Morgunblaðið - 07.05.1971, Qupperneq 17

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 7. MAl 1971
17
Aukin hagkvæmni o g
sparnaður í ríkis-
rekstri
Samstarf löggjafar- og fram-
kvæmdavalds — Rætt við Gísla
Blöndal, hagsýslustjóra
Fjárlaga- og hagsýslustofnun-
in annast undirbúning- og samn
ingu fjáriagafrumvarpsins ár
hvert. En auk þess heyra undir
stofnunina fjöimörg önnur verk
efni eins og ráðstafanir til
sparnaðar og auldnnar hagræð-
ingar í ríkisrekstrinum. Til við-
bótar þessu fer stofnunin með
fjármálalega yfirstjórn allra op-
inberra framkvæmda í landinu.
Gísli Blöndal, hagsýslustjóri,
gerir í viðtali, sem hér fer á eft-
ir, nánari grein fyrir störfuni
Fjárlaga- og hagsýslustofnun-
ar:
— Fjárlaga- og hagsýslustofn
uninni var komið á fót árið 1966.
Siðan er að finna ákvæði um
stofnunina í lögum um Stjórn-
arráðið frá 1969, þar sem kveð-
ið er á um, að hún sé sérstök
stjómardeild, sem heyri undir
f j ármálaráðherra.
— Hvert er starfssvið stofn-
unarinnar?
— Ákvæði um starfssvið Fjár
laga- og hagsýslustofnunarinn-
ar er að finna í reglugerð fyr-
ir Stjórnarráðið. I fyrsta lagi
má nefna undirbúning og samn
ingu fjárlagafrumvarpsins, og
könnun á beiðnum um greiðsl-
ur umfram f járlagaheimildir.
Þá heyrir framkvæmda- og fjár
öflunaráætlun rikisins undir
stofnunina. Húsaleigu- og bif-
reiðamál ríkisins koma einnig
til okkar kasta. Og loks má
nefna almennar umbætur í ríkis
rekstri.
Síðan þessi reglugerð var sett,
segir Gísli, hefur okkur bætzt
verulegt verkefni til viðbótar
með lögum um skipan opinberra
framkvæmda frá 1970. Með þeim
iögum var stofnuninni falið að
fara með fjármálalega yfir-
stjórn opinberra framkvæmda í
landinu.
— Að hvaða verkefnum vinn-
ið þið nú?
— Það er árlega annað megin
verkefni Fjárlaga- og hagsýslu
stofnunarinnar að undirbúa og
semja fjárlög. I sambandi við
þessa vinnu skapast oft ýmis
verkefni, sem í raun heyra ekki
beint undir fjárlagaundirbúning
inn. Við fjárlagagerðina þurfum
við að fjalla um málefni um það
bil 400 stofnana.
-— Þú minntist á greiðslur um
fram fjárlagaheimilldir?
— Jú, ef eitthvað það gerist
í ríkisrekstrinum, sem krefst
meira fjármagns en fjárlög
mæla fyrir um, þá er það starfs
svið þessarar stofnunar að taka
slík mál til meðferðar.
— Hvað gerið þið í slikum til-
vikum?
— Við rannsökum hvert mál
fyrir sig, segir Gísli. Stundum
reynast þessar beiðnir ekki
vera á rökum reistar og því
óþarfar. En ef um óhjákvæmi-
legt mál er að ræða, gefum við
okkur umsögn til fjármálaráð-
herra, sem síðan tekur endan-
lega ákvörðun.
— Er mikið um beiðnir af
þessu tagi?
— Já nokkuð; og sérstaklega á
verðbólgutímum, bætir Gisli við.
— Hver eru önnur meginverk
efni stofnunarinnar?
— Árlegt verkefni er gerð
framkvæmda- og fjáröfiunar-
áætlunar rikisstjórnarinnar.
Lengi vel var það svo, að þessi
áætlun var ekki í tengslum við
fjárlögin sjálf. En á undanföm-
um tveimur árum hafa drög að
þessari áætlun fylgt fjárlaga-
frumvarpinu; því eru samfara
miklir og ótvíræðir kostir.
