Morgunblaðið - 16.08.1972, Blaðsíða 16

16 MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 16. ÁGOST 1972
O.tg-ofandi hf. ÁTVokur, Röykjavfk
From'kvsemdastjóri HaraWur Sv«msaon.
flitetj'órar Matfhías Johannessen,
EyJóSfur Konráð Jónsson.
Aðstoðarritstjóri Styrrnir Gunnarsson.
RhsiijórflarfulHrúi ÞrorWjönn Guðrrvundsson
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Augíýsingastjóri Ámi Garöar Kristirvsson.
Ritstjórn og aígreiðsia A8a!ls.trœti 6, sfml 10-100.
Augi’ýsingar Aðafstrteti 6, s'rmi 22-4-80
Ás'kriftargjal'd 225,00 kr á miánuði innanlands
I teusasöitu 15,00 Ikr eintakið
Oamkvæmt framleiðsluráðs-
lögunum er svo ákveðið,
að bændur skuli hafa sömu
kjör og viðmiðunarstéttirnar
svonefndu. Þessu marki tókst
að ná, áður en harðindin
gengu yfir, og var það að
þakka margháttaðri löggjöf,
sem Ingólfur Jónsson beitti
sér fyrir sem landbúnaðar-
ráðherra. I því sambandi er
skemmst að minnast útflutn-
ingsuppbótanna, sem nema
allt að 10% af heildarverð-
mæti landbúnaðarafurðanna
á hverju ári. Þessi verðtrygg-
ing hefur reynzt íslenzkum
landbúnaði ómetanleg.
í forystugrein Tímans sl.
sunnudag er fjallað um kjör
bændastéttarinnar með næsta
furðulegum hætti. Út af fyrir
sig er það rétt, sem þar er
sagt, að kjör bænda voru
lakari harðindaárin. En slíkt
er enginn mælikvarði á heild-
arstefnuna í landbúnaðarmál-
um, enda út í hött að halda
því fram, að tíðarfarið hafi
ekki áhrif á stöðu landbúnað-
arins, eyðilegging túna af
völdum kals í heilum byggð-
arlögum eða eldgos, eins og
nú síðast Heklugosið. Við
slík skilyrði fylgist það að,
að framleiðsla minnkar og
tilkostnaður vex. Hitt væri
sönnu nær að færa það fyrr-
verandi ríkisstjórn til tekna,
hversu skjótt hún brá við að-
steðjandi vanda í þeim
byggðarlögum, sem verst
urðu úti.
Þegar aftur batnaði í ári,
gerðist það sjálfkrafa, að
framleiðslan jókst á ný og
njóta bændur þess nú, hversu
miklar framkvæmdirnar hafa
verið á undanförnum árum,
eins og sjá má af margföld-
un túna, auknum og bættunfi
húsakosti og nýtízkulegum
tækjabúnaði. Það eru þessar
framkvæmdir, sem fyrst og
fremst fleyttu bændum yfir
harðindaárin, ásamt með
margvíslegri fyrirgreiðslu
hins opinbera, eins og fyrr
segir.
Það er hins vegar rétt hjá
Tímanum, að sl. haust fengu
bændur leiðréttingar á verð-
grundvellinum, en þær voru
allar í samræmi við fram-
leiðsluráðslögin eða eins og
fyrrverandi ríkisstjórn hafði
ákveðið. Hið sama má segja
um þær hækkanir á launum
bænda, sem orðið hafa á
þessu ári. Þær eru eingöngu
í samræmi við núgildandi lög,
sem ekki hefur verið breytt,
síðan núverandi ríkisstjórn
settist að völdum.
í þessu sambandi er nauð-
synlegt að leiðrétta þau um-
mæli Tímans, að kjör bænda
séu nú hlutfallslega betri en
sl. ár, þegar hliðsjón er höfð
af vinnutímastyttingunni,
lengingu orlofs og öðrum atr-
iðum í kjarasamningunum
fyrir áramótin, að ógleymdri
verðbólgunni. Vinnutími
bænda og orlof er svo mál
út af fyrir sig, en minna má
á það frumkvæði, sem fjórir
af þingmönnum Sjálfstæðis-
flokksins tóku í þeim mál-
um með sérstökum tillögu-
flutningi á síðasta Alþingi.
