Morgunblaðið - 08.09.1973, Blaðsíða 23

; . 1 i...,-J i .. 1.I. ... I I—... ..
MORGUNBLAÐIÐ — LAUGAR'DAGUR 8. SEPTEMBER 1973
23
— Votmúlakaupin
Pramliald af bls. 2
®wn þar fói fraim, var 1 milljón
fcróna fyrir hverm hektara eða
100,00 k.ránu-r fermetrinn.
4. 1 ljósi þessara sbaðreynda
ber að íneta fenmetraverð Vot-
htúLajarðanna, sem er 11,72 kr.
íermetrinin.
3- Gömul saffa i dagsljósið
Árið 1964 barst hreppsneifnd
Selfossihrepps tLt'boð uim 'kaup 20
ha lands úr Árbsejarlandi í Ölf-
usi, si-m 14 að mörkuim Selfoss-
1-repps. Landiniu fylg'di jarðhita-
°E laxveiðiréttindi. Verðtilboðið
var 850.000 krónur eða 4,24 kr.
fermetrinn.
Eins og fram kemiur hér að
framan, er seimasta salia úr þessu
landi 1 millljón króna hver hekt-
ari e5a ioo krónur fermetrinn.
Þeir, sem þá héidu um stjórnvöl
Selfosshrepps, mátu þetta tiliboð
®vo, að ekki var að því gengið.
Menn athugi það, að þessi
spilda (20 ha) er í dag að raun-
gildi 20 milljón kr. virði án lax-
Veiði og jarðhitaréttindanna og
12 sinmuim minna land en Vot-
múlajarðirnar sem fyrirhugað er
að kaupa á 30 miilljónir króna
sem greiðast á 30 áruim.
Annað abriði er ekki siður lær-
óómsríkt við þá afgreiðsiiu, setn
mátið fékk á hreppsne f nd arfundi
18. nóvember 1964 samkv. fund-
argerðarbók hreppsnefndar Sel-
fosishrepps, þar segir í niður-
l»gi bölounar um þetta mál.
■.Engin endanleg ákvörðun tekin,
«n ákveðið að lialda atluigunum
áfrain.“ Þegar umboðsmaður
sdjanda gekk nokkru síðar eftir
því við þáverandi oddvita Sel-
fosshrepps Sigurð Inga Sigurðs-
®on hver afstaða hreppsnefndar
yrði til tiJboðsrns — stöð ektki á
svari enda þótt hreppsnefnd
hefði enga afstöðu tekið. Stadd-
úr 4 húströppumuim heima hjá
sér svaraði hann þvi tii að ekki
yi'ð; að tiilboðinu gengið.
Þannig stóð sá að afgreiðslu
þessa máls sem nú ssefcir harð-
ast ásamt sinum fyligisveinum
að okkur núverandi forsvars-
mönnuim Selfosshrepps fyriir það
að láta eina umræðu í hrepps-
nefnd nægja í því máti, sem hér
um ræðir.
Þess veigna er það ljóst, að
hamm ber á því áibyrgð fyrst og
fremst einn að Selfo&shreppur
misst. eitt af sínuim gullnu tæki-
færuim um aukið dýnmætt land-
rými.
Og ekki verður annað séð en
að þeim félögum þýki ekki nóg
að gert í að hefta landaiukamögu-
lieika Selfosshrepps.
Staða málsins í dag og afgreiðsla
þess á fundi hreppsnefndar Sel-
fosshrepps 22. ágúst 1973
Þegar ljóst var, að Selfoss-
hreppur ætti kost á að fá jarð-
irnar Votmúla I og Vobmúla II.
keyptar, fóru fram viðræður
milli fulitrúa. Selfosshrepps og
fuliltrúa seíjanda um verð og
greiðs’.iukjör. Síðan var máldð
lagt fyrir hreppsnefndarfund
hinn 22. ágúst sl. Þess var óskað,
að málið yrði afgreitt við eina
umræðu enda ljóst samfcvæmt
sveitarstjómarlögum, að það var
að ölliu leyti lögliegt. En sam-
kvæmit þeim ber breppsnefnd að
hafa tvær umræður um eftirtalin
atriði:
1. Hina árletgu fjárhagsáœtliun.
2. Ársreiikninga.
3. Regiiugerðir.
4. Beiðni um aðstoð gagnvart
ráðuneyti.
