Morgunblaðið - 01.12.1973, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 1. DESEMBER 1973
Asgeir Guðnason fyrrv.
kaupmaður og útgerðar-
maður frá Flateyri
ÞEIM fækkar nú óðum þeim ljós-
um, sem skærast skinu á fyrstu
áratugum þessarar aldar. Þeim
ljósum, sem lýstu þjóð sinni á
göngunni frá örbirgð til ails-
nægta.
Þann 23. nóvember s.l. andaðist
Ásgeir Guðnason kaupmaður og
útgerðarmaður frá Flateyri. Hann
var einn þeirra manna, sem á
langri ævi auðnaðist að sjá og
taka þátt i þeirri umfangsmiklu
þróun, sem á þessari elleftu öld
frá landnámi íslands varð stærst
og mest i atvinnu og aðbúnaði
landsmanna.
Ásgeir var fæddur við tsa-
fjarðardjúp 15. ágúst 1884. Straxí
æsku krafðist lífið þess, að hann
tæki á af karlmennsku og
dugnaði. Hann svaraði þeirri
kröfu á þann hátt einan, sem hon-
um var eðlislægur. Hertist og
þroskaðist við hverja raun. Rúm-
Iega tvítugum voru honum falin
mannaforráð er hann gerðist for-
maður á áraskipi við Djúp. Fór
honum það verk vel úr hendi, svo
húsbóndi hans óskaði eftir að
framhald yrði á þessu starfi hans.
Á þessum árum voru valkostir
náms fáir. Fór þyí margt ung-
menni þess tíma varhluta af því
að læra „á bókina". Auk þess sem
„bókvitið var ekki í askana látið“.
Það hlýtur að hafa verið erfið
ákvörðun ungs manns í þann tíð
að velja, þegar annars vegar var
gott eftirsóknarvert starf for-
mannsins og hins vegar löngum
hans til náms.
Sú skoðun þekktist líka að slíkt
væri fánýtt flan.
Námslöngunin varð yfir-
sterkari. Ásgeir hóf nám við
Flensborgarskóla. Hafði hann
síðar oft orð á því, að þar hefði
honum aukizt þroski og víkkað
sjónarsvið. Heimilisástæður
hömluðu frekara námi en eins
vetrar.
Um næsta árabil voru störf
Ásgeirs ýmist við sjómennsku eða
landbúnaðarstörf. Þær voru
helztar atvinnugreinar þá.
Til Flateyrar fluttist Ásgeir
árið 1912. Var það formaður til
þess hann stofnaði þar verzlun
samhliðasaitfiskverkun.
Kaupmennska var upp frá því
hans annað aðalstarf. Hann sleit
aldrei á starfsævi sinni böndin,
sem hann ungur hafði bundizt
sjónum. Utgerð stundaði hann um
áratugi. Lengst af smærri báta en
einnig togaraútgerð. Ásgeir átti
drjúgan þátt í stofnun og starf-
rækslu íshúss á Flateyri og síðar
frystihúss þegar frysting fisks
varð sá þáttur fiskvinnslu, sem
hæst bar. Þróun sjávarútvegsins
og störf hans þar voru samstig.
Árið 1911 gekk Ásgeir að eiga
Jensínu Eiríksdóttur frá Hrauni á
Ingjaldssandi. Var hún honum
ómetanleg stoð á margvíslegan
hátt heima og heiman. Enda var
Jensína sérstök ágætiskona
manni sínum, nærgætin móðir
börnum sínum og Kjálpleg öllum,
sem hún mátti lið veita.
Trúartraust og kærleikur
framréttra þjálparhanda var í
sambúðinni, þeirra aðalsmerki.
Jensína andaðist 11. febr. 1947.
Þeim hjónum varðellefu barna
auðið. Til fullorðinsára komust
átta og sjö þeirra lifa það nú að
kveðja föður sinn, aldurhniginn.
Árið 1954 fluttist Ásgeir til
Reykjavíkur. Starfaði hann þar í
skjóli barna sinna meðan kraftar
entust, en hin síðari ár áttu
önnur hugðarefni, svo sem
bóklestur og söfnun hug hans
allan.
Eftir andlát Jensínu stóð yngri
dóttir hans um tima fyrir búi
hans, en síðan Kristjana
Kristjánsdóttir frá Kaldeyri, til
dauðadags 1957. Það sama ár kom
til hans Þórdis Guðjónsdóttir,
sem annaðist hann til dauðadags.
