Morgunblaðið - 08.09.1973, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ — LAUGARDAGUR 8. SEPTEMBER 1973
UT1HORF í UMSJÓN ANDERS HANSEN
T - ajf csf • x-
Lyðræoio a 1
vök að verjast
Á VESTURLÖNDUM hefur
um alllangt skeið verið litið
á lýðræði ss tj órna rfyri rkom u -
lag sem hið eina rétta og hef-
ur raunar oft verið litið á það
sem sjálfsagðan hlut. Það er
e. t. v. þess vegna sem m-argir
hafa nú hrok'kið upp sem af
svefni, og spyrja sjálfa sig
hvort verið geti að tímar lýð-
ræðisins séu senn taldir.
Ástæður svona spurninga eru
margar, en því miður fæstar
hættulausar.
Eftir lok seinni heims-
styrjaldarinnar kreppti að
vísu víða að lýðræðinu, eink-
um stafaði því hætta af fram-
gangi kommúnismans. Þeirri
hættu var þó fljótlega af-
stýrt með bandalagi lýðræðis-
rílkjanna í Evrópu og Amer-
íku. Eftir það fór í hönd
blómaskeið hins vestræna
lýðræðis, en því miður virð-
ist margt benda til þess að
það sé nú í verulegri hættu
statt. Gagnstætt því sem áður
var, að hætta væri á ferðum
utan frá, þá er nú hættan
komin að innan, sprottin úr
lýðræðinu sjálfu. Framhjá
þeirri staðreynd verður ekki
horft, að þeim rikjum sem
búa við lýðræðisfyrirkomulag
fer sífeilt fækkandi. Þar sem
kommúnistar taka ekki vöid-
in verður nú æ algengara að
fámennar klíkur herforingja
hrifsi völdin og stjórni síðan
með tilskipunum í skjóli her-
stuðnings. Jafnvel innan
Atlants'hafsbandalagsins, sem
upphaflega var stofnað til
verndar lýðræðinu og til að
hefta framgang kommúnisim-
ans, er lýðræð.ð á greinilegu
undanhaldi. Þannig eru _ nú
a. m. k. tvö aðildamkjanna
algerlegif búin að segja skilið
við þær hugsjónir er upphaf-
lega voru aðal'hvatinn að
stofnun bandalagsins. Er hér
að sjálfsögðu átt við Grikik-
land og Portúgal, en stutt
virðist í að það sama gerist
i Tyrklandi líka. Það er oft
erfitt að útskýra nauðsyn
þess og tilgang fyrir Islend-
inga að vera í banda'.agi með
slíkum ríkjum. Og ofan á allt
þetta bætist svo það, að í
Bandaríkjunum, sem löngum
hefur verið iitið á sem eins
konar háborg lýðræðisins, er
jafnvel það peningalýðræði
sem þar hefur viðgengist um'
hrið að syngja sitt síðasta.
Er hið margumrædda Water-
gate-hneyksli ljóslifandi dæmi
þess. Ef svo fer fram sem
horfir, þá er þess e. t. v. ekki
lang-. að bíða, að það verði
aðeins Norðurlöndin, sem geti
státað af hinu margrómaða
lýðræðisfyrirkomulagi.
Hér uppi á Islandi eru
menn a. m. k. yfirleitt í þelrri
trú, að lýðræðið standi hér
traustum fótum. — Rétt er
það, að ekki er líklegt, að í
fyrirsjáanlegri framtíð verði
því kollvarpað með bylt.ngu
eða öðru þessháttar. En er
það eina hættan sem hugsan-
lega væri yfirvofandi? Ein
meginforsenda þess, að hægt
sé að kalla eitthvað stjómar-
fyriricomulag lýðivæði, er að
fram fari með vissu millibili
almennar kosningar, og þá
að þeir, sem kosningu hljóta,
fari raunverulega með völdin
í samræmi við vilja kjósenda.