Þeiss ber að geta, að ekki kom
röksbudd dagskrártillaga fram á
fundinum um frestun á málinu.
Málið var síðan afgreitt á eftir-
farandi hátt samkvæmt gerða-
bók hreppsnefndar Seifoss-
hrepps.
Á fundi hreppsnefndar Sel-
fosshrepps 22. ágúst 1973 lagði
sveitarstjóri fram tilboð frá Þór-
katiii Björgvinssyni um sölu á
jörðunum Votmú'la I og II í Sand-
víkuihreppi fyrir 30 milijónir kr.,
sem Skulu greiðast á 30 árum
með jöfnum afhorgunum og
hæstu veðmálavöxtum á hverj-
um tíma. Lánið er afborgunar-
laust fyrsta' árið og greiðist
eftir á.
Landstærð jarðanna er ekki
tilgreind í fermetrum og hún
er miðuð við ýtrusbu mörk og
Liandametki gagnvart öðrum
jörðum í Sandvíkurhireppi,
Stokkseyrarhreppi og Selfoss-
hreppi samukvæmt landskipta-
bókum og veðmálabókum Árnes-
sýsiu.
Atkvæði félliu þannig, að með
kaupunum greiddu atkvæði Ól'i
Þ. Guðbjartsson, Guðmundur Á.
Böðvarsson, Pálil Jónsson og
Guðmund'ur Daníelsson.
Hjá sátu: Bergþór Finnboga-
son og Hafsteinn Þorvaldsson
(en otuðu síðan grunilausu fólki
fram fyrir s'kjöidu er heim var
komið á grundvelli villandi og
ónógra upplýsinga.)
Á móti greiddi Sigurðuir I.
Sigurðsson vegna þess hvernig
málið var lagt fyrir (og hafði
samkv. framansögðu manna sízt
efni á slikuim fyrirsiætti.)
Þeir, sém atkvæði greiddu með
ikaupunum, höfðu eftirfarandi
forsendur fyrst og fremst í huga:
1. Einingarverð, 11,72 kr. fyrir
fermetrann, væri ekki óeðlilegt
miðað við gangverð lands hér
auistan Fjalis og nýtingarmöigu-
ie.ka fyriir Selfossihrepp eins og
bent hefur verið á hér á undan.
2. Greiðslukjör voru einstok
því tel'ja má fullvíst að hvergi
standi sveitarfélagi 30 ára lán
óvísitolutryggt til boða og all'ra
sízt eins og nú er búið að fjár-
hagsaðstöðu þeirra sveitarféliaga,
sem búa við mikla framkvæmda-
þörf.
3. Vitað er, að Selfoss er einn
þeirra staða utan áhrifasvæðis
Reykjavífcur, sem síaukinn að-
fiuitninigur verður til einmitt af
Reykjavíkursvæðinu eftir til-
komu hins nýja Austurvegar auk
þess að vera þróbtmesta sveitar-
félag í einu blómiiegasta héraði
Lar.dsins.
Þessi ákvörðun meirihiuta
hreppsnefndar var tefcin með
það tvennt í huga, að þá hafði
Sandvíkurhreppur að sjálfsögðu
akiki afsa-lað sér forkaupsrétti
enda gerði hann það ekki fyrr
en 4. sept. sl.
f annan stað var að sjállfsögðu
ráð fyrir þvi gert, að þegar eða 2.
ef Sandvífcturhreppur afsalaði sér
forkaupsrétti, færi málið sam-
kvæmt löguim til staðfestingar
eða synjunar hjá sýslunefnd
ÁrnessýSiu.
Það æbti nú að vera ljóst að
þegar sýslunefnd Árnessýsilu
tekur afstöðu í þessu máli er
ábyrgð þeirra sýslunefndar-
manna eiigi lítil, er þeir f’jalla
urn þetta hagsmunamál Selifoss-
hrepps á llofcastigi þess.
Á fundinum kom einnig fram
miikil óánægja með fréttaflutn-
ing Þjóðviljans og Tímans af
þessu máii. Töldu hreppsnefnd-
armenn, sem voru þeir Óli Þ.
Guðbjartsson og Guðmundur
Böðvarsson, að framangreind
dagblöð hefðu fengið villandi og
ónógar upplýsingar uim málið.
