Morgunblaðið - 17.09.1970, Side 23

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 17. SEPTEMBER 1970
23
Reynir Eyjólfsson, lic pharm:
Framtíð íslenzkrar
lyf j aframleiðslu -
Eins og flestum mun kunnugt,
er meiri hluti þeirra lyfja, sem
nú eru seld í apótekum fram-
leiddur í verksmiðjum (verk-
smiðjulyf, sérlyf), en ennþá er
þó eigin framleiðsla apóteka og
hliðstæðra aðila (officinel lyf,
sérlyf) engan veginn hverfandi
hluti af lyfjasölu. Það mun samt
tæplega teljast uppljóstrun á
leyndarmáli, að lyf framleidd í
apótekum hafa verið og eru á
undanhaldi í þeirri samkeppni.
Til þess eru og ýmsar orsakir.
Svo enn einu sinni sé vitnað i
geysihraða þróunar vorra tíma,
þá hafa lyfjaverksmiðjurnar
einmitt þar fengið þann meðhyr,
sem raun er á. Ekki þarf að
fara í neinar grafgötur með þá
staðreynd, að uppgötvanir eða
framþróanir á nýjum lyfjaefn-
um eru geysi kostnaðarsamar að
öllum jafnaði og þar af leiðandi
aðeins á færi fjársterkra fyrir-
tækja. Mörg nýrri lyf hljóta
mikla notkun vegna mikilvirkni
og öll ný lyf eru ævinlega
studd af einkaleyfum (patent-
entum) i mörg ár. Meðal annars
vegna ofangreindra ástæðna er
sízt að furða, þótt lyfjaskrárlyf-
in séu á undanhaldi. Við bætist
og, að lyfjaefni munu almennt
ekki tekin I lyfjaskrár fyrr en
þær eru orðin almenn verzlunar-
vara í lyfjafræðilegum skilningi
og því komin nokkuð til ára
sinna.
(Með orðinu lyfjaefni er hér
átt við virka efnið sjálft, og ekki
við það lyfjaform (samsetningu,
samsett lyf) sem það er afgreitt
í, þ. e. eins og það kemur not-
andanum (sjúklingnum) fyrir
sjónir; í töflum, í upplausnum,
o. s. frv. Orðið lyf er hins veg-
ar notað jöfnum höndum bæði
um lyfjaefni og samsetningar.)
Enda þótt ný lyfjaefni séu sí-
fellt uppgötvuð, er það ekki
jafn sjálfsagt að ,,gömlu“ lyfja-
efnin heltist strax úr lestinni,
eða séu úrelt um það leyti sem
þau komast í lyfjaskrárnar. Sí-
gilt dæmi um lyfjaefni, sem stað-
izt hefur tönn tímans í hérum-
bil öld, er aseltýlsalisýlsýra
(aspirín), sem enn er afar mikið
notuð, en einnig má nefna ótal
mörg önnur, svo sem súlfalyf,
penisillínlyf og önnur mikilvæg
fúkkalyf. Ut í þessa sálma verð-
ur ekki farið nánar, en látið
nægja að benda á Norrænu lyfja
skrána (Pharmacopoea Nordica)
sem sönnun þess, að hér er ekki
farið með fleipur.
Rétt mun að benda á, að einka
leyfi á lyfjaefni nær „aðeins“ til
framleiðsluaðferðarinnar og
ekki til efnisins sjálfs eins og
margir halda. Fræðilega er
því öllum heimilt að hefjast
handa um framleiðslu á efni, sem
hefur hagstæðar lyfjafræðilegar
verkanir (og þá oft einnig hag-
fræðilegar fyrir framleiðand-
ann!) geti viðkomandi upp-
þenkt nýja framleiðsluaðferð
sem nær viðurkenningu. Þvi mið
ur er þessi möguleiki ekki jafn
auðveldur í framkvæmd og hann
er freistandi. Slíkar rannsóknir
krefjast stórra rannsóknarstofa
og mikiis sérmenntaðs mannafla,
sem smáfyrirtæki eins og ís-
lenzk apótek hafa enga mögu-
leika á að reka.
