Morgunblaðið - 11.08.1972, Blaðsíða 28

28 MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 11. ÁGIÍST 1972
_______________________________í frjálsu riki eftir V S. Naipaul
í loftið orðum sínum til áherzlu.
í>á loks sagði ég honum alit
eí létta. Ég sagði honum frá fyrr
verandi húsbónda mínum og
flóttanum og grænu fötunum.
Haim lét mig halda, að ég vœri
að segja honum það, sem hann
vissi ekki fyrir. Ég sagði honum
frá hubshi-konunni og vonaði
að hann ávitaði mig. Það hefði
verið mér vottur um að honum
stæði ekki á sama um
heiður minn, að ég gæti treyst
honum, að mér væri bjarg-
ar von.
NILFISK
SUÐURGÖTU 10, REYKJAVÍK, SÍMl 24420
En hann sagði: „Sanrtosih,
þú ert ekki í vanda staddur.
Þú skalt kvænast hubshi-kon-
unni og verða fullgildur rikis-
borgari. Þá verður þú frjáte mað
ur.“
Þessu átti ég ekki von á.
Hann var að segja mér, að ég
yrði að vera ævinlega einn. Ég
sagði: „Sahib, ég á konu og börn
í hæðunum heima.“
„En hér er heimili þitt, Sant-
osh. Konu og börn í hæðunum,
jú, jú, það er gott og blessað
og svo mun verða framvegis. En
það er li'ðin tíð. Þú verður að
gera það, sem er þér fyrir beztu
hér. Hér ertu einn. Hvort hún er
hubshi eða ekki huibshi, — það
skiptir efcki máffi hér. Þetta er
ekfci Bombay. Enginn horfir á
ef;tir þér, þegar þú gentgur eft-
ir götunum. Öfflum er sama, hvað
þú gerir.“
Hann hafði á réttu að standa.
Ég var frjáls. Ég gat gert það
sem mér sýndist. Etf mér vajri
mö'gulegt að snúa til baka, gat
ég farið í íbúðina til fyrri hus-
bónda mínis og beðið atfsökunar.
Væri mér mögulegt aö verða atft
ur það sem ég áður var, gat ég
farið til lögregiunnaæ og sagt:
„Ég er ólöglagur innflytjandi
hér. Gerið svo vel að senda miig
aftur til Rombay." Ég átti þess
kost að hliaupast á brott, henigja
mig, gefasit upp, játa, fara í fel-
ur. Engu máli skipti hvað ég
gerði, vegna þess að ég
var einn. Þatta hugarástand var
svipað því þagar mér fannst
skilninigarvitin va/kna hjá mér á
ný og miig lamgaði tdl að fara út
og gleðja.st, en fann, að ég gat
efcki glaðzt yfir nieinu.
TómMIkinn gerir menn ekki
sorgmædda. Tómleikinm igerir
menn rólega. Hann er eins og af
sal. Priya sagði efcfci fleira,
hann var alltatf önnuim kafinn á
mongnama. Ég fór upp í herberg-
ið mitt. Herbergið var enn tóm-
legt og svipiaust. Það gat orð-
ið vte'tarvém einhvers annars á
hálftima. Mér hafði ailldrei fund
izt það rnitt herbengi. Hreinu mál
uðu vagigimir vöktu mér ugg og
ég gætti þess altaf 'að efcki sœ-
ist á þeim bllettur. Til að vera
viðbúinn siíku auignabliki.
Ég reyndi að gera mér gnein
fyrir, hvaða augnablilk og hvaða
athöfn min hefði leitt miig í þetta
herbergi. Var það auignabllikið
með hubshi-konumni eða var það
þegar Ameríkaminn kom í íbúð-
ina og móðgaði húsbónda minn?
Var það þagar ég afréð flótt-
ann eða þagar ég sá Priya fyrir
ut'an veitingahúsið? Eða þagar
ég leiit í spegiilinn og keypti
græinu fötin? Eða var það míiklu
fyrr, í himu lífimiu, í Rombay, í
hæðunum? Ég gat ekfci fundið
neitit eitt augnablik. Öil voru
mifciCivæg. Atburðarásiin hafði
leitt mig í þetta herbergi. Það
var ógnvefcjandi. Það var þung-
bært. Nú var akfei fiími til að
taka nýj'ar ákvarðanir. Nú var
tímafoænt að staldra við.
Ég ilá á rúminu oig horíði til
lofts, horfði ififfl himims. Dyrnar
opnuðust. Það var Priya.
