
en flutti opinbera tilkynn-
ingu frá stjórn Tékkóslóvakíu,
þar sem skýrt var frá því, að
yfirmaður ríkislögreglu Tékkó
slóvakíu og varainnanríkisráð-
herra, Vipiam Salgovic, hafi ver
ið settur af án fyrirvara, en Jos-
ef Pavel, innanríkisráðberra,
muni stjórna lögreglunni fyrst
um sinn.
í tilkynningunni segir, að Sal-
govic hafi ekki haft samband við
ríkisstjórnina, þrátt fyrir ítrek-
aðar áskoranir, og hafi þannig
sýnt að hann væri svikari.
Stjórnin lýsti yfir því, að allar
tilskipanir, sem Salgovic hefur
eftir John
lle 8t-Jorre
NÚ þegar allt útlit er fyrir
að samningaviðræður Biafra
og Lagosstjórnarinnar í Add
is Abeba hafi farið út um
þúfur og lítil von um að tak-
ast megi að koma upp loft-
brú til matvælafiutninga til
nauðstaddra í Biafra, bendir
margt til að kvöl hinna lang-
þjáðu Biafrabúa sé brátt á
enda, hvernig sem sá endir
verðnr. Fréttir frá báðum
deiluaðilum benda til að
sé hafin.
Viðræðurnar í Addis A-
beba sem nú hafa staðið í 3
vikur að nafninu til eru farn
ar út um þúfur og aðeins
einn eða tveir fulltrúar eru
enn í borginni. Haile Selassíe
Eþiópíukeisari greip í síð-
ustu vi'ku til síðasta hálm-
strásins, er hann bauð leið-
togum deiluaðila að koma og
ræðast við augliti til auglitis,
en þeir höfnuðu og þar með
var ljóst að friður yrði ekki
saminn við samningaborðið.
Það sem olli mestum von
brigðum í sambandi við við-
ræðuraar var að ekkert sam
komulag náðist um fluttninga
hjálpargagna til Biafra, þar
sem 6000 manns deyja nú dag
lega lir hungri.
Lagosstjórn hefur alltaf
þverneitað að leyfa loftflutn
iinga, en boðið landflutninga
sem Biaframenn hafa hafnað
á þeim forsendum að matur-
inn verði eitraður á leiðinni
af stjórnarhermönnum.
Menn í Lagos hallast nú
æ meir að því að skjótur
hernaðarlegur sigur sam-
bandsstjórnarinnar sé bezta
leiðin til að binda endi á
borgarastyrjöldina í eitt
skipti fyrir öll, bæði með til-
liti til stjórnmála og mannúð
ar, því að þetta er eina leið-
in í augum sambandsstjórn-
arinnar til að bjarga sem
flestum mannslífurn. Þessi
leið er einnig viðurkennd af
öðrum en Lagosstjórn, því
að tveir brezkir þingmenn,
annar frá Verkamanna-
flokknum, hinn frá íhalds-
flokknum, sem eru nýkomn-
ir frá Lagos segja þetta einu
raunhæfu leiðina ef samn-
ingaviðræður fari út um þúf
ur eða dragist á langinn.
Biaframenn eru eðlilega
ekki á sama máli. Herstjórn
þeirra spáir langdregnum á-
tökum, sem þeir á endanum
kunni að biða lægri hlut í,
með gífurlegu mannfalli.
Þeir segja einnig að þó að
styrjöldinni kunni að ljúka
þýði það aðeins upphaf bit-
1200 börn deyja í viku hverri í Biafra.
urs skæruhemaðar. Þeasu
svarar Gowón hershöfðingi,
leiðtogi sambandsstjórnarinn
ar á þá leið að þegar loka-
sókn einu sinni sé byrjuð
muni hún aðeins standa í
nokkrar vikur og skærulið-
um muni þeir síðan útrýma á
6 mánuðum.
Nú virðist sem báðar þess-
ar kenningar verði reyndar.