Kunna börn Ásgeirs þeim
Kristjönu og Þórdfsi sérstakar
þakkirfyrirstörf þeirra.
Alltaf var Ásgeir kærkominn á
heimili barna sinna og tengda-
barna. Hann hafði jafnan frá
ýmsu því að segja, sem yngra
fólki var fróðleikur að. Ferskur
og skýr i hugsun var hann til
síðustu stunda. Sáttur við lífið
leit hann aftur til langrar og
gifturíkrar starfsævi. Eg vil að
lokum flytja þér Ásgeir á kveðju-
stund kærar þakkir tengda- og
barnabarna þinna, fyrir allt.
Hann fer nú öðru sinni til
Önundarfjarðar. Þar verður hann
jarðsettur í dag.
Fagur fjörðurinn, hulinn mjöll,
úndir tindrandi stjörnuhimni
faðmar nú og kveður einn sinna
beztu sona.
Guð blessi þér, Ásgeir, endur-
fundinn við áður kvadda ástvini.
B.S.
— Brynjólfur
Framhald af bls. 28
Pétursson). Minnig Brynjólfs
biskups hefur skerpzt í þjöðarvit-
undinni fyrirþann harmleik, sem
einkalíf hans varð, er leið að ævi-
lokum.
Skáld og fræðimenn hafa sung-
ið og ritað um Ragnheiði, hina
fögru dóttur hans, ástir hennarog
ógæfu, hver kynslóð hefur sína
skoðun ogtúlkun og ereigi víst að
lokið sé. í þessum verkum hefur
stundum skort á, að hinn strangi
siðavandi faðir, biskupinn
Brynjólfur, fengi að njóta þeirrar
sanngirni og þess skilnings, sem
honum ber, sé hann skyggndur í
Ijósi aldarháttar síns tíma.
Þórhallur Guttormsson cand.
mag., dregur f þessari bók upp
hlutlæga, raunsæja mynd af
Brynjólfi biskupi, helzta öndveg-
ismanni Islands á 1. öld.“
Þórhal lur Guttormsson
— Sýningar
Framhald af bls. 15
og raunar öll list er að nokkru
líkamleg tjáning og gerð með að-
stoð líkamans, svo og að elstu
tjáningarmerki mannsins (homo
sapiens) eru einmitt handaþrykk
á hellisveggjum, — hin fyrsta og
upprunalegasta tjáning mannsins
var sem sagt að „prenta" sjálfan
sig fyrir mörgum árþúsundum, —
og börn leika þessa aðferð í dag,
jafnt andlit, sem fætur og hendur,
enda er er þetta almenn og tiðkuð
tjáningaraðferð, Sbr. hina ö-
væntu líkamlegu tjáningu lög-
reglunnar að taka fingraför af
bófum.
Það aðj:anga 28 ár með þá hug-
mynd, að klippa einhvern sköll-
óttan með alls konar tilfæringum
get ég ekki skilgreint öðruvísi en
sem grillu.
Ég hafna ekki þessari tegund
listar, sé einhver kominn á þá
skoðum, heldur fáranlegra bók-
menntalegra útskýringa, sem ekk-
ert hafa með veruleikann að gera
nema sem and-skýring á and-list.
Þetta er sem sagt gilt atriði í
sjónmenntum, en nota bene, atr-
iði eingöngu. Sjálfsagt varsýning
Gabors Attalai nokkur nýjung
fyrir þá, sem aldrei hafa séð slíkt
áður, en gagnvart mér voru áhrif
hennar á skynfæri mín svipuð og
af lestri sömu tilþrifalitlu í smá-
sögunnar í „28 skipti“.
Nýlokið er í Myndlistarhúsinu
á Miklatúni sýningu á hluta af
Byggðasafrvi Vestmannaeyja.