Ýmsir atburðir, sem hér hafa
átt sér stað að undanförnu,
hafa því miður gefið tilefni
til grunsemda um ’að eklki séu
það alltaf þjóðkjömir þing-
menn sem ráði ferðinmi, held-
ur sívaxandi hópur embættis-
manna og skriffinna ýmiss
konar. Ef svo er sem margan
grunar, þá er hér hætta á
ferðum og ekki seinma vænna
að sporna við fótum. Það er
siðferðileg skylda þeirra sem
unna því stjórnarformi er við
nú búum við, að standa vörð
um það og vera ávallt vak-
andi fyrir þvi sem betur
mætti fara og hafa þá kjark
til að benda á brestima.
UM ÞESSA helgi verður
haldið þing Sambands
ungra sjálfstæðismanna og fer
ekki hjá því að ungir sjálf-
stæðismen.n leíði huga sinn
að samtökum sínum, starfi
þeirra og stefnu. Vegna nokk-
urrar spennu sem rikir vegna
forman.nskjörs á þinginu er
allt útlit fyrir að þ ngið verði
vel sótt og ætti því að vera
góður grundvöllur fyrir mál-
efnalegum umræðum og ár-
angursríkum á'kvörðunum um
framtíð Sambandsms sem og
raunar Sjáifstæðisflokksins í
heiid.
Þegar l'itið er á störf þeirra
félaga ungra sjálfstæðis-
manna vítt og breytt um
landið er mynda sameiginlega
Samband ungra sjálfstæðis-
manna, verður því miður ekki
fyrir augum gróskumikið
starf eða blómstrandi félags-
líf. Þvert á móti virðist —
með nokkrum heiðarlegum
undantekningum þó — hvar-
vetna vera ríkjandi deyfð og
áhugaleysi. Fundir eru að
vísu haldnir öðru hvoru, en
oftast er þar fámennt og
fremiur daufar umræður. Er
þetta því alvarlegra þegar
þess er gætt, að framundan
eru bæjar- og sveitarstjómar-
kosningar og þar á eftir al-
þingisikosningar. Það er kom-
iinn tími til að sjálfstæðis-
menn vakni til skilnings um
það, að kosningar vinnast
ekki nemia með þrotlausu
starfi og öflugu féiagslífi.
Þetta fer að sjálfsögðu sam-
an, þar se-m félagsstárfsemi
á vegum flokksins er for-
senda þess að fá fólk síðar
meir til að starfa innan
flokksins jafnt fyrir kosning-
ar sem á öðrum tímum. Og
þá er komið að þeirri spum-
ingu, hvaða aðferðir eru ár-
angursríkastar til að laða að
fól'k sem svo kæmi til með
að taka virkan þátt i starf-
semi flokksfélaganna.
Á síðastliðnum vetri átti
undirritaður þess kost að
kynnast nokkuð hvernig starf-
semi eins af félögum ungra
sjálfstæðismanna úti á landi
var háttað. Er skemmst
frá því að segja, að
áhuginn var afar takmarkað-
ur og starfsemin nær engin.
Haldnir voru örfáir fundir, og
einna helzt í formi svokall-
aðra kvöldverðarfunda. Það
dálæti sem forvígismenn
sjálfstæðismanna á öllum
aldri hafa á því fundarformi
er ós’kiljamlegt með öilu. Ef
sjálfstæðismenn geta ek'kí
komið saman til umræðna án
þess að þurfa að belgja sig
út af mat eimmitt á sama
augnabliki hlýtur sú spurn-
ing að vakna hvort þeir væru
ekki jafn vel geymdir heima
hjá sér. Þar á ofan bætist
svo, að maturinn er yfirleitt
svo dýr, að skólafól'ki, t. d. er
{>að gersamlega ókleift að
sækja sl'ika fundi, en einmitt
Anders Hansen.
það fólk ætti að leggja megin-
áherziu á að fá á fundina.
