Morgunblaðið - 16.02.1974, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 16. FEBRUAR 1974
19
Ingólfur Jónsson:
Hafnarstæði verði val-
ið á suðurströndinni
A fundi samcinaðs þings sl.
fimmtudag mælti Ingólfur Jóns-
son (S) fyrir þingsályktunartil-
lögu um rannsókn á gerð nýrrar
hafnar á suðurströndinni. Allir
þingmenn Suðurlandskjördæmis
standa að flutningi þessarar til-
lögu, sem er svohljóðandi:
„Alþingi ályktar að fela ríkis-
stjórninni að láta rannsaka hafn-
armál Suðurlands og gera tillögur
um nýja höfn á suðurströnd
landsins.
Til að hefja rannsóknina og
gera tillögur um framkvæmdir
skal saingönguráðuneytið skipa
nefnd fimm manna. Skal einn til-
nefndur af sýslunefnd Arnes-
sýslu, einn af sýslunefnd Rangár-
vallasýslu, einn af sýslunefnd
Vestur-Skaftafellssýslu, einn af
bæjarstjórn Vestmannaeyja og
einn af samgönguráðuneytinu án
tilnefningar, og skal hann vera
formaður nefndarinnar."
Fer hér á eftir kafli úr fram-
söguræðu Ingólfs Jónssonar:
,,Það var fyrir aldamót, sem
rætt var um hafnargerð við Dyr-
hólaey og ætíð síðan. Það hefur
verið áhugamál allra þingmanna
Vestur-Skaftfellinga síðan að
gera höfn við Dyrhólaey. Það hafa
verið gerðar ýmsar rannsóknir
þar, og allar þessar rannsóknir
hafa leitt i ljós, að þar sé ágætt
hafnafctæði. En þetta kostar vit-
anlega mikið fé og það hefur allt-
af strandað á því að útvega fjár-
magn til þess að fá höfn þarna.
Ný
þingmál
Regnbogasilungseldi
Fyrirspurn frá Oddi Ólafssyni
(S) til landbúnaðarráðherra:
1. Hvernig hefur heilbrigðiseft-
irliti með eldisfiski í eldisstöðinni
i Laxalóni verið hagað frá stofnun
hennar til þessa dags?
Hafa smitnæmir sjúkdómar
fundizt í stöðinni?
2. ilafa komið upp sjúkdómar i
nálægum eldisstöðvum eða ám, er
rekja mætti til eldisstöðvarinnar í
Laxalóni?
3. Sé svo ekki eftir meira en 20
ára veru regnbogasilungsstofns-
ins i landinu, er þá eðlilegt að
neita um flutning stöðvarinnar á
annan og heppilegri stað?
Rannsóknir hafa verið gerðar víð-
tækari og meiri nú allra síðustu
árin heldur en áður, sem hafa
staðfest það, að þarna er hafnar-
stæði. En málið er ekki komið
lengra en þetta enn sem komið er.
En við teljum nauðsynlegt að
gera samanburð á hinum ýmsu
hafnarstæðum og við gerum okk-
ur ljóst, flutningsmenn allir, að
ákvörðun um hafnarstæði getur
ekki byggst á pólitískri afstöðu,
það verður ekki pólitísk ákvörð-
un. Það verður að vera hagfræði-
leg og raunhæf ákvörðun og
byggjast á því, hvar skilyrðin eru
best, og hvar hagkvæmast er frá
þjóðhagslegu og héraðslegu sjón-
armiði aðgera höfnina.
Akvörðun hlýtur að byggjast á
þessu, og þess vegna þarf að gera
raunhæfa og víðtæka rannsókn á
öllum þeim hafnarstæðum, sem
til greina koma og likleg eru. Og
Dyrhólaey höfum við nefnt. Það
hefur einnig verið talað um hafn-
argerð við Rangárós í Þykkvabæ
og Þjórsárös og 1952 var gerð
allnákvæm rannsókn á hafnar-
stæði í Þykkvabæ af verkfræðing-
um frá varnarliðinu. Og þeirra
skoðun er sú, að þarna megi gera
ágæta höfn, alveg örugga. Og
teikningar munu vera til af hafn-
argerð þarna, sem fróðlegt væri
að skoða og taka til athugunar,
þegar samanburður verður gerð-
ur á þessum ýmsu stöðum.
