Morgunblaðið - 28.08.1968, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 20. ÁGÚST 1968
Trúarefi í herbúðum kommúnista
Innrásarliðið í Prag. Svo kann að fara að innrásarinnar verði
fremur minnzt fyrir áhrif hennar á heimskommúnismann en
fyrir áhrif hennar á Tékkósló vakíu sjálfa.
GREIN sú, sem hér fer á eft-
ir, er stytt og endursögð úr
brezka blaðinu The Sunday Tim
es. Greinarhöfundur Nicholas
Tomalin, gerir þar grein fyrir
viðbrögðum kommúnistaleiðtoga
víðs vegar í heiminum, er fregn
in um innrásina í Tékkóslóvak
íu barst út, og lýsir einnig
þeirri ringulreið sem nú hefur
skapazt innan kommúnistaflokk
anna í veröldinni.
Pravda var furðu lostin, seg
ir Tomalin, — er viðbrögð skoð
anabræðra þeirra erlendis bár-
ust höfuðstöðvunum í Moskvu
til eyrna — í langflestum tilfell
ium hafði innrásin verið for-
dæmd.
„Erfitt er að á'tta sig á af-
stöðu sumra leiðtoga kommún-
istaflokkanna," sagði blaðið.
„Hún sýnir óraunhæft mat á
ástandinu, og lýsir vantraust á
gerðum hinna heilbrigðu afla í
Tékkóslóvakíu og bræðraríkj-
um hennar. Ef til vill hafa þeir
látið áróður heimsvaldasinna
villa um fyrir sér og því ekki
gert sér grein fyrir eðli ástands
ins“.
En þótt Pravda botni ekkert
í þessu „óraunsæa mati“ þá eru
engar vöflur á kommúnistum ut
an Rússlands. Getur jafnvel svo
farið, að frá sögulegum sjónar
hóli verði innrásarinnar á
Tékkóslóvakíu fremur minnzt
fyrir áhrif hennar á heimskomm
úniamann len fyrir áhrif henn-
ar í landinu sjálfu .Og ekki
er lokið fyrir það skotið held-
ur, að sá skilningur flestra, að
kommúniamirm skuli fyrst og
fremst vera aðþjóðahyggja en
ekki þjóðerntókenndir hagsmun
ir, sé nú endanlega úr sögunni.
Flieiri afdrifarí'kar afleiðing-
ar má nofna. Til dæmis hefur
ihinn rómantíski hugsjónamað-
ur, sem eitt sinn aðhylltist
Moskvukommúnismann, hafið
leit nýrra sanninda eftir að
bunnugt varð um innrásina á
miðvikudagsmorgun. Getur svo
ifarið að hann leiti niú á náðir
atjórnleysis eða hreins Marx-
Lenínisma, snúi sér að Trotsky
að Che Cuevara og jiafnveO
kann hann að hal'last að stefnu
Pekingstjórnarinnar Hann horf
ir ekki lengur í átt til Moskvu
til að finna sannindi kommun-
iismans, því að þar er nagandi
efi, eins og í hinum katólska
heimi eftir að páfinn hafði af-
neitað pil'lunni.
„Já, það má kalla þetta trú-
arefa,“ segir brezíkur komrnún-
isti. „Þetta bölvaða rússneska
vatíkan hefur farið nákvæm-
lega eins að og vatíkanið í
Róm. f fyrstu virðiist svo sem
þeir ætli að leyfa nokkurt frjáte
ræði, ag loks þegar við erum
farndr að taka þá alvarlega
■geifa þeir okkur kjaiftshögg.“
Þær eru margbreytilegar leið
irnar, sem kommúnistaifiokkarn
ir fara í hverju landi til að
reyna að skapa sjálfstæða
stefnu án þess þó að lenda á
götum villutrúar. Athugun á
hinni breytilegu afstöðu þeirra
innbyrðis er hörð raun fyrir
hina marxistísku hugmynda
fræði.
Snilldarlegustu útgáfuna í
þessum máli er að finna hjá al-
banska kommúnistaflokknum, en
hann varð að fordæma bæði
hin frjáislyndu öfl Dubceks
og endurskoðunina í Moskvu.
Áður en til innrásarinnar kom
fordæmdi aðalmálgagn flokks-
ins harðlega alla þá sem hlut
áttu að máli í Tékkóslóvakíu,
og sagði: „Klíkurnar, sem kom-
izt hafa þarna til valdia, eru
aðeins peð í höndum sovézkra
endunskoðunarsinna ög banda-
rískra heimsvaldasinna. Alþjóð
leg Mafía fer sem eldur um sínu
í Tékkóslóvakíu“ Og frá því að
innrásin var gerð hafa Alban-
ir verið þeir eiinu, sem hvatt
hafa „hugrakka borgara" Tékk
óslóvakíu til að beta vopnuðu
viðnámi gegn mafíu Rauða hens
ins. En ennþá hafa þeir ekki
farið einu einasta lofsamlegu
orði um Dubcek.