Þeir sögðu, að þeir hefðu ekki
viljað svara þessum rógi blað-
anna, fyrr en 1‘jóst væri, að Sand-
vikiurhreppur hefði afsalað sér
forkaupsrétti á jörðunum, en
þær eru í þeiim hreppi. Það var
svo gert með bréfi, dagsettu 4.
septemher og barst það hrepps-
nefndinoi í hendur þann 5.
Votmúlajörð var seld fyrir
tveimiur áruim og var þá kaup-
verð % hluta jarðarinnar um 1,8
miiilljónir fcróna, en hún var ekfci
seld á frjálsum markaði þá.
— Hóta úrsögn
Framhald af bls. 1
og þó sérstaklega tilraunir
brezkra herskipa tii'l ásigiinga á
islenzk varðskip. 1 tiiiefnii af því
leggur fuindurion áherzlu á
eftirfarandii:
1. ÖMluim flugleiiðbeiniin.gum við
Nimrodþotur Breta verði
tafarlaust hætt og þess kraf-
izt af AtJantshafsbanda'iag-
iniu, að það hiuitisit tid um, að
fflugi þeirra við ístland verði
hætt. Atlaintehaifsbandailag-
inu verði tiilkymmt, að Islend-
iriigar muni endurskoða af-
stöðu sína fill þátttöku í því,
ef það fordæmir ekki hem-
aðairlegit ofbeldi Breta og ger-
ir ekki ráðstafamir til að
stöðva það.
Brezku ríkiisstjórninnii verði
þegar tilkynmit, að verði um
frekari ásiiglimigar brezkra
herskipa og dráttarbáta á is-
lenzk varðskip að ræða, verði
stjómmálasambandi millli
landanna sliitiiö.
Fundurinin lýsiir fyKista stuðn-
ingi Viið þær fyrirætlamir um
efl'iingu landhel'gisgæzlunnar,
sem forsætisráð'herra gerði grein
fyrir á fundiinum og leggur
áherzlu á að emgair fjárveitimgar
verði sparaðar tilil þess að gera
iamdhelgiisgæzlumia sem bezt úr
garði.“ “ -----«■ ♦-»-------
- SUS-þing
Framhald af bls. 32
fyrir auk almennrar stjómmála-
élyktunar, eru verkaskipting
ríkis- og sveitarfélaga, skatta-
mál, atvinnu.lýðræði, opinber
námsaðstoð og starfsgrundvöll-
ur sambandsins. Fundinum var
síðan slitið um kl. 7 í gærkvöldi.
1 dag verður þingstörfum hald
ið áfram með nefndafundum
fyrir hádegi, en i hádeginu mun
brezki þiingmaðurinn Laurence
Reed, sem hér er i boði SUS,
fflytja erindi um viðhorf sín til
landheLgismálsins. Þá mun vara-
formaður Sjálfstæðisfiokksins,
Geir Hallgrímsson, ávarpa þing-
Lg. Fundarstörfum verður síðan
haldið áfram eftir hádegið, en
urn kvöldið er sameiginlegt hóf
ungra sjálfstæðismanna og aust-
firzkra sjálfstæðismanna. Á
sunnudag verður gengið til ltosn
iniga og siðan verður þinginu
slitið.
Verkfall hjá Brando
Tahiiti 7. september — AP.
Veifcamenn sem vinna við
byggingu hótels eins, sem
kvitamyndaleifcarinn Marlon
Brando er að reisa á Tahiti
lögðu niður vinnu í dag
vegna þess að tæpur helm-
ingur þeirra hefði verið rek-
inn „að ástæðulausu“.
Eigandinn Marlon Brando
var hims vegar staddur í Los
Angeles.
— Laurence Reed
Framh. af bls. 32
vallast á mikílli þekkingu og
margra ára athugunum á nýt-
ingu hafsins.
Laurence Reed kemur hing-
að til lands í boði Sambands
ungra sjálfstæðismanna og
mun hann flytja erindi á
þingi SUS er haldið verður á
Egilsstöðum um helgina.