Ekki er það sérgrein mín að
— Kirkjudagur
Framhald af bls. 5
Fyrir réttum tveimur árum, eða
1. sunnudag í aðventu 1971, var
Bústaðakirkja vfgð. En þó að
kirkjan sjálf væri komin, vantaði
margt annað: safnaðarsali, eldhús
o.fl. Því féll kirkjudagur
safnaðarins niður í fyrra. Nú er
kominn vistlegur safnaðarsalur í
safnaðarheimili kirkjunnar, teppi
á gólf voru gefin nú í haust af
eigendum fyrirtækisins Sólido
hér i borg, þeim Ásbirni Björns-
syni og Þórhalli Arasyni, þægi-
legir stólar og borð voru keypt
fyrir forgöngu hins unga, en ötula
safnaðarráðs, og þvf ákvað
sóknarnefnd í samráði og með
stuðningi kvenfélags, bræðra-
félags og æskulýðsfélags, að
ógleymdum kirkjukór, að efna til
KIRKJUDAGS á vígsluafmæli
kirkjunnar, á sunnudaginn kem-
ur þann 2. desember.
Enn vantar vitanlega margt til
þess, að safnaðarheimilið sé hæfi-
legur rammi þess fjölþætta starfs
fyrir unga sem eldri, sem þar á að
eiga sér stað í framtíðinni og
þegar sést vísir að. En öllu hefur
ætíð miðað í rétta átt og það ótrú-
lega vel og hratt hjá söfnuðinum
og mun svo vafalaust enn.
Kirkjudagurinn hefst með
skrifa um slík söfn, en vegna
þess að allmargt mynda var
á sýningunni og m.a. eftir ekki
ómerkari mann en Kjarval, þykir
mér skylt að geta hennar
að nokkru. Myndir Kjarvals
þurfa að sjálfsögðu eng-
in meðmæli, en þessar myndir
keypti Sigfús M. Johnsen af
meistaranum á erfiðleikaárum
hans, af miklum drengskap og gaf
seinna Vestmannaeyjakaupstað.
Kennir hér svo margra grasa að
ég hallast að því, að Kjarval
hafi einfaldlega afhent Sigfúsi
myndirnar frekar en að um yfir-
vegað val á myndum hafi verið að
ræða. Gjöf Sigfúsar er söm fyiúr
þvi, og nokkrar ágætar myndir
eru þar innan um en þær verð-
skulda vissulega aðra umgerð en
hina þungu gullramma, sumar
hverjar t.d. hin gullfallega mynd
.Skarðsheiði".
Á þessari sýningu hafði ég einn-
ig ánægju af myndum Engil-
berts heitins Gíslasonar svo sem
„Fiskþvottur" (40) og„Pallakrær
i Eyjum" (41), svo og myndum
hins aldna Kristins Ásgeirssonar,
sem eru merkilega „naivar“ og
minna að nokkru á Isleif Konráðs-
son, einkum staldraði ég við
myndina „Lækurinn" (50). A
sýningunni var einnig mikið um
litljósmyndir, en slíkar litljós-
myndir eru sérstakur kafli í
islenzkri smekkleysu. A striðsár-
unum og eftir þau fengust i
verzlunum sérstök tæki til ð lita
myndir og var það óspart gert af
„laghentu" fólki“, og mátti lengi
og má enn sjá leifar af þessum
faraldri. Ef þessu skyti upp sem
barnasamkomu kl. 10:30 um
morguninn (að venju), síðan er
almenn guðsþjónusta kl. 2, en
samkoma um kvöldið kl. 8:30, þar
mun Vilhjálmur Þ. Gfslason flytja
ræðu, en Karlakór Reykjavikur,
sem nýkominn er úr söngför mjög
rómaðri til Mið-Evrópu, mun
syngja undir stjórn Páls P. Páls-
sonar. Lýkur samkomunni að
venju með því, að aðventukertin
eru tendruð, sóknarpresturinn
flytur bæn og almennur söngur
sameinar enn frekar hugi kirkju-
gesta til undirbúnings fæðingar-
hátiðinni.
Kaffisala verður í safnaðar-
heimilinu strax að lokinni guðs-
þjónustunni og er ekki að efa, að
margir vilja þiggja veitingar
kvennanna, sem ætíð hafa haldið
á loft Ieikni sinni við bökun og
framreiðslu á þessum hátíðum
safnaðarins. Allur ágóðinn af
kaffisölunni, sem og jólakorta-
sölu, rennur til áframhaldandi
framkvæmda f safnaðarheimili.
Á sunnudaginn mun nýr
organisti hefja störf við Bústaða-
kirkju, Birgir Guðmundsson, sem
tekur við af Jóni G. Þórarinssyni,
sem verið hefur organisti og söng-
stjóri safnaðai ins við góðan orðs
tír allt frá stofnun safnaðarins
árið 1952. Voru honum þökkuð
hans góðu störf í samsæti á
sunnudaginn var.
