Morgunblaðið - 25.03.1970, Blaðsíða 16

16
MORjGUNBLAÐEÐ, MIÐVIKUDAGUR 2ö. MARZ lfdTO
JltttgltltMftfrfr
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjóma rfuIItrúi Þorbjöm Guðmundsson.
Fréttastjóri Bjöm Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Ami Garðar Kristinsson.
Rltstjóm og afgreiðsla Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Auglýsingar Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
Askriftargjald 165,00 kr. é ménuði 'mnanfands.
I tausasölu 10,00 kr. eintakið.
LANDGRUNNIÐ
¥ ræðu þeirri, sem Emil
Jónsson, utanríkisráð-
herra, flutti á Alþingi í sl.
viku um utanríkismál vék
hann m.a. að nýjum viðhorf-
um í landhelgismálum og
skýrði frá því, að stórveldin
hefðu hug á að fá 12 mílna
fiskveiðilögsögu staðfesta á
alþjóðaráðstefnu með nokkr-
um frávikum fyrir strandríki.
Emil Jónsson kvað það skoð-
un íslenzku ríkisstjórnarinn-
ar, að þessi stefna stórveld-
anna gengi gegn hagsmunum
íslendinga og að íslenzka rík-
isstjórnin teldi nauðsynlegt,
að ísland fengi yfirráð yfir
landgrunninu öllu.
Nú hefur dr. Gunnar G.
Schram, deildarstjóri í utan-
ríkisráðuneytinu, gert enn
frekari grein fyrir afstöðu
íslenzkra stjómarvalda í
ræðu, er hann flutti í fyrra-
dag á fundi landgrunns- og
hafsbotmsnefndar Sameinuðu
þjóðanna í New York. í þess-
ari ræðu sagði dr. Gumnar G.
Schram: „Það er skoðun ís-
lenzkra stjómvalda, að land-
grunnið, 150 til 200 mílur út
frá ströndum, skuli tilheyra
strandríkinu ásamt öllum
þeim auðæfum, sem í því er
að finna. Einnig kæmi til
greina að miða ytri mörk
landgrunnsins, bæði við fjar-
lægð frá ströndinni og 500
metra dýpi“.
Dr. Gunnar G. Schram
benti á, að það væri ekki að-
eins sanngimisatriði að
strandríki hafi yfirráð yfir
landgrunninu undan strönd-
um sínum og þeim jarðefn-
um, sem í því kunna að finn-
ast, heldur væri það einnig
mjög mikilsvert fyrir ríki
eins og Island, sem byggir
efnahag sinn að mestu á fisk-
veiðum, að hafa lögsögu yfir
landgrunninu langt frá strönd <
um. í landgrunns'hafinu væri
jafnan að finna hrygningar-
svæði fiskstofnanna og beztu ,
fiskimiðin. Boranir og vimnsla "
annarra þjóða á landgrunni,
sem strandríki hefur ekki lög-
sögu yfir, geti valdið veruleg- .
um truflunum og skaða á
fiskimiðum. Þess vegna er
nauðsynlegt, sagði dr. Gunn-
ar G. Schram, að strandríki .
hafi lögsögu yfir landgrunns-
botninum, svo að það geti
tryggt að vinnsla þar hafi ]
ekki skaðvænleg áhrif á fisk-
stofna og fiskveiðar. Hags-
munir íslands væru tryggðir <
með 150—200 mílna lögsögu.
Dr. Gunnar G. Schram ,
benti í ræðu sinni á fjölmörg ■
önnur atriði, sem hafa verð-
ur í huga í þessu sambandi.
Nauðsynlegt væri að setja
ítarlegar reglur um vemd
fiskstofnanna á úthafinu, .
mengun yrði æ alvarlegra
vandamál og tryggja yrði að
vinmsla auðæfa hafsbotnsins ,
hafi ekki í för með sér eyð- "
ingu á auðæfum hafsins.