Umsagnir Kíniverja af ástand
inu fyrir innrásina voru aðeins
endursagnir af aðfinnslum Al-
bana en á föstudag birtu þeir
heiftarlega ákæru á hendur
Rúissum vagna innrásarinnar.
Kölluðu þeir hana „fasietískar
aðgerðir" og töluðu um „Hitler
tímann endurborinn". En auð-
vitað var ekki að finna hinn
minntsta stuðning við Duboek í
yfirlýsingu þeirra.
Norður-Víetnamar á hinn bog
inn voru á öðru máli, enda eðli
legt. Hernaðarlegur og efna-
hagslegur stuðningur Rússa og
A-Þjóðverja var þeim of dýr-
mætur, og því sagði Hanoiút-
varpið aðeins, að her Varsjár-
bandalagsins hefði haldið inn í
Tékkóslóvakíu að beiðni áreið-
anlegra manna þar, og hið göf-
uga takmark væri að vernda
BÓsíaláska stjórn landsins.
Kúbanskir leiðtagar voru
þvert á móti nógu miklir heims
borgarar til að þegjia um málið
í nokkra daga meðan leiðtogarn-
ir íhuguðu, hvort værd þeim
meira virði hugsjónin eða efna-
hagslegur stuðningur Rússa. Og
í viku'lokin voru línurnar skýr
ar — pyngjan hafði orðið ofan
á
f hinum vestrænu ríkjum sner
ust nokkrir af minmstu komm-
únistaflokkunum á sveif með
Rússum. í Suður-Afríku var
það til að mynda kommúnista-
flokkurinn í Ohile, og eins tók
bandaríski kommúnistaflokkur-
inn upp sömu stefnu. Leiðtogar
hans kváðu innrásina hafa ver
ið illa nauðsyn. Svo var líka
um kommúnistaflokk Luxem
borgar, enda þótt enginn vissi
um ástæðuna.
Að öðru leyti voru það að-
eins ólöglegu kommúnistaflokk
arnir í ríkjum ein-s og Spáni,
Grikklandi, og V-Þýzkalandi,
isem veittu Rússum lið, enda eiga
þeir starfsemi sína undir rússn
eskum istuðningi komið.
Athyglisverðust viðbrögðin
voru þó hjá frönskum og ítölsk
um kommúnistum. Báðir voru
flokkarnir í andstöðu við Rússa
hver á sinn 'hátt, en lærdóms-
ríkast er að athuga, hvernig
þeir settu fram mótmæli sín. Og
fyrir nemendur í kennilsetn-
ingum og stærðfræðilist kommún
ismans, þá eru viðbrögð ítala
flóknari en jafniframt athyglis-
verðari. Það er líka eðlilegt,
þar sem flokkurinn er hinn
stærsti í V-Evrópu. En Frakk-
arnir gáf-u þeim samt lítið eftir.
Aðstaða ítalanna var sérstæð.
í fyrsta lagi var flokksleiðtogi
þeirra, Luigi Longo í sumar-
leyfi í Maskvu. f öðru lagi hafði
fregnin um fyrirhugaða inn-
rás Rússa í Tékkóslóvakíu náð
eyrum nokkurra ítals'kra komm
únistaleiðtoga kl. átta á þriðju
dagskvöld, þremur tímum áður
en hún hóflst í raun og veru,
og sex tímum áður en sovésikir
sendiherrar gerðu heiminum
heyrin kunnugt hvað gerzt hafði.
ítalskir kommúnistar neita
því þó harðlega, að Longo, eins
nálægur upplýsin.gunum og
ihann var nú, hafi kunn'gert
flokksmönnum sínum hivað var
í aðsigi. Þess ve-gna getur ver-
ið að gamalreyndir flokksmenn
hafi dregið þessa ályktun af
skyndilegum Moskvufundi mið
stjórnarinnar. Og til að gera
málið enn flóknara var talsmað
ur flokksinis við samningu mót-
mælayfirlýsingarinnar, Pietri
Ingrao, leiðtogi róttækustu afla
flokksins.
Og kannski er það þess vegna
að lykilorðin í yfirlýsingumni
eru aðeins „mjög ósammála"
meðan franskir kommúnistar
lýstu yfir ,,undrun“ sinni og
„vanþóknun" á innrásinni.
Telja sérfræðimgar í málefnum
kommúnista yfirlýsingu ítalamna
hafa verið mildari í garð Rússa
ein yfirlýsing Frakka.
Á leið sinni heim hafði Longo
viðkomu í Paríis og átti viðræð-
ur við leiðtoga franskra komm
únista. AUir töldu að þarna
mundi hann reyna að fá Frakka
á band Rússa, enda hefði hamn
&kýringar Sovétmanna á reiðum
höndum, nýkominn fná höfuð-
stöðvunum, eða að hann hyggð
ist reyna að komast að sam-
komulagi um aðgerðir beggja
flokkanna.
