Morgunblaðið - 18.04.1971, Qupperneq 21

Morgunblaðið - 18.04.1971, Qupperneq 21
MOKGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 18. APRÍL 1971 21 Dr. Gunnlaugur Þórðarson: 50 sjómílna landhelgi FYRIR aillllmörguim áruim hisfði mér elkki komið till hugar, að í þe*isu blaði ættu eftir að birt- aat eftiir mig greinar og það ffledtri em eiin, uim landhelgisimálið. Þessi víðsýni ritstjómar Morg- unibliaðsinis er lofsverð og miilkiilivaeg fynir lýðræðið í land- imu, þar sem það ex langvíð'tesn- asita blaðið á ísliandi. Ástæðan fyrir því, að þessu var svo farið, var sú, að Skoð- anir mínar í 1 a nd h eligi smá'I'u m fuinidu ekki máð fyriir auiguim rit- stjórnariininiar og hafði ég með þeim og einarð’egri en rök- fltuddri gangrýni minni á með- ferð þeirra mála uininið mér tál óheiligi í þeirra augutm. Sem dæmi þessa má raefma símiskeyti frétta-ritcira blaðsins á alþjóða- ráðstefnumni um landheilgismál, seim haildinn var í Geraf 1958, en þann 25. apríl 1958 sendi haran fréttaskeyti til MorguiniMaðsiniS, en í því sagði m.a.: „Að undanförnu hefur sendi- nefndum hér á Genfarráðstefn- unni borizt bók dr. Gunnlaugs Þórðarson um landhelgi íslands frá höfundi, og hefur hún vakið nokkra athygli; sérstaklega krafan um 50 sjómílna fiskveiði- landhelgi. Komið hefur í ljós að þetta hefur spillt fyrir málstað íslands í landhelgismálttm meðal þeirra þjóða, sem vinveittar eru íslendingum. Hefur bókin valdið tortryggni á aðgerðum og afstöðu íslendinga.“ Við rekstuir meiðyrðamáis, seim ég hofðaði út af umimæliuin- uirauim í símskeytirau, kom í 1 j ós að sendiraefnd ísliands tald.i sig hafa orðið vara við það álit eirHendu fuill'trúan'na á ráðstefn- unini að doktorsritgerðm hefði spillit málstað ís- lands og mun fréttamaðurinin haifa byggt frébt sína á því. Virðist þessi skoðun þremeran- inganna hafa byggzt á misskiiln- inlgi eða varamati mélsatvika a.m.k. gátu þeir ekki þegar á átti að herða tilgireinf raedran þann manra, sem þeir töldu siig hafa heyrt halda þessari skoðun fram. I samibandi við reksitur mális- ina fyrir dómstóili hér, ritaði ég formörairauim aKra sendinefrad- araraa bréf og spurðist fyrir uim, hvort harara eða sendimetfnd hana hefðu látið þá slkoðuin í ljós, að doktorsritgerð sú, sem ég hefði senit, hetfði spilít málstað ís- lands eða hvort hanra eða með- raafndarmenin haras hefðu verið á þeirri skoðun Kom svar frá flestum sendine'fnduirauim, þar á mieðal frá formöranuim sendi- nefnda 12 þjóða við Norður At- lantshaf. Kom ekkert fram í þá átt, að dOktorsritgerðin hefði spiWlt málstað ís’.iarads, jafnvel frarnur hið gagnstæða. Voru bréfaskipti þessi lögð fram í sambandi við áðuirnefndan málts- rekstur. Enda fór svo að sektar- og miskabótadómur gekk í mál irau mér í hag, en að öðru leyti S'kal þebta ekki rakið raáiraar hér. 50 SJÓMÍLNA KRAFAN FYRST SETT FRAM Á ERLENDUM VETTVANGI Hitt má telja stiaðreymd, að þetta fmamtak að senda ölllium erl'erad'Uim sendiraefnduim á Geraf- aripáðstefniU'nni raýlega doktors- ritgerð frá Sorbonnehásíkól- arauim í París, sé fyrsta framliagið af hálfu ístenzkis aðila til að kynna kröf- una uim 50 siómílna fiskveiði- landhellgi við ísJiand og eigi nú simin þátt í, að slíkar kröfur ís- lenziku þjóðarininar koma ekki eins á óvart og ella hefði verið, þó seigja megi að sflík krafa hafi verið sett fram 1952 er