Morgunblaðið - 18.02.1972, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 18. FEBRÖAR 1972
Ölafur Þorvaldsson
fyrrv. þingvörður
- NOKKUR ÞAKKARORÐ
ÞAÐ mun hafa verið fyrir um
það bil tíu árum að leiðir okk-
ar Ólafs Þorvaldssonar lágu nær
daglega um sömu dyr. Ég var þá
að snúast í kringum litlar sonar-
dætur mínar, en hann að fara til
virinu sinnar í Alþingi, en hann
var þingvörður um tuttugu og
fimm ára skeið. Ólafur hafði
yndi af útiveru, og þótt hann væri
kominn hátt á áttræðisaldur
gekk hann oft úti við staf sinn,
en hann var þá farinn að finna
til sjúkleika í fæti, sem ágerðist
mjög með árunum og gerði hon
um erfitt um gang. Hann var þó
kvikur í hreyfingum, fríður gam
all maður, stundum skarpur á
brúnina, með geislandi brún
augu og góðmannlegan svip. —
Oft bar fundum okkar saman,
við dyrríar, eða hliðið, við rædd
um saman um veðrið, eða karai-
ski eitthvað annað. Alltaf hafði
Ólafur eitthvað markvert að
segja mér, annaðhvort sínareigin
t
Systir mín,
Sigrún Ingileif
ólafsdóttir,
lézt á Elli- og hjúkrunarheim-
ilinu Grund þann 13. þ.m.
Útförin fór fram í kyrrþey
eftir ósk hinnar látnu.
Þorvaldina Ólafsdóttir.
t
Móðir okkar, tengdamóðir,
ammá og langamma,
Sigríður Magní
Ingjaldsdóttir,
verður jarðsungin frá Borgar-
neskirkju laugardaginn 19.
febrúar kl. 2 e.h.
Gunnfríður Ólafsdóttir,
Helgi Runólfsson,
jLaufey Runólfsdóttir,
Edvard Friðjónsson,
Jóhanna Runólfsdóttir,
barnabörn
og barnabamaböm.
athuganir, eða gamalla manna
mál. HEtnn var mjög fróður. Mál
farið hreint og lét vel í eyrum og
frásögn öll skýr. — Á sumrin
gátum við setið í sólskininu á
bekknum i garðinum. Þá bar
margt á góma.
Ég var forvitin — og mér var
unun að fylgjast með honum til
æskustöðvanna — til gamla Hafn
arfjarðar, þegar hann var ungur
drengur, vikapiltur í stórverzlun.
Heyra hann segja frá hve gæti-
lega varð að fara með fjármuni
og spara varð hvem eyri, frá
starfinu í verzluninni og þegar
kaupmaðurinn ætlaði að fara til
Reykjavíkur og bað hann að
sækja hestana sina, en enginn
vissi hvar þeir voru. Þá var
hlaupið sem snaxast upp á Ham-
arinn, horft út yfir hraunið — og
hestana kom hann auga á í
slakka við hraunjaðarinn, var
þá ekki beðið boðanna. — Vestur
að Stakkhamri var haldið, þax
bjó ólafux og Sigrún kona hans
ásamt Bimi Jónssyni (bróður
Ríkarðs Jónssonar). En því mið-
ur varð Bjöm vinur hans og fé-
lagi skammlífux og urðu þau Ól-
afur og Sigrún að hætta búskap
á Stakkhamri. Bimi Jónssyni
lýsti Ólafur sem einstökum öðl-
ingi, og þótti honum mikil eftir
sjá að svo góðum man.ni og gjörvi
legum.
í Herdísarvík bjó Ólafur einn
ig og síðasta sumarið í sambýli
við Einar Benediktsson skáld og
konu hans Hlíf.
Starfsáranna í Alþingi minnt-
ist ÓLafur ætíð með mikilli gleði.
Þar undi hamn sér vel og þar eign
aðist hann marga vini, sem hann
mat mikils.