Nú mætti segja sem svo, að úr
því að lyfjaskrárnar eru troð-
fullar af lyfjaefnum, að úr nægu
sé að moða i sambandi við lyfja-
framleiðslu og ekki er heldur
hægt að andmæla þvi. Það er
auðvitað augljóst, að allir viður-
Reynir Eyjólfsson
kenndir aðilar hafa rétt til þess
að framleiða lyfjaskrárlyf, bæði
apótek og verksmiðjur. Fljótt á
litið mætti og ætla, að þessir að-
ilar stæðu hér nokkuð jafnt að
vígi, en í reynd er ástandið allt
annað að öllum jafnaði. Verk-
smiðjulyf eru ekki aðeins mark-
aðsfærð í girnilegum, „professi-
onel“ umbúðum, samanborið við
apótekslyfin, studd af aug-
lýsingaflóði til lækna; þeirra
sem ávisa lyfjum til sjúklinga.
Hitt veldur þó meiru, að verk-
smiðjulyf eru þrautprófuð í
rannsóknarstofum áður en þau
eru send á markaðinn og að fram
leiðslan er framkvæmd með full-
komnum áhöldum. 1 þessum sam-
anburði er ekki verið að kasta
útskúfunarrýrð á störf islenzkra
lyfjafræðinga, en það er augljóst
að smáfyrirtæki reyna venjulega
að bjargast við lágmarkskröfur,
bæði í framleiðslutækni svo
ekki sé minnzt á gæðaprófanir á
hráefnum og fullunninni vöru.
Hér stendur hnífurinn alvarlega
í kúnni. Flestir lyfjafræðingar
hafa áreiðanlega oft heyrt
lækna lýsa því blákalt yfir, að
þeir velji heldur verksmiðjulyf
en apótekslyf þegar hægt er að
velja á milli. Hvers vegna? Jú,
af því að læknirinn treystir
verksmiðjulyfínu betur, „það
verkar eins og*það á að gera, en
ekki víst að apóteksframleiðslan
geri það.“ Nú er enginn vafi á
þvi, að slíkir sleggjudómar eiga
um lyfjasamsetningar yfirleitt,
en það er þó reyndar alveg
nógu óhagstætt, ef þeir gilda ein
ungis um eina. Ef málinu er
þann veg farið, þá er það ein-
mitt notandinn, sjúklingurinn,
sem kaupir köttinn i sekknum.
Havð' er hægt að gera til úr-
bóta? Einhver skarpur náungi
hefur sennilega þegar eygt auð-
veldustu lausnina, sem er í því
fólgin að steinhætta að pukrast
við innlenda lyfjaframleiðslu og
flytja allt draslið inn í staðinn.
Um ágæti slíkrar hugmyndar
þjóðhagslega séð þarf vonandi
ekki að fjölyrða.
Hér verður að beita þeim
brögðum, sem lyfjaverksmiðjurn
ar mata krókinn mest á, nefni-
lega að vanda innlenda lyfja-
gerð eftir fremsta megni, og
þetta verður að mínu viti aðeins
framkvæmanlegt á einn einasta
hátt. Það er að draga lyfjafram-
leiðsluna saman á sem fæsta
framleiðslustaði, helzt aðeins
einn eða tvo, því færri því betra,
þar sem fullkomin vinnubrögð
og sífelld gæðaprófun verða lát-
in sitja í fyrirrúmi.
Ekki er svo að skilja, að und-
irritaður hafi hér rekist á vizku
stein i götu sinni einn og hjálp-
arlaust, því þessi mál hafa þeg-
ar verið mörg ár í deiglunni á
hinúm Norðurlöndunum. Fram-
vinda þeirra er orðin langmest í
Svíþjóð. í Danmörku sem ann-
ars hefur verið helzta krosstré
gamalla venja og skipulags í
lyfjafræði og fyrirmynd þeirrar
íslenzku, virðast menn loksins
vera búnir að skilja að sérhæf-
ing apóteksframleiðslu muni
vera eina lausnin til þess að
hindra að hún hverfi inn í botn-
lausa hít verksmiðjanna. Sá er
þó hinn mikli munur, að Danir
eiga margar lyfjaverksmiðjur og
stórar, þannig að ef hæfilegum
skömmtum af kaldhæðni og
skammsýni væri beitt, þá myndi
þjóðarhagurinn i heild kannske
ekki bíða ógnvekjandi
hnekki þótt svo færi. Sem öllum
mun kunnugt er málum öðru
vísi farið á fslandi, þar sem ekki
er til neitt, sem verðskuldar að
kallast vísir að lyfjaverksmiðju.
Mér er kunnugt, að umræddu
málefni hefur verið hreyft á fs-
landi, en skrið þess út úr logn-
deyðunni þarf að auka að mikl-
um mun.