Það er ljóst, að landhelgis- J
málið ,lífshagsmunamál ís-
lenzku þjóðarinnar, er nú að
komast á dagskrá á ný. ís- .
lenzka ríkisstjórnin hefur
þegar gefið skýlausar yfirlýs-
ingar um, hvað hún geti ekki (
fallizt á, og með ræðu dr. "
Gunnars G. Schram í New
York í fyrradag hafa vænt-
anlega verið lagðar helztu út- ,
línur þeirrar stefnu, sem ís-
lendingar munu berjast fyrir
á alþjóðavettvangi á næstu J
mánuðum og árum. Islenzka
þjóðin hefur jafnan borið
gæfu til að standa saman um \
ný stórátök í landhelgismál-
unum og óhætt er að full-
yrða, að svo verður einnig nú.
Öskutunnur í Prag
TVjú hefur Alexander Dubcek
■*■ ’ verið rekinn úr kommún-
istaflokki Tékkóslóvakíu
ásamt ýmsum helztu leiðtog-
um frolsishreyfingarinnar
þar í landi 1968. Dubcek er
nú sendiherra lands síns í
Tyrklandi og menn spyrja
hversu lengi hann haldi þeirri
stöðu.
Á sama tíma og þetta ger-
izt er hinn frægi tékkneski
íþróttamaður Zatopek, sem
yar mikill stuðningsmaður
Dubceks, hundeltur og sví-
virtur í Tékkóslóvakíu. Hann
hrekst frá einu starfi til ann-
ars og stjórnarvöldin geta
ekki einu sinni sætt sig við
að hann hreinsi öskutunnur í
Prag. Jafnvel þær urðu tákn
andstöðu við stjórnarherrana.
Þannig heldur kvörn hinn-
ar kommúnísku harðstjórnar
áfram að mala undir sig
menn, sem hafa gerzt sekir
um það eitt að vi’lja veita
þjóð sinni ofurlítinn hluta af
þeim mannréttindum, sem V-
Evrópuþjóðir búa við. Og
þessa fyrirlitlegu harðstjóm
styðja kommúnistar á Is-
landi.
Atkvæði
ráðherrans
FRV. þáð tum verðgiæzlu og sam-
k'eppnisihömlur, seim Efri deild Al'þing-
ir felldi í fyrnaidaig með jöfrnuim at-
kvæðuim hafði vetnið í Uindirbúningi
síðan árið 1966. Nefnid 20 nnanna, siem
slkipuð v-ar fulltnúuim frá hinum ýmsu
hiaigsmuniasamitökujm atvinmiurekienda
og verkialýðs oig stjórnimálaflokk-
aninia, vamin að gierð frumvarps-
ins og leitað var til eriendra sérfræð-
iniga um aðstoð við samningu þess. 1
mieiginatrfðiuim er það byiglgt á mijöig svip-
uðúim grumidvelli ag ríkit hefur í þess-
um miálum hjá hinum Norðúrlanda-
þjióðlunium, m.a. þieim, siem lemgist af hafa
búið vi@ stjóm jiafhiafðarm. Afstaða verzl
umiarinmar var sú, að frunwarpíð væri
spor í rétita átt, en fulltrúar verzlumar-
ininiar hafa verið haldnir miiklum efla-
siamidum um, að það muinidi bæta að ráði
úr iþví áisitandi, sem ríkt befur í verð-
lagBimálum.
Samnleikurinn er lí'kia siá, að ákvæði
firv. voru .að rnörgiu ieyti mjöig óljós og
þesis veignia hefði framkivæmdin sjálf
skipt miestu miáli og ráðið úrslitum um
áhrif 'þeiss á verð'liaigismiáilin í landinu.
Enlgiu að slðiur var það álit flestra þeirra,
sem um þiað fjölluðlu í 20 mianna mefmd-
iinná, að rnieð því væri noikkrum áfamga
niáð í því að kioma nútím'aiagra sniði á
afskipti hinis opinbera af verðtagismál-
um. Allir þeir, siem með moikkiurri siann-
gimii hafa fj'allað um núgild andi skipan
þeirra máia, hiafa viðurkiennt, að með
henini væri eklki aðeins ni'ðlsit á verzlun-
arstéttinni hieldur beinlíniiis stuðlað að
hærra verölagi fyrir neytienidur en ella
hefði orðið, eins og t.d. Einiar Agiústsson,
varaformaður Framsóknarfloklksins, hetf
ur (hvað eftir anniað sýnt fram á í ræð-
um á Alþinigi mieð giöggum dæmium.