Frá ótal mörgu var að segja og
tíminn leið og telpumar litlu
stækkuðu og allt í einu voru þær
teknar að hlusta á frásögn Ólafs
og mjög farnar að sækjast eftir
t
Elskuleg móðir okkar, tengda-
móðir og amma,
Rósa Araadóttir
frá Framtíð,
verður jarðsungin frá Landa-
kirkju í Vestmannaeyjum
laugardaginn 19. febrúar kl. 2.
Iíörn. tengdabörn
og barnabörn.
t
STEINDÓR BJÖRNSSON
frá Gröf,
verður jarðsunginn frá Dómkirkjunni laugardaginn 19. þ.m.
kl. 10,30.
Björn Steindórsson, Einar Þ. Steindórsson,
Guðni ö. Steindórsson, Steinunn M. Steindórsdóttir,
Kristrún Steindórsdóttir, Rúnar G. Steindórsson,
tengdabörn og bamabörn.
t
Móðir okkar, tengdamóðir, amma og langamma
LARA s. SIGFÚSDÓTTIR,
Sogavegi 148,
andaðist í Landspítalanum miðvikudaginn 16 þ.m.
Jarðarfðrin augiýst síðar.
Guðrún Gunnarsdóttir, '■
Hrefna Bjamadóttir>
Ólafur Á. Sigurðsson,
Svanborg Ólafsdóttir,
Jóhannes Þ. Kristinssön,
Bragi Björgmundsson,
Ómar Þ. Ragnarsson,
barnaböm og bamabamaböm.
Sigfús Jóhannsson,
Jóhann A. Jóhannsson,
Erla Jóhannsdóttir,
Baldur Jóhannsson,
Anna Jóhannsdóttir,
Guðrún Jóhannsdóttir,
Helga Jóhannsdóttir,
að vera í návist hans, hvort held
ur var úti, eða uppi í súðarher-
berginu hans. — Þar var svo
margt, sem gaman var að skoða
og heyra sagt frá. Ekki var held
ur leiðinlegt að fara í gönguferð
ir um nágrennið. Eða þegar þær
fengu einu sinni að fara ofan í
Alþin gLshús O'g skoða þar hvern
krók og kima — og ekki stóð á
útskýringum, um byggingu húss
ins, um starfsemi Alþingis, skipt-
ingu deilda, um tölu þingmanna,
(sem útskýranda þóttu of marg
ir) og ótal margt fleira, en síðast
var garðurinn bak við húsið skoð
aður. Þetta var mikið ævintýri.
En það er skemmst frá að segja
að með þessum aldniá manhi og
börnunum varð til sá dýrðar-
heimur vináttu og trúnaðar, sem
varla verður skilgreindur með
orðum, en Ólafur segir mjög fal-
lega frá í sögu sem hann kallar:
„Ein af sögum gamla mannsin-s"
og birtist í Æskunni, jólablaði
1970. Þá frásögn ættu allir for-
eldrar og aðrir uppalendur að
lesa. Ólafur var mjög vel ritfær
og þekktur fræðimaður. Kunnar
eru bækur hans: Hreindýr á ís-
Xandi, Harðsporar og Áður en
fífan fýkur.
Til er í handriti mikið verk eft
ir hann um Selvog, ásamt miklu
af öðru efni bæði í bundnu máli
og óbundnu. Vona ég að þessi
verk hans verði gefin út, áður en
langt um líður.
— Þegar Ólafur Þorvaldsson
kveður okkur nú er daginn óðum
að lengja og sól hækkar á lofti.
Við eigum vor og sumar fram
undan, en Ólafur er horfinn og
við hittumst ekki oftar við dyrn
ar eða hliðið. En engum mun
harai gleymast, sem áttu hann að
vini. Á minninguna um hann ber
engan skugga, okkur er hún fag-
ur heimur, þangað sem gott er
að leita þakklátum huga.
Amþrúður Karlsdóttir.
Mér er það enn minnisstætt
er ég heyrði Ólaf Þorvaldsson
fyrst, þótt nú séu um 25 ár síð-
an og ég þá drenghnokki. Ég
hlýddi á hann lesa í útvarp frá-
sögn af heimsóknum Færeyinga
í Herdísarvík, er þeir komu til
t
Móðir okkar og systir,
Ingibjörg Björasdóttir,
Hoitsgötu 15,
Hafnarfirði,
verður jarðsungin frá Þjóð-
kirkjunni í Hafnarfirði laug-
radaginn 19. febrúar kl. 11 f.h.