Þegar sýnt var á miðju ári,
að ríkisstjórnin hafði siglt
efnahagsmálunum svo í
strand, að fyrirsj áanlegur
voði var fyrir höndum, ef
ekkert yrði að gert, féllust
bændasamtökin á, að gefa
ríkisstjórninni frest til ára-
móta til þess að finna lausn
á verðbólguvandanum. Um
það sagði Gunnar Guðbjarts-
son, formaður Stéttarsam-
bands bænda: „En að sjálf-
sögðu gerum við ráð fyrir
því, að okkar hlutur verði
leiðréttur í lok verðstöðvun-
artímans.“ Hér er um það að
ræða, að verðgrundvelli land-
búnaðarvara var sagt upp
með löglegum fyrirvara í vor,
en átti að taka gildi endur-
skoðaður 1. september nk. að
öllu eðlilegu. Það, sem fyrst
og fremst er knýjandi fyrir
bændur að fá leiðréttingu á,er
fjármagnsliðurinn, en í verð-
grundvellinum hefur ekkert
tillit verið tekið til nýja fast-
eignamatsins, sem hefur tutt-
ugufaldazt, né hækkaðra fast-
eignaskatta. Þá er og nauð-
synlegt, að verðmæti bú-
stofns og véla verði endur-
metið og tekið tillit til eðli-
legs vaxtakostnaðar. Loks er
magn fóðurbætis og áburðar
of lítið í verðgrundvellinum.
Þegar höfð er hliðsjón af
þessu og jafnframt tekið til-
lit til aukningar skáttbyrðar-
innar og verðbólguþróunar-
innar, sem bitnar mjög þungt
á landbúnaðinum, fer því
víðs fjarri, að launakjör
bænda hafi batnað miðað við
aðrar stéttir og það árferði,
sem við búum nú við. Hins
vegar er rétt að minna á, að
þegar Halldór E. Sigurðsson
tók við embætti landbúnaðar-
ráðherra hafði hann mörg
orð um, að hann myndi beita
sér fyrir breyttri stefnu í
landbúnaðarmálum og lofaði
miklum úrbótum á því sviði.
Þessi nýja stefna var mörkuð
með framleiðsluráðsfrum-
varpinu í vetur. Ekki tókst
þó betur til en svo, að sam-
staða náðist ekki einu sinni
meðal þeirra bænda, sem
sitja á þingi fyrir Framsókn-
arflokkinn, um að greiða
frumvarpinu atkvæði og dag-
aði það því uppi. Nú hefur
Tíminn í hótunum um, að
frumvarpið verði endurflutt í
haust og kostir bænda
þrengdir eins og þar er stefnt
að. Ef svo fer og frumvarpið
verður lagt fram lítið sem
ekkert breytt, má þó búast
við, að á sömu lund fari fyr-
ir ráðherranum, að frumvarp-
ið dagi aftur uppi. Því veld-
ur sterk andstaða og mikil
andúð bændastéttarinnar á
þeirri stefnu, sem þar er
mörkuð.
LEIÐRETTINGAR KNYJANDI
Gustav Husak
Ástandið í Tékkóslóvakíu:
ÚR ÖRVÆNTINGU
í UNDIRGEFNI?
LOFTIÐ í Prag er lævi bland
ið þessa dagana, fjórum ár-
um eftir að rússneskir skrið-
drekar komu hingað til að upp
ræta tilraun til kommúnist-
iskra umbóta. Það er alls ekki
talið ógnun við stjórnvöld, en
samt hafa þau áhyggjur og
bregðast skjótt og stundum
harkalega við til að hafa hem
il á hvers kyns vísi að ó-
ánægjukurri.
Árangurinn er hálfgerður
baklás, þeir sem eru í and-
stöðu við ríkisstjórnina hafa
ekki nægilegan styrk til að
sýna meir en táknræn mót-
mæli og stjórnin er að því er
virðist of óákveðin til að koma
á þeim umbótum sem enn er
þörf á.