„Hamingjan góða, Santosh,
hvað hetfurðu legið hérna lemgi?
Þú varst svo liljóðlátur, að ég
gieymdi þér.“
Hanm Œleit í krimgum sig i
henbenginu. Hann fór inn í bað-
herbergið og fcom fram aftur.
„Er afflt i lagi hjá þér, Sant-
osh?“
Hann settisit á rúmið og því
lengur sem hann sat, því Ijósara
varð mér, hve feginm ég var að
sjá hann. Ég gat efcfci staðfært
það í tíma, hvemær hann hafði
komið þjótandi inn. Mér fannst
það aðedns hafa verið minn edig-
in hugarburður. Hamn sat hjá
mér. Timinn varð atftur stað-
reynd. Mér fammsit mjög vænt
um hann. Miig lanigaði tiil að
hlæja að geðsforærimgu hans. ög
svo hlógum við saman.
Ég saigði: „Sahib, þú verður
að atfsaka mig fyrri hluta dags-
ins. Mig lanigar að fá mér göngu.
Ég fcem atftur um kaffffleytið.“
Hann hortfði fast á mig og við
viissum báðir, að ég hafði sagt
satt.
„Já, já, Samtosh, fáðu
þér langa göngu. Náðu þér upp
góðum suiltii á 'gönigu. Þá liður
þér betur.“
Göturnair voru mér ekfci
vandamál iengur. Á gömgumni
fór ég að fougsa um, hvað það
hefði verið ánægjuieigt, ef fólk-
ið í Hin'dúa-búninguniU'm á torg-
inu væri raiunverulieigt. Þá
hefði ég igetað skipað mér
í flokík með því. Við hetfðum get-
að laigt land undir fót. Um há-
í þýðingu
Huldu Valtýsdóttur.
degið hefðum við staðnæmzt í
skugga hánra trjáa. Síðdeg-
is hetfði sðffln bryddað ryksfcý-
in 'gulffi. Og á kvöldin hetfði
okfcur verið fagnað í einhverju
þorpimu og þar hefði beðið okfc-
ar vatn að drefcka og matur og
eldur að oma sér við. En þetta
vair draumur um annað líf. Ég
hafði horft nógu lengi á fólkið í
graeina hrimignum tffl að vita
að það tittheyrði þessari
borg. Sjómvarpsffifið beið þesis.
Afneiitun þesis átiti ekfci
velvakandi
0 Sumar og sól
Jæja, nú sfcín blessuð sólin
jatfnt á réttláta sem rangláta,
hversu lengi sem sú dýrð
stendur. —Sólgierauigu á hverju
nefi, umigviðið á stuttbux-
um, Snæfellsjökull sést upp á
hvern dag og blómim á Austur-
vellld svo ljómandi faileg, því
að alit er fegurra og betra þeg
ar sólin skín. Það er Mka eins
og allir séu búnir að átta sig
á því, að nú er farið að .íða á
sumarið og um að gera að
nota vel hverja sólsfcinsstund,
sem gefst.
0 Umferðin um
verzlunarmannalielgina
Margir munu hafa brugðið
sér bæjarleið um verzlunar-
manrDahelgina, enda veður gobt
víðast hvar á lamdinu. Að sögn
dómbæmra manna mun umferð-
in sjaldan hafa gengið betur,
emda þykist Velvákandi hatfa
orðið var við það. Sem betur
fer virðast ekki vera margir
Jónasair á vegunum, a.m.k. hitti
Velvakandi engan slíkan fyrir
á ferðalagi siínu nú um heiigiina.
Umferðin hefur breytzt mikíð
tiil batnaðar á undanfömum ár-
um og má eflausit m.a. þafcka
það stóraukinnii uipplýs'nga-
starfsemi og „umferðairaróðri“.
Það er ánægjuefni, að hér skuli
hafa orðið á breyting tii batn-
aðar og óstoamdi að áfra-mhald
verði á.
0 Er kötturinn réttlaus?
Hér kemur bréf frá Eyþóri
Erlendssyni, en það er nokfcuð
st.ytt:
Dag nokfcum á siðastliðn-
um vefiri átti ég leið um Bröttu
götu hér í Reykjavík. Veit ég
þá eigi fyrri til en alllönig
spýta fcemuir á ffagtferð út úr
hliðargötu og hafnar rétt við
fætur mér. Samtimis kemuir fcött
ur hiaupandi og skýzt irm í ná
laagt hús. Vaæ spýtunni
sýnfflega ætíiað að hæía kött-
inn, því að á sama amdartaiki
komu tveir stálpaðiir strákar
þjótandi út úr hffiðairgötu og
voru sýnilega gramir vegna
þess eiffi'S, að hafa ekki hæft
köttimn.