Frumvarpið var lagt fram á Alþimgi
skiömmu fyrir jól oig kiom þá til fyrstu
uimræðu í Efri dleild. Vita'ð var, að nokkr
ar stviptimgar urðlu um það í Allþýðu-
floklknum, bver afötaðia floiklkisins ætti að
vera til málsámte, áður en það var laigt
fram oig rætt mun hafa verið um þanm
mlöguileika, að það yrði flutt sem þimig-
manmafrumvarp, en ekkii stjórniarfrum-
varp. Bkki viar hieldur óieðliiegt, að menn
létu siér dietta í huig, að það yrði bor-
ið fram af einhverjium þinigmönnium
Sjálfstæðisfloikkisins og síðan yrði ieit-
að stuðninigs þimigmannia Framisiókniar-
flokkisinis við að fá málið siamiþykkt, þar
sem talismenn Framisúknarflo'kikisinis hafa
jiafnain rætt v'erðilagsmálin á þainn veg,
að ætla mátiti, að Framsóiknjarflokkurinn
væri reiðuibúiiinn tiil þesis að sty'ðja það.
Fulitrúi Framisóknarfiokksins í 20
mianna netfndinni var að vísiu fj'ar-
staddur, þegar niefndin afgneiddi miálið
frá sér, en miiðsitjórmarmiaður í þeiim
flokki og miikill áhrifaimiaður, Erienidiur
Einarsison, forstjóri SÍS, var einn
þeirra, aem stóð að saimminigii frum-
varpsims.
Þegar frumvarpið var hinis vegar lagt
fram á Alþinigi sem ríkisgtjó.marfrum-
varp var óhjákvæmilagt að líta á það
sem staðflestiingiu þess, að a.m.k. ráðíhierr
ar Alþý'ðutflokkls'ims væru reiðulbúnir til
þess að fylgjia málinu, þótt svo kynni
að fara, að einibverjir óbreyttir þimg-
memn Alþýðiutflokkis'ims snieruigt igegin því.
Gylfi Þ. Gíslaisoim, formiaður Allþýðu-
floklkisinis og viðiskLptamál'ará'ðhierra, en
undir hann heyra verðtagsmélin, lagði
fruimvarpið fram og mælti með þv'í.
Við fyrsitiu umræðu snerist Ótatf'ur Jó-
hanntessom, formaður Framisótomar-
fioklkisims geign frumvarpinu, en taiaðii
þó á þanm veg að skilja mátti, að með
Tl
einhverjum breytimgum væri hann etf til
vill tilbúiimn að breyta afstöðu sinni.
Vitað var, a@ þasisi ræða Ólafs Jóhaniraes-
soniar bom öðirum þimgmönnum Friam-
sókimarflokksiims á óvarc oig aið hann hiafði
etotoi haft samráð við þimgflokk sinn um
atfstöðu til málsiins. Við sömu umræðu
flutti Einar Ágúsitission einniiig ræðu, og
þótt haran genigi etoki í berhöigg við þá
stefmu, siem Ólafur Jðhianniesision hafði
tekið, var allt annar tónn og virasiamtetgri
í hans ræðu, þannálg að atf þesisium tveim-
ur ræðum var engan veginn hægt að
draga þá álytotun, að Framisóikimarflofclk-
urimn mundii taka floktostaiga afstöðu
gegn málinu á síðari stiigum þesis.
Við ailgreiðlsiu málsins á Alþimgi nú
hefur því tveramt komilð á óvart. 1 fyrsta
tagi, að ráðhierra í ríkisstjónrainrai, Egg-
ert G. Þorsteiraslson, beflur snúiat gegim
miáli, sem hanm hlýtur að hatfa sam-
þyikkt, að yrði fluitt, sem stjárniarfrum-
varp og í öðru lagii andstaða Framsókn-
arfloklksims.