Þannig er samtimis unnt að gera
grein fyrir öllum fjárráðsstöfun
um rikisins á næsta ári. Það
voru verulegir ókostir á sínum
tíma, þegar Alþingi var ekki gef
inn kostur á að fyilgjast með
heildarmyndinni í þessum efn-
um. En úr þessu hefur sem sagt
verði bætt á undanförnum tveim
ur árum. Þessa áætlun vinnum
við í náinni samvinnu við Efna-
hagsstofnunina og Seðlabank-
ann, bætir Gisii við.
— Þú minntist á, að lögin um
skipan opinberra framkvæmda
hefðu fært ykkur aukin verk-
efni. I hverju eru þau fólgin.
— Raunverulega skipta lögin
um skipan opinberra fram-
kvæmda höfuðmáli i okkar
starfi nú, segir Gisli. Hér er um
mjög yfirgripsmikið verkefni að
ræða. Meginhugsunin með lögun
um er sú að bæta nýtingu fram-
kvæmdafjár, með því m.a. að
vanda mun betur en gert hefur
verið undirbúning framkvæmd-
anna sjálfra. Þegar undirbún-
ingsstarfi að ákveðinni fram-
kvæmd er lokið, á að vera ljóst
í öllum meginatriðum, hvernig
standa eigi að framkvæmdinni.
Þessar ráðstafanir eiga einnig
að tryggja, að fjárskortur verði
ekki til þess að tefja fram-
kvæmdirnar.
— í hverju eru ykkar ráðstaf
anir fólgnar í þessum efnum?
—■ Það hefur jú gerzt allt of
oft á undanförnum árum, að
undirbúningur framkvæmda hef
ur verið ónógur. Þannig hefur
oft og tiðum ekki verið kleift
að ráðast í framkvæmd nýtan-
legs áfanga með þvi fjármagni,
sem tryggt hefur verið. Mark-
miðið með þessum lögum um
skipan opinberra framkvæmda
er hins vegar það, að með
fyrstu fjárveitingu til hverrar
verklegrar framkvæmdar sé lögð
fram heildaráætlun um fjárþörf
á næstu árum til þess að fram-
kvæmdin geti farið fram án
tafa og nokkuð viðstöðulaust.
Það er augljóst, að einmitt taf
ir af þessu tagi hafa kostað
opinbera aðila verulegar fjár-
hæðir. Þessi tiihögun, sem nú
er verið að koma á, hefur það
aftur á móti í för með sér að
taka verður færri framkvæmdir
fyrir í senn en ella hefði verið.
— Hafið þið þegar orðið var-
ir við raunhæf dæmi, þar sem
unnt hefði verið að standa bet-
ur að framkvæmdum?
— í rauninni erum við að
byrja á þessari starfsemi; þessi
lög eru það nýtilkomin. En við
höfum þó strax fundið dæmi,
sem sýna fram á nauðsyn að-
gerða á þessu sviði. Þetta starf
verður stöðugt viðameira verk-
efni þessarar stofnunar.
— En hvað um eiginleg hag-
sýsluverkefni?
— Það má segja, segir Gísli,
leitt i ljós, að vænta mætti mik
illar hagræðingar og sparnaðar
með þessum hætti. Það má
einnig nefna, að nú hefur verið
komið á föstum og ákveðnum
reglum um greiðslu kostnaðar
vegna ferðalaga á vegum ríkis-
ins, hvort heldur er erlendis
eða hér heirna.
Til viðbótar þessu mætti e.t.v.
nefna nokkuð stórt mál, sem er
á döfinni núna. Það hefur sem
sagt verið gerð athugun á því,
________ , „ . hvort hagkvæmt kunni að vera
hafa allir venð tekmr til endur að sameina alllan verkstæða.
ife. skoðunar, og leitazt hefur venð
Gisii Blöndal.
að bifreiðamálin hafi verið eitt
meginverkefnið á því sviði hing
að til. Það hefur farið mikil
vinna í það að setja ákveðnar
reglur um notkun bifreiða á
vegum ríkisins. En í sambandi
við setningu þessarar reglugerð
ar naut stofnunin góðrar aðstoð
ar Bíla- og vélanefndar, sem
starfar á vegum ráðuneytisins.
En almennt höfum við reynt
að koma á samræmdum reglum
á þeim sviðum, sem okkur hefur
sérstaklega verið faiið að fjalla
um.
Það var t.a.m. mjög handahófs
kennt, hvaða rikisforstjórum
voru lagðar ti'l bifreiðar, og eins
var lítið samræmi í bifreiða-
styrkjum, sem við nú teljum
raunar vera kaup á þjónustu.