Afleiðing'n var svo sú, fund-
irnir voru iila sóttir og var
loks hætt að halda þá. Eftir
það mátti heita að bingó á
S'unnudgskvöldum væri það
eina sem flokkurinn gekikst
fyrir, því að um svipað
leyti og kvöldverðarfundirnir
hættu, þá lagði málgagn
floikksins á staðnum upp
laupana, því enginn fékkst til
að ritstýra blaðinu. Það var
sem sé aumt ástandið á bæn-
um þeim. Framangreint er
ekki sagt til að særa neinn,
og það skal fúslega viður-
kennt, að það er víðar pottur
brotinn. Á það ekki aðeins
við um Sjálfstæðisfiokkinn,
heildur eiga allir íslenzkir
stjórnmálaflokkar við sama
vanda að etja. Undantekning
Félög ungra s j álf stæð-
ismanna
frá þessu er þó liklega Sam-
tök herstöðvarandstæðinga,
en þar er að því er virðist
unnið öfilugt og markvisst
starf, og miinna sumar bar-
áttuaðferðir þeirra eigi all-
l'ítið á samtök þau í Noregi
er á sínum tíma börðust
gegn inngö-ngu Norðmanna í
Efn’aihagsbandalagið. Er það
hryggileg staðreynd að sjálf-
stæðismenn gætu margt lært
af slíkum samtökum hvað
starfsaðferðir snertir, en stað-
reynd samt
Það sem eirnna mest fælir
ungt fólik frá því að ganga
í raðir ungra sjálfstæðis-
manna, er það, hve leiðtogar
þeirra eru raunverulega orðn-
ir gamlir og lítt í táikt við það
unga fólk, sem nú er að vaxa
úr grasi. Það er fáránlegt að
ætla að sameina í einu félagi,
svo eitthvað gagn sé að, fólk
aMt frá sextán ára aldri til
þrjátíu og fimm. Sextán ára
unglingur á yfirleitt elkki
nokkra samleið með þrjátíu
og fimm ára gömlum manni.
En það kemur af sjálifu sér,
að þegar aldurs'hámarkið í
félögum ungra sjálfstæðis-
manna er svona hátt, að hinir
eldri verða ofan á og hljóta
að ráða ferðinni. Þeim yngri
finnst svo sem þeir séu af-
skiptir, áhuginn dofnar og að
lokum eru þeir ek'ki í féliög-
unum nema rétt að nafninu
til. Er þá lo'ks svo komið að
félagsmenn nenna etoki einu
sinni iengur að sækja aðal-
fund, enda til lítils að vinma
að koma og rétta upp hendina
til samþykkis himum eina
l'ista uppstillinganefndar, sem
oftast er valin af fráfarandi
stjóm. Eða getur það talizt
viðunandi að í fél'agi eins og
Heimdalli í Reykjavík, sem
telur hundruð „félagsmanna“,
sikuli aðeins koma tveir til
þrir tugir á aðalfund? —
Svari hver fyrir sig.
S.U.S. hlýtur í náinni fram-
tíð að verða að endursikoða
og b.-eyta ýmsu í fari sínu.
Aldurshámarkið , ætti að
lækka, að minnsta kosti nið-
ur í þrjátíu ár. Ennfremur
virðist vera full nauðsyn á að
S.U.S. herði eftirlit með að-
iildarféiögum sínum og geri
meiri kröfur til þeirra.
Stjórnir félaganna hvar sem
er á landinu ættu að vera
S'kyldugar til að gera ná-
kvæma grein fyrir starfsemi
viðkomandi félags, og ætti þá
að vera hægt að gera kröfur
til að a.m.k. einhver lágmarks
starfsemi færi fram á hverj-
um stað. Væri jafnvel hugs-
anlegt, að skila þyrfti til
stjómar S.U.S. nokkurs bon-
ar starfsáætlun, í byrjun
hvers starfsárs. SUS yrði þá
einnig ráðgefandi aðili og
skipulegði e.t.v. hluta starfs-
iins, svo sem félagsmálaskóla
og annað þess háttar. Yrði þá
vonandi ekki langt að bíða
að árar.gurinn kæmi í Ijós
með þróttmeira og vaxandi
starfi.
Sjáifstæðisfloklburinn stend-
ur nú á nokkrum tímamótum,
því bann er nú í fyrsta skipti
í stjómaraindstöðu eftir tólf
ára samfellda setu í rikis-
stjórn. Þennan tíma verður
að nota til að endurs'koða og
athuga í sem allra flestum
atriðum stefnu flokksins og
síðan að útfæra hana á ljósan
og aðgengilegan hátt. Þegar
vinstri stjórnin undir for-
sæti gamla mannsins úr
Framsóknarfl'oikkinum leggur
endanlega upp laupana, þá
þarf Sjálfstæðisfloktourinn að
Framhald á bls. 2