Morgunblaðið - 22.02.1973, Blaðsíða 16

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 22. FEBRÚAR 1973
16
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen,
Eyjclfur Konráð Jónsson.
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6, sími 10-100.
Auglýsingar Aðalstræti 6, sími 22-4-80.
Áskriftargjald 225,00 kr. á mánuði innanlands.
I lausasölu 15,00 kr eintakið.
rekstraráætlanir bentu til
álíka halla á þessu ári.
í umræðum þessum á Al-
þingi kom það glögglega
fram, að það er seinagangur
af hálfu ríkisstjórnarinnar,
sem veldur því, að togaramir
eru bundnir við bryggju.
Ríkisstjórninni er ljóst, að
enginn rekstrargrundvöllur
er fyrir hendi hjá togurunum
eins og sakir standa og hún
hefur viðurkennt skyldu sína
að leysa það vandamál með
því að skipa þriggja manna
nefnd til þess að athuga mál-
ið. Enn hefur þessi nefnd
kasta sér til sunds, þótt
hvergi sæist til lands! Tillög-
ur Lúðvíks Jósepssonar eru
sama eðlis. Togaraeigendur
eiga að semja, þótt þeir hafi
enga hugmynd um, hvort
þeir geti staðið við samning-
ana.
Auðvitað er það rétt hjá
Geir Hallgrímssyni að þetta
stórfellda vandamál verður
að leysa með því samhliða
að skapa rekstrarskilyrði fyr-
ir togarana og gera samn-
inga við undirmenn og yfir-
menn á togaraflotanum. Sú
hneisa má ekki lengur við-
gangast, að íslenzkir togarar
liggi bundnir við bryggju
vegna seinagamgs Lúðvíks
Jósepssonar meðan brezkir
landhelgisbrjótar ausa aflan-
um upp óáreittir.
BRETAR AUKA
AFLANN
SLÖPP VINNUBRÖGÐ
LÚÐVÍKS
Jl,fiklar umræður urðu á Al-
þingi í fyrrdag um þá
alvarlegu staðreynd, að allir
íslenzkir togarar eru nú
bundnir við bryggju og tog-
araverkfallið hefur staðið í
u.þ.b. niánuð. Umræður þess-
ar leiddu glögglega í Ijós, að
meginorsök hinnar langvar-
andi deilu er, að togararnir
hafa engan rekstrargrundvöll
og togaraútgerðirnar geta því
ekki gert samninga við sjó-
menn, sem útgerðirnar vita.
að ekki verður hægt að
standa við.
Geir Hallgrímsson, varafor-
maður Sjálfstæðisflokksins,
gerði þetta langa togaraverk-
fall að umtalsefni utan dag-
skrár á Alþingi í fyrradag og
beindi þeirri fyrirspurn til
Lúðvíks Jósepssonar, sjávar-
útvegsráðherra, hvað ríkis-
stjórnin hygðist gera til
þess að leysa verkfallið og
tryggja rekstrargrundvöll
togaranna. Minnti Geir Hall-
grímsson á, að þegar Lúðvík
Jósepsson var í stjórnarand-
stöðu hefði hann ýmist gert
þá kröfu til stjórnvalda, að
þau levstu verkföll eða kæmu
í veg fyrir þau. Geir Hall-
grímsson vakti einnig athygli
á því, að heildarhalli á rekstri
togaranna á sl. ári næmi um
150 milljónum króna og að
engu áliti skilað, ríkisstjórn-
in er aðgerðarlaus á meðan,
togaraimir bundnir við
bryggju og 100 milljónir tap-
ast á mánuði hverjum af
þeim sökum.
Sjávarútvegsráðherra hélt
því fram í umræðunum á Al -
þingi, að fyrst yrði að semja
til þess að hægt væri að gera
sér grein fyrir stærðargráðu
vandans, en þessi skoðun er
auðvitað fáránleg. Hún er í
ætt við hin alræmdu ummæli
Ólafs Jóhannessonar, forsæt-
isráðherra, er atvinnurekend-
ur ræddu við hann eftir
kjarasamningana 1971. Þá
gaf hann þeim það ráð að
| í ræðu Geirs Hallgrímssonar
! * á Alþingi í fyrradag komu
i fram athyglisverðar upplýs-
ingar um aflamagn brezkra
togara á Íslandsmiðum. 1
ljós er komið, samkvæmt
skýrslum brezka landbúnað-
ar- og sjávarútvegsmálaráðu-
neytisins, að afli brezkra
togara hefur aukizt á miðun-
um hér við land eftir út-
færsluna í 50 sjómílur. Afla-
magnið var mun meira i októ-
ber og nóvember á árinu 1972
en árið áður og heildarlönd-
unarmagn enskra togara,
sem hafði minnkað fyrri
hluta árs 1972 miðað við 1971,
jókst seinni hluta ársins, þ. e.
eftir að landhelgin var færð
út í 50 sjómílur.