Ekki mun reynt að spá miklu
um, hversu auðvelt verður að
hrinda greindu máli í fram-
kvæmd, en hætt er við, ef ég
þekki stétt mina rétt, að ýmsar
ljónategundir flækist fyrir á
þeirri leið. Finnst mér frem-
ur augljóst, meðan lyfjadreifing
er í því horfi sem nú er, að bak-
hjarlar slíks fyrirtækis (eða fyr
irtækja) séu sjálfkjörnir úr hópi
lyfsala. Hitt er svo annað mál,
að stofnun þess konar starfsemi
kostar stórfé hvernig sem byrj-
að verður. Er og ekki fráleitt að
aðrir aðilar gætu verið hluthaf-
ar, t. d. lyfjafræðingar. Mergur-
inn málsins er hins vegar sá, að
lyfjaframleiðsla íslendinga verð
ur að breytast hið fyrsta í það
horf, sem hæfir kröfum tímans.
Einnig verður að slá þvi föstu
i eitt skipti fyrir öll, að fram-
kvæmd þessara mála má ekki
hindrazt af eiginhagsmunasemi
og skammsýni, sem óhjákvæmi-
lega munu einungis leiða til
deilna og áframhaldandi status
quo.
Síðast en ekki sízt myndi slíkt
fyrirtæki verða íslenzkri lyfja-
fræði og lyfjafræðingastétt til
sóma langt út fyrir landstein-
ana. Störf lyfjafræðinga fyrir ís
lenzkt þjóðfélag virðast annars
löngum liggja í þagnargildi þótt
þeir beri hita og þunga dags-
ins engu síður en aðrir. Mánað-
arverkfall lyfjafræðinga fyrir
bættum kjörum sem átti sér stað
fyrir skemmstu og sem lyktaði
Framhald á bls. 27
ÞETTA GERÐIST í
JÚNl 1970
S VEIT AST J ÓRNARKO SNIN G AR I
Bæjar- og sveitastjórnarkosning-
ar fóru fram 30. maí í Reykjavík,
öllum kaupstöðum landsins og
kauptúnahreppum. í borgarstjóra-
kosningunum í Reykjavík hélt
Sjálfstæðisflokkurinn meirihluta
sínum, 8 fulltrúum. Framsóknar-
flokkurinn hlaut 3 fulltrúa (hafði
2), Alþýðubandalagið 2 (3), Alþýðu
flokkurinn 1 (2) og Samtök frjáls-
lyndra og vinstri manna 1 (0) (2).
Geir Hallgrímsson endurkjörinn
borgarstjóri í Reykjavík. Gísli Hall
dórsson kosinn forseti borgarstjórn
ar (5).
VEÐUR OG FÆRÐ
Sól og sumar á Norðurlandi (11).
ÚTGERÐIN
110 þúsund lestir af fiski bárust til
Vestmannaeyja sl. vetur (2).
íslenzku síldveiðibátarnir afla sæmi-
lega í Norðursjó (7).
Mokafli sunnan- og suðvestan lands,
en löndunartakmarkanir hamla veið-
um (13)
Vart við síld á stóru svæði út af
Austfjörðum (14)
Góðar sölur íslenzku síldveiðibát-
anna í Norðursjó í Danmörku og
Þýzkalandi (17)
Finn Devold varar við veiði á ís-
landssíld (27)
Framleiðsla á saltfiski 1969 nam 27.
790 lestum (38).
Rússar á kolmunnaveiðum við ís-
landsstrendur (28).
MENN OG MÁLEFNI
Frambjóðandi á Skagiaströnd neitar
að taka kosningu í hreppsnefnd (4).
Frönskum ferðalangi, sem ætlaði á
kajak umíhverfis ísland, bjargað á
hafi úti (7).
Bjarni Einarsson endurkjörinn bæj-
arstjóri á Akureyri. Jón G. Sólnes
kosinn forseti bæjarstjórnar (10).
Jóhann Einvarðsson endurkjörinn
bæjarstjóri á ísafirði (11).
Ólafur G. Einarsson endurkjörinn
sveitarstjóri 1 Garðahreppi (11).
Hafsteinn Sveinsson siglir litlum
I hraðbáti frá Noregi til íslands (12).
Einar Magnússon lætur af störfum
rektors M.R. eftir 48 ára starf við skól
ann (16.
Hákon Torfason endurráðinn bæj-
arstjóri á Sauðárkróki (17).
Kristinn Ó. Guðmundsson endurráð
inn bæjarstjóri í Hafnarfirði (17).
