Morgunblaðið - 27.10.1973, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 27. OKTÓBER 1973
5
Olafur á að biðjast
lausnar fyrirLúðvík
HAFT er eftir kunnugum
mönnum, að i síðari tíma þing-
sögu hafi þingflokkur ekki komið
sér í slíka úlfakreppu sem
Alþýðubandalagið eftir heim-
komu Olafs Jóhannessonar for-
sætisráðherra frá viðræðunum í
London á dögunum. I einu vet-
fangi hefur pólitisk staða komm-
únista gjörbreytzt — frá því að
vera mjög sterk, að því marki, að
þeir hafa orðið að éta ofan i sig
stórorðar yfirlýsingar og sam-
þykkt'ir og helzti leiðtogi þeirra,
Lúðvík Jósepsson, orðið að þola
opinbera auðmýkingu af hálfu
samstarfsmanna sinna i ríkis-
stjórn.
Helztu stuðningsmenn og
nánustu samstarfsmenn Ólafs Jó-
hannessonar í Framsóknarflokkn-
um hafa alltaf haldið þvi fram, að
bíti hann eitthvað i sig, sé ekki
hægt að þoka honum um þuml-
ung. Þessir eiginleikar formanns
Framsóknarflokksins hafa ekki
séð dagsins ljós— fyrr en nú — og
því skiljanlegt, að menn hafi
verið vantrúaðir á. að þessir
eiginleikar væru til í forsætisráð-
herranum. En undanfarna daga
hefur hann sýnt, að hann getur
beygt kommúnista, ef hann vill og
einbeitir sér að því viðfangsefni.
Því ber að fagna. Uppivöðslusemi
kommúnista og undirlægjuháttur
framsóknarmanna við þá í ríkis-
stjórninni voru orðin óþolandi.
Þau rúm tvö ár, sem þessi ríkis-
stjórn hefur setið að völdum,
hefur það virzt vera helzta boðorð
framsóknarmanna að láta undan
kommúnistum i einu og öllu. Nú
hefur orðið breyting á, og von-
andi verður þetta ekki bæði í
fyrsta og siðasta skipti, sem
forsætisráðherrann tekur á sig
rögg. Það er ekki siður þörf á þvi í
varnarmálunum en landhélgis-
málinu að hann sýni, að hann er
húsbóndi á sínu heimili.
Enda þótt það hafi vakið
alþjóðarathygli síðustu daga,
hvernig Alþýðubandalagsmenn
hafa verið beygðir og auðmýktir,
er ekki siður eftirtektarvert, að
sviksemi þeirra og ódrengskapur
i samstarfi við aðra hefur komið
berlega í ljós að undanförnu. Má
mikið vera, ef ráðamenn Fram-
sóknarflokksins fara ekki að
hugsa sitt mál, eftir að Lúðvík
Jósepsson og flokksbræður hans
hafa hvað eftir annað reynt að
reka rýtinginn í bak Ólafi Jó-
hannessyni er hann kom heim úr
einni þýðingarmestu för, sem
íslenzkur forsætisráðherra hefur
tekizt á hendur.
Samþykkt
A Iþýðubandalagsins
Ólafur Jóhannesson kom heim
frá London síðari hluta þriðju-
dags, 16. október sl. Daginn eftir,
miðvikudaginn 17. okt. kl. 11 f.h.
kom ríkisstjórnin saman til þess
að hlýða á skýrslu forsætisráð-
herra um viðræður hans við
Edward Heath. Sá fundur stóð
eitthvað fram yfir hádegið, en kl.
15.00 þann dag var utanríkis-
nefnd Alþingis boðuð til fundar
til þess að hlýða á skýrslu Ólafs
Jóhannessonar. Kommúnistar
þurftu ekki langan tíma til þess
að kynna sér skýrslu forsætisráð-
herra. Skömmu eftir að ráðherra-
fundinum lauk og áður en utan-
ríkisnefnd kom saman til fundar,
var haldinn fundur í þingflokki
Alþýðubandalagsins. Þarvarsam-
þykkt ályktun, sem Þjóðviljinn
hefur enn ekki birt orðrétta og
Alþýðubandalagið hefur enn ekki
sent frá sér, en birt hefur verið f
heild, bæði í Morgunblaðinu og
Alþýðublaðinu. Samþykkt þessi
hefst á svofelldum orðum: „Þing-
flokkurinn hafnar tillögum Breta
algjörlega, sem óaðgengilegum." I
þessari fyrstu setningu kemur
ódrengskapur Lúðvíks Jóseps-
sonar og félaga hans strax í Ijós
vegna þess, að það sem þeir kalla
„tillögur Breta“ og hafa jaf’nan
síðan nefnt því nafni voru í raun
nánast orðréttar tillögur, sem
Ölafur Jóhannesson, forsætisráð-
herra íslands, hafði lagt fram í
viðræðunum við Edward Heath
að einu atriði undanteknu. Þetta
vissi Lúðvík Jósepsson ósköp vel
vegna þess, að hann hafði þá haft
skýrslu forsætisráðherra' undir
höndum nægilega lengi til þess að
hafa kynnt sér efni hennar. En
með því að tala um „tillögur
Breta“, sem í raun voru að mestu
Ólafur Jóhannesson —
svínbeygði kommúnista.
