Morgunblaðið - 01.12.1973, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 1. DESEMBER 1973
I höggi
við
sleggjudóma
ATHUGASEMDIR BALDURS PALMASONAR
Unga stúlku langar í ferSalag.
Þetta er mesta greindarstúlka,
sem hefur nýlokið stúdentsprófi.
Ekki rígskorðaði hún sig á skóla-
bekk, heldur gaf sér tíma til að
dveljast ytra um hrið, vinna á
skrifstofu, Sjá um útvarpsþætti
og semja barnabók. Ilún er ritfær
í betra lagi, og þþarf það ekki að
leika á tveim tungum, þegarles-
inn er formálinn, sem hún hefur á
bók sinni:
„Þessi bók er til þín, ef þú ert
barn. Það skiptir ekki máli, hvað
þú ert gamall, það, sem máli
skiptir, er, að þú sért barn ínni í
þér. í hjartanu. Og ef þú ert það,
þá þekkirðu kannski álfana mlna,
þótt þeir heiti ekki Ditta og Da víð
i þínum hugarheimi. Ég vona, að
þér þyki gaman að þessari sögu,
vegna þess að hún er skrifuð ein-
mitt fyrir þig. Og ég ætla að biðja
þig að vera alltaf góður við þína
álfa og þína dverga, aldrei gleyma
þeim, vegna þess að þeir hjálpa
þér til þess að geyma barnið í
sjálfum þér.“
Hin unga skáldkona hefur lagt
hart að sér síðasta áfangann að
stúdentsprófi, og nú langar hana
að bregðasér til útlanda; kannski
á hún þangað erindi.
En það er einn hængur á. Hana
vantar nægan farareyri. Ilún er
dugmikil og vill vinna sem mest
fyrir sér sjálf, og nú kemur
hennni til hugar, að hún skuli
þýða bók og bjóða útvarpinu til
flutnings i morgunstund barn-
anna. Hiin hefur undir hönd-
um sænska bók, sem hún telur
vera holla' og skemmtilega
lesningu fyrir litil börn á ís-
landi. Fyrir verkið fengi hún
fyrir farseðlinum og vel það.
En hart verður á því, að hún hafi
þetta af, því að nú eru ekki nema
3—4 dagar til stefnu. Það
er bezt, að hún tali sem
fyrst við kunningja sinn hjá
útvarpinu, sem velur m.a.
morgunstundarsögurnar. Hún
man þó fullvel, að hann hef-
ur ekki, fremur en sumir aðr-
ir, verið ánægður yfir ýmsu því,
sem hún hefur haft á boðstólum í
síðustu barnatímum sínum með
blönduðu efni. En hann hefur
samt ekki farið ýkja hranalega að
henni í gagnrýni sinni. Ilver veit
nema hann bregðist vel við þess-
ari bón hennar.
Þáttur Olgu Guðrúnar
Arnadóttur.
Einhvern fyrsta júnídaginn í
vor kom nýbakaður stúdent, Olga
Guðrún Arnadóttir, að máli við
mig i skrifstofu dagskrár hjá út-
varpinu, kvaðst hafa í höndum
ágæta barnabók, sem hún vildi
þýða á íslenzku og lesa sem morg-
unsögu fyrir börn. Hún tjáði mér
einnig, að sig vanhagaði um pen-
inga til utanfarar etfir fáa daga
og vildi hún afla sér fjár með
þessum hætti. Bæri þetta bráðan
að. Ég sagðist vera vanur að líta
yfir boðnar sögur, sem égþekkti
ekki fyrirfram, til þess að kynna
mér efni þeirra og þýðingu áður
en til kastanna kæmi. Olgasagðist
ekki vera farin að þýða söguna og
gæti hún því ekki látið bókina af
hendi, ef þetta ætti að komast í
kring. Hún yrði að sitja við þýð-
inguna öllum stundum að kalla og
lesa inn ásegulband nokkuð jafn-
harðan. Og hún mælti fastlega
með sögunni. Ég man ekki betur
en ég benti henni á það góðlát-
lega, að verið gæti, að sjónarmið
okkar stönguðust á i þessu efni,
rétt eins og gerzt hafði áður um
barnatimaefni hennar. (Tekið
skal fram, að þetta var fullurn
mánuði áður en útvarpsráð afréð
að láta hana hætta barnatímaum-
sjón). Þæfðum við málið stundar-
korn, en þar kom, að ég tók þá
ákvörðun að liðsinna stúlkunni,
svo að hún þyrfti ekki að sitja af
sér utanför eðastofna til skuldar í
beinhörðum peningum. Mér hafði
ætíð verið vel til hennar síðan
hún vann sumartima í dagskrár-
skrifstofunni og kynnti sig sem
viðfelldna stúlku.
