Morgunblaðið - 28.11.1972, Blaðsíða 12

12
MORGUNBTjAOIÐ, t>RIÐJUDAGUR 28. NÓVEMBER 1972
Hús
dagsins:
Ijarnargata 40
STALDRIÐ við á morgungöngu í glaðasólskini og virðið íyrir ykkur
iitskornar vindskeiðar á húsinu á horni Tjarnargötu og Skothúsvegar.
Þessi form má sjá útliöggvin í sandstein í Danmörku á þeim tíma
sem húsið var byggt (1908), en hér er það skorið í tré. Þessi fallegu
form snúa út á við en ekki inn á við og eru því með nokkrum
hætti almenningseign. Um eitt skeið lá við borð að þetta lnis drabhaðist
niður, en hefur nú verið gert upp og hefur enginn haft á orði síðan
að óprýði væri að því.
Björn Matthíasson:
Frumvarp til laga um fram-
leiðsluráð lan dbúnaðarins
Um þessar mundir Tiggur fyrir
ATþingi stjórnarfrumvarp til
laga um framieiðsluráð landbún
aðarins. Þegar þetta er ritað,
hafa farið fram tvær umræður
um frumvarpið og hafa þær ver-
ið heldur daufar. Virðist frum-
varpið ætla að sigla hrað-
byri gegr.um þingið. Þykir mér
þvi ástæða tii að gera það að
umræðuefni.
ÚTFLUTNINGS-
UPPBÆTURNAR
1 eldri lögum um framleiðsiu-
ráð landbúnaðarins er verð-
ábyrgð ríkissjóðs á útfluttum
Jandbúnaðarafurðum takmörk-
uð við 10% af heildar-
verðmæti landbúnaðarframleiðsl
unnar. Sem kunnugt er,
hafa útflutningsuppbæturnar
verið skattgreiðendum mjög dýr
ar og hefði verið full ástæða til
að þrengja þetta ákvæði
með nýjum lögum. Ekki er það
nú samt gert, heldur er nú verð-
ábyrgð ríkissjóðs aukin með við
bótarákvæði, sem hljóðar svo í
frv.: „Verði eitthvert ár afgang
ur af fé þvi, sem um ræðir í 3.
málsgr. þessarar greinar (þ.e.
umræddri 10% ábyrgð), er heim-
ilt að geyma það í tvö ár og
nota það á þeim tima, ef þá er
meiri þörf á útfiutningi. Verði
að þeim tima ioknum enn afgang
ur, má Sexmannanefnd ráðstafa
því fé í þágu landbúnaðarins í
samráði við landbúnaðarráð-
herra."
Séu hins vegar umrædd 10%
ekki nægileg, á að vera heimilt
að leggja á 25% kjarnfóðurskatt
til að standa undir frekari út-
flutningsbótum, en dugi það svo
ekki til, ber ríkissjóði einfald-
lega að greiða það sem á vant-
ar, og eru þvi engin takmörk
sett í frumvarpinu.
Með lagaákvæði þessu (15.
grein frv.) er í raun verið að
afnema það hámark á útflutn-
ingsuppbótum, sem gilt hefur um
árabil til að vernda skattgreið
endur fyrir ágangi landbúnaðar
ins. Hvað skyldi þetta nýja
lagaákvæði annars korna til með
að kosta á næsta ári?
Á verðlagsárinu 1971/72 (þvi
lauk 31. ágúst) nam framleiðslu
verðmæti landbúnaðarins um
4800 5000 m.kr., en þar fyrir
nam verðábyrgð ríkissjóðs
480 500 m.kr. vegna útflutnings
á iandbúnaðarafurðum. Af
því fé notast um 350—370 m.kr.,
en ástæðan fyrir því er sú, að
haustið 1971 var slátrað um 100
þús. fjár minna en venjuiega og
því myndaðist ekki eins mikil
offramieiðsla sl. verðlagsár og
venjulega. Eru því eftir 110—
150 m.kr. ónotaðar af verð-
ábyrgð s.l. verðlagsárs, sem ætl-
að er að flytja yfir á næsta verð
lagsár, þótt rikissjóður hafi
ekki lagt neina peninga fyrir til
að mæta þeirri ábyrgð.