Vel má vera, að of snemmt
sé að draga ályktanir af þess-
um tölum. Þó sýna þær, að
Bretar hafa aukið afla sinn
eftir útfærsluna, þrátt fyrir
minni sókn, ef byggt er á
talningu Landhelgisgæzlunn-
ar. Einnig-er vitað, að mikið
af afla þeirra er smáfiskur.
Loks liggur fyrir, að verð-
lag á fiski er hátt í Bret-
landi um þessar mundir. Um
næstu mánaðamót rennur út
það tímabil, sem Bretar
ákváðu sjálfir að veiða ekki
úti fyrir Vestfjörðum. Þess
vegna má gera ráð fyrir, að
þeir dreifi sér nú um mið-
in og leggi áherzlu á að halda
þessum veiðum áfram, þar
sem þær sýnast hafa gefizt
vel og vorið er í nánd, hiran
harði íslenzki vetur senn að
baki. Sem fyrr segir kann
að vera of snemmt að draga
af þessu ályktanir, en þró-
un mála fram til þessa bend-
ir ekki til að stefna ríkis-
stjórnarinnar og baráttuað-
ferð sé líkleg til sigurs í land-
helgismálinu.
VJ'—“v/
ííeitrJíorkStmeðí
Eftir James Reston
Niðurskurðarstefna Nixons
GEORGE McGovern, öldunffadcildar-
þingmaður, byKgði misheppnarta bar-
áttu sína fyrir forsetak.jöri á því áliti
sínu, að bandaríska þjóðin vaeri mót-
tækileg fyrir rótta'kar þjóðfélaffsiim-
bætur ogr nú virðist Nixon forseti
túlka grlæsileetm Uosningrasiiíiir sinn
sem iimlKið til að dragra stórlegra úr
opinberum útg'jöldum.
Vera má að Nixon sé að gera sömu
skyssuma, en í öfugia átt, því við-
brögðin við stöðugum niðurskurði
hans á fjárlögum og breytingum á
fjárveitingum streyma nú til Was-
hmgton, og þó að þar komi fram
stuðiningur við smærri breytingar,
benda þau eindregið til þess, að for-
setinfn, eins og McGovem, hafi ef til
vill gengið of langt.
Ef dæma má aðtallega eftir bréfum
til þingmam hafa ákvarðanir for-
setans gegn flutningum skól'abarna.
gegn hækkuðum aimaninatryggingum
og gegn meiri afskiptum hins opin-
bera, reynzt vinsælar, en tillögur
hans um lækkuð framlög til húsnæð-
ismála, heilbrigðismála, menntunar,
bókasafna, starfsþjálíunar og ann-
arra vinnumála, og nú síðasta tillaga
hans um að draga smám saman úr
uppbótagreiðslum til bænda, vakið
hávær métmæli.
Mótmælin fóru hægt af stað, og
eru ástæðumar margar. 1 fyrsta lagi
kom forsetinn ekki með áætlanir um
að rífa niður allar þjóðfélagsumbæt-
umar frá timum Roosevelts forseta
og árunum þar á eftir, sem sumir
andstæðingar hans úr röðum demó-
krata höfðu gert ráð fyrir. Hann
snerist fyrst og fremst gegn ýmsum
vafasömum fjárveitingum, sem flest-
ir hlutlausir áhorfendur gátu fallizt
á að hefði átt að fella niður fyrir
löngu. t>á lagðii hann eininiig til, að
framlög yrðu hækkuð til nokkuma
þjóðfélagsmála, eins og til dæmis
varðandi aðstoð við aldraða.
1 öðru lagi sendi hann þinginu svó
margar tiHögu, ' örfáum vikum, að
hvorki þingið né fjölmdðiamir höfðu
tíma til að kynna sér eiitt frumvarpið
áður en það næsta lá fyrir. En smám
saman, eftir því sem tillögur forset-
ans tóku á sig svip verulegTar niður-
skuiðarstefnu, sem varðaði kjör
fleiri og sterkari hagsmunahópa, tóku
mótmælahviðumár að bylja á þing-
inu alls staðiar að af iandinu, og mót-
mælaieiðttogaimir eru nú að undir-
búa skipulagðar mótmælaaðgerðir
gégn þessum umbótum hans í Was-
hington eftir nokkra daga.
Þessd niðurskurður forsetan® á
fjárlögunum kom einnig á sama tíma
og ört hækkandi verð á matvöru og
gengisfeHdng dollarans, sem hækkar
verð á innfluttri olíu, stáli og mörg-
um öðrum vörum. Visitala heildsölu-
verðlags hækkaði um 1,6% i desem-
ber og 1,1% i janúar ,og í landbúnað-
inum hækkaði vísdbalan um 5,2% í
desember og 2,9% í janúar.