Þeim, sem vildu minnast hinn-
ar látnu, er bent á Krabba-
meinsfélag Islands.
Stefanía Þórðardóttir,
Björn Jónsson,
Einara G. Björnsdóttir,
Benedikt Björnsson.
•: **)--: ■ '
, Irn " ■■ ;'■ 'i ' i : 11 : ■ ■ ::
að sækja snjó til að frysta beitu.
Erindið nefndist „Gestir af
hafi“ og það sem gerði mér það
minnisstætt var hinn áheyrilegi
flutningur Ólafs og skemmtilega
framsögn, sem honum var svo
lagin, ekki sízt er hann flútti
minningaþætti frá hðinni tíð.
Síðar hlustaði ég oft á Ólaf í
útvarpi og alltaf var jafn
ánægjulegt að hlýða á mál hans.
Ég hugsaði með mér að gaman
mundi að kynnast þessum
manni.
Ólafi kynntist ég • svo ekki
fyrr en löngu síðar, er hann var
orðinn gamali maður og starfs-
ævinni að verða lokið. Það var
um það bil er Þjóðminjasafninu
var falin Krýsuvíkurkirkja til
varðveizlu, að ég var sendur til
hans til að fá vitneskju um
smíði kirkjunnar og sögu henn-
ar. Ekki var komið að tómum
kofunum hjá ÓlafL Hann kunni
gerla skil á öllu því, sem ég
þurfti að vita, jafnt því, sem
gerðist löngu fyrir hans daga og
því, sem gerðist í ungdæmi hans.
Þá kynntist ég fyrst, hvílíkur
fróðleikssjór hann var um fólk
og atburði liðins tima í Selvogi
og sveitunum á sunnanverðu
Reykjanesi, og þó ekki sízt í
Hafnarfirði og grennd, þar sem
Ólafur var fæddur og upþalinn.
Ólafur Þorvaldsson var fædd
ur að Ási við Hafnarfjörð 6. októ
ber 1884 og var því á 88. aldurs
ári er hann lézt. Foreldrar hans
voru Þorvaldur Ólafsson bóndi
þar og kona hans Anna Katrín
Árnadóttir. Ólafur ólst upp í
Ási en snemma fór hann að
stunda verzlunarstörf, bæði í
Grindavík, Hafnarfirði og
Reykjavík. Síðar tók við búskap
ur á ýmsum stöðum, Stakkhamri
í Staðarsveit á Snæfellsnesi,
Hvaleyri við Hafnarfjörð og síð
ast í Herdísarvík, þar sem hann
bjó á árabilinu frá um 1920 til
1930.
1942 varð Ólafur þingvörður
við Alþingi og því starfi hélt
hann þar til fyrir nokkrum ár-
um. Þá tók honum að gefast
næði til ritstarfa og ritaðí hann
marga mlnningaþætti um líf
fólks og lifnaðarhætti, einkum
á svæðinu frá Hafnarfirði til
Selvogs við lok 19. og upphaf
20. aldar. Allt þetta gjörþekkti
Ólafur af eigin reynd. Suma
þessa þætti flutti hann síðan
sem útvarpserindi og var það
síðan prentað í bókum hans
Harðsporum og Áður en fífan
fýkur, en sumt liggur óprentað.
Einnig samdi hann bókina
Hreindýr á Islandi, þar sem
hann rakti sögu hreindýranna
frá því þau voru fyrst flutt hing
að til lands.
Kona Ólafs var Sigrún Eiriks
dóttir frá Fossnesi í Gnúpverja
hreppi og áttu þau eina dóttur
barna, Önnu, sem gift er Marinó
Guðmundssyni. Bjó Ólafur hjá
þeim hin síðari ár að Ásvalla-
götu 6. Son átti Ólafur einnig,
Svein hrunavörð, kvæntan
Ástu J. Sigurðardóttur.
