Morgunblaðið - 28.11.1972, Blaðsíða 17

MORGlíNBLAÐIÐ, í>RIE>JUDAGUR 28. NÓVEMBER 1972
17
Þ akkarþingi
lokið
Alþýðusambandsþingt hinu
32. í röðinmi er lokið. í>að
hófst eins og kunnugt er mánu
daginn í fyrri viku og lauk um
hádegisbii á föstudag. Þ>etta
þing er að flestra dómi eitt-
hyert rólegasta Aiþýðusam-
bandsþing sem um getur, enda
haldið í tíð „vinveittrar rikis-
stjórnar" eins og margoft var
komizt að orði og „okkur ber
að þakka og muna“ það sem rik
isstjómin hefur fyrir okkur
gert. Hinir gö>mlu galvösku for
ystumenn íslenzkrar verkalýðs
hreyfingar spöruðu gifuryrði
sin þessa dagana og helzt verða
þau orð minnisstœðust frá þing
inu, er forystan var að reyna að
sefa gamla baráttumenn, sem
alls ekki skiidu, að þeir áttu
að þegja. Forystán sagði: Það
er ekki timabært að krefjast
kjarabóta á meðan þjóðartekj-
ur ekki aukast. Þingslok urðu
að nokkru táknræn fyrir þing-
ið. Kjörnefnd gerði sinar
tillögur, sem enginn hafði neitt
við að athuga — öll yfirstjórn
samtaka 35 þúsund launþega
var sjálfkjörin.
Þingið hófst á mánudag, 20.
nóvember og það voru bjart-
sýniorð, sem fýlgdu við upphaf
fundarins. Þetta var fyrsta
þingið eftir skipuiagsbreyting-
ar Alþýðusambandsins, það
átti að verða mikið vinnuþing
og í enn rikari mseli en áður.
Nauðsyn var á vandaðri
stefnumótun þingsins, þar eð
næsta þing átti ekki að halda
fyrr en 1976. í>ví yrði að vera
meiri fyrirhyggja í störf-
nra þingsins nú. Erlendir gest-
ir fluttu tölur og árnaðaróskir
og a'llt benti til þess, að ósk-
hyggja forseta samtakanna
gæti haft við rök að styðjast.
En rétt eftir að forseti hafði
látið orð falla um vinnuþing og
vandaða stefnumótun, kom boð
frá fyrrum forseta ASÍ, Hanni-
bal Valdimarsisyni, samgöngu-
og félagamálaráðherra um, að
hann byði öllum fulltrúum
þingsins til siðdegisdrykkju kl.
5 þann dag. Það var því ljóst
strax, að ekki myndi gefast
tími til mikilla afreka á fyrsta
fundi þingsins. Þó tókst þing-
inu síðar að afgreiða ályktun
um að ríkisstjórnin skyldi ekki
veita vín í veizlum. En Hanni-
bail vildi bliðka þingið — rík-
isstiórniin átti heldur ekki svo
lltið undir þvi komið, þegar
minnzt er skapadægurs vinstri
stjórnarinnar gömlu í KR-
húsinu 1958. — Nei, þeir hafa
líka lært af reynslunni. Það
væri vitfirring að leggja nokk
ur efnahagsúrræði fyrir þetta
þing — sagði einn af vinstri-
sinnuðum forystuimönnum mik-
ils landsfélags við mig í boð-
inu hjá Hannibal. öll skerð-
ing visitölu yrði hér kölfelld.
Ég spurði þennan vin minn,
hvernig á því stæði, að hann
t.d. krefðist ekki á þingihu, að
einhver vitneskja fengist um
úrræði ríkisstjórnarinnar.
Hann bara yppti öxlum. Ég
sagði honum þá, að heldur yrði
það mér sárt, ef samherjar min
ir fleygðu blautum hanzka fram
an i ásjónu mér. Það gæti ég
þolað af andstæðingi, en ekki
samherja. „Já, en elsku vin-
ur,“ sagði þessi vinstri sinnaði
vei-kalýðslei ðtogi, „þú þarft nú
ekki að lesa þér mikið til um
islenzka pólitik til þesis að sjá
það, að íslenzk ríkisstjórn dreg
ur ávallt taum atvinnurekend
anna á einhvern hátt — það er
sama hver hún er.“ Já
við verðum að „þakka og
muna“ það sem ríkisstjórnin
„vinveitta" hefur gert — „við
eigum hana“ sagði einn full-
trúa, en ætii það séu ekki skipt
ar skoðanir um það? Hver á
hvað? Kannski á ríkisstjórnin
Alþýðusambandsþingið ?
