Morgunblaðið - 21.12.1972, Blaðsíða 12

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUÐAGUR 21. DESETKIBER 1972
12
Ingólfur Jónsson á Alþingi: j, "
EINSDÆMI AÐ GJALDMIÐILL-
INN SÉ FELLDUR í GÓÐÆRI
Ekki arfur frá fyrri ríkisstjórn
sagdi Gunnar Thoroddsen
— ÞESS eru engin dæmi, að
gjaldmiðillinn hafi verið
felldur á íslandi í góðæri.
Þess eru ekki heldur dæmi
á Vesturlöndum á friðartím-
um. Ekki er hægt að afsaka
þessar aðgerðir með afla-
bresti, eins og Lúðvík Jóseps-
son gerði, því að aflamagnið
hefur ekki minnkað né verð-
mæti þess, þar sem verðlag á
útflutningsafurðum lands-
manna hefur aldrei verið
hærra en nú og verðmætis-
aukning í útflutningi geysi-
lega mikil. Þannig komst
Ingólfur Jónsson m.a. að orði
í umræðum á Alþingi á mánu
dagskvöld um gengislækkun-
araðferðir ríkisstjórnarinnar.
Fara þessar umræður hér á
éftir.
J3NGIN LAUSN
Bjarni Guðnason kvaðst .verða
að gleðja Iíannibal Valdimars-
son félagsmálaráðherra með því
að koma fram sem heill þing-
flokkur. Hannibal hefði á sín-
um tíma tekizt að vera ekki nema
hálfur þingflokkur, þegar hann
óg tviburi hans, Björn
mynduðu sinn eigin þing-
flokk.
Bjarni sagðist vilja vekja at-
hygli á einu máli, sem sér hefði
þótt skorta mjög á, að vakið
væri máis á í þessum umræðum.
Skírskotaði hann síðan til orð-
sendingar Farmanna- og fiski-
mannasambandsins til ríkisstjórn
arinnar frá 13. des. s.l., þar sem
sagt var, að nú yrði að taka
skipulag fiskvinnslunnar í land
inu föstum tökum, svo að hún
gæti skapað sér eðlilegan rekstr
argrundvöll. Efnahagssérfræð
ingar hefðu þegar á árun-
um 1967 -68 haldið því fram, að
nauðsynlegt væri að endurskipu
leggja allan fiskiðnaðinn. Enn
sem komið væri, örlaði þó hvergi
á aðgerðum. 1 stað þess risu upp
i hverju útgerðarplássi vinnslu-
stöðvar allt frá dýrum og full-
komnum stöðvum niður í stöðv-
ar, sem hefðu aðsetur í alls kon
ar skúrum.
Hér væri komið að
kjarna málsins. Óviðunandi væri
að moka alltaf öðru hvoru
milljónum eða jafnvel milljörð-
um af almanna fé í þessa at-
vinnugrein, hversu mikilvæg sem
hún væri. Nóg væri komið af
þvi að gefa henni einhvers kon-
ar vitamínssprautur á vissu ára
bili. Það yrði að beita hnífnum.
Það yrði að ráðast að meininu
sjálfu en ekki leita alltaf í vasa
almennings til þess að bjarga
þessum fyrirtækjum.
Bjami Guðnason sagði enn-
fremur, að Hannibal Valdimars-
son féiagsmálaráðherra hefði tal
að um gengisfellingu sem ein-
hvers konar „hallelúja-lausn“ á
öllum vanda. Fyrir sig væri
þetta alveg nýr skilningur og op
inberun.
Nú væri svo komið, að geng-
isfelling væri lausn á öllum efna
hagsvanda og einkanlega sjálf-
sagt að nota gengisfellingu, ef
vandinn væri ekki mikill.
— Þetta er alveg nýtt viðhorf,
sagði Bjami Guðnason að lok-
um.
