Morgunblaðið - 16.08.1972, Blaðsíða 17

MORGUN'BLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 16. ÁGÚST 1972
17
Sóknina i f iskstof nana
verður að minnka
HIN stóra árbók Saimeinuðu
þjóðanna urri fiskveiðar,-- sem
FAO gefur út, veitir okkur
tölulegt yfirlit um þróun
fiskveiðanna í heiminum, og
við nánari athugun sýnir ár-
bókin ýmsar óvæntar upplýs-
ingar. Frá lokum síðustu
heimsstv rj aldar hafa fiskveið
arnar í heiminum meira en
tvöfaldazt. Sem dæmi má
nefna, að 1948 var heildar-
fískveiðin talin nema um 20
milljón lestum, en hafði náð
rösklega 53 milljónum lesta
árið 1965, þ.e.a.s. aukizt um
164%. Á sama tima óx mann-
fjöldinn í heiminum um 38%.
Af þessu mætti ráða, að fisk-
veiðamar væru að verða ein
meginuppistaðan í matvæla-
öflun mannkynsins, en áður
en við drögum sllíka ályktun,
þurfum við fyrst að vita t.d.
hvaða fiskur var uppistaða
aflaaukningarinnar, í hvaða
heimshlutum varð aukningin,
hvort fiskinn má nota til
fæðu o.s.frv. Það kemur
nefnilega í ljós, að þessi fyrr-
nefnda stórkostlega aukning
í fiskveiðum á aðallega ræt-
ur að rekja til aukinnar veiði
í Asíu og Suður-Ameriku, og
fyrst og fremst til aukinna
veiða á síld, sardínum og
ansjósum, eða á öðrum fisk-
uim násikyldum þessum. Það
er einnig eftirtektarvert, hvað
snertir þessa miklu aukningu
í heildarfiskveiðunum, að af
223 löndum eða landsvæðum,
sem fiskveiðiárbók FAO tek-
ur til, faHia uim 65% afla-
aukningarinnar í hlut 12
landa, en 35% aukningarmn-
ar fa.lla í hlut 211 landa.
Þau 4 iönd, sem mest hafa
aukið fiskveiðar sinar frá
stríðslokum, eru Japan, Sovét
ríkin, Spánn og Pólland, og
það er vert að veita því at-
hygli, að fiskveiðiaukning
þeirra stafar svo til eingöngu
frá auknum veiðum á fjar'-
lægum miðum, og m.a. frá
svæðum, sem áður voru lítið
nýtt.
Það er þannig einkennandi
fyrir þróun fiskveiðanna eft-
ir strið, að aflaaukningin
kemur ekki frá hinum hefð-
bundnu og þekktu veiðisvæð-
um heima fyrir, heldur frá
fjarlægum miðum og á veið-
um fisksfofna, sem voru lít-
ið sem ekkert nýttir áður.
Þetta gefur ástæðu til að
ætla, að hinar hefðbundnu
fiskislóðir hefðu ekki getað
gefið af sér þessa aflaaukn-
ingu, og þvi er ástæða til að
spyrja, i hvaða mæli mætti
enn búast við vannýttum
fiskistofnum á óþekktum
slóðum.
Eins og þekkt er, veiðist
meginþorri alls fisks á fiski-
slóðum landgrunna. Það er
ekki stór hluiti iiandgrunna,
sem enn er óþekktur og van-
nýttur. Hvorki í Norður-At-
lantshafi né í Norður-Kyrra-
hafi eru riokkrar teljandi
fiskislóðir óþekktar. Hins
vegar er gert ráð fyrir, að
við Suðaustur-Asíu séu enn
ónumdar fiskislóðir, er gætu
gefið af sér um 2 milljónir
lesta af fiski. Hin stóru úthöf
utan landgrunna munu varla
gefa af sér umtatevert magn
í aflaaukningu, enda má
segja í grófum dráttum, að
úthöfin séu eyðimörk er þau
eru borin saman við hin riku
veiðisvæði landgrunnanna.
Reyndar hafa menn náð
umtalsverðum árangri við
fiskrækt einstakra fiskteg-
unda, en að mínu áliti mun
það þó vart breyta heildar-
mynd þessara mála í náinni
framtið.
Eftir stendur sú staðreynd,
að stramdsjórinn og fiskimið
landgrunna standa að mestu
undir fiskveiðunum, og það
er því þess virði að líta laus-
lega á ástandið á hinum hefð-
bundnu fiskimiðum, ekki sizt
á okkar eigin hafsvseði, Norð-
ur-Atlantshafinu.