Olafur Skúlason.
list í Galerie SUM, undir heitinu
„Kitsch", mundi það teljast góð
og gild vara af ýmsum, en á
byggðasafni á það naumast heima
nema sem sýnishorn tómstunda-
iðju. Það er af og frá að Vest-
mannaeyjar hafi nokkurn tímann
verið svo ljótar, væmnar og sykur-
sætar sem fram kemur á þessum
myndum. Litirnir eru eins og
langt frá veruleikanum og hugs-
ast getur.
Það var fyrir margt fróðlegt að
skoða þessa sýningu, en ljöst má
vera, að byggðasafnið þarf al-
gjörrar endurskipulagningar við
og væri ráð að senda forráðamenn
þess á svipuð söfn erlendis, þar
sem allt er sett upp á fullkominn
hátt, eða fá Þjóðminjaverði
umsjón með safninu. Eitt
er af safna munum og
hlúa að safni, og annað að setja
það upp og skipuleggja.
Um þessar mundir og næslu
tvær vikur sýnir Þórsteinn
Þórsteinsson málari og myndrýn-
ir nokkrar pastelmyndir á Mokka-
kaffi á Skólavörðustíg. Myndir
þessar eru allar nýjar, gerðar á
þessu ári, og i einni lotu. Þetta
eru geðþekkar myndir og dulúð-
ugar, hér kemur fram draumur-
inn milli svefns og vöku, mannleg
samskipti og kenndir undirstrik-
aðar með mystik i litum, hér spil-
ar oftlega dimmrautt, fjólublátt
og blátt á móti jarðlitum. Nöfnin
eru svo eftirþví: Þeyr, Tilbeiðsla,
Sumarást, Öræfakyrrð, Móðurást
o.s.frv. Þetta fellur vel inn i um-
hverfið, gerir það hlýlegra og
skammdegið rómantískara.
Bragi Asgeirsson
— Borgarstjórn
Framhald af bls. 19
austurhluta götunnar í varnlegt
form, en síðar vesturhluta göt-
unnar. Skipulagning Grjótaþorps
kemur og inn í þessa mynd. Þar
ætti að geta orðið hverfi, þar sem
hægt væri að koma fyrir verzlun-
um og veitingahúsunj i því skyni
og lífga svolítið meira upp á
miðbæinn heldur en nú er. Lauga
vegurinn þarf og að
takst til rækilegar endur-
skoðunar, bæði að því er
snertir uppbyggingu á Laugavegi
og götum þar í kring, svo og á
umférðarhlutaverki götunnar.
Strætisvagnar Reykjavikur eiga
nú I æ meiri erfiðleikum með að
komast niður Laugaveg. Að
vísu léttist nokkuð á við iokun
Austurstrætis, þar sem bílar velja
sér greinilega aðrar leiðir milli
austurbæjarins og vesturbæjar-
ins, heldur en Laugaveg og
Austurstræti, eins og áður var. En
ekki er óeðlilegt, að fljótt stefni í
sama horf, og þá er það mjög
mikil spurning, hvort ekki eigi
t.d. með bifreiðastöðubönnum að
láta strætisvagnana fá alveg aðra
akrein Laugavegarins, en láta úf-
vega hins vegar bifreiðastæði á
lóðum í nærliggjandi götum fyrir
þá, sem eríndi eiga við Laugaveg.
Allt eru þetta þó atriði, sem
þarfnast nánari athugunar og
skoðunar i sambandi við
ákvarðanir um skipulag.
Skipulagsvinna við nýja miðbæ-
inn við Kringlumýrabraut er nú
mjög langt á veg komin og ekki er
ólíklegt, að ákvarðanir um það
efni verði teknar í borgarstjórn i
næsta mánuði, þannig að ákveðin
vilyrði geti fengizt til handa þeim
lóðarhföum, sem þarna vilja hefja
bygginar, og stefnt er að því að
veita fjármagn til byrjunarfram-
kvæmda í gatnagerð nú á næsta
ári.