Reglugerð var sett um þessi at-
riði í ársbyrjun 1970. Nú eru
forstjórabifreiðamar svonefndu
ekki fyrir hendi lengur; þannig
voru seldar alls 59 rikisbifreið-
ar á uppboðum eða samkvæmt
sérstöku mati. Nú hafa allar bif
reiðar I eigu ríkisins verið
merktar, og einkaafnot eru nú
með öllu óheimil. Bílastyrkirnir
við að haga greiðslum í sam-
ræmi -við raunveruleg not á veg
um ríkisins. Þannig hafa verið
gerðir um 550 aksturssamning-
ar.
— Var þetta ekki erfitt í fram
kvæmd?
— Jú, sannariega var það
nokkuð erfitt. Þetta var mjög
viðkvæmt; sérstaklega vegna
greiðsluvenja, sem tíðkazt
höfðu um áraraðir og samræm-
ast ekki þeim grundvelli, er nú
er miðað við, þ.e.a.s. raunveru-
leg afnot. En við höfum sem
sagt reynt að vinna eftir þeirri
meginreglu að mismuna ekki
mönnum í þessu efni.
— Þú minntist áður á, að húsa
leigumál heyrðu undir stofnun-
ina. Hvað hefur verið unnið í
þeim efnum?
— Um húsaleigumálin hefur
verið sett reglugerð, sem tók
gildi í september 1970. Við höf-
um í þessum efnum einnig reynt
að samræma leigugjaldið miðað
við aðstæður á hverjum stað.
Allir leigusamningar, sem gerð-
ir eru eftir gildistöku þessarar
reglugerðar, eru ekki skuld-
bindandi fyrir ríkið, nema Fjár-
laga- og hagsýslustofnunin hafi
áður samþykkt þá.
— Hvernig hefur verið unnið
að almennum endurbótum í rík-
isrekstrinum?
— Eitt fyrsta verkefni stofn
unarinnar á þessu sviði var end
urskipulagning á formi fjárlaga,
samkvæmt lögum um það efni
frá 1966. Eftir að fjárlögin
komu fram í samræmdu formi,
verður að telja að auðveldara
sé að gera grein fyrir efnahags
legum áhrifum ríkisfjármálanna.
Annað verkefni af þessu tagi
var að koma á fót sameiginlegri
útgerðarstjórn allra ríkisskip-
anna i nánu samstarfi við hlut-
aðeigandi ráðuneyti. Hér er um
að ræða Skipaútgerð ríkisins,
Landhelgisgæzluna og rann-
sóknaskipin. Athugun hafði
rekstur ríkisins. Nefnd a veg-
um þessarar stofnunar hefur
unnið að þessu máli, en í nefnd-
inni hafa átt sæti fulltrúar
þeirra aðila, sem málið tekur til.
Þessar tillögur nefndarinnar
eru nú fullbúnar og hafa verið
teknar tiJl skoðunar.
Raunar koma ótal önnur verk
efni varðandi rekstrarmál ein-
stakra rikisfyrirtækja til kasta
stof n unarinnar.
— Hvað hafa margir unnið að
þessum verkefnum?
— Það hefur verið stefnan
að hafa hér starfandi sem allra
fæst fólk. Hér vinna alls fjórir
starfsmenn. Auk mín eru það
deildarstjóri og sérfræðingur
ásamt fulltrúa, sem annast m.a.
skjalavörzlu og vélritun. Við
höfum þó haft í huga og raun-
ar gert nokkuð af því að senda
einstök verkefni til athugunar
hjá einkaaðilum, sem sérþekk-
ingu hafa á ákveðnum verkefn-
um. Þannig var m.a. staðið að
nokkru leyti að verkstæðaat-
huguninni.
Annars er starfsemi þessar-
ar stofnunar í töíluvert nánum
tengslum við undirnefnd fjár-
veitingarnefndar og á það bæði
við sérstök vandamál, er rísa
við undirbúning fjárlagafrum-
varpsins og athugun sérstakra
skipulagsmála eins og t.d. átti
sér stað um bifreiðamálin á sin-
um tíma.
Þá má sérstaklega geta þess,
að í þessum efnum er um ákveð
in tengsl að ræða milli löggjaf-
arvaldsins og framkvæmda-
valdsins, þar sem formaður fjár
veitinganefndar Alþingis er í
samstarfsnefnd um opinberar
framkvæmdir.