Ég hafði fyrirvara á, — vita-
skuld. Ég sagði, að þetta verk
hennar yrði að vera án skuldbind-
ingar um útvarpsflutning, og ef
svo illa færi, að ég sætti mig ekki
við söguna, yrði hún að þýða og
flytja aðra sögu, sem ég gæti fall-
izt á. Bað ég Olgu að skilja sænsku
bókina eftir hjá mér, þegar hún
færi utan. Það gerði ég sakir þess,
að ég vildi fremur kynna mér
söguna af lestri heldur en með
tímafrekari hlustun á segulbönd-
in, enda var ég hvorki uggandi
um þýðinguna né flutninginn.
Olga tók til óspilltra málanna.
sat við ritvélina hér á skrifstof-
unni (og sjálfsagt heima líka),
þýddi í óðaönn og las inn á 9
segulbandsspólur á tveim dögum,
4. og 5. júni. Hún fékk verkalaun-
in greidd og var siðan á bak og
burt. En henni láðist að afhenda
mér bókina áður en hún fór, hvað
þá handrit sitt á íslenzku.
Eg hugsaði mér að biða rólegur
heimkomu stúlkunnar, svo að ég
gæti kallað eftir sögunni til yfir-
lestrar. Ilún mun hafa verið er-
lendis fáeinar vikur, og liklega
hefur liðið drjúgum lengri timi,
sem hana bar ekki fyrir augu
mér. Eitt sinn, er ég átti i tíma-
bundnu efnishraki vegna morg-
unstundarinnar, var ég að hugsa
um að taka mig til og kynna mér
umrædda sögu af segulbandsspól-
unum. Má vera, að ég hafi þá sett
hana á frumdrög að dagskrá í
trausti þess að hún stæðist gagn-
rýni mína, þegar til kom hafði ég
önnur úrræði, svo að saga
Olgu fór aldrei á dagskrá í rninni
umsjónartíð.
Jafnskjótt og ég sá Olgu á ný,
innti ég hana eftir bókinni, og
hafði hún góð orð um að ljá mér
hana. Þó leið og beið, og ég var að
ítreka þetta við hana, a.m.k.
tvisvar. Loks fékk ég bókina
i hendur, líkl. um mánaðamótin
ág./sept. Ég hafði þá nóg að bita
og brenna handa morgunstundar-
börnurn, svo að ég taldi ekki
bráða þörf að á líta í bókarkornið,
og því var það enn ólesið af minni
hálfu, þegar Olga kallaði eftir því
fjTirvaralaust aftur eftir 3 — 5
daga, vegna þess að hún þyrfti að
ljúka þýðingu og lestri. Þetta
voru mér ný tiðindi. Iíenni hafði
þá ekki unnizt tími til að ljúka
verkinu fyrir siglingu sína í vor,
svo naumur var tíminn. Máaf því
ráða, að allt var þetta í eindaga
komið fyrir henni og ekkert
ráðrúm fyrir mig til að kynna mér
söguna fyrirfram. Olga hafði
heldur ekki haft fyrir þvi að taka
af mér vara fyrir að setja söguna
á dagskrá meðan islenzka
þýðingin var enn ófullgerð.
Sögulokin las Olga inn á tvær
spólur 6. og 11. sept. Var þá sagan
loks öll komin til skila inn á
segulband. En bókina fékk ég
ekki aftur í hendur samt sem
áður. Eru bein samskipti okkar
Olgu þar með öll, en 23. nóv. er
viðtal við hana í Þjóðviljanum.
Kemst ég ekki hjá því að benda á
nokkrar staðleysur, sem þar koma
fram:
1) Hún segist hafa lesið megin-
hluta sögunnar inn á band 1—2
mán. eftir að hún bauð mér hana
og hlaut „jákvæð svör“. Hér mis-
minnir hana mikið. Hafi hún ein-
hvern tíma ymprað á þessari bók
við mig fyrr en fyrstu dagana i
júní, fékk hún ekki jákvætt svar
frá mér fyrr en þá, er hún hafði
lýst fyrir mér fjárhagsvand-
Framhald á bls. 33
Greinargerð Magnúsar Torfa:
„Þorsteinn Gylfason lang-
bezt fallinn umsækjenda”
MORGUNBLAÐINU hefur borizt
eftirfarandigreinargerð frá Magn-
úsi Torfa Olafssyni, menntamála-
ráðherra um ráðstöfun lektors-
embadta við Háskóla lslands. Fer
greinargerðin hér á eftir:
Stjórn Fe'lags stúdenta í heim-
spekideild Háskóla Islands hefur
sent mér „opið bréf“ dags. 20.
