Morgunblaðið - 25.03.1970, Side 21

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 25. MARZ 1970
21
Eyjólfur Guðmundsson, Kollafirði:
Opinber rannsókn á Kolla-
fjarðarstöðinni nauðsyn
ÞAÐ miun varla fara á milli mála
að grein m-ín um Laxeldis'stöð rík
isdinis í Kollafirði ag framfevæmd-a
isitijóm veáðimiálasitjóra þar, hiefir
vaik-iið alknikla athygli. Út frá
hienni hafa margir talað við mig
og látið urndrun sína í ljós varð-
andi þaiu máL Þó mun tilvitnun
mín í tillögur veiðimálastjóra frá
áriniu 1960 hafa valkáð tvvað mest
uantal oig furðu. Svo sem ku-n-n-
ugt er áæitlar hann að kostna'ður
við að reisa fullkomna tilraiuma-
eldistöð muimi alls verða 3—4
milljónir króna. Nú er hiinis veigar
vitað, aíð alls mun vera búið að
ráðstafa 42 milljónum króna til
stsöðvarimnar, eða um tifaldri upp
hæð á við það, sem í upphafi var
iglert rá’ð fyrir. Þrátt fyrir allt
þetta fjármiagin eir Kollafjarðar-
stöðin eklki ennlþá fullkomin til-
raiunaeldiisstöð oig vamtar mikið
á að ’því marki sé náð.
Hvemiig opimberu fé úr ríkis-
ajóði er varið til uppbygginigar
stöiðv'ar er ekkert eiinlkamál Þórs
Guðjónsisioraar siem framkvæmda-
stjóra téðrar stof-niuniar, það er
beldiur ekkert einlkamál mitt sem
starfsmianns í Koliafirði og fyrr-
verandi stöðvarstjóra þar. Þetta
er heldur ekkert eimkiamál Ein-ars
Hanmessonar, fulltrúa og frænda
Þóirs Gufðjónsisoniar, seim í aium-
iragjalegri grein í Morgiunibl'aiðimu
10. þ.m. lætur ímyndunaraflið
hiaupa mieð sig í göraur. Hér er
hins vegar um að ræða málefni
alls almennings, sem greiðir sín
gjöld til hins opinbera og á því
heimtingu á að fá vitneskju um
það hvernig þeim fjármunum er
varið.
Ein-ar Hamnessom siegi-r. í grein
sinini, a'ð óg sé „sár og reiður“.
Haran lætur þó sjálfur sikiapsmiun-
ima hlaupa með sig í gönur og
í öllum þeim æsingi lilkir hann
framkomu minni við fnamtoomu
„nioraks stjómmálamjannis, sem
alræmdur var fyrir igijörðir sínar
á stríðsárunum í Noregi“. Út frá
þesisu 'þykir mér eð'lilegt að
spyrj'a téðan Einiar, hvort bann
vilji ekki opiinberlega bið-jast af-
sökunar út af ummælum þesis-
uim og ta-ka þau til baka, svo
komizt verði hjá því að hugleiða
þau fnekiar?
Eiraar Han'niesson varpar fram
þeirri spurningu, hvort óg geri
mér grein fyrir því, hve fram-
kloimia mín kynni að valdia lax-
eldisisitöðinni og fiskeldi í liandinu
miklu tjéni. Ég vil bendia honum
og öðruim, sem þetta lesa, á -eft-
irfarandi:
Uppbyggiinig oig skipulag Kolla-
fjiar’ðlarstöðvarinnicir er með þeim
hætti, að gert hefur allan rekstur
hennar erfiðari ag léleigiri en eðli-
legt væri. Þetta hiefur svo valdið
-því aið stöðin hefur fallið í áliti
og um leið orðið til þess að draga
kjark úr mönnum, sem áhuga
hiatfa baft á aið byrj’a á fisikeldi.
Friamlkoimia \"eiðimélaistjóra, sem
færzt hietfir umdiam að siviara gaign-
rýni, er korntfð befur fram giaign-
vart stöðinmii á liðnum misserum,
hefu r lílka veikt trú miainiraa oig
álit, bæði á horauim sjálfum oig
stjóm hans á umræddu ríkisfyr-
irtækii. Með tilliti til þessa ætti
Eiraar sam minnlst að taia um það
aið ég valdi laxeldisistöðinni tjóni,
þvlí það er skipuiaigt oig upp-
byiglginig stöðvarinniar sjálfrar,
seim úrslituim Ihiefuir ráðið.