Um kjaramá! segir í álykt-
un þingsins að tryggja verði,
að „vitleg stjórn og forysta
ríkisvaldsins og aðila vinnu-
markaðarins tryggi örugga og
sem jafnasta aukning þjóðar-
Frá
framleiðslu og þjóðartekna, og
í kjölfar þess árvissar kjara-
bætur vinnustéttanna". Um
þetta varð hörð deila um tíma.
Ungur maður frá félagi járn-
iðnaðarmanna, Örn Friðriks
son, deildi hart á þetta orða-
lag. Honum fannst hér litið
leggjast fyrir þingið. Fyrst
áttu þjóðarframleiðslan og
þjóðartekjurnar að aukast og
þá aðe'ns gætu kjarabæt-
ur fylgt. Þetta taldi
hann ótækt — ástæður þess,
að kjarabætur fengjust ekki
væru aðeins, að þjóðartekjun-
um væri missikipt og hamra
ætti á því, að þeim yrði skipt
á annan veg en nú er. Með þvi
mætti breyta kjörunum og bæta
þau.
Fleiri voru óánægðir með
ályktunina í kjaramálum. Mik
ið hafði verið talað um fjölda
milljarða, sem skorti til þess
að leysa efnahagsvandann.
Stefán Ögmundsson, sá gamli
járnkarl, spurði einfaldlega af
hvaða stéttum þjóðfélagsins
ætti að taka þetta fé. Hann
kvað þegar búið að skerða
samningana frá 1971 stórlega.
Átyktunin í kjaramálum væri
ekki sóknarplagg, heldur boð-
aði aðeins undanhald í sókn-
inni til bættra lífskjara. Tónn-
inn frá kosningunum hefði
breytzt, sagði Stefán, þá hefði
ekki verið talað um blikur á
lofti i efnahagsimálum og skör-
in væri nú aldieilis farin að
færast upp í bekkinn, þegar
farið væri að spá aflabresti og
því mæfcti ekki krefiast hærri
lauma og betri kjara. Óskar
Garibaldason, sú gamla kempa
frá Siglufirði, tók undir þetta.
í ályktuninni væri of mikill
vælutónn, of miki-1 lognmolla.
— Þannig skildu þessar gömlu
kommakempur alls ekki hlut-
verk sitt. Þeir þögðu ekki.
Allir þessir menn og fleirí,
skildu ekki, að „vinveitt ríkis-
stjórn" var „eign þingsins" og
menn ættu að „þaklca og
muna“ það sem hún hefði gott
gjört. Nei, en Óskar svaraði
því líka til, þegar homim var
á þetta bent, að hann teldi rík
isstjórhina „enga heiiaga kú“.
Og eins og áður var sagt.
„þakkarþingi“ ASÍ. Ljósm.: Ól. K.
Fyrsti fundur þingsins var vart
til stórræðanna. Annar fundur
hófst á þriðjudag. Mestur tími
hans fór í skýrslu formanns
miðstjórnar og upþlestur reikn
inga sambandsins, sem tók gif
urlegan tima, enda las Einar
Ögmundsson þá svo vandlega,
að augljóst var, að enginn eyr
ir átti að fara fram hjá þing-
fulltrúum. Þó höfðu þeir reikn
ingana fyrir framan sig í prent
aðri bók, sem var 48 blaðsíður
að stærð. Þessum fundi lauk
um kvöldmatarleyti og hafði
þá ennþá ekki eirtu sinni ver-
ið gengið frá kjörbréfum allra
fuill.trúanna. Komur þingsins
höfðu og gert uppreisn og til-
lögum nefndanefndar vísað aft
ur til hennar. Já, fyrstu tveir
dagarnir höfðu sem sagt farið
fyrir litið.
Menn bjuggust þá við því,
aið þriðji funduir þiinigsiimis
mymdíi verða eiltthvað afkaisit'a-
meiri. Hainin hófert mieð því, að
tékið vair á dagisikná deliliuimál
Múnainaféliaigs Reykjaivíikuir og
miðistjóriniair samtakainma. Sá
fuiniduir fór aið mestu, ajm.k.
fnaim umdir kvölöverðairhlé, í
t'lligainigslauist rilfniidi út aif kjör
bréfuim múnaraininia, því að ekki
varð um neinar sættir að ræða
og gengu múrarar af fundi í
fylgd ful'ltr. Sveinafél. pípulagn
ingamanina. Kjaramálin komu
þá á dagslkrá eftiir matiainhlé og
mælifci Eðvarð Siigunðssom
þá þaiu h'U'glij úfu orð í garð ník
ilsstjónniariilmmair, siem hór hefur
áðuir verið drepið á — rnenin
flefrtlli hiaiUiWwa r*cr irwiitn«“.