ritgerðin var varin, þá hafi það verið aWt araraars eðlis en að kyrana þetta fleradiraefndum á alþjóðaráð- stefnu, en þetta var fyrir 13 árum. Sennilletga má telja þet'ta miikilvægt ininitegg í málið í dag, en ekki hið gagrastæða, eins og sendiraefnd ísilands í Geraf, lét eíftir sér hafa. SjalÖan hefur at- buirðarás afsannað jafn-rækilega nokkur ummæli einis og þau, sem birtust í símisfeeytirau. í þessu sambandi má miniraast þesa, að líkur eru fyrir því að í élztu tiiskipuinum um fiskveiðilarad- helgi ÍSlarads hafi veirið miðað við 48 sjómílur eða sem næst 50 sjómílum og því sé sú landhelgisivíðátta heppileg að því leyti að á því svæði erum við fyillilteig'a eirafærir um að nýtia fiskstofninm að því marki, sem hann þolir. Hiitt verður og að hafa í huiga að ef við gerum víðtækari kröflur, gæti það þý’tt að við útilokum sjálfa okfcur frá öðrum veiðisvæðum, ef við verðum að sæta sömu skilyrðum þar og útiiendingar hér, svo sem í Norðursjó og við Græraland, sem þó er raunar vafasamt þar sem landhelgilsvíðátta okkar er svo sérstaks eð’is. Því kom þetta 13 ára óheilfla- skeyti mér í hug, að nú virðist, sem þjóðin sé einhuga um kröfu sína til 50 sjómílraa fiskveiði- landheilgi, svo sem það miál birtist á síðasta Aiþiragi. Má segja að þjóðin hafi feJflt siran eigin dóm yfir þeim ranga mál- flu'tningi, sem hafður var í frammi gagnivart skoðuinum mín- um, því bæði ríkisstj órn og stjórnarandstaða lögðu máliið á þann hátt fyrir þinigið, svo sem kuranugt er, þar sem 50 sjómílur voru raánast meginatriði máisins. Að vísu var í tiltlögum ríkis- stjórnariranar aðeins gert ráð fyrir að Alþingi kysi 5 rraairaraa raefnd till þess að semja fumv. til laga um landbelgi, sem taik- markist af 50 sjómílra'a víðáttu og 400 metra dýptarilíiniu, þar sem hún fer uitar, sam er á mjög litfliu svæði, hinis vegar ekkert tíma- takmarlk sett um hveinœr Slik landhelgi skuil'i garaga í gildi. Stjórnarandstaðan vill hiras veg- ar að 50 sjómílna fislkveiðiiand- helgi verði strax leidd í iög, en komi ekki til framkvæmda að fulilllu fyrr en 1. sept. 1972, þaraniig að hinar erlendu þjóðir, serai fiskað hafa hér fái raokkurn að- iöguinartáma. í ítrekuð'U tilllögum mí.raum var gert ráð fyrir 50 sjómílna land- heigi og 500 m dýptarlínu, þar sem hún fer uitar, sbr. Morgura- bl. 29. jan. s.l., í stað 200 m dýptarurau, svo sem gert var ráð fyrir í ritgerð mirani. Þá villl stjórraarandstaðan að samningraum við Breta verði sagt upp, það viil ríkisstjórnira hinis vegar ekki, enda ríkisstjóm sömu flokka, sem gerði þaran samnirag. Tillöguirnar eiga sammerkt í því að vilja gera ráðstafanir til að sporraa við meragiuin. Það er hiras vegar iúlt tii af- spurnar, að hvor sakar annan um að hafa rofið þjóðareiniinig'u um málið sem er óæskiteigur máfflu'tningur, þegar ekki ber meiira á milii í aðalat'riði máils- iras, þó framlkvæmdaratriðið sé hina vegar þungt á metuiraum. Skal hér á eftir l'ítifl'tega fjallað um þessi atriði. SAMNINGURINN VID BRETA 1961 Þegar það spurðist á árinu 1960 að íslenzka ríkisstjórnin ætti í viðræðum við Breta um lausn landhelgisdeilunnar, var- aði ég við því að við létum hlut okkar á neinn hátt í því máli, sérstaklega þó varðandi réttinn til einhliða aðgerða eða út- færslu landhelginnar, en þeirri stefnu höfðu allar þær ríkis- stjórnir, sem haft höfðu land- helgismálið til meðferðar, fylgt fast fram og ekki léð máls á neinni tilslökun í þá átt. í grein eftir nnig í Tímanum 29. okt. 1960 sagði svo um þetta efni: „Einn meginþátturinn í mál flutningi okkar hefur að’ réttu lagi verið byggður á rétti vor- um til einhliða aðgerða í land heigismálum og á því liafa út- færslur landhelginnar byggzt. Ef við nú gerum samning við Breta, hyrfum við af þeirri braut og gætuin unnið niálinu í heild hið mesta ógagn.