Björn Friðfinnsson endurkjörinn
bæjarstjóri á Húsavík (19).
Þorkell Sigurbjörnsson hlýtur verð
laun fyrir hátíðarforleik Listahátíðar
innar (21).
Emile van Lennep, framkvæmdastj.
OECD í heimsókn (23).
Rúrik Haraldsson leikari hlýtur Silf-
urlampann (23).
Helga Bachmann, leikkona, hlýtur
fyrsta styrkinn úr Minningarsjóði
Stefaníu Guðmundsdóttur (23).
Ungur íslenzkur hagfræðingur, Jón
örn Jónsson .ráðinn prófessor við há-
skólann í Saskatoon í Kanada (26).
Magnús Magnússon endurkjörinn
bæjarstjóri í Vestmannaeyjum (27).
Sendiherrar Bandaríkjanna á Norð
urlöndum þinga hér (27).
Guðni Guðmundsson skipaður rektor
Menntaskólans í Reykjavík og Björn
Bjarnason rektor nýs menntaskóla við
Tjörnina (30).
Jón Baldvin Hannibalsson Skipaður
skólameistari nýs menntaskóla á ísa-
firði og Kristinn Kristmundsson skóla
meistari Menntaskólans að Laugar-
vatni (30).
FRAMKVÆMDIR
Ferðaskrifstofan SUNNA hefur flug
rekstur undir heitinu Air Viking og
tekur á leigu Vanguard-skrúfuþotu (3)
Samið um viðbótarvirkjun Laxár (6).
Sumargistihús tekur til starfa 1 Hús
mæðraskóla Suðurlands að Laugar-
vatni (7).
Fyrsta tjaldstæðamiðstöðin að rísa
á Laugarvatni (7).
Indverskir aðilar semja við Bátalón
h.f. í Hafnarfirði um smíði tveggja 67
lesta fiskibáta úr stáli (9).
SÍS lætur smiða tvö ný vöruflutn-
ingaskip hjá vestur-þýzkri skipasmíða
stöð (17).
Fyrsta skóflustungan tekin við gagn
fræðaskólann í Mosfellssveit (21).
Framkvæmdir hafnar við nýjan
skeiðvöll Fáks (24).
FÉLAGSMÁL
Ársþing Norræna verkamannasam-
bandsins haldið hér (2).
Bjarni Bjarnason, læknir, endurkjör
inn formaður Krabbameinsfélags ís-
lands (3).
Ráðstefna um heyrnarmál haldin hér
(3).
Stéttarfélögum í verkfalli fjölgar (3).
Margrét Andrésdóttir endurkjörin
formaður Blindrafélagsins (3).
Samþykkt í Rithöfundafélagi íslands
en felt í Félagi íslenzkra rithöfunda
að félögin sameinist (6).
Álögð útsvör á Akureyri nema 94,6
millj. kr. (6).
Fulltrúaþing Sambands ísl. bama-
kennara haldið í Reykjavík (6)
Sjötta Ferðamálaráðstefnan hér hald
in að Laugarvatni (6, 7, 12).
Álögð útsvör 1 Keflavík 57 millj. kr.
(7).
Álögð útsvör í Kópavogi nema 96,3
millj. kr. (7).
Fundur forsvarsmanna vélstjóra-
menntunar á Norðurlöndum haldinn í
Reykjavík (9).
54 þús. manns sáu sýninguna ,,Heim
ilið — veröld innan veggja“ (9).
Álögð útsvör í Reykjavík nema 934
millj. kr. (9).
Víkingur H. Arnórsson kosinn for-
maður Læknafélags Reykjavíkur (10).
Runólfur Pétursson kosinn formiað-
ur Iðju, félags verksmiðjufólks í
Reykjavík (10).
Álögð útsvör í Hafnarfirði 93,7 millj.
króna (11).
Mjólkurfræðingar, sem eru í verk-
falli, samþykkja að vinna mjólkina
fyrir orð landbúnaðarráðherra (11).
Samkomulag við verkalýðsfélög á
Suðurnesjum um Loftleiðaflug (12).
Guðmundur Á. Böðvarsson ráðinn
sveitarstjóri á Selfossi (14).
Verkfallsundanþágur fengust ekki til
undirbúnings hátíðarhalda 17. júní í
Reykjavík (16).
Norræna menningarmálanefndin á
fundi í Reykjavík (17).
Samningar takast 1 kjaradeilu verka
lýðsfélaganna og atvinnurekenda (19).