ST.IÓRNIN SÝNI SITT
RÉTTA ANDLIT
Matthías Bjarnason (S) sagði,
að vitað væri, að ráðherrar nú-
verandi ríkisstjórnar hefðu hver
um annan lýst því yfir fyrir síð-
ustu kosningar, að gengisbreyt-
ingar væru úrelt úrræði, sem
kæmu ekki til greina. Þeir hefðu
lýst því á þann veg, að það
væri nokkurs konar glæpur að
nota gengislækkun. Slíkt væri
árás á launþega í landinu, væri
verðbólguaukandi og það kæmi
fram í málefnasamningi rikis-
stjórnarinnar, sem forsætisráð-
herra hefði beðið þingmenn að
lesa bæði kvölds og morgna, að
rikisstjórnin ætlaði ekki að
beita gengislækkunarleiðinni.
Matthías Bjarnason kvað það
nauðsynlegt gagnvart þjóðinni,
að ráðherrar rikisstjórnarinnar
og þeir flokkar, sem að henni
stæðu, fengju að sýna sitt rétta
andlit og að éta ofan í sig fyrri
fullyrðingar um að gengisbreyt-
ingar væru aldrei tll neins nema
ills, eins og Lúðvík Jósepsson
viðskiptamálaráðherra hefði
haldið fram sl. 12 ár.
Matthías Bjarnason kvaðst
Mattliías Bjarnason.
hafa verið sannfærður um, þeg-
ar hann kom á þingfund þennan
dag, að það væri nauðsynlegt að
gera þessa gengisbreytingu og
raunar sannfærður um, að það
hefði þurft að ganga jafn-
vel eins langt og Hannibal
Valdimarsson hefði lagt til. En
eftir að hafa hlustað á Lúðvik
Jósepsson, ef trúa ætti orðum
þess síðastnefnda, þá sæi hann
ekki nokkra ástæðu til þess að
breyta gengi krónunnar, því að
Lúðvík hefði sagt, að vandinn
væri svo lítill. Þegar um
lítinn vanda væri að ræða, þá
væri engin ástæða til þess að
hlaupa í gengisbreytingu. Menn
yrðu að líta á staðreyndirnar í
réttu ljósi og þá yrði að fara
fram á, að þeir sem sætu í ráð-
herrastólunum, yrðu að minnsta
kosti að gera það til jafns við
aðra.
Matthias átaldi þau ummæli
Bjarna Guðnasonar, að ver-
ið væri að moka milljón-
um í sjávarútveginn. Það væri
undirstöðuatvinnuvegur lands
manna, sem hefði staðið undir
öðrum framkvæmdum og allri
uppbyggingu í þessu þjóðfélagi.
F.NGINN AFUABRKSTUR
Guðlaugur Gíslason (S) sagði
það hafa vakið athygli, að allir
ráðherrarnir, sem tekið hefðu
þátt í umræðunum, hefðu haft
hver sína skýringuna á þvi, hvers
vegna ákvörðunin um gengis-
fellingu var tekin. Forsætisráð-
herra hefði sagt, að gengisfell-
ing væri alltaf neyðarúrræði og
það hlyti að mega leiða það af
þeim orðum, að neyðarástand
ríkti í efnahagsmálunum.
Skýring Lúðvíks Jósepssonar
MMHGI
sjávarútvegs- og viðskiptamála-
fáðherra hefði vérið hin gamal-
kunna kenning hans, að mikill
aflabrestur hefði orðið hér og að
það væri aðalástæðan fyrir þeim
erfiðleikum, sem sjávarútvegur-
inn ætti við að stríða.
Guðlaugur Gíslason hrakti sið
an þá skýringu Lúðviks Jóseps-
sonar, að um aflabrest væri að
ræða hjá sjávarútveginum. Skír
skotaði hann þar til skýrslu
Fiskifélags íslands um heildar-
afla á tímabilinu 1. jan. til 30.
okt. fyrir bæði árin 1971 og 72
.Saimkv. þessari síkýrsliu hefði
heildar þorskafli verið 323.000
tonn á þessu tímabili 1971 en á
þessu ári 305,000 tonn. Togara-
afiinn var á sama timabili í fyrra
63.000 tonn en 56.000 tonn á
þessu ári. Samanlagt væri þetta
aflamagn bátaflotans og togara-
flotans árið 1971 386.000 tonn á
möti 361.000 tonnum á þessu
ári. Þarna væri því um aflasam-
drátt að ræða á milli ára um
25.000 tonn eða aðeins rúmlega
6%.