tillögur Ólafs var reynt að koma
landráðastimpli á athafnir fs-
lenzka forsætisráðherrans í
London. Honum var brigzlað um
landráð með sama hætti og
Lúðvík Jósepsson hefur dundað
við að saka Morgunblaðið og þó
sérstaklega einn ritstjóra þess um
landráð. Þessi samþykkt þing-
flokks Alþýðubandalagsins var
síðan afhent forustumönnum
þingflokka Framsóknarflokksins
og SFV áður en flokkar þeirra
komu saman til fundar síðdegis
þennan sama dag, bersýnilega í
því skyni að setja þá strax upp að
vegg og ógna þeim með stjórnar-
slitum, ef þeir fylgdu ekki afstöðu
kommmúnista í málinu. Með þess-
ari samþykkt hófust tilraunir
Alþýðubandalagsins til þess að
stimpla tillögur Ólafs Jóhannes-
sonar í London sem „brezkar til-
lögur“ og hefur þeirri
ófrægingarherferð á hendur Ólafi
Jóhannessyni verið haldið áfram
siðan.
Trúnaður brotinn
Skýrsla Ólafs Jóhannessonar
var lögð fram í ríkisstjórninni
sem trúnaðarmál. Hún var lögð
fram í utanríkisnefnd sem
trúnaðarmál og hún var afhent
öllum þingflokkunum sem
trúnaðarmál. Allir þingflokkarnir
virtu þennan trúnað, nema
Alþýðubandalagið. Fimmtu-
daginn 18. október kom Þjóðvilj-
inn út með stórárás á Ólaf Jó-
hannesson og framlag hans til við-
ræðnanna í London. í heims-
styrjaldarfyrirsögn á forsíðu
sagði Þjóðviljinn: „Tillögur Breta
reydust vera úrslitakostir. Þing-
flokkur Alþýðubandalagsins
hafnaði tillögunum á fundi sinum
strax í gærdag.“ í fréttinni voru
síðan rakin helztu atriði í sam-
komulagsgrundvellirium og
athugasemdir þingflokks Alþýðu-
bandalagsins við þau. Fullyrt er,
að Lúðvik Jósepsson hafi sjálfur
skrifað þessa forsíðufrétt í Þjóð-
viljann. Bersýnilegt var, að
kommúnistar reiknuðu með þvf,
að fariðyrði með skýrslu forsætis-
ráðherra sem trúnaðarmál í all-
marga daga, og þessari forsíðu-
frétt var ætlað það hlutverk að
æsa almenning upp á móti niður-
stöðum Lundúnafundarins með
falsi og biekkingum og í skjóli
þess, að ekki yrði hægt að hreyfa
andmælum að nokkru ráði vegna
þeirrar leyndar, sem gera mátti
ráð fyrir, að mundi hvila yfir
skýrslu forsætisráðherra enn um
skeið. Blekkingum og fölsunum
forsíðufréttar Lúðvíks var svo
fylgt eftir í leiðara Þjóðviljans
þennan sama dag.
Tveggja ára undirlægjuháttur
framsóknarmanna hefur greini-
lega sannfært Lúðvík Jósepsson
um, að hann gæti gert hvað sem
væri, án þess að andmælum yrði
hreyft. En i þetta skipti reiknaði
hanfi dæmið skakkt. Forsætisráð-
herra mun hafa orðið ofsareiður
vegna trúnaðarbrots og óheilinda
kommúnista. Daginn eftir, föstu-
daginn 19. okt„ svaraði hann föls-
unum Lúðvíks með því að birta í
heild skýrslu sína um Lundúna-
viðræðurnar. Það mun næsta
fátítt, ef ekki einsdæmi, að slík
skýrsla er bírt í heild. A blaða-
mannafundinum gerði hann
ítarlega grein fyrir helztu þáttum
samkomulagsgrundvallarins, sem
Lúðvík Jósepsson hafði i ræðu í
útvarpsumræðunum kvöldið áður
sagt að væri ekki til Með þessum
blaðamannafundi voru vopnin
slegin úr höndum Lúðvíks og
eftir hann átti Alþýðubandalagið
um tvennt að velja, að ráðherrar
þess segðu af sér, eða að Lúðvík
Jósepsson og félagar hans
byrjuðu að éta ofan í sig hvert
einasta orð, sem þeir höfðu sagt
um „brezku tillögurnar". Þeir
völdu síðari kostinn og hafa verið
önnum kafnir við það síðan að éta
hattinn sinn.