Þing Norræna rithöfundaráðsins
haldið í Reykjavík (19).
Hreyfing, sem kennir sig við ,,rauða
sokka“, stofnuð hér (19).
Alþjóðlegur jöklarannsóknafundur
haldinn hér (19).
Aðalfundur Skógræktarfélags Rvík
ur haldinn (19).
Reikningar Reykjavíkurborgar fyrir
1969 lagðir fram (19).
Ingólfur Þorkelsson kjörinn formað-
ur Félags háskólamenntaðra kennara
(21).
Yfirm»enn á kaupskipaflotanum 1
verkfalli (23).
Kjarasamningur milli ríkissjóðs og
B.S.R.B. (23)
Elli- og örorkulífeyrir hækkar um
20% 1 júlí (23).
Prestastefnan 1970 haldin 1 Reykja
vík (24, 30).
Sigurður Sigurðsson, Stóra-Lamb-
haga, endurkjörinn formaður Lands-
sambands veiðifélaga (25).
Kristján Thorlacius endurkjörinn
fonmaður B.S.R.B. (25)
Samið við múrara (25).
Þirng norrænna meina- og sýklafræð-
inga haldið hér (26).
16. landsþing SVFÍ haldið í Reykja-
vík (26).
Ólafur Þ. Kristjánsson endurkjörinn
stórtemplar Stórstúku íslands (26).
Samið við mjólkurfræðinga og há-
seta (26).
Jón Árnason endurkjörinn formaður
Félags síldarsaltenda á Suðvesturlandi
(27).
Erling Aspelund kjörinn formaður
Íslenzk-Ameríska félagsins (27).
Húsasmiðir og miálarar semja (27).
Aðalfundur Skógræktarfélags ís-
lands haldinn á Akureyri (28).
Samið á Vestfjörðum (28).
Úrslit listakosninga til hreppsnefnda
(30).
Kaupskipaflotinn lamaður vegna
verkfalla yfirmanna (30).
SKÓLAR
230 nemendur gengust undir próf
allra stiga í Vélskóla íslánds og skól
unum á Akureyri og Vestmannaeyjum
(4).
35 nemendur luku farmannaprófi 3.
síigs frá Stýrimannaskólanum og 25
fiskimannaprófi 2. stigs (4.)
12 sjúkraliðar brautskráðir frá Landa
kotsspítala (4).
10 leiklistarnemendur brautskráðir
frá Leilklistarskóla Þjóðleikhússins (4).
79 kandidatar brautskráðir frá HÁ-
skóla íslands (16).
42 stúdentar brautskráðir frá Mennta
skólanum að Laugarvatni (16).
188 stúdentar brautskráðir frá
Menntaskólanum í Reykjavík (16).
Fyrstu stúdentarnir, 120 alls, braut-
skráðir frá Menntaskólanum við
Hamrahlíð (16).
34 stúdentar brautskráðir frá Verzl-
unarskóla íslands (16).
125 stúdentar brautskráðir frá
Menntaskólanum á Akureyri (17).
46 stúdentar og 166 kennarar braut-
skráðir frá Kennaraskóla íslands (17).
375 iðnnemar brautskráðir úr Iðn-
skólanum í Reykjavík (17).
Húsmæðraskólinn að Laugum hefur
starfað í 40 ár (20).
113 gagnfræðingar brautökráðir frá
Gagnfræðaskóla Akureyrar (21).
107 nemendur brautskráðir frá Hér-
aðsskólanum að Laugarvatni (26).
Nær 80 þúsund íslendingar á skóla-
aldri (30).
BÓKMENNTIR OG LISTIR
Yfirlitssýning haldin á verk,um Rík-
arðs Jónssonar (2).
Samkór Kópavogs í söngför til Fær-
eyja (3, 14).
Stúdentaleiikhúsið sýnir þrjá einþátt
unga eftir Eugene Ionesco (10).
Systurnar Unnur María og Inga Rós
Ingólfsdætur leika með norrænni æsku
lýðshljómsveit í Svíþjóð (14).
10. norræna kirkjutónlistarmótið
haldið hér (18).
8 listsýningar haldnar í Reykjavík
á vegum Listahátíðarinnar (20).
Listahátíð með þátttöku nofckurra
fremstu tónlistarmanna heiims haldin
í Reykjavík (21.—30.)
Aimenna bókafélagið gaf út 10 bæk
ur sl. ár auk skáldverka Kambans (24).