Blaðamiaður einn segir: —
„Fólk vinnur lítið, — ekki
vegna þe®s að um sé að ræða
Eftir James
Feron, Prag
eins konar mótmælaöldu um
iand aiBf, heldur veigna þess
að það er vonsvikið og von-
laiust ,og finnst ekki sé eftir
neinu að slægjast. Það fær
enga hvatningiu, enga umbun,
og þess vegna gerir það eins
lítið og hægt er.“
Dr. Gustav Husak, leiðtogi
Kommúnistaflokksins sem
kom í stað Alexanders Dub-
ceks eftir innrás Varsjár-
bandalagslandanna í ágúst
1968, hef'ur mörgum sinnum
lýst þvi yfir að síðan í fyrra
sumar hafi ástandið í landinu
verið algeriega fært ,,í eðli-
leigt horf“.
En horfið er að því er virð-
ist ekki nógu eðlilegt til þess
að unnt sé að framkvæma víð
tæka umbótaáætlun, ef til vill
vegna þess að Husak og starfs
bræður hans hafa aðeins get
að komið sér saman um hvern
ig eigi að ieiðrétta fortíðina,
en ekki uim hvernig eigi að
móta framtíðina.
Réttarhöld yfir mönnum
sem hafa þráazt við og veitt
rikisstjórn Husaks mótspyrnu
er ætiað að setj'a punkt aftan
við Duþcek-kapítulann, en
þau hafa einnig leitt upp á yf
irborðið nýjar mótmælabylgj-
ur sem kunna að seinka þess
um svæfinga-raðgerðum.
ÓLGA UNDIR NIÐRI
Greinilega eru enn ýmsir
Tékkar sem notia munu hvert
tækifæri sem gefst til þess að
láta í ljós andúð sína, —
steyta hnefa framan í logreglu
menn fyrir utan dómshús til
dæmi'S, eða gefa ögrandi yfir-
lýsingar þangað til nöfn þeirra
komaist á skrá eða þeir eru
teknir til yfirheyrslu og var-
aðir við.
Andúðin þarf aðeins atburð
eins og réttarhöld eða sigur
í hockiey yfir Rússum til þeiss
að blossa upp.
Umræður um tékknesku
lieiðtogana geta leitt af sér
langar og alvarlegar þrætur.
Er Husak hófsemdarmaður
sem er að reyna að hrista af
sér MnU'dansarana sem hann
starfar með, eða er hann
Moskvuimaður i gjegn? Hins
vegar eru ekki skiptar skoðan
ir varðandi Rússa. Tilfinning
arniar í garð Moskvu eru víð-
aist hvar þær sömu.
íþróttakeppnir miHld Tékka
og Rússa breytast í pólitískar
mótmælaaðgerðir, þótt þeim
sé vandleiga haldið innan
vissra markia. „Alls konar
fólk kemur að sjá boltaleik
hér þegiar keppt er við Rússa,“
sagði Tékki einn, „og það öskr
ar úr sér allan mátt. Þetta
hlýtur að vera útrás af ein-
hverju tagi.“
Stjórnmáliabrandarar eru
mjög útbreiddir. Einn segir
frá því, að Husak dulbýr sig
sem konu til að blanda geði
við almúgann og komast að
raum um hugisanir þjóðarinn-
ar. Hann kaupir blóm af giam-
allli konu sem situr fyrir utan
byggingiu eima og er alvetg
hlessa þegar hún siegiir: —
„Þakka yður fyrir, félagi Hus
ak.“
„Hvernig vissir þú hver ég
er?“ hvísliar hann óðamála.
„Ég er Strougal," er hvíslað
á móti. Lumboir Strougail er
forsætisráðherrann.
Koma eim segir frá því að
leigiubílstjóri ha'fi sagt sér frá
einum viðskiptavinamna, bjór-
kráreiganda, sem hann spurði
hvernig giengi. „Hræðilegia,"
svaraði kráreigandinn. „Fólk
vill ekki tala á krám iengur,
svo að það drekkur heima.“
Þetta þýðir þó ekki að Tékk
óstóvakia sé land þar sem upp
reisn vofi yfir eða sé fulít af
neðanjarðarhreyfingum sem
hvetji til slíks. Prag er enn
skemmtiileg borg, krökk af
ferðamönnum, og nóg vöruval
er í búðumum.
Vestrænn diplómat var
spurður að því hvernig hann
liti á andrúmsiloftið í Prag. —
„Jamm,“ sagði hann. „Maður
getur sagt að hjá fólki hiaifi
undirgefni tekið við af ör-
væntingu.“
(New York Timies).
í I -#'1
ííeiuilorkSimeö
^ c?r*<s
N * «