Stóriðjatn hafði lítið út á þetta að
setja, þvi heildarveltan jókst um einn
milljarð dollara i desember og heild-
arframleiðslan um 1,3 milljarða
dala miðað við sama árstima. En.gu
að síður komu verðhækkandmar illa
við marga þá, sem gengu til liðs við
Nixon í síðustu kosningum, og þeg-
ar kornið var fram í miðjan febrúar
tóku raddir þeirra að heyrast, ekki
aðeins í þinginu, heldur einnig í
Hvita húsir.u.
Ríkisstjómiin ein,beitir sér að því,
að tryggja að stuðningur sá, sem hún
fékk frá verkalýðssamtökum í síð-
ustu kosndmgum, festist við Repúblik-
anaflokkinn í framtíðarkosningum,
en þegar George Shulitz, fjármálaráð-
herra, hélt til Florida fyrir skömmu
til að ræða við verkialýðsleiðtoga,
sem þar sátu á röksitólum, var hon-
um tjáð, að harrn gætd ekki reiknað
með mikl'um stuðningi samtakanna
við n-iðurskurð á fjárframlögum hins
opintoera.
Yfirvöld í Minnesota, sem var eitt
þeirra 49 rikja, sem kusu Nixon í
nóvember, femgu nýlega heimild kjós-
enda til að verja 691 miUjón dollara
til að tryggja jafnréttd í menmtamál-
um í öHum héruðum ríkisins, en það
var gert í þeirri trú, að l'itlar breyt-
imgar yrðu á ftemlagi úr alríkissjóði
til memmtamála. Nú verða yfirvöldin
»ð horfa fram á það, að þurfa að
setja á nýja skatta, ef ni'ðurskurður
á alrikisútgjöldunum verður ekki
felldur miður.
1 V'ashimgiton-ríki, eins og öðrum
rikjum Bandaríkjanna, hafa verið
birtar viðvaranir um yfirvofandi elds-
neytisskort, en á sama tíma hefur
forsetinn gefið í skyn, að fjárfram-
lög tiil stórbrotinna rafveiitmafram-
kvæmda verði lækkuð.
„í>að má vera,“ sagðd Scoop Jack-
son, öldunigadeildarþiingmaður frá
Washington, „að íbúum þessa ríkis
líki vel að heyra forsetann segja,
að hann sé andvígur þvi að hækka
alríkisskatta, en þeir eru ekki jafn
hri'fnir ef hækka þarf iinmamríkisskatt-
ana til að veita þá þjónustu, sem
þeir þurfa á að halda. Þeir hafa
áhyggjur af innamríkisskötitunum og
verðlagi á matvöru, og þegar við
bætist að verðiag hækkar á innfluttu
bensíni og olíu og öðrum vörum
vegna geimgislækkunar dollarans,
verða þeir enn reiðairi en nú.“
„Ég tel hugsanilegit að forsetinn
hafi misskilið kosningaúrsiitin og
mistúlki nú hugarfar þjóðarinnar,“
sagði einn af öldungadeildarþing-
mönnum repúblikana, sem studdi
hann í nóvember. „Það má vera að
þjóðin vilji eimhverjar breytinigar, en
hún er ekki fylgjandi þessari um-
byMiingu Nixoms frekar en hún var
fylgjandi umibylitinigu McGoverns.
Ég held ekki að hún hafi verið að
greiða neinum stórbreytingum at-
kvæði. Hún var ekkert sérlega ánægð
með Nixon, en húin gat ekki greitt
McGovern atkvæði. Það var ailt og
sumt.“
Að sjálfsögðu má vera, að f járlaga-
frumvarp stjórnarinnar sé aðeims lagt
fram sem samkomulagsgrundvöllur
Nixons. í framkvæmd forsetavalds-
iins er homum gjamit að bjóða upp á
stranga andstæða kosti: sprengjur
eða frið i Vietmam; dragið úr útgjöld-
unum eða ég legg hald á þá upphæð,
sem umfram er; lagfærið úrelta og
fjárfreka fjárlagaliði eða ég beiti
neitunarvaldi gegn þeirn, ef þeir
verða samþykktir í þimginiu.
Þessi afstaða hlýtur feitletiraðar
fyrirsagndr og herðdr upp ihaldsöflin
í flokki repúbliikana. En hún stuðlar
einnig að endursameiningu áður klof-
inna demókrata og styrkir öfluga
kjósendahópa, sem áður studdu demó
krata. Það væri háðulegt ef Nixon
endurtæki þau mistök McGoverns að
reyna að gamga of langt of snemma,
en vel má vera að þetta sé edmmitt
að gerast.