Ef skoðaðar væru skýrslur
Fiskifélagsins undanfarin ár og
jafnve! ára'tugi, þá væri þetta
með minni aflasveiflum, heldur
hefðu þær oft á tíðum verið
miklu meiri, bæði upp á við og
niður á við. Það fengi því ekki
staðizt hjá Lúðvik Jósepssyni,
þegar hann segði, að aflabrest-
ur væri aðalásta'ðan fyrir því,
hvernig farið hefði í efnahags-
málunum.
Þar við bættist, að vissulega
væri til annar afli en þorskur
og ýsa og samkv. skýrslu Fiski
Guðlaugiir Gíslason.
félags'ns væri heildaraflinn frá
1. jan. 1971 627.000 tonn á þess-
um tíma en á árinu 1972 695.000
tonn fyrir sama tímabil. Heildar
aflinn væri því 58.000 tonnum
meiri fyrir þetta tímabil á þessu
ári en í fyrra, þannig að ekki
væri með nokkru móti unnt að
skýra aðstöðu atvinnuveganna
með mikilli aflarýrnun á milli
þessara tveggja ára. Þá hefði
forsætisráðherra getið þess
í sinni ræðu, að ástandið hefði
batnað að þessu leyti, frá þvi
sem talið var til 1. okt. sl., þann
ig að aflasamdrátturinn væri
enn minni.
KVNT UNDIIt
VKRÐBÓUGUNA
Ingólfui- Jónsson (S) kvað
þess engin dæmi, að gjaldmið-
illinn hefði verið felldur á Is-
landi í góðæri. Þess væru ekki
heldur dæmi á Vesturlöndum á
friðartímum. Ekki væri hægt að
afsaka þessar aðgerðir með afla
bresti, eins og Lúðvílk Jósepsson
hefði gert, því að aflamagnið
hefði ekki minnkað. Ekki væri
heldur unnt að afsaka þær með
því að verðlækkun hefði orðið
á útflutningsafurðum lands-
manna. því að verðlag á þeim
hefði aldrei verið betra en nú og
verðmætisaukning á útflutningn
um geysilega mikil.
Ef tekið væri árið 1970, þá var
útflutningsverðmætið það ár
rúml. 10.000 millj. kr. Árið 1971
var það 11.500 millj. og talið
væri, að það yrði um 12.500
millj. í ár og ef til vill meira,
því að fiskverðið hefði enn far-
ið hækkandi, svo og lýsið og þó
sérstaklega mjölið. Samt sem áð
ur hefði orðið að lækka gengi
íslenzku krónunnar.
Dytti nokkrum manni i hug,
að það hefði verið vel stjórn-
Ingólfur Jónsson.
að, þegar taka þyrfti til slikra
ráða, eins og nú stæði á. Dytti
nokkrum manni i hug, að það
hefði þurft að lækka gengi isl.
krónu við vaxandi útflutnings-
verðmæti þjóðarinnar og góð
æri, ef ekki hefði verið illa
stjórnað undanfarin misseri.
Forsætisráðherra hefði lýst
því yfir, að engum hefði dott-
ið í hug að lækka gengið við
stjórnarskiptin sumarið 1971.
Það voru engar fréttir þá, því
að allir hefðu vitað, að ástand
þjóðmála var þannig þá,
að slíkra aðgerða var ekki þörf.
Þjóðarhagur var þá með blóma.
Atvinnuvegirnir bjuggu þá við
góða afkomu og fólkið i land-
inu hafði fengið 19,5% kaupmátt
araukningu.