Að 1-eitast við a'ð skýra siem
sanimaisit frá þessum miálum, og
um leið bendia á ie-iðir til úr-
bóta, verður ektoi til að spilla
fyrir framgianigi KolLatfj-arðiar-
stöðvarininiar, frekar h-ið gaign-
stæðia. Erðlilegasit betfði þó verið
-að veiðimál'aistj-óri sjálfur hefði
frumkvæ'ðið á 'hietmdi á þessu
sviði. Stefna 'banis -hietfúr hiinis ve-g-
■ar verið sú, -að hialda ýrmsu
leymdiu varðandi sböðina. en sú
laifistaða banis h'etfir toomið berlega
í ljióis í siamræ-ðum okkar á liðn-
um m-isaerium. Einniig hefur -hon-
uim fallið , ill-a igiagin-rýni eða
ábend.iinigar frá mér var'ðaindi
þessi mál. Hann hetfur t.d. þrá-
azt við 'að viðurkenna þá stað-
reynd, að mialartj'amdm'ar, lö
talsinis, siem aðeins eru notihæfar
yíir siumanrmánuðdna, væru óraun
hæfar oig ekkert annað en „fjölda
grafir" fyrir smáseiðin.
í grein í Morgunfolaðiniu 14.
miarz sl. undirskrifaðri af allri
stjórn laxeldisstöðvarinnar, kveð
ur nú loks við anraan tón, en í
henni felst viðurkenning á þess-
um sitáðreynidum. Þar segir svo:
„Því eir skemmist fré að siegja
að 'þeissi tilraiuin með óyfirbyglgða
aðstöðu fyrir smáseiði hefur að
verulegu leyti miistekizt. Afföll
af slíku eldi urðu rnjög m.ikil
oftastraær og seiðaframleiðslan
þannig óörugg."
Þar að auki viðurkennir stjórn
stöðvarinnar mieð veiðimálastjóra
seiðadiauða í stöðinni, sjúkdóm.a,
slys og svo loks „rraaranlag mis-
tök“. Minraa mátti ekki gagn gera
oig eir þá flest viðurkerant af því,
er ég -hélit fram í grein miinind.
Hér er um að ræða virðirugar-
verða ’hreiniskilni oig munu 'þeir
meðstjórraarmenn veiðimálasitjóra
vatfalítið hafa átt sinn þátt í því
að hið sanna kæmi fram. Bn at-
hugum raú ástæ’ðurnar fyrir því
að hin óyfirbyggða aðstaða,
þ.e.a.s útiitj-arnir, urðu ráðaradi í
skipulagi stöðvariniraar.
í umræddri grein er látið að
því liggjia að fjárráð tii stöðvar-
iraraar hafi verið lítil. Út frá því
vísast til tillaigraa veiðdmálasitjóra
frá 1900, en þar telur hann sig
aðeinis þurfa 3—4 milljónir til áð
rei'sa eldiisistiöðima, ein fókk síðar
miun meirEi, svo sú afsiökiun virð-
ist haldlítil.
Þess er eiranig getið í grein-
inni að útitjarnimar hafi reynzt
mjög vel erlendis, en ég vil þó
beirada á, að þær hafa reynzt miis-
jatfnle/ga, end'a þróuinin verið í þá
átit að giera þær úr varanlegra
efni en möl og torfi. Eiranág er
það tivenmt ólíkt hvort ala á lax
eða regn-boigasilunig í slíkium úti-
tjömium, þar sem regraboginn er
mun harðgerðari eldisfiskuir en
laxinn. Hitastig vatns Skiptir og
miklu máli svo sem flastir vita.
Óþarft var líka að hefjasrt handa
við unigBieiðaeldi í útitjörmuim hér
lendiis, þiar oem reynsla á þessu
sviði lá þegar fyrir frá Elliðaár-
stöðinni, og var því að öllu þessu
samanlögðu íráleitt að enöurtaka
slítea „tilraiun" í Kollafirði.
Ábyrgðin af öllu þessu er fyrst
og fremst á herðuim veiðiimála-
stjóra sem framtevæmdastjóra
fyrirt-ækisins.
Varðandi laxaseiðadauða í úti-
tjömium vorið 19G9 er rétt áð
rrainna á, að ekki voru öll seiði
þau, er fóru forgörðum, talin.