Nígeríumenn standa að
mörgu leyti miklu betur að
vígi. Þeir eru mannfleiri, bet
ur búnir vopnum og betur
þjálfaðir. Sagt er að ný
vopnasending frá Spáni sé
nýkomin til Lagos og Bretar
halda vopnasendingum á-
fram. Það er Biaframönnum
mikið í hag að óhemju úr-
koma, sú mesta sl. 50 ár
eyddi mörgum brúm yfir ímó
fljótið og endurbygging
ing þeirra brúa, tefur fyrir
undirritað væru ógildar. Hér eft
ir verða allar fyTÍrskipanir til
lögreglusveita Tékkóslóvakíu að
vera undirritaðar af innanríkis-
róðuneytinu.
Sagt er að sovézkix hermenn
hafi handtekið háttsetta lögreglu
foringja, sem hafi neitað að
ganga til samvinnu við þá. Að-
eins einn ónafngreindur fulMrúi
í innanrikisráðuneytiniu framdi
landráð, að sagt er. Hann mun
hafa vitað um innrásina fyrir
fram og séð um, að herflutninga-
vélar gætu lent á flugvellmum í
Prag.
Rannsókn á viðvörunarkerfi
danska hersins.
Varnarmálaráðherra Danmerk
ur, Erik Ninn-Hansen, hefur yfr
irskipað tafarlausa rannsókn á
aðvörunarkerfi danska hersins,
vegna þess að fimm klukkustund-
ir liðu frá innrásinni í Tékkó-
slóvakiu u nz dansika stjórnin
fékk vitneskju um hana.
Jafnvel yfirmenn varnarmála
vissu ekki um innrásina fyrr en
fréttamenn hringdu til þeirra.
Ein af ástæðunum var sú, að
ekki bárust neinar fregnir frá
upplýsingakerfi Atlantshafs
bandalagsins, en danska aðvör-
unarkerfið byggist á því, sagði
ráðherrann.
Yfirmenn varnarmála hafa
ekki aukið vígbúnað danska
hersins, en samkvæmt ósk stjórn
arinnar hafa hermenn verið kall-
aðir úr fríum.
Kommúnistaflokkur Japans for
stjórnarfiermönnum, þótt að
þeir séu þegar komnir yfir
ána.
Verði um langvarandi
átök að ræða og stöðugt
versnandi ástand í flótta-
mannamálum sem þeim myndi
fylgja er Afríku og Evrópu-
löndum vandi á höndum.
Brezka stjórnin hefur látið í
það skína að versni ástand-
ið enn muni hún yfirvega að
hætta vopnasendingum til La
gos. Afríkuþjóðir munu vafa
laust endurskoða afstöðu
sína og hin hálfopinbera við-
urkenning frönsku stjórnar-
innar bendir á hættuna
á hugsanlegri íhlutun nýrra
aðila í styrjöldina. Hvað sem
öllu líður, er það nú ljóst
að styrjaldaraðilar eru á-
kveðnir að berjast þar til yf
ir lýkur og sú barátta er þeg-
ar hafin.
dæmdi í dag innrás Sovétríkj-
anna og fylgismanna þeirra í
Tékkóslóvakíu og krafðist þess,
að hersveitirnar yrðu kvaddar
heim.
Flokkurinn gagnrýndi þær
breytingar, sem gerðar höfðuver
ið á stjórnarfari í Tékkóslóvak-
iu, en sagði að hvorki Sovétrík-
in né nokkurt annað sósíalískt
ríki hefði neinn rétt til áð
blandað sér í innanríkismál
Tékkóslóvakíu.
Tékknesk-ísL lélagið
heldur mótmælaiund
TÉKKNESK-íslenzka félagið
gengst fyrir almiennum mótmæla
fu-ndi til stuð-niinigs við málstað
frjálsrar Tékkóslóvakíiu í Sigtúni
sunnudagimn 25. ágiist kl. 14.30.
Þar komia fram m. a.: Atli
H-eimir Sveinseon, Bjöim Th.
Bjömsson, Bjöm Þorsteinsson,
Hanmbal V ald imars son, Her-
mann Guðmiundsson, Jón S. Þar-
leifsson, Olga M. Fransdóttár,
Sverriir Kristjánsson, Thor Vil-
hjálmsson, Vilbarg Dagbjarts-
dóttir. Þorvaldiuir Þórarinsson og
Magnús Torfi Ólafsson.