Reed lauk lögfræðiprófi frá
Oxford árið 1963, en hélt að
námi loknu til meginlandsins
til að kynna sér samvinnu
Evrópu á tæknisviði. Fór
hann víða um Evrópu og var
um þrjú ár í förum. Þegar
heim kom gaf hann út bók,
er nefndist European — in a
shrink'ng World, sem hann
byggði að mestu á þessu kynn
isferðalagi og fjallaði um
efnahagssamvinnu Evrópu-
landa — ekki hvað sízt á
tæknisviðinu. Árið 1970 fór
Reed í framboð fyrir Ihalds-
flokkinn í Boston East í Lanc
ashire og sigraði þar fram-
bjóðanda Verkamannaflokks-
ins naumlega. Á tímabilinu
frá því að hann kom aftur til
Englands úr Evrópuförinni og
þar til hann varð þingmaður,
starfaði hann sem aðstoðar-
framkv.stjóri stofnunarinnar
Euro-ocean, sem vinnur að
Evrópusamstarfi, einkum á
sviði hafnýtingar. Að þessari
stofnun standa 30 stórfyrir-
tæki um viða Evrópu. Hjá
þessari stofnun hélt Reed
áfram athugunum sínum, er
lutu að verndun og nýtingu
hafsins, og gaf hann þá út
tvo bæklinga, annán um meng
un í hafi en hinn um evrópska
samvinnu um nýtingu hafs-
ins.
1 neðri málstofu brezka
þingsins hefur Reed látið
þessi mál mikið til sín taka.
Hann situr í þeirri nefnd
þingsins er fjallar um meng-
un hafsins og eins er hann
formaður þingmannanefndar
er hefur með nýtingu hafsins
að gera. Hefur hann gefið út
bækling um landhelgisdeil-
una, er hann nefnir Fish and
Chips.
Á blaðamannafundinum í
gær lýsti Reed yfir ánægju
sinni að hafa fengið tækifæri
til að koma til Islands og
kynnast sjónarmiðum íslend-
inga i landhelgisdeilunni af
eigin raun og eins yfir því að
geta gefið Islendingum færi
á að heyra aðra brezka skoð-
un á landhelgismálinu en hina
opinberu stefnu utanríkis-
ráðuneytisins; skoðun sem
hann kvað eiga vaxandi fylgi
að fagna á Bretlandseyjum og
innan brezka þingsins.
HAGSMUNAÁREKSTRAR
Reed sagði síðan, að ný haf-
réttariög yrðu að koma til, ef
nýting hafsins ætti að vera
með skynsamlegum hætti og
þjóðir heims vildu komast hjá
hagsmunaárekstrum, sem
hlytu óhjákvæmiLega að verða
að óbreyttu ástandi. Reed
sagði, að eftir athuganir á
þessu máli hefði hann kom-
izt að þeirri niðurstöðu, að
strandríki hefðu rétt á víð-
áttumikilll landhelgi til að
gera þeim kleift að koma ein-
hverri stjórn á ringulreið sem
nú ríkti á hafinu umhverfis
þessi ríki. Reed taldi fráleitt
að reglur um hagnýtingu haf-
svæðisins væru aðgreindar,
þannig fiskveiðilögsaga væri
eitt, nýting auðlinda hafs-
botnsins annað og frjálsar
siglingar hið þriðja. Hið eina
skynsamlega væri að strand-
ríki fengju stóraukna lög-
sögu, sem gerði þeim kleift
að hafa yfirstjórn á hafinu
næst landi og líta yrði á auð-
lindir hafsbotns og auðlindir
hafsins fyrir ofan botninn sem
óaðskiljanlega heild.
Máli sínu til stuðnings benti
Reed á, að þegar svo væri
komið, að til væru hafsvæði
þar sem stundað væri allt í
senn — fiskveiðar, olíuboranir
og frjálsar siglingar — steðj-
uðu augljóslega margar hætt-
ur að í einu; mengunarhætta
frá olíuturnum, hætta á
árekstrum milli skipa og olíu-
turna og sú hætta að vörpur
fiskiskipa rifu upp leiðslur
frá oliuturnunum. Eina leiðin
til að fyrirbyggja þessa hættu
væri að allt væri undir yfir-
stjórn næsta strandríkis, sem
hefði þannig allra hagsmuna
að gæta.