“ Gunnlaugur Þórðarson „Má vera að þeim (Bretum) sé mikið í mun að fá samning við íslendinga um landhelgina til þess að gera marklausa bar- áttu okkar fyrir einhliða rétti tii aðg'crða í landhelgismálinu.“ Þannig fór hins vegar, að horf ið var að nokkru frá þeirri ein arðlegu stefnu með því að sam- þykkja að Bretum skyldi til- kynnt um fyrirhugaðar útfærsl ur með 6 mánaða fyrirvara. — Ákvæði þetta var mjög ósæm- andi Bretum og okkur til lítillar virðingar, svo sem ég hef oft bent á síðan. Hitt hvort við eigum að segja samningnum upp er annað mái. Hér er um milliríkjasamning að ræða, setm samþykktuir er af meiirihliu'ta á lögjafarþiragi þjóð- arinnar til lausnar deilumáli og verður ekki með réttu skilgreindur sem nauðungar- samningur í þess orðs lagaleg- um skilningi og þrátt fyrir á- kvæði hans getum við haldið á fram á braut einhliða aðgerða til útfærslu landhelginnar, að vísu ekki eins auðveldlega og áður, því ákvæði eru í honum um að leggja megi fyrir Alþjóða- dómS'tólinn aðgerðir til fi-ekari úrtfærsúu landhelgirainar. ALÞJÓÐADÓMSTÓLLINN OG LANDHELGISSAMNINGUR- INN Ákvæði samningsins um það, að leggja megi aðgerðir til frek ari útfærslu landhelginnar fyr ir Alþjóðadómstólinn í Haag, hefur verið mörgum þyrnir í augum, og vissulega er rétt að það ákvæði samningsins var einnig til óheilla. Hins vegar má ekki skilja orð mín svo, að ég sé andvigur því almennt að smá þjóð eins og við íslendingar leggi milliríkjadeilumál fyrir al þjóðadómatól til lau'Sinar, hefld- ur hinu, að það er ekki sama, hvernig málið er lagt fyrir dóm stólinn, og í þvi efni höfum við að nokkru misst vald á land- helgismálinu með umræddu samningsákvæði. Það er þannig nokkuð annað að leggja „ein- hliða útfærslu landhelginnar“ fyrir dómstólinn, en að málið sé lagt fyrir á þann hátt að það sé þáttur í þeirri stefnu, sem mörkuð var 1943, að helga íslandi allt landgrunnið, og á þann hátt tel ég sterkar líkur fyrir að við ynnum útfærslu landhelginnar í 50 sjómílur fyr ir alþjóðadómstóli. Ég á bágt með að trúa því, að neinn dóm stóll treystist til að neita neinni þjóð um réttinn til landgrurins sins, og því sé vissulega ekki komið í óvænt efni, þrátt fyrir ákvæði samningsins. FRESTUN AÐGERÐA VARHUGAVERÐ Á Genfarráðstefnunni 1958 var nærri einfaldur meirihluti með 12 sjómílna fiskveiðiland- helgi, en tveimur árum síðar munaði aðeins einu atkvæði að 12 sjómílna iandhelgi yrði sam þykkt sem alþjóðalög með % hluta atkvæða og hefði það gerzt er allt útlit fyrir að öll sund hefðu lokazt okkur í þessu mikilvægasta máli þjóðarinnar. Aðalráðgjafi ríkisstjórnarinnar í landhelgismálum, Hans G. Andersen fyrrv. ambassador hef ur að visu látið. þau vanhugsuðu og varhugaverðu orð falla að 12 sjómilna landhelgin sé al- þjóðalög, en það er aðeins per sónuleg skoðun hans, og gæti hver og einn séð hvar við vær- uim á vegi stödd í þeasiu máli, ef þjóðin fylgdist