Hamin útimáiaiði ásitainid efmalhaigs
máiiaininia, siem irilkiisstjórnlin
hafði emga greiin gert sér fyr-
ir hvenniiig lieysa mætti, þrátt
fyrár -— einis og Pétuir Siigúrðs
son, iritairi. Sjómiaimniaféliagsilinis.
orðaiði það „að rí'kiisistjóm-
irn hefði haft till þess 4 roán-
uði.“ Pétuir deilidi hairt á rik-
isisitjármlinn og vair dyggillega
svairaö aif Sigfiinmli Kariiasymi
frá Neslkaiupsitað sem gætti
þess hvert s'inin,, sem Pétur kom
í ræðuisitól, að skrá siig á mæl-
endiaiskrá. ÞesiSi fuinduir stóð
svo t'iil klukkain 01 og í fuinid-
airlok vair boðaðutr fumduir diaig
iinin effciir kliukkain 14.
Þetta var fiimimtudaiguir, sem
þá vair að renina upp. Menin
kornu niokkuð tiiroamöiega og í
loft'iniu Itá, að fuinduiriinin yrði
liátimn stiairada, unz þimigimu
lyki, emda saigði - þiimgfor-
set’i G-uðjón Jónisisoin við upp-
hiatf hairas, að mú yrði þimigið að
iiátia henduir stiairadia firaim úir erm
um, þair eð Allþýöuisiambamdið
yrði að vera búið að rýmia
Súliraaisiaffimn fyriir kluikkain 15
næsta daig — og miikið væri eft
iir aif má'lium að a'fgre'ða. í
fyrstu riifusit miemn uim það,
hvort Iðjufél'ögin ætbu að semja
um kaup og kjör fyniir fóilk siem
yranii hjá ÍSAL, Kisilliðjunmli og
Ora í Kópavogi. Nei, þimig'imu
fairanisit það ekki, erada höfð'u
M.
munduir J. Guðimumdgson og
fteimi stórliaxair sógial'iista í
verfcalýösstétt þá skoðuin,
að það ætti Ið.j-a ekki að gera.
Það mál vair því afgneiitt á
þanm veg.
Kjairamefnd þimgsónis hafði
þá um dagimin setið á rökgtól-
um. Þair spunmust miklair dell-
ur um áliyktuinliinia í kjamamál-
uim og þá sértsitaikliaga um til-
lögu Guðmumdair H. Gairðans-
soraair, formiainms VR, Pét-
urs Sigurðssiaraar, riitaira Sjó-
maimniaiféiiagst'inis o.fl. en í herarai
kr’öfðus't þeiir þesis, að ríkis-
sfSjómiiin léti þiiragið vita um fyr
iiraetliainiiir sirnar í efnahagsmál-
um. Upp úr þesgum deil-
uim fékkst viitinieskja um, að irík
iisstjórniin viissi ékkert, hvað
hún hygðist gera og Bjönn
Jómsson siaigði, að rilkiisisitjónnl'm
væri aðeiiras að ræða gkýnslu
Fnaimikvæmdaigtiofniumar rikte'imis
uim efmiahaigsvanidanmí, sem hún
hefði feragið ajfihiemita siaima dag
og þiragifulíltnúatr. Það fammist
mér mokkuð ótrúlieg staðihæf-
iirag, þvi að ég haifiði sjálifiur séð
þessa skýnsliu flösbudaigimrn áð-
uir, enda biinti MongunWaðið úr
henirai firótt iiaiuigairdagimin 18.
nóvemiber. Rí'kiisstjómiim hefur
þá ekki feragið skýnsl'unia fynr
en á efltiir Marguinlbliaðiniu?
Nú, en samkomuliag varð
tofcs í kjianaraefiradiminii um að
boðað yrði tiiíl (ráðsfefirau ASÍ
um kj'airamáliin stnax ag ráðstaif
arair ríkiisgtjómairiininiair lægju
fyrir. Það verðuir ráðstefiraa
100 mararaa eða um það bil og
vonainidli mniiniu heir menin, oom
aðeinis „þakka og miuiim“ ókk#
ver'ða þar eilraráðiir með öllliu.
KanmiSki murniu memin eiiras og
Stefián Ögmiumidsson efcki láiöa
þar loka á sér miuinin'iiraum, heiid
uir máfcmæla aliliri kjanaskerð-
iiragui Það eru kainimski ekfci alll
iir vjrastriisfininiaðiir verkalýðts
lieiðtagar, sem láta sór vel
lyrada, að rikiisistjórinlin draigi
taurn atviniraureikenda eimis og
viiniur minin, sem ég raefradli hór
fymr, staðhæfði að hún ger'ði.