„ Úrslitakostirnir ”
Fróðlegt er að skoða í hverju
blekkingar og falsanir Lúðviks
Jósepssonar voru fólgnar. Hér að
framan var vakin athygli á í
hverju föslun nr. 1 var fólgin. í
forsíðufréttinhi í Þjóðviljanum
hélt Lúðvík því fram, að um
„brezkar tillögur" væri að ræða.
Hver og einn getur kynnt sér það
með samanburði, að sam-
komulagsgrundvöllurinn er nán-
ast orðréttar tillögur Ólafs
Jóhannessonar i London, að einu
atriði undanskildu. Fölsun nr. 2
var sú, að þvi var haldið fram, að
um úrslitakosti væri að ræða af
hálfu Breta. Þótt leitað sé með
logandi ljósi i skýrslu Ölafs Jó-
hannessonar að sönnun fyrir því,
að Bretar hafi sett fram úrslita-
kosti, fyrirfinnst hún ekki f þeirri
skýrslu. Þess vegna spurði höf-
undur þessarar greinar forsætis-
ráðherra að því, á blaðamanna-
fundinum, hvort það hefði komið
fram i munnlegri skýrslu hans til
rikisstjórnarinnar eða utanríkis-
nefndar, að um úrslitakosti væri
að ræða. Ólafur Jóhannesson
svaraði því til, að ekki væri hægt
að tala um úrslitakosti í þessu
sambandi. Það svar sýndi, að
heimsstyrjaldarfyrirsögnin á for-
síðu Þjóðviljans var uppspuni frá
rótum, hrein lygi, sem bókstaf-
lega enginn fótur var fyrir. Sfðan
hafa forystumenn Alþýðubanda-
lagsins verið að éta þessa fullyrð-
ingu ofan í sig. Formaður Alþýðu-
bandalagsins hefur lýst því yfir
að úm ,,misskilning“ haf i verið að
ræða. Hvernig skyldi hann hafa
orðið til? Þjóðviljinn sagði hins
vegar í forystugrein í fyrradag, að
Lúðvik Jósepsson — óheilindi
hans eru orðin öllum Ijós.
„ríkisstjórnin hefði hafnað með
samþykkt sinni að líta á tillögur
Breta sem úrslitakosti". Þjóðvilj-
inn á bersýnilega erfiðara með að
kyngja stóru fyrirsögninni en for-
maður Alþýðubandalagsins.
Hvernig getur rikisstjórn eins
lands „hafnað því með sam-
þykkt,“ að ríkisstjórn annars
lands hafi sett henni úrslitakosti?
Sem sagt: þarna var á ferðinni
uppspuni —lygi frá rótum.
Lögsaga íslendinga
I samkomulagsgrundvellinum
er tekinn upp svo til orðrétt til-
laga Ólafs Jóhannessonar um,
hvernig framkvæmd hugsanlegs
samkomulags skyldi hagað. Það
má heita fullvíst, að á fundi ríkis-
stjórnarinnar miðvikudaginn 17.
október sl. hafi Ölafur Jóhannes-
son verið spurður, hvernig túlka
bæri þetta ákvæði, og hann hlýtur
að hafa gefið sömu svör við þvi og
hann gaf á blaðamannafundinum
19. október. En þótt Lúðvík
Jósepssyni hljóti þegar þennan
miðvikudag að hafa verið
kunnugt um skilning Ölafs Jó-
hannessonar á þessu ákvæði,
sem var hans eigin tillaga, hirti
hann ekkert um þær skýringar,
þegar hann ritaði forsiðufréttina i
Þjóðviljann daginn eftir. Gegn
Af
innlendum
vettvangi
betri vitund reyndi hann að villa
um fyrir fólki og sagði: „Bretar
munu ekki hafa fallizt á þetta
atriði og vilja þeir ekki viður-
kenna dómsvald Islendinga yfir
brezkum skipum. Liggi það hins
vegar ekki ljóst fyrir, að Bretar
samþykki okkar lögsögu i fram-
kvæmd eru allar loðnar yfir-
lýsingar stjórnmálamanna einskis
virði og Bretar mundu brjóta
samkomul. að vild sinni. Hvað
skyldi Lúðvík Jósepsson eiga
vio, þegar hann talar um einskis
verðar .Joðnar yfirlýsingar
stjórnmálamanna"? Þar er hann
auðvitað að vísa til þeirra
skýringa, sem Ölafur Jóhannes-
son hefur gefið á ríkisstjórnar-
fundinum um þetta atriði.