ekki með því og gagnrýndi það sem miður fer í málinu. Nú stendur til svo sem alkunn ugt er, að ný ráðstefna verði haldin á árinu 1973, og þá má ekki stefna málum okkar á ný í þann voða, sem gert var á Gerafarráðstefnuraini 1960. Því er það heilög skylda okkar við "ó- bornar kynslóðir og neyðar- réttur að gera nú þegar eða að minnsta kosti ekki síðar en sjórn arandstaðan leggur til nauðsyn- legar ráðstafanir til útfærslu landhelginnar í 50 sjómílur, þannig að við mætum á ráð- stefnunni með þegar gerðar ráð stafanir, og í því efni virðist þjóðin vera einhuga. Annað væri glapræði af okkar hálfu. Framangreind þingmál varð- andi landhelgina, sanna bezt að sú stefna, sem ég vildi að mót uð yrði i upphafi, átti rétt á sér og að í hverju máli er skylt að skoða endi þess áður en á- kvarðanir eru teknar, en það var illu heilli ekki gert í þessu máli og í því sambandi vil ég vitna til doktorsritgerðar minn- ar á bls. 123. en þar segir: „íslenzka þjóðin verður að hugsa fyrir framtíðinni. Ef til vill verður 16 sjómílna land- helgi orðin ónóg eftir 20 ár og 50 sjómílna landhelgi ein talin nægja, vegna framfira í veiðar færagerð. Ef til vill verður botuvarpau orðin úrelt þá, fisk ur aðallega veiddur með raf- magusveiðarfærum. Því er ís- lendingum nauðsyn að gera nú þegar hinar ýtrustu krö/ur.“ Þetta var ritað fyrir rúmum 20 árum. Þá taldi ég að við ættum að helgú okkur 50 sjómílna land- helgi i tveimur atrennum, lýsa yfir 50 sjómílum, en láta land- helgisgæzluna fyrst í stað að- eins taka til 16 sjómílna og við værum án efa betur settir á sviði réttarins, ef við Tiefð- um markað okkur 16 sjómílna liaradhelgi 1958 í stað 12 sjóm. Að mínum dómi er óviðeig- andi og rangt að kalla það „sið lausa ævintýrapólitík í utanrík ismálum“ eins og utanríkisráð- heria kallaði það í útvarpsum ræðum á dögunum að vilja af- stýra því að við getuim ekki gert frekari ráðstafanir til út- færslu landhelginnar eftir 1973, af því að við treystumst ekki til að gera það fyrir fyrirhug- aða ráðstefnu 1973. Eins og fyrr segir álít ég það heilaga skyldu okkar og það er meginástæðan til þess að ég tel mig ekki geta átt samleið méð mínum flokki, Alþýðuflokknum, í hönd farandi kosningum. Staðreynd er, að ég hef jafnan haft sérstöðu í ýms- um málum í mínum flokki og ekki sízt þessu mikilvægasta máli ísleraziku þjóðarimnar. Ég hef he’.duir aldrei farið dufllt með, að það hafi ekki verið rekið með þeim hætti, sem vera bar frá upp hafi, en nú er alltof mikið í húfi og geng ég því ekki með til þessa leiks. Stúlka óskast til starfa í lyfjagerð nú þegar. Upplýsingar veittar i skrifstofunni, Skipholti 27, þriðjudaginn 20. apríl milli klukkan 5 og 6, ekki í síma. PHARMACO HF. Heildverzlun vunlur mnnn til skrifstofu- og annarra venjulegra verzlunarstarfa. Verzlun- arskólapróf eða hlíðstæð menntun æskileg. Umsóknir merktar: „Reglusemi — 7435”, ásamt meðmælum ef til eru sendist Mbl. fyrir 23. þ.m. Atvinnn — Hnfnnrijörður Viljum ráða menn til verksmiðjustarfa. BÖRKUR H/F. Sími 52042. Cóðan netamann vantar á 350 tonna togbát frá Bolungarvík Upplýsingar í síma 7200 og 7128. PRENTARI Viljum ráða prentara. Upplýsingar í síma 92-1760. GRÁGÁS. Jörð til sölu í Mýrarsýslu. Uppl. í síma 16655 og hjá Andrc-si Guðmundssyni, Saurum, sími um Arnarstapa.

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.