Nú og nótt'm le'ð og þegair
komið var undir morgun og
sveflraiiaiusiir þiinigf'ulil' irúair voru
búnlir að aifgre'ðia tMöguir í
kjaramáliuim, uim aitvimin'U'lýð-
ræði o.fl., vair tek'ð til við laga
breybinigair og f.járhagsáætlurt'
sa.mtiakair.inia fyrir raæstu 2 ár.
Sem dærrai um þá vltfi'iririinigu að
geymia sfiik mlkil'sverð mál, uniz
aM'iir voru úrvinida aif svefira-
leysi, má geta þesis, að eiirau
siininíi þessa raótt- vairð ræöumað
ur að b'ðjaist aifsökuraair á því,
áð hainin væmi komintn upp í
pónitu fyriir ai'igjör miisbök,
hamin hefð: stað'ð í þeirri trú,
að hér væri alllt anmiað mál á
dagsfcrtá. Nú heinin !ót það að
visu ekki aftra sór, talaði þá
bára uim það uimiræð'uefnli sem
á dagsikrá vair — þótt ef til
vifl'l ha.fi það ekki haift neiiraa
grundvaiiairþýð'migu, sem
hainin siagði.
Og um kliukkain 09,-30
váir gte'r't hié á þinighaildiinu og
þimigfullitrúar beðni'tr að komta
aftuir eftiir kiukkuistuind. Þá
ætbi að kjósa forystu ASt.
Memin komiu aiftuir að þeseuim
tímia lliðmum og bjugigust
við uim þaið b'il 3ja kl'uikku-
stumida v;ðbó‘'anfuinrdi. En þá
gerðiisit það, að siaimikomu-
lag vairð í kjörraefind um til-
raefinlinigu í miðstjónn, saimbainids
stjórm, i stjörm Meniniimigar og
f ræðsí uisiaimbarads alþýðu,
um forseta ASl og varaiforsieta.
Aill't vair fa/ffli'.ð i lijúfá liöð og
menin að'KÍns klöppuðu samiain
liófumiuim einis og litlu góðu
börnún. Maðuir eiinrn á þimigiwu
siaigði, að það væni móðgum við
þiinigfulil'trúa að teymia þá fitá
aitv.irarau og Skylduim í heilma-
héraði, úr öltuim liairadslhormium,
setja þá á þinig og sivo vært
aiðeiinis ætl'azt til þess að þeir
réttiu upp hönid'inia. Allt vair
fyniirfiram ákveðið, eragna kosta
völ I saimbaindssitjónn.
Sovézki gestuirtinm á AI-
þýðusiaimbainidsþinigi, sem setið
hiaifði þegj.andii aill't þimgið eða
firá því í fumdarbyrjum,
er batnin ávairpaði þiiragið,
miiirarati í þimiglok á t'ilviislt Slmia.
Haran bauð sendúnefirad ASl ti'I
Sovétiríkjamiraa og ainintatnni firá
Sj óm aniraaisiaimbiainidiniu. Pét-
ur Sigurðsson, riitiari Sjómainiraa
féiiags Reykja'vikuir og Siigfimin
ur Karlisson firá Nesfcaiupstað
höfðu á þinginu oft eldað sam
atn grátt si'lifur. Þegar tiíðiindim
um boðið til Sovétrílkj-
araraa barst fliamg ein þiiragvis-
an:
Seinidum báða í aiustuirátt,
áður en llíður vetur.
Þar muirau þedir semja sátt
Sigfinirauir og Pébuir.
Þar með vair lókið 32. þiwgi
Aliþýðuisiaimbamids Isliamds. Það
hafiði Mðlið firaimihjá ábafcalaust
að mesit'u og stjóm'völd geba
sjálfsaigt andað létlbair. Nú ætfci
rifciisstjórmliiranii a.m.k. að
vera óhætt aö befjaisit hanida
við aðgerðir í efraaihaigsmál'uim.
Það Aliþýðusambairadsþimig,
sem kerraur til mieð að lýsa vam
þöknun sinni á þeim aðgerðum
eir í fjairlægð 4ma ára finaimtíð-
ar — og var’ta býst raokkuir við
því að þess'i „vimive:tfca“ rt'kiis-
stjórn verði þá enm við völd.
Istenzk alþýða er nef'rai-
liega ekki eimis þak'kliát og fuil
trúair, sem veljasif á ASÍ-þiirag.
Þó á Eðvairð Siiguirðssion ef-
liaust áfiram efitiir aö brýraa það
íyrir mörarauim að þeiir Skuli
„þalkka og m'uin“. Fynir þessi
orð Eðvarðs varð þetta 32. þinig
ASl miiminiiisigtiætt og ráðhennarm
iir skósvéiinium síraum sjálifsagt
þaikkl'átiir.
Hf'jo-núii Finn««An.
Jón Snonri Þórteiifisson, Guð-