Ekki er hægt að áætla með
vissu, hvert verður framleiðslu
verðmæti landbúnaðarafurða á
yfirstandandi verðlagsári,
1972/73, en með tiiliti til mikilla
kostnaðarhækkana í verðiags
grundvelli landbúnaðarvara og
mjög mikilla launahækkana til
bænda, 41% á s.l. verðlags-
ári), má ætla, að verð á land-
búnaðarafurðum til bænda
hækki nóg milli verðlagsára til
að verðmæti landbúnaðarfram-
leiðslunnar verði 6000 -7000 m.
hr. á yfirstandandi verðlagsári.
Það þýðir, að verðábyrgð ríkis-
sjóðs verður um 600—700 m.kr.,
en við það bætast þær 110-—
150 m.kr., sem flytjast yfir frá
s.l. verðlagsári, samtals 710—
850 m.kr. Er hér um rúmlega tvö
földun að ræða frá raunveru-
legum greiðslum ríkissjóðs
vegna s.l. verðiagsárs.
Þegar upphæð sú, er rikis-
sjóði er ætlað að greiða til út-
flutningsuppbóta, er orðin
svona há, þá er full ástæða fyr
ir Alþingi að endurskoða, hvort
ekki sé hægt að verja þessu fé
á annan og betri hátt til þarfa
liandbúnaðarins. Mjög vafasamt
er, að þessar miklm útfliutnings-
uppbætur hafi veruleg áhrif á
kjör bænda í dag, enda eru þeir
ein tekjulægsta stétt þjóðfélags-
ins. Er það ekki vel athugandi,
að reyna að takmarka landbún
aðarframleiðsluna þannig, að of
framleiðslan til útfiutnings
myndist ekki, en á móti megi
verja því fé er þannig sparast
að einhverju eða öllu leyti til
beinna tekjustyrkja til dreifbýl
isins?
Það er full ástæða til
að hvetja Alþingi til að íhuga
þessa hlið málsins vandlega, áð
ur en umrætt frumvarp verður
samþykkt.
SKIPAN
SEXMANNANEFNDAB
Frumvarpið gerir ennfremur
ráð fyrir breytingu á skipan
svokallaðrar Sexmannanefndar,
sem ástæða er til að vekja at-
hygli á. Um margra ára skeið
hefur nefnd þessi, sem ákveður
ve rðl a gs gr u n dvöl 1 landbúnaðar-
afurða, verið skipuð þrem full-
trúum bænda og þrem frá neyt-
endum. Eftir atvikum má telja
þessa skipan mjög sanngjarna.
Þarna mætast seljendur og
kaupendur og semja með sér um
þau atriði, sem ráða verði land-
búnaðarafurða. Seta fulltrúa
neytenda í nefndinni verður til
þess, að bændur hafa oft ekki
fengið saimþýkktar þær hækkan
ir á búvöruverði, sem þeir hafa
óskað, en á móti haifia neytend-
ur liíka orðið að 16ta undan síga.
Nú bregður svo við, að núver
andi ríkisstjóm hyggst viikja
neytendum úr Sexmannanefnd,
en skipa siðan eigin menn í .stað
inn. Fer greinargerðin með frum
varpinu ekki duít með það, að
þessi leikur er til þess gerður,
að sjónarmið bænda í nefnd
inni nái yfirhöndinni. Segir svo
í greinargerð með frumvarp-
inu: „. . . gengið (var) þannig
frá ákvæðum um val fulltrúa
ríkisstjórnarinnar I Sexmanna-
nefnd, að ríkisstjórninni er
í sjálfsvald sett á hvern hátt full
trúar hennar eru valdir, hvort
þeir eru valdir úr röðum ákveð-
inna launþegahópa eða á annan
hátt." Síðar segir: „Er nefndin
þeirrar skoðunar, að Sexmanna-
nefndin hafi ýmsa möguleika til
að rétta þetta hlutfal við (þ.e.
skarðan T lut bænda) með hinu
breytta samningsformi.“
Hvað segja forsvarsmenn
verkalýðssamtakanna á Alþingi
um þetta ákvæði? Láta þeir sig
það einu gilda, að fulTtrúum
verkalýðsins í Sexmannanefnd
sé vikið úr nefndinni? Þetta at-
riði mætti Alþingi ræða miun bet
ur.
TILLAGA
ELLKRTS SCHRAM
Það ber að vona, að tillaga
Elierts Schram nái frarn að
ganga, að núverandi einokunar-
ákvæði um mjólkursölu verði
eitthvað rýmkuð. Þetta er mikið
hagsmunamál fyrir alla neytend
ur, sem forráðamenn landbúnað
arins æltu ekki lengur að setja
sig gegn.