í rauninni gerði hann hvorugt.
Sér til undrunar komust Frakk
amir að því, að Longo var enn
herSkáari í andstöðu sinni við
Rússa en þeir sjálfir, og hann
upptötvaði, að Frakkamir voru
i óða önn að endurskoða af-
stöðu sína.
Waldeck Rochet, leiðtogi
frönsku kommúnistanna, var
mótfallinn fundi allra kommún
istaiflokka Evrópu undir einis,
taldi að slíkt mundi aðeins hafa
í för með sér að sagt yrði skil-
ið við vorystu Moskvumianna.
Betra væri að halda sig á lírou
bróðurlegrar vináttu og reyna
að hafa áhrif á stefnu Rútsisa.
Longo var vonsvikinn og fór
©kki dult með það. Hann gaf
út yfirlýsingu eftir furodinn og
sagði: „Eins og stemdur eru eng
ar einstakar né sameinaðar að
gerðir áformaðar" og þegar til
Rómar kom staðfesti hann yfir
lýsingu flokksbræðra sinna af
svo miklum ákafa, að sérfræð-
ingar telja að andstaða ftala
hafi enn harðnað.
Frakkarnir fóru á hinn bóg-
inn þveröfuga leið. Eftir fjög-
urra klukkustunda fund í mið-
stjórninni birtu þeir endur&koð
aða yfirlýsingiu um málið. Þar
sem áður hafði staðið: „Van-
þóknun, stóð nú „mótfallnir“.
Larogur inngangur fylgdi þó,
þar sem deilt var á öfl, fjand-
samleg sósíalismanum, er ynnu
gegn Tékkóalóvakíu.
Atburðirnir aðfaranótt mið-
vikudagsins höfðu einnig mikil
áhrif í herbúðum kommúnista í
Bretlandi. Þeir voru mjög
ákveðnir i andstöðu sinni, þótt
yfirlýsing þeirra væri seinrna á
ferðinni en yfirlýsingar Frakka
og ftala. Flokksleiðtoginn John
Gollan, sagði t.d. í sjónvarps-
viðtali: „Það er ekki til neitt
sem kal'last skipulögð aliþjóðleg
kommúnistahreyfing. Hver
flokkur er sjálfstæður og óháð
ur, og fyllilega eðlilegt að skoð
anamunur sé milli þeirra."
Þannig bragðust hommúnista-
ílokkorair við afskiptum r
iiussa: UNGVEIRJA LAND 1956 TÉKKÓ- SLÓVAKÍA 1968
KOMMTIN- BRETLAND * MEÐ + MÓTI
ISTAFLOKK- FRAKKLAND *MEÐ + MÓTI
AR í MINNI- ÍTALÍA + MEÐ + MÓTI
HLUTA í HIN- AUSTURRÍKI * MEÐ + MÓTI
UM VEST- HOLLAND + MEÐ + MÓTI
RÆNU BANDARÍKIN * MEÐ * MEÐ
LÖNDUM BELGÍA + MEÐ + MÓTI
LUXEMBORG *með + MEÐ
ÓLÖGLEGIR KOMMÚN- SPÁNN + MEÐ 7
ISTA- GRIKKLAND + MEÐ + MEÐ
FLOKKAR V-ÞÝZKAL. + MEÐ * MEÐ

KOMMÚN- ISTA- FLOKKAR VIÐ VÖLD RÚMEN.ÍA JÚGÓSLAVÍA ALBANÍA BÚLGARÍA UNGVERJAL. A-ÞÝZKAL. PÓLLAND FiÍNA KÓREA N-VÍETNAM MONGÓLÍA KÚBA + MEÐ it MEÐ + MEÐ + MEÐ + MEÐ + MEÐ + MEÐ + MEÐ + MEÐ if MEÐ + MEÐ EHCKI VIÐ VÖT.n + MÓTI + MÓTI + MÓTI + MEÐ + MEÐ + MEÐ + MEÐ + MÓTI + MEÐ * MEÐ *MEÐ ★ MEÐ

Reglusamur ungur mnður
óskast til starfa við byggingavöruverzlun. Þarf að
Verzlunarskólamenntun og bílpróf.
Umsóknir, ásamt mynd, tilgreini kaupkröfu, fyrri
vinnustað og hvenær starf gæti hafist sendisf af-
greiðslu blaðsins fyrir næstkomandi laugaradg 31. þ.m.
merkt: „Framtíð — 6933“.
(Jeauisescu, leiðtogi rúmenskra kommúnista, ávarpar mann-
f jöldann í Búkarest, sem safn aðist saman til að mótmæla inn
rás Rússa í Tékkóslóvakíu. R úmenía hiefur lýst yfir afdrátt-
arlausum stuðningi við Tékka og veizt harkalega að Rússum.