Siðari árin bagaði Ólaf kölk-
un í fætí og átti hann þá erfitt
um útivist en hélt sig mest í her
bergi sínu þar sem hann eyddi
deginum oft við skriftir. Það
var dægradvöl hans. Heimsótti
ég hann þar stundum, en því
miður alltof sjaldan. í hvert
skipti fór ég þaðan miklum mun
fróðari og ríkari að vitneskju.
Var sama, hvað rætt var um sem
viðkom fólki og sögu héraðanna,
þar sem Ólafur hafði dvalizt.
Minnið var frábært og frásagn
argáfan sérstök og hann hafði
yndi af að segja frá ýmsu því
sem hann hafði upplifað eða
þekkti af frásögnurn sér eldra
fólks, Sama var, hvort talið
barst að íbúum Hafnarfjarðar á
uppvaxtarárum Ólafs, sögu
bygginga, skipa, eyðibýla eða
ferðaleiðum, bændum og búaliði
eða brennisteinsnámi. Allt vissi
Óiafur. Hann hafði verið ekill
Pike Wards fiskkaupmanns og.
fomgripasafnara, orðið 'sjónar-
vottur að því er Coot, fyrsta
togara Islendinga, hlekktist i á [
og strandaði, verið við síðasta
prestsverk í Krýsuvíkurkirkju,
búið samtimis Einari skáldi
Benediktssyni í Herdísarvík.
Víða fannst manni Ólafur hafa
verið þar sem eitthvað frásagn
arvert gerðist.
Frásagnir Ólafs voru samt al-
gerlega lausar við mælgi eða
karlagrobb. Það sem hann sagði
frá voru honum svo eðlilegir
hiutir, að engin ástseða var til
að mikla þá eða rausa um þá.
Hann hafði hins vegar óblandna
ánægju af að minnast þessará
horfnu tíma og atvika, sem
hann sjálfur hafði upplifað og
það gladdi hann ef einhver
vildi hlýða á frásagnir hans eða
lesa þætti hans á bók. — Þetta
kom gleggst í Ijós einu sinni að
haustlagi, er við fórum saman
suður í Herdísarvik, þar sem Ó1
afur hafði búið um tíu ára skeið
og ég hygg að hafi verið hon-
um kærari en flestir staðir
aðrir. Þar syðra þekkti hann
hverja þúfu, kunni sögu af
hverju örnefni og minntist sam-
ferðamanna sínna þar syðra af
miklum hlýhug og virðingu. Er
mér næst að ætla, að Ólafur
hefði ekki frá Herdísarvík far-
ið svo fljótt sem raun varð á,
ef ekki hefðu atvik komið til.
Til merkis um grandvarleik
Ólafs er það, að þótt hann væri
samtímamaður Einars Benedikts
sonar í Herdísarvík um eins árs
skeið vildi hann ekki skrifa
minningar sínar um Einar, þótt
hann segðist hafa verið margoft
um það beðinn. Þó bar engan
skugga á samskipti þeirra, en
hann sagðist ekki hafa þekkt
Einar fyrr en hann var orðinn
farinn maður og heimurinn hon
um að mestu horfiim, og hann
kvaðst ekki álíta það rétt, að
frásögnum af Einari þannig
komnum yrði haldið á loft.
Slíkt væri engum til sóma.
Ég heimsótti Ólaf síðast í önd
verðum janúar, sL Þá virtist
hann við beztu heilsu eftir át-
vikum. Við sátum lengi á tali og
að lokum þakkaði hann mér fyr
ir komuna og kvaðst alltaf end
umærast við heimsóknir. „Ég
lifi lengi á því að þú komst,“
sagði hann og ég hét því að láta
ekki líða á löngu til ég kæmi
næst. En það fór á aðra leið.
Okkar samfundir urðu ekki
fleirL Hann lézt 1L febrúar sl,
Þar kvaddi sá maður, sem mér
þótti hvað ánægjulegast að
kynnast.
Þór Magnússon.
FYRIR BÖRNIN
Röndóttar peysur og vestí í
faHegum litum. Þyk:kar sokka-
buxur.
Laugavegi 48.