Svo vifcið sié fyrst a!ð síðamiefinda aitrið
iniu verður ekfci komizt hj'á því að líta
svo á, að atflstiaða Framsiókmaríloikksins
byiggisit á tætoifæriisisinniulðum sjómarmiið-
um. TaJjsmiamn Framisókraairfloktosins hafa
hvað efitir anmað á umidaintförnum árum
lýisit þeiirri stooðun s'irani, að breytimg
þyrfti að Verðia á skipan verðtaigsmál-
airaraa. Miálgaign þeirra, Tíminn, hiefur oft
tekilð í samia stremg. í metfradaráliti
Framisófanarmiamnia í allshierj'amefnd Efri
deildar, sem dreift var á Alþinigi sL
föstudiag, er efcki tekin beiin afstaða igiagn
efmi frumivarpsins, heldur látin í ljósi
sú Skioðun að gera megi þær breytinigar,
sem muimi duigia á núgildandi verðtags-
löigum. Jatfnframt er enn viðurklennt að
a.rn.k. framkvæmd verðlaigslaigiainna eins
og barani er nú háttáð sé ramglát og jaðri
jafmvel við löigíbrot. Með hliðisiján af
þeissu verðiur að telja, að þimgmiemm Fram
sótomarflofckisins hafi greitt aitkvæði igieign.
málimu eimgömgu vagma þesis, að þeir
hatfi gert sér vomir um, að Alþýð'uflokik-
urinn mumdi klofna og stjómiarfrv. þar
mieð falla eims og nú er kamið á dag-
inin.
Með afstöðu sinni til málsins hefur
Framsóknarflokkurinn auglýst , tæki-
færismennsfcu sína á þann veg, að
varla getur orðið flokknum til fraim-
dráttar, þegar fram í sæfcir. Það sem
hins vegar ræður úrslitum um, að
fruimvarpið fellur er atkvæði Eggerts
G. Þorsteinssonar, sjávarútvegsmála-
ráðherra. Þetta er staðreynd, sem eng-
an veginn verður komizt fram hjá. At-
kvæði ráðherrans felldi frumvarpið.
Það verður að segja umbúðalaust, að
afstaða Eggerts G. Þorsteinssonar er
óskiljanleg með öllu. Skyldi vera for-
dæmi fyrir því í þingsögunni, að ráð-
herra snúizt gegn stjórnarfrumvarpi?
Með því að greiða atkvæði gegn verð-
gæzlufrumvarpinu er Eggert G. Þorst-
einsson að greiða atikvæði gegn máli,
sem jafnframt heyrir undir flokks-
mann hans í ríkisstjórninni. Sjávarút-
vegsmálaráðlherra þarf efcki að verða
hissa á því, þótt menn skilji efciki þessi
vinnubrögð. Það verður að teljast úti-
lokað, að þessi afstaða ráðherrans hafi
legið fyrir, þegar ríkisstjórnin tók
ákvörðun um að flytja málið á ALþingi
sem stjórnarfrumvarp. Ef upplýsingar
hefðu verið fyrir hendi þá uim að einn
ráðherra í rílkisstjórninni væri svo and-
vígur frum/varpinu, að hann hygðist
greiða atkvæði gegn því á Alþingi, er
mæsta ólíkleigt, að málið hefði verið flutt
af ríkisstjórninni.
Miðað við þær upplýsingar, sem fyrir
hendi voru strax í haust um afstöðu
Alþýðufloktosins til málsins, hefði eng-
um komið á óvart, þótt einíhver óbreytt-
ur þingmaður Alþýðuflotoksims hefði
átt þátt í falli frumvarpsins með því
að greiða attovæði gegn því. En enginn
hefði spáð þvi fyrirfram, að einn af
ráðlherruim Alþýðuflaktosins í ríkis-
stjórninni yrði til þess. Á opinberum
vettvangi hefur hvergi íkomið fram,
hvorki á Alþingi né annars staðar, að
Eggert G. Þorsteinisson væri andvígur
frumvarpinu. tHann tók ekki til máls
við fyrstu umræðu á Alþingi fyrir jól-
in, og hann tók ekiki þátt í 2. urnræðu á
Alþingi sl. föstudag. Framkoma sjávar-
útvegsmálaráðherra í málinu er svo
klaufaleg að með eindæmum er.
í stjómarsamstarfi tveggja flotoka er
óhjáfcvæmilegt, að hvor flolkfcurinn um
sig taki vemlegt tillit til sjónanmiða
hims. Stjórnarsaimstarf Sjálfstæðisflokks
Framhald á bls. 24
M
.
Ú