Núverandi ríkisstjórn hefði
unnið beint og óbeint að því að
kynda undir verðbólguna. Rík-
issjóður stóð vel við stjórnar-
skiptin og stefnt hefði verið að
því að afgreiða á árinu 1971 að
hafa greiðsluafgang hjá ríkis-
sjóði. Ríkisstjórnin nú
myndi gera það, sem hún gæti
til þess að innheimta skatta, tolla
og álögur af þjóðinni til þess að
viðhalda sem lengst því stjórn-
arfari, sem nú væri hafið í þessu
landi. Ráðherrar stjórnarinnar
hefðu talað um, að gengislækk
unin nú væri allt annars eðlis
en gengislækkanir viðreisn-
arstjórnarinnar. Þetta væri rétt.
Þessi gengislækkun væri allt
annars eðlis. Viðreisnarstjórnin
hefði aldrei farið að lækka geng
ið á góðæristimuim.
Hvaða ráðstafana myndi rík-
isstjórnin grípa til nú, ef ann-
að eins óhapp ætti sér stað og
varð 1967 og 68, þegar útflutn-
ingsverðmætið minnkaði um
nærri 50%, þegar hún þyrfti að
ráðast í það að lækka gengið,
á meðan útflutningsverð-
mætið færi vaxandi, eins og nú
væri.
UNDARLEG
TtÍLKUN AR AÐFERÐ
Gunnar Thoroddsen (S) gat
þess m.a., að það hefði einkennt
mjög alla kosningabaráttu núver
andi stjórnarflokka við síðustu
alþingiskosningar, að gengis-
breytingar viðreisnarstjórnar
innar hefðu verið víti til varnað
ar og þvi mætti treysta, ef þeir
kæmust til valda, að þá
yrði genginu ekki breytt sem
hagstjómartæki eða leið í efna-
hagsvanda. Þetta hefði ver-
ið kosningaboðskapur allra nú-
verandi stjórnarflokka og kjós-
endur þeirra hefðu vissu-
lega trúað því, að þessu mætti
treysta. Stjórnin var síðan mynd
uð og í stjórnarsáttmálan-
um voru ákvæði, sem bentu til
þess að ekki ætti nú að grípa
til gengislækkana. I kaflanum
uim kjaramál sagði m.a. svo:
Ríkisstjórnin leggur ríka
áherzlu á, að takast megi að
koma i veg fyrir þá háskalegu
verðlagsþróun, sem átt hefur sér
stað í efnahagsmálum undanfar
in ár og leitt hefur til síendur-
tekinna gengislækkana og óða-
verðbólgu.
Þegar núverandi stjórn var
mynduð, hefðu menn skilið þetta
á þann veg, að ekki ætti að
beita gengislækkun yfirleitt í
efnahagsvanda. Nú hefði þetta
verið túlkað á þann veg, að ein-
göngu hefði verið átt við þann
vanda, sem þá var fyrir hendi.
í því fælist það, að ekki væri
verið að glíma við arfinn frá
fyrrverandi ríkisstjórn, sem nú
verandi ráðherrum hefði þá ver
ið svo tíðrætt um, heldur væri
þetta nýr vandi, sem skapazt
hefði.
Þetta væri vissulega mjög at-
hyglisverð túlkunaraðferð á
Gunna.r Tlioroddsen.
Etjórnarsáttmálanum, að þetta og
þetta ákvæði ætti aöeins við það
ástand sem var, þegar stjórnin
var mynduð.
Núverandi stjórnarflokkum
kæmi ef til vill til hugar að nota
sömu túlkunaraðferð síðar
í öðrum samböndum. Ef
t.d. varnarsamningurinn við
Bandaríkin væri tekinn til endur
skoðunar eða uppsagnar samkv.
stjórnarsáttmálanum í þvi
skyni, að varnarliðið hverfi frá
íslandi í áföngum, þá mætti vel
segja í samræmi við túlkunina á
gengislækkunarákvæðinu, að
stjórnin léti varnarliðið hætta
við að fara, að með varnarlið-
inu hefði auðvitað verið átt við
Framhald á bls. 19.