Er rétt að Skjóta því hér inn, að
oft er líka erfitt að tín-a upp dauð
sieiði úr stiórum útitjörnum, bein-
lírais veigna þess að þau geta
leynzt í slýi og gróðri eða í þessu
tilviki undir skuggabrettum, sem
sett voru í tjarniirnar. Seiði, sem
fóru forg'örðum eftdr að þeim var
sleppt, voru aldrei tialin. Er því
seiðadauði sá, sem skráður er á
einni viku og getið er um í grein
undirskriíaðri af stjórn stöðvar-
iraniar, aðeiiras hluti a-f þeirri rýrn
un, sem raunv-erulega hefur orð-
ið. Nokkur dauði varð einniig í
öðrum útitjörrauim uim þetiba leyti,
oig mætiiti ætla að rýrnurain sé
niálægt þvi, sem umdirrita'ður
áætlar í grein sinni 7. þ.m. Áikveð
irand tölu verður hiras vegar aldrei
hægt að slá upp af þeim ástæð-
um, sem fyrr greirair.
Það er vissulega rétt að gönigu
seiðaframleiðsi’a stöðvarinnar í
Kollafirði nefir auikizt og magin-
ástæðian tilkoma nýs eldishúss,
sem byrjað var að ala seiði í vor-
i'ð 1967. Seiðum, sem sleppt hef-
ur verið til sjógöngu hefur því
farið fjölgandi, en endurheimtur
af laxi úr sjó að sama skapi
mínnkað, og er tæplega hægt að
kalla þetita gúðan árangur. Ástæð
urnar fyrir þe'.ssu eru meðal ann-
ars váxandi ágengnii fuglá, sem
éta upp seiðin á leið til sjávar,
takmartoað vaitirusreranis-li og það,
að sieiði hafa fari'ð forgörðum við
sjóigö-ragu, svo sem vo-riið H968. Um
það atriði verður eteki rætt hér,
endia mjöig erfitit að gera sér
grein fyrir því, hversu miikill
hluti göniguseið-annia það vorið
fóir í súginn.
Það hlýtur að vera augljóst, að
það er ekki næigileigt áð fram-
l-eiða göniguseiði, ef þaiu fana for-
görðum um þ-að 1-eyti, sem þa-u
eru að ganiga til sj-ávar. Það er
heldur etoki saimia hvað það kost-
ar aið fraimleið-a hvert sieiði. Með
stytitri vinrautíma, læikkun á fóð-
urkostnáði og þó sdðast en ekki
sízt breytingum á uppbyggimgu
og skipu-laigi stöðvairinnar, telur
undirritaður að lækka miagi
þenraan kostin-að til muna. Með
vatnsmiðl-un telur hann að örva
mieigi lax-ageinigd til stöðvarinnar.
Að öllu þessu samanlöigðu ætti
stöðin aið getia staðið uradir sér
fjánhaigislega, e-n mi'ðað við nú-
verandi aðstæður eru engar lík-
ur tiil þess.
Sá huigisuinarháttur, að Kolla-
fjairða-rstöðin ?é tilrauniaistöð og
gierti þar af leiðandi aldrei orðið,
sjálfri sér nóg fjárhaigsleg'a, er
Sízt til þess fallin að stuðla að
bættum retestri þessa ríkisfyrir-
tæikis.
Um framanrituð atriði, þ.e.a.s.
uppbyggingu Ko-llafjarðarstöðvar
inraar, rekstur hen.niar og skipu
1-aig má 1-einigi deila, og gœti það
orðið ef-ni í margar bl-aðagrem-
ar. Lanigvimmar blaðadeilur eru
hin-s veg-ar ekki hið rétta. Eðli-
legra væri að hlutilaiuBÍr aðilar
rannsökuðu þessi mál, svo hið
réttia og sanma kæ-mi í ljós í eitit
skiipti fyrir öll. Undin’itaður vill
því stiniga upp á eftirfarandi
laiusn, en hú-n er:
Að við, sem deilt höfum um
þessi mál, óskum í sameiningu
eftir opinberri rannsókn varð-
andi uppbvggingu, skipulag og
öll fjármál Kollafjarðarstöðvar-
innar. Fæst þá endanlega úr því
skorið hvernig þessum málum er
háttað, og þar með yrði öllum
blaðadeilum um þessi mál lokið.