þ.m., varðandi ráðstöfun tveggja
lektorsstarfa í heimspeki við
heimspekideild. Er i bréfinu leit-
að svara við eftirgreindum spurn-
ingum:
„1. Hver var ástæða þess, að
menntamálaráðherra gekk í ber-
högg við vilja tveggja Háskóla-
deilda með áðurgreindum emb-
ættisveitingum með því að: a)
Veita Páli Skúlasyni ekki þá
stöðu, sem hann hafði hlotið með-
mæli f, þ.e. lektorsstöðu I í heim-
speki? b) Veita Þorsteini Gylfa-
syni ekki þá stöðu, er mælt hafði
verið með honum i, þ.e. lektors-
stöðu i stjórnmálalegri heimspeki
við námsbraut í þjóðfélagsfræð-
um?
2. Hví var dr. Jóhann Páll Áma-
son ekki látinn sitja við sama borð
og aðrir umsækjendur og dóm-
nefnd látin fjalla um hæfni hans
til starfs þess, er hann sótti um?“
Af þessu tilefni skal eftirfar-
andi tekið fram:
Fyrri lektorsstaðan í heimspeki
af þeim tveimur, sem hér er um
að tefla, var auglýst laus til um-
sóknar haustið 1972 með umsókn-
arfresti til 30. nóvember 1972.
Um stöðuna sóttu fimm menn.
Umsóknirnar voru sendar há-
skólarektor 6. desember 1972 og
óskað tillagna heimspekideíldar
urn ráðstöfun stöðunnar. 1 því
sambandi skal vakin athygli á, að
hvorki er lögskylt né venja, að
skipaðarséu dómnefndir um lekt-
orsstöður með þeim hætti, sem
fyrir er mælt um varðandi pró-
fessorsembætti og dósentsstöður
heldur leitað beint umsgnar við-
komandi háskóladeildar. Er
henni þá f sjálfsvald sett, hvort
hún felur sérstökum mönnum
innan vébanda sinna að fjalla um
umsóknir og láta í té álit, sem
deildin geti haft til hliðsjónar, er
hún veitir umsögn sina. i þessu
tilviki fór hefmspekideild hins
vegar fram á það við menntamála-
ráðuneydið með stuðningi há-
skólaráðs, að henni yrði heimilað
„að ráða menn utan deildarinnar
til að gegna dómnefndarstöfum“
um lektorsembættið, þarsem inn-
an deildarinnar væru þá „engir
menn hæfir til að takast þessi
dómnefndarstörf á hendur".
Ráðuneytið veitti umbeðna heim-
ild, enda tekið fram af hálfu
beggja aðila, að heimildin yrði
ekki skoðuð sem fordæmi fyrir
skipun dómnefnda um lektors-
stöður. Réð deildin siðanþá Pál S.
Árdal, prófessor við Queen’s Uni-
versity í Kanada, og dr. Jóhann
Pál Árnason, Heidelberg, til þess
að láta í té álit um umsækjendur.
Með bréfi háskólarektors 3. águst
s.l. var ráðuneytinu skýrt frá því,
að heimspekideild hefði fjallað
um umsóknirnar og hefði at-
kvæðagreiðsla farið á þá lund, að
7 deildarmenn hefðu iagt til, að
Páli Skúlasyni yrði veitt staðan,
en 5 greitt Þorsteini Gylfas>’ni
atkvæði. Aðrir umsækjendur
höfðu ekki hlotið atkvæði á deild-
arfundinum. Með bréfi rektors
fylgdu álitsgerðir Páls S. Áidal og
Jóhanns Páls Árnasonar.
Þegar hér var komið sögu, hafði
verið auglýst laus til umsóknar
önnur lektorsstaða í heimspeki
við heimspekideild með umsókn-
arfresti til 7. ágúst 1973. Umsækj-
endur um þá stöðu reyndust fjór-
ir hinir sömu og sótt höfðu um
fyrri stöðuna, en að auki dr. Jó-
hann Páll Ámason. Ég taldi eðli-
legt, að ákvörðun um veiting
beggja starfanna yrði tekin sam-
timis og tilkynnti deildarforseta
heimspekideildar, að afstaða til
tillögu deildarinnar um skipun í
fyrri stöðuna mundi þvi ekki
verða tekin fyrr en borist hefði
tillaga varðandi þástöðu, sem síð-
ar var auglýst. Deildin hafði ósk-
að heimildar til að leita til tveggja
manna utan deildarinnar um að
meta hæfi umsækjenda um seinni
stöðuna, og var á það fallist af
hálfu ráðuneytisins. Jafnframt
var þess óskað, að deildin gerði
tillögu um ráðstöfun kennslunn-
ar, ef forsendur til skipunar yrðu
ekki fengnar fyrir upphaf
kennslutíma.