Á ársfundi alþjóða fisk-
veiðinefndarinnar fyrir Norð-
austur-Atlantshaf, NEAFC,
sem haldinn var i London í
mad 1971, var m.a. til um-
ræðu íslenzk tillaga um lok-
un veiðisvæðis út af norð-
austanverðu Islandi. Rök Is-
lendinga voru þau, að á þessu
svæði veiddist mikið af ung-
um, óþroska þorski, sem
aldrei lifði svo lengi að verða
kynþroska. Þessi islenzka til-
laga náði ekki fram að ganga,
en nefndin vildi biða eftir
skýrsliu um ástand þorsk-
stofnanna í Norður-Atlants-
hafi, en skýrsla þessi skyldi
unnin í sameiningu af fisk-
veiðinefndinni fyrir Norðvest-
ur-Atlantshaf og Alþjóða
hafrannsóknaráðinu.
Skýrsla þessi hefur nú
birzt, og var hún lögð fram
á fundi Norðvestur-Atlants-
nefndarinniar, sem var hald-
inn i Washington i júní sl.
1 nefnd þeirri, er samdi
þessa skýrslu, voru vísinda-
menn frá 8 löndum og 3 al-
þjóðastofnunum. Niðurstöður
nefndarinnar eru almennt
þær, að niinnkun þorskstofn-
anna í Norður-Atiantshafi
vegna veiða sé svo mikil, að
æskilegast væri að draga úr
veiðunum um helming. Hvað
snertir minnkun islenzka
þorskstofnsins, getur nefndin
þess, að hún sé sú mesta,
sem kunn sé meðal þorsk-
stofna Norður-Atlantshafsins
á árunum 1968—70. Þessi
niðurstaða kemur tæpast á
óvart, a.m.k. varla hvað
snertir íslenzka þorskstofn-
inn. Frá stríðslokum hefur
orðið mjög ör þróun á þorsk-
veiðum við ísland, sem náði
hámarki árið 1954, er veidd-
ar voru um 550 þúsund lest-
ir af þorski. Á áratugnum
1954—64 óx sókniin um 87%
en á sarna tíma féll aflinn
um 22%. Þessi mikla aukn-
ing sóknar í íslenzka þorsk-
stofninn hefur breytt endur-
nýjunar- og viðhaldsgetu
hans, þar eð aldursdreifingin
hefur breytzt mjög. Fyrir um
15—20 árum var ekki óvenju-
legt að finna þorska allt að
15 ára aldri í Eiflanum, en
nú er algjör undantekning að
finna 10 ára gamlan þorsk.
Meðalaldurinn verður stöð-
ugt minni og minni og meðal-
stærðin þá jafnframt. Þessi
lækkun meðalaldurs hefur
Framhald á bls. 21
Erindi Ingvars Hallgrímssonar
á norrænu fiskimálaráð-
stefnunni í Færeyjum
Málstaður
framtíðarinnar
Þórður Gunnarsson, stud. jur., skrifar frá Haag
ALLIR þeir, sem eitthvað
hafa feng’zt við nám, kanmast
við hina óraunverulegu vetröld
námsbókanna. Fræðikenning-
ar og kaldur veruleikinin
stamgast oft óþyinmilega á.
Þeissi orð voru upplifuð í
Hague þann 1. og 2. ágúst. í
sölum Þjöðréttarakademiíumn-
air, í næsta nágrenini Friðar-
hallarinmar e<ru memm upp-
tefenir við útlistamir á megin-
reglunmi um friðsamlega
lausm deiiumála. Þessi frið-
samlega iausn er m.a. grund-
völluð á störfumr Alþjóða-
dóimsins, ®em eir ein af aðal-
stofniunum Saimeiniuðu þjóð-
anina. í Friðairhölldmni sjálfri
eru auðir stólar íslenzku full-
trúamina talamdi vitni um hið
gagnstæða.
Allir sem eitthvað þekkja
til alþjóðamála viðurkenma
þenmam mun á „teoríu" og
„prakisis“ en auðvitað fimma®t
rnenn, sem lifa í draumheimi.