HEILDARSKIPULAG
GRÆNNA SV/EÐA
Heildarskipulag grænna svæða
eða útivistarsvæða innan borgar-
landsins er nú í mótun. Er ekki
óliklegt, að strax í byrjun næsta
árs verði kynnt í borgarstjórn
heildaráætlun um nýtingu og
framkvæmdir við gerð grænna
svæða innan borgarlandsins, þar
sem stefnt verði að þvi að ljúka
endanlegum frágangi allra þeirra
auðu og óbyggðu svæða, sem eru
innan borgarinnar, jafnframt þvi
sem kveðið verði á um notkun
hvers svæðis fyrir sig, svo og að
stefna að því að gæða þessi svæði
meira lífi, þannig að borgarbúar
hafi þangað raunverulegt erindi
og geti þangað sótt holla tóm-
stundaiðju, ekki aðeins yngri kyn
slóðin, heldur fjölskyldan i heiíd.
Gefst væntanlega na'nari tækifæri
til þess að kynna þess áætlun síð-
ar.
Umhverfisnefnd og náttúru
vernd eru mjög á dagskrá þessa
dagana, og borgarstjórn Reykja-
víkur hefur sýnt, að hún.vill
halda vöku sinni í þessum
efnum. Af þvi tilefni hefur nú
verið gerð allítarleg áætlun um
holræsa útrásir frá Reykjavík í
því skyni að hreinsa sjóinn sem
mest hér í kringum strandlengj-
una. Hér er um að ræða mjög
dýrar framkvæmdir. Borgar-
stjórn hefur ekki tekið afstöðu til
þessara áætlana ennþá, en mun
væntanlega taka þær til umræðu
nú fljótlega eftir áramótin, þegar
vinnu við fjárhagsáætlun lýkur,
þannig að unnt verði að komast að
niðurstöðu, hvert stefna eigi í
þeim efnum.
Þá er ljóst að halda þarf áfram
að skapa borgarbúum möguleika
til útivistar utan borgarlandsins
sjálfs, og ber þar einna hæst þær
framkvæmdir, sem stefnt er að
vinna i Bláfjöllum nú á næstu
árum.
öll þessi mál, og reyndar mörg
fleiri, eru nú á dagskrá hjá
borgarstjórn Reykjavikur og
væntanlega gefst tækífæri til að
skýra V arðarfélögum og öðrum
frá gangi þeirra, eftir því sem
þeim miðar áfram nú I vetur.
Viðgerum okkur grein fyrirþví,
sem situm I borgarstjórn, að verk-
efnin blasa víða við og óskalisti
um hvers konar framkvæmdir er
mjög langur. Borgin tekur örum
breytingum og ný vandamál og
viðfangsefni koma stöðugt upp,
sem krefjast úrlausnar. Nauðsyn-
legt er, að á öllum þessum verk-
efnum sé tekið af þeim stórhug og
með þeirri festu, sem einkennt
hefur stjórn sjálfstæðismanna á
Reykjavíkurborg alla tíð.
SÚ ÓGÆFA MÁ EKKI
HENDA REYKJAVÍK
Á næsta vori munu fara fram
kosningar til borgarstjórnar, og
munu nú vera um sex mánuðir til
kosninga. Enginn vafi er á því, að
mjög verður hart sótt að sjálf-
stæðismönnum I þessum kosning-
um. Vinstri flokkarnir munu
leggja allt í sölurnartil þess að ná
völdum hér í Reykjavík og treysta
þannig enn betur þau völd, sem
þeir nú þegar hafa aflað sér með
setu f ríkísstjórn. Störf þeirra I
rikisstjórninni og sú sundrung,
sem þar ríkir innan dyra, er á
þann veg, að ekki er mjög fýsti-
legt fyrir Reykvíkinga að kalla
slíka stjórn yfir sig. En þrátt fyrir
það verðum við að halda vöku
okkar. Við gerum okkur grein
fyrir þvf, að vinstri flokkarnir
munu sækja mjög fast f ram og því
ríður á, að við sjálfstæðismenn
stöndum fastir fyrir, ekki aðeins í
varnarstöðu, heldur með fulla
sókn i huga. Við skulum þvi nú
þegar sameiginlega búa okkur
undir það að fylkja liði og vera
viðbúin þeirri orrustu, sem nú
stendur fyrir dyrum.
Því að sú ógæfa má aldrei
henda Reykjavikurborg, að stjórn
hennar lendi í höndum þeirra
sundrungarafla, sem nú stjórna
landinu.