Ef veiðimála-stjóri sem fram-
kvæm-diastj óri og stjórniarform-að
ur Koliafjarðarstöðvariraraair tiel-
ur slíka lausn eteki vi'ðuraandi,
verður að álytota að eitthvað sé
óhreint varðandi þessi mál, sem
leyna eigi almenning, eins og
svo oft hefur verið gert.
Kollafirði. 15. m-arz 1970.
Kjörskrá í Kópavogi
Kjörskrá fyrir bæjarstjórnarkosningar sem fram eiga að fara
í Kópavogskaupstað hinn 31. maí 1970 liggur frammi í bæjar-
skrifstofunni í Félagsheimilinu frá 31 marz n.k. á venjuleg-
um skrifstofutíma.
Kaerum út af kjörskránni ber að skila á skrifstofu bæjarstjóra
fyrir miðnætti þann 9. maí n.k.
23. marz 1970.
Bæjarstjórinn í Kópavogi.
VINNINGAR I GETRAUNUM.
11. leikvika — leikir 21. marz.
Úrslitarööin: 111 — 122 — 112 — 221.
Fram komu 4 seðlar með 11 réttum.
nr. 9055 (Keflavíkurflugvöllur) kr. 89.300,00
— 15351 (Reykjavík) kr. 89.300,00
— 20414 (Reykjavík) kr. 89.300,00
— 37100 (Reykjavík) kr. 89.300.00
Kærufrestur er til 13. apríl. Vinningsupphæðir geta lækkað,
ef kærur verða teknar til greina Vinningar fyri 11. leikviku
verða sendir út eftir 14. apríl.
GETRAUIMIR — Iþróttamiðstöðin — REYKJAVlK.
Eyjolfur Guðmundsson.
Húnavaka 1970
Húnavakan hefst á Blönduósi 30. marz (annan páskadag)
og lýkur 5. apríl.
Fyrirhuguð dagskrá er þannig:
Mánudagur 30. marz (annar páskadagur).
K1. 16.00 Karlakórinn Vökumenn: Kórsöngur, leikþáttur
og fleira.
— 20 00 Hjálparsveit skáta á Blönduósi: Revíukabarett.
— 22.00 Dansleikur, Hljómsveitin Ósmenn leikur fyrir dánsi.
Þriðjudagur 31. marz:
Kl. 15,30 Leikfélag Skagfirðinga: Sjónleikurinn Ævintýri á
gönguför eftir Hostrut. Leikstjóri Ágúst Kvaran.
— 20 00 Húsbændavaka. Dagskrá Ungmennasambands
A.-Hún. Meðal efnis er upplestur o fl. Rósberg
G. Snædal, leikfimisýning, Hljómsveit Ingimars
Eydal skemmtir og fleira verður til fróðleiks og
skemmtunar.
— 22.00 Dansleikur. Hljómsv. Ingimars Eydal leikur fyrir dansi.
Fimmtudagur 2. apríl .
Kl. 21.00 Blönduósbíó.
Föstudagur 3 apríl.
Kl. 20.00 Hjálparsveit skáta á Blönduósi. Revíukabarett.
— 22.00 Unglingadansleikur. Hljómsveitin Ósmenn leikur
fyrir dansi.
Öll meðferð og notkun áfengis stranglega bönnuð.
Laugardagur 4. apríl.
Kl. 14 00 Blönduósbíó.
— 17.00 Ungmennafélagið Grettir Miðfirði: Sjónleikurinn
Allir í verkfall eftir Buncan og Dreenwood.
Leikstjóri Karl Guðmundsson.
— 20,30 Karakór Bólstaðarhlíðarhr Kórsöngur og leikþáttur.
— 22.00 Dansleikur. Hljómsveitin Ósmenn leikur fyrir dansi.
Sunnudagur 5. apríl.
Kl. 15.00 Blönduósbíó.
Kl 20.00 Ungmennafélagið Kormákur Hvammstanga.
Sjónleikurinn Svefnlausi brúðguminn eftir Arnold
og Bach. Leikstjóri Mikael Magnússon.
— 22.00 Lokadansleikur.
H jómsveitin Ósmenn leikur fyrir dansi.
VFRIf VFI KOMilM ó. HÚNAVÖKU. — GÓÐA SKEMMTUN.
Ungmennasamband Austur-Húnvetninga.
Laxeldisstöð í Svíþjóð með steyptum hrlngtjörnum, sem reynzt
hafa mun betur en útitjamir úr möl og torfi. Stöð þessi var
byggð 1960.