Forsætisráðherra gerði á blaða-
mannafundinum grein fyrir því,
hvernig framkvæmd samkomu-
lags yrði háttað skv. þeirri tillögu,
sem hann lagði fram í London og
Bretar féllust á nær óbreytta.
Hann sagði, að fslenzkt varðskip,
sem kæmi að brezkum togara, er
hefði brotið samkomulagið,
mundi setja þar út bauju og kalla
síðan til brezkt aðstoðarskip, sem
skyldi staðfesta staðarákvörðun
varðskipsins. Islenzk yfirvöld
mundu síðan á grundvelli skýrzlu
varðskipsins strika hinn brotlega
togara út af skrá yfir þau skip,
sem heimild hefðu til veiða á Is-
landsmiðum. Það skip væri því
gert útlægt frá þessum miðum. Ef
Bretar hefðu eitthvað við staðar-
ákvörðun varðskipsins að athuga,
yrðu þeir að sækja það mál eftir
venjulegum diplómatískum
leiðum.
Öheilindi Lúðvíks Jósepssonar
hafa komið einna gleggst fram í
sambandi við þetta ákvæði sam-
komulagsgrundvallarins en eftir
að hafa sagt skýringar Ólafs Jó-
hannessonar „einskis verðar“ og
„loðnar" hafa hann og Þjóðviljinn
einnig étið ofan i sig þessar fals-
anir og segjast nú geta fallizt á
þetta ákvæði ef Bretarviljifallast
á skilning forsætisráðherra á þvf.
Gildistíminn
í skýrslu forsætisráðherra um
viðræðurnar í London, kemur
fram, að hann hefur þegar í upp-
hafi lagt til, að gildistfmi bráða-
birgðasamkomulags yrði 1V4-2 ár.
Auðviíað hafa Bretar tekið hann
á orðinu, er hann nefnir tvö ár og
er sá gildistimi tekinn upp í sam-
komulagsgrundvellinum. I for-
síðufréttinni í Þjóðviljanum þarf
Lúðvík auðvitað að reyna að falsa
þetta eins og annað og segir, að
Bretar hafi lagt til tveggja ára
gildistíma.
A blaðamannafundinum visaði
Ólafur Jóhannesson hinsvegartil
þess, að í tilboði Islendinga f maí-
mánuði sl. hefði verið gert ráð
fyrir tveggja ára samningstima og
jafnframt sagði forsætisráðherra.
að í öllum umræðum um þessi
mál hefði verið gengið út frá þvf,
að gildistimi samkomulags væri
frá undirskrift samninga. Lúðvík
hefur hins vegar leikið tveim
skjöldumvarðandi gildistímannÁ
fundi rikisstjórnarinnar 23.
október sl. var gerð ákveðin sam-
þykkt um meðferð landhelgis-
málsins og í fréttatilkynningu að
loknum fundinum sagði svo:
„Rfkisstjórnin samþykkti á fundi
sínum í dag að láta vinna að sam-
komulagsuppkasti um bráða-
birgðalausn landhelgisdeilunnar
við Breta á grundvelli skýrslu for-
sætisráðherra frá 17. þ.m. Um leið
skal reynt að fá fram æskilegar
lagfæringar til samræmis við til-
lögur forsætisráðherra Islands á
Lundúnafundinum og viðunandi
Framhald á bls. 22.
UOÐVIUINN
FimnUuitagur IS. október 1973. —3S. árg. —239- tbl.
KÚPAVOGSl
APÖTEK
„Tillögur” Breta reyndust vera
XJRSLTT AKOSTIR!
Þingflokkur AIþrdubandalagsins hafnaði
tillögunum á fundi sinum strax í gœrdag
ólai-jr Jóhanncswn, lor- London- SEM vin TiHiymt: A:þ$Sul>»mU:>sm lendinqít VftfAi að s»m-
satisroðherra, greindi TRUNAOARMAL. þannig irtin þykK|» eða baina tillögun
rikisstjorninni i garmorgun að engin efnisatriði úr til- tni tnriJ smSicii »■"]*£ * um sé um neina
fr» niðurytöðum viðr»ðr.. löqum Brefa hata verið bUSiS K«-iur «k>i tr» aðra moguleika að r*ð».
Ekki
bara
ólögleg
Forsfða Þjóðviljans 18. okt. s.I. með forsíðufréttinni er Lúðvfk
skrifaði sjálfur.