Bréfaskipti um þessi atriði fóru
fram milli háskólans og ráðunejd-
isins í ágúst og september s.I.
Hinn 3. október barst mér svofellt
bréf frá deildarforseta heim-
spekideildar:
,,Á f undi sínum í dag samþykkti
heimspekideild eftirfarandi til-
lögu og varatillögu varðandi veit-
ingu lektorsembætta í heimspeki
og ráðstöfun kennslu, unz veiting
í lektorsstöðu hefur farið fram:
„Heimspekideild samþykkir að
beina þeim eindregnu tilmælum
til menntamálaráðherra, að lekt-
orsstarf það í heimspeki, sem aug-
lýst var i Lögbirtingarblaði nr.
67/1972, og deildin hefur löngu
afgreitt fyrir sitt leyti, verði veitt
nú þegar.
Bendir deildin sérstaklega á, að
þar sem skortur er á hæfum
mönnum til að meta hæfi um-
sækjenda um lektorsstarf það,
sem auglýst var i Lögbirtinga-
blaði nr. 51/1973, er nauðsynlegt
að veita fyrra embættið, svo að sá,
sem það hlýtur, geti tekið sæti í
dómnefnd."
Tillaga til vara:
„Heimspekideild ákveður að
fela Páli Skúlasyni að annast
kennslu i heimspeki til B.A.-prófs
á lektorslaunum, ásamt þeim
stundakennurum, sem þegar hafa
verið samþykktir, unz lektor i
heiinspeki hefur verið skipað-
ur.““
Fulltrúar heimspekideíldar
komu einnig á fund minn og
lögðu áherslu á þær óskir dcildar-
innar, sem i bréfinu greinir, þ.e.,
að fyrri lektorsstöðunni yrði ráð-
stafað þegar, ekki síst til þess að
væntanlegur lektor gæti tekið
þátt i meðferð umsókna um siðari
stöðuna. Að svo komnu taldi ég
rétt að verða við eindregnum til-
mælum deildarinnar óg ganga frá
skipun i fyrri stöðuna. Var Þor-
steinn Gylfason skipaður i þá
stöðu 16. október s. 1., en heim-
spekideild jafnframt heimilað að
ráða Pál Skúlason til að annast
kennslu í heimspeki til B.A.-prófs
gegn lektorslaunum, þar til siðari
lektorsstöðunni hefði verið ráð-
stafað.
Skömmu síðar sneri deildarfor-
seti heimspekideildar sér munn-
lega til ráðunejtisins og spurðist
fjrir um, hvort fallist mundi
verða á að deildin leitaði til er-
lendra sérfræðinga um mat á um-
Þorsteinn Gylfason
sóknum um seinni lektorsstöð-
una, en af kostnaðarástæðum er
slíkt að jafnaði ekki gert nema
með samþykki ráðuneytisins. Með
hliðsjón af því, að farið hafði ver-
ið að óskum deildarinnar um að
ráðstafa fyrri stöðunni á undan
hinni, þar sem það hafði verið
talið nauðsynlegt til að geta sett á
stofn „dömnefnd", var þessari
málaleitan varðandi erlenda sér-
fræðinga synjað, en eftir sem áð-
ur var deildinni heimilt að láta
„dómnefnd" innan vébanda sinna
eða utan fjalla um umsóknirnar,
ef hún hefði kosið það, sbr. það
sem áður var rakið. Samkvæmt
bréfi deildarinnar frá 26. október
s.l., þar sem greint er frá fundi
heimspekideildar þann sama dag,
mun hins vegar ekki hafa náðst
samkomulag í déildinni um slíka
málsmeðferð. V ar ráðuneytinu
tjáð, að við atkvæðagreiðslu um
umsækjendur hefðu 11 mælt með
því, að Páli Skúlasyni yrði veitt
staðan, en 5 mælt með dr. Jó-
hanni Páli Ámasyni. Með hlið-
sjón af þeim málalyktum var Páll
Skúlason skipaður í lektorsstöð-
una 2. nóvember s.l.
Framhald á bls. 35