Mér gramdisit mjög framfeirði
stiriáfcanina og tallaði tffl þeirma á
viðeigandi hátt, að mér faininst
sjálifum. „Ég á kötitiinn,“ hróp-
aði annar þeiura, siigri hrós-
andi, og gaf mér þar með til
kynna, að þetta vœri mál, sem
honum eiinium kæmi við. Síðan
hlupu þeir báðiir inn í húsið,
sem kötturinn hafði leitað
skjólls í, og hatfa trúlega átt
þar góða foreldia, sem létu sig
þemnan leilk litSu skipta.
0 Tuskudýr og alvörudýr
Algengt eir, þeigar krakfcar
taka að verða lieiðir á brúðusn
og gervidýrum, heimta þau lif-
andi dýr, og er það þá venju-
lega kettMniguir, sem þau vilja
fá. Eldra fóilkið er sveigjan-
legt í það endalausa, þegar
yngri fcynsiióðin á í hiut og
ekteert þykiir sjálfsagðara en
að láta að viiija barnanna í
þesisum efnum. Svo er litið á,
að það hafi mjög svo þrosfc-
andi áhrlf á börnin, að um-
gaaigast lifandi dýr. En þegar
þessi börn hatfa fengið ósfc
sina uppfyfflta, sem venjulega
gengur greiðlega, er oftast iit-
ifll munur á þeim handtökum,
sem hið liifandi dýr (kettling-
urinn) fær og þeim sem brúð-
an og gervibangsintn áttu áðu.r
að venjast. Börn gera Mtinn
gtreiimairmiun á því, hvort um iif
andi dýr eða venjuleg leikföng
er að ræða. Veslings dýrin
eiga svo efcfci annarra kosta
völ en aið umbera fcvalara Sina,
fcraklkana. —- Svo kemuir
að þvi, samkvsemit lögmáli nátt-
úrunnar, að kettlingurinn verð
ur að fufflvöxnum ketti. Þá fer
áhuigi fcrakkanna fyrir honiurn
að dofna og að lofcium veirða
þau lleið á honum og vfflija fá
nýtt leiifcfainig. Og þá er að losa
siig við „kattarsíkömmina" á sem
fyrirhatfniarmiinnstan hátt.
DEemi eru till þess, að sá vandi
sé leystur þanniig, að farið er
með köbtinn á ófcunnan
sfiað og honum s’ieppt þar.
Þrautatferill sá, sam dýrið á í
vænduim,- sfciptir eigenduma
engu máli. Ævitferiffl hins
ógæfusama dýrs endar svo jafn
vel þannig, að það lendir í
„iklóm" samvizkuilaiu'sra stráka
og hlýtur þar með fcvalafull-
an dauðdaga.
0 Hvor er grimmari?
Stundum hetfur verið á það
bent, að fcettdr séu óaliamdi, saik
ir síns grimmia eðlis. Vitanlega
neitar enginn því, að grimrad
er kettinum í blóð borin, eins
og öðrum rándýruim. Sjálfum
hefur mér oft giramizt að sjá
kefiti hnemma bráð sina, mús
eða fugl, sem eklki uiggði að
sér. En þegar ég fer svo að
bera satman Mifnoiðairhætti katta
og manna, þá sýnteit mér kött-
urinn aðeins vera mieim'lítið peð
á tatfiboiði igrimmdairiminar. Þar
situr maðurinn tvíimæialaust í
öndveigi. Engin muinu þess
dæmii, að kettir hatfi útrýmt
nokfcurri dýrategund, en hins
vegar hetfur maðurinm þegar út
rýmt mörigum, og er á góðri
leið með að útrýma fte'rum.
Þagar á allar hliðair málsins
er liifcið, viirðist sem í sjálfiri höf
uðborg landsins eigi sér stað
verri meðtfeirð á dýrum em
þefcfciist annars staðar á liand-
inu. — Hér duigir eikfeert annr
að en róbtælkiair aðgerðir fcil úr-
bófca, eins og öJILum má l'jóst
vera, sem málið kynna sér.
Eyþór Erlendsson.