STUÐNINGUR í
BRETLANDI
Reed sagði, að það væri ein
mitt vegna þessa, að víðáttu-
mikil lögsaga strandrikja ætti
vaxandi fylgi að fagna í Bret-
landi — bæði hjá almenningi
og í sjáifu þinginu. Þó kvaðst
hann einkum verða var við
stuðning við þennan málstað
úr þremur áttuim í heimalandi
sínu. 1 fyrsta lagi væru það
landróðrasjómennirnir, sem
eru töluvert fleiri en útíhafs-
sjómennirnir, en þeir hafa átt
i vök að verjast bæði vegna
mengunar og ofveiði erlendra
skipa á helztu miðum þeirra.
Þá er það olíuiðnaðurinn sem
hefur áhyggjur af óhjákvæmi-
legum árekstrum eða deilum
vegna frjálsra siglinga á slóð-
um þar sem boranir fára fram
og loks væri það hjá þeim ibú
um Bretlands sem byggju við
Ermarsund, þeir vildu út-
færslu landhelginnar þar. Áð
ur er getið um vaxandi stuðn-
ing við málstað Islands innan
brezka þingsins, og nefndi
Reed t.a.m. að þingmaður
Verkamannaflokksins, John
Prescott að nafni hefði opin-
berlega lýst yfir stuðningi við
Island.
KYNNINGIN I
BRETLANDI
Laurenee Reed sagði enn-
fremur, að hann teldi islenzk
stjórnvöld ekki hafa haldið
nógu vel á kynningu og á-
róðri fyrir málstað sínum í
Bretlandi til þessa. íslending-
ar ættu að leggja á það höfuð-
áherziu að gera brezkum al-
menningi ljóst að það væri
hans eiginn hagur að Bret-
ar færu að fordæmi Islend-
inga og færðu einnig út land-
helgina og því fyrr þeim mun
betra. Hann kvaðst geta full-
yrt, að þorri manna á Bret-
landi ældi kröfur Islands um
víðáttumiikla landhelgi rétt-
láta vegna sérstöðiu landsins,
og eins benti ýmislegt til að
hugarfarsbreytingar væri að
vænta hjá utanrikisráðuneyt-
inu brezka í þessu dieiiumáli.
„Islendingar munu lika sigra
í þessu máli fyrr en síðar, og
ég tel að þið eigið að fara
með hægð en halda á málinu
af festu. Róttækar ráðstafan-
ir tel ég að geri lítið gagn,
jafnvel aðeins illt verra eins
og t.d. að slíta stjórnmálasam
bandi við Bretland. Sllíkt gerir
okkur, sem berjumst fyrir
málstað ykkar i Bretlandi að-
eins erfiðara að fá hljómgrunn
meðal almennings, sem þá
myndi vafalaust snúa við ykk-
ur bakinu. Sama gildir raun-
ar um þau áform, að sýna
brezkum togurum enga misk-
unn þegar þeir þurfa að leita
vars við íslandsstrendur vegna
veðurs,“ sagði Reed.
200 MlLUR EDLILEGT
LÁGMARK
Reed kvað það skoðun sína,
að 200 mílna landhelgi, jafnt
fiskveiði- sem auðlindalög-
saga, væri eðlilegt lágmark
strandríkja, enda væri þróun-
in augljóslega sj að meiri-
hluti rlkja myndi fylkja sér
um hana á hafréttarráðstefn-
unni. Hins vegar lýsti hann
þeim ótta sinum að hafréttar-
ráðstefnan kynni að fara út
um þúfur þrátt fyrir meiri-
hlutavilja ríkja heims um 200
mílna fiskveiði- og auðlinda-
sögu — vegna andstöðu stór-
velda eins og Bandarikjanna,
Sovétríkjanna, Japans og
Bretlands, sem teldu ólikum
hagsmunum sínum stefnt í
hættu með svo víðáttumikilli
lögsögu. Teldu þessar þjóðir,
að óðar og samþykkt hefði
verið 200 mílna fiskveiði- og
auðlindalögsaga, myndu ein-
hver riki einnig færa út land-
helgi sína í 200 málur í kjöl-
farið og hindra þannig frjáls-
ar siglingar innan þesisara
marka, sem stórþjóðirnar
teldu i mörgum tilfellum nauð
synlegar vama sinna vegna.
Taldi Reed liklegt, að á haf-
réttarráðstefnunni yrði að
með einhverjum hætti að nást
samkomulag sem tryggði stór
veldunum frjálsar siglingar
innan 200 milnanna.