Ekkert nýtt eða óvænt, kom
fram í málflutinimgi Vestur-
Þjóðverja þamm 2. ágúst og
félllu þeir að mestu leyti í
saima farveg og Bretair. For-
seti Alþjóðastólsin®, Sir Mu-
haimmad Khan, frá Pakistam
sleit réttarhöldunum, en bað
fulltrúa Breta og Vestuir-Þjóð-
verja að vera til taks, ef rétt-
urinin þyrtti á frekari upp-
lýsiingum að halda. Þess má
til gamana geta, að Pakistan
hefur 200 mílna fiskveiðilög-
sögu.
Fyrir skömmu átti ég við-
tal við fulltrúa í hollenzka
lamdbúnaðar- og sjávarútvegs-
ráðunieytinu. Hanm tjáði mér,
að hollenzka ríkisstjómin
teldi sig ekki hafa verulegra
hagsmuna að gæta, í sam-
bandi viö fiskveiðidei'lu fs-
lendiniga, Breta og Vestur-
Þjóðverjo. Ef það er rétt, að
hollenzka ríkisistjómnin hafi
ekki áhuga á máliniu, þá verð-
ur ekiki það sama sagt um
samband hollenzkra togara-
eigenda.
Föstudagimm 11. ágúst átti
ég skammtilegt samtal við tvo
af fors-/arsmönin<um þeirra
samitaka þá Mir. Meekbuirg og
Mr. Lamgstraat. Þeir kváðu
Hollendin.gíi stunda ákaflega
litlar veiðair á íslemzka land-
grunnimu. Aftur á móti væru
veiðisvæði þeirra t. d. í Norð-
ursjó. Á þeim veiðiisvæðum
væri þegar um ofveiði að
ræða og hollenzka útgerðar-
menin hryllti við þeirai hugs-
un að br''zk og vestur-þýzk
veiðiskip ieituðu í aukmum
mæli inn á Narðursjó. Þeir
töldu hugsamlegt, a@ þörf
yrði á að vernda fiskstofn-
ama í kiingum ísland í aukn-
um mæli í fraimtíðinni en
rétta aðferðin til þess væri
alþjóðleg samvinna en ekki
einhliða ofbeldisaðgerðir eims
og þeir orðuðu það. Hvorugur
vildi viðurkenma, að íslending-
ar væru verulega háðir fisk-
veiðum, a.m.k. ekki í jafn-
miklum mæli og íslendingar
vildu vera láta. Máli sínu ti’l
stuðniings vísuðu þeir í
skýrsilur Efnahagsibandalags
Evrópu en þær höfðu m. a.
þann tilgang að sýnia fram á
þýðingu togaraútgerðar fyrir
brerikt efnahagslíf. Mr. Lang-
staat taldi okkur fslemdingum
vænst. að smúa okkur í stór-
um mæli að uppbyggimgu iðn-
aðar. Vær’ okkur hollt a@ líta
til Holla.nds um fyrirmyndir.
Hollendingair höfðu svo til
engair riáttúiruauðlimdir en
fluttu hráefni til landsdns og
umnu úr þeim, Himir hollenzku
viðmælendur mínir, töldu út-
færsluna I. september stór-
kostlega móðgum við mimm-
ingu tveggja stórmenina, þ. e.
þeirra Corneliusar vam Byrk-
erscheeka og Hugo Grotiusar.
— Samkvæmt alþjóðalögum
mætti engin ríkisstjórn eða
þjóð talca sér stærri landhelgi
en 3 sjómíiuT Þessi regla væri
studd af kenmingunini um
frelsi hafsims, mare librum.
Auðvitað eru margir lög-
brjótar i hinu alþjóðlega sam-
félagi en það er ékki þeirra
að móta lögin. — Mig lamgar
að ljúka þc-ssum skrifum frá
Haag með tilvitinun í orð eims
afríkamska nemandams við
Þjóðiréttai akademíuinia í Haag,
sem hann mælti við mig um
leið og við kvöddumst: ,,Mál-
staður íslendinga í þesisari
deilu er málstaðuir framtíðar-
imnar. Má'staður Breta og
Vestur-Þjóðverja eir draugur
aftain úr gtárri forneskju. Mín
spá er sú að afstaða íslend-
inga í dag muni hafa veruleg
jákvæð ábrif á þróun þjóðar-
réttarimis á kcvmandi árum. í
fiskveiðideílunini njótið þið
stuðniings þriðja heimsins en
gleymið þvi þá ekki að stund-
um þörfr.umist við líka ykkar
stuðnimgs Stöndum samam
við að k/eða niður nýlendu-
sjónarmið't,. t. d. eirns og þau
birtast i afstöðu Breta til
landhelgi.smála og í fleiri
myndum alls staðar í heimin-
um.“