Starfsemi af þessu tagi getur
því aðeins orðið árangursrík, að
mjög gott samstarf sé við önn-
ur ráðuneyti og sú hefur einnig
verið raunin. Það má fullyrða,
að ölil viðleitni til aukins
sparnaðar og hagkvæmni í ríkis
rekstrinum hafi almennt mætt
miklum skilningi og samstarfs-
vilja ráðuneytanna.
Sumaráætlun
Flugfélagsins
innanlands
— gekk í gildi 1. maí
SUMARÁÆTLUN innanlands-
flugs Flugféiags íslands gekk í
gildi 1. maí og gildir til 30. sept.
Við gildistöku siunaráætlunar
innanlandsflugsins fjölgar ferð-
um veruiega og síðan í áföng-
um, þar til fullum ferðafjölda
er náð yfir hásumarið. Eins og
undanfarin sumur bera Friend-
sliip skrúfuþoturnar liita og
þunga dagsins í innanlandsflug-
inu, en auk þess er áætlað að
fljúga 4 ferðir vikulega innan-
lands á Oloudmaster flugvélum
og 3 ferðir á viku með DC-3
fiiigvélum. Þegar sumaráætlun
innanlandsfiugs hefur að fiillu
tekið gildi verður ferðum Iiagað
sem hér segir:
Til Akureyrar verða þrjár
ferðir alla daga vikunmar. Til
Vestimannaeyja tvær ferðir alla
daga. Til Egi'lsstaða verður fiog-
ið alla daga og tvær ferðir á
fimimtudögum og sunmudögum.
Til ísafjarðar verður flogið alla
daga og tvær ferðir á miðvitou-
dögum og laugardögum. Til
Patretosifjarðar eru þrjár ferðir
í viku, á mániudögum, miðviku-
dögum og föstudögum. Til Hafn-
ar i Homafirði verða fimm ferð-
ir á viku, á mánudögum, þriðju-
dögum, fimmitudögum, laugar-
dögum og sunnudögum. Til Fag-
urhólsmýrar verður flogið fjór-
um simimum i viku, á mánudög-
um, fimmtudögum, föstudögum
og sunnud. Til Sauðárkróks verð-
ur flogið fjórum sinnum í viku,
á mánudögum, miðvikudögum,
föstudögum og laugardögum. Til
Húsavíkur verða þrjár ferðir í
vitou, á mánudögum, miðviku-
dögum og föstudögum. Til Rauf-
arhafnar og Þórshafnar verður
fllogið á miðvitoudögum.
Eins og undanfarin ár verða
bilferðir i sambandi við flug-
ferðir Flugfólags Isdands frá við-
toomandi flugvöllum til nær-
liggjandi byggðarlaga.
Síðastliðinn vetur hefur verið
haldið uppi áæflunartflugi til
Neskaupstaðar og var áformað
að fljúga þangað, þar til bílfært
yirði til Egiílsstaða. Vegna mito-
illa snjóalaga er Oddsskarð enn
lokað og er ektoi talið, að bíl-
fært verði milli þessara staða,
fyrr en í áliðnum mai. Flug-
félag Islands hefur því ákveðið
að halda flugi til Neskaupstaðar
áfram út maímánuð. Flogið
verður fimmtudaga og sunnu-
daga. Brottför frá Reykjavík kl.
14.45 og frá Neslkaupstað kl.
16.30. Friendship skrúfuþotur
verða í förum milli Neskaup-
staðar og Reykjavikur.
Fíladelfía vill
Silungapoll
BORGARRÁÐ hefur heimilað,
að Fíladelfíusöfnuðurinn fái af
not hússins að Silungapolli tii
rekstrar sumardvalarheimilis og
falið borgarritara að hefja samn
inga við söfnuðinn.
Sveinn Ragnarsson, félagsmála
stjóri Reykjavíkurborgar tjáði
Mbl. í gær að ósk um þetta
hefði komið frá söfnuðinum, en
Borgarráð hafði áður ákveðið
að hætta rekstri Silungapolls,
sem sumardvalarheimilis fyrir
börn. Var það í fyrra, en allt
til ársins 1969 var Silungapoil
ur ársdvalarheimili. í samning-
um við Fíladelfíusöfnuðinn
verða tekin fyrir atriði svo sem
leigutími, leiga o. fl