Þá er það Eyrarbakki og
Stokkseyri, sem einnig hefur ver-
ið rætt um, og ekki er að efa það,
að þarna er ekki aðeins mögulegt
að gera höfn, heldur á ýmsan hátt
mjög hagkvæmt. Höfn fyrir öll
fiskiskip, sem notuð kunna að
vera af þeirri stærð, sem notuð
eru hér á landi og einnig vöru-
flutningaskip af ýmsum stærðum,
a.m.k. af þeim venjulegu stærð-
um, sem hér eru notuð. Og þess
vegna er það að þegar um svo
marga staði er að ræða á suður-
ströndinni, sem til greina koma,
þá er nauðsynlegt, að þeir verði
rannsakaðir á raunhæfan hátt og
eðlilegt að skipa til þess nefnd,
frá hinum ýmsu héruðum á þessu
svæði til þess að kunnugleiki
komi að notum á sem víðtækastan
hátt. Við teljum eðlilegt, að full-
trúi frá Vestmannaeyjum eigi
einnig sæti í þessari nefnd, vegna
þess að það er Vestmanneyingum
ekki óviðkomandi, að góð hafnar-
aðstaða sé á suðurströndinni. Það
er það, sem þeir vitanlega óska
alltaf eftir. Og það þarf að tengja
saman fastalandið eins og það er
kallað og Vestmannaeyjar og
byggja brú á milli lands og Eyja.
Það má segja, að það sé verið að
vinna að þeirri brúargerð nú með
batnandi höfn i Þorlákshöfn og
með því að fá nýtt flutningaskip,
sem gengur á milli lands og Eyja,
en eigi að siður á það fullan rétt á
sér að gera ráðstafanir til þess að
stytta fjarlægðina á milli lands og
Eyja, en höfn austar á ströndinni
vitanlega liggur enn betur við til
að bæta samgöngur milli Vest-
mannaeyja og lands heldur en
Þorlákshöfn gerir."
Þingspjall
stjórnina til að veita sjálfskuld
arábyrgð á lánum til kaupa á 10
Enn bólar ekki á því, að ríkis
stjórnin hyggist leggja fyrir
þingið einhverjar tillögur í
efnahagsmálum. Verðbólgan
geysist áfram, án þess að einu
sinni sé gerð minnsta tilraun
til að fást við hana. Ríkisstjórn-
in lætur allt reka á reiðanum
viku eftir viku og mánuð eftir
mánuð. Svo virðist sem hún
hafi ekki áhuga á neinu öðru
en að sitja áfram. Það er hennar
helgasta markmið. Að takast á
við vandamálin, sem hrannast
upp, virðist vera fjarri henni.
E.t.v. ræðst þetta af því, að
stjórnin hefur ekki þingmeiri-
hluta til að stjórna. Við þeirri
staðreynd snýst hún þannig, að
hún lætur ekki reyna á nein
ágreiningsmál í þinginu í stað
þess að gera það, segja af sér,
og efna til kosninga eins og
ríkisstjórnir í þingræðislönd-
um gera, þegar svona er ástatt
fvrir þeim. Ólafur skýlir sér
bak við að ekki er formlega
nauðsynlegt fyrir ríkisstjórn-
ina að biðjast lausnar fyrr en
þingið samþykkir á hana van-
traust. Varla ber þetta vott um
mikla stórnvizku, enda mun
st jórnarflokkunum vafalaust
hefnast fyrir.
Það er því svo, þó með ólík-
indum sé á slikum tímum sem
nú, að þingmenn hafa að und-
anförnu orðið að finna sé minni
háttar mál til að rífast um á
þingfunduin. Það mál, sem
mest hefur verið rifizt um í
þinginu að undanförnu, er
frumvarp sem nú er orðið að
löguin, heimild fyrir ríkis-
fiskiskipum vfir 300 lestir og
til kaupa á 2 ferjuskipum,
Akranesferju og Vestmanna-
eyjaferju. Einkum var það
Akranesferjan, sem olli ágrein-
ingi I þinginu.
Einn af stuðningsmönnum
ríkisstjórnarinnar, Björn Páls-
son framsóknarþingmaður,
sýndi fram á, að skipið, sem
kaupa á frá Noregi til siglinga
milli Akraness og Reykjavíkur,
hentar engan veginn til þeirra
nota. Hafði Björn greinilega
lagt sig fram um að afla sér
upplýsinga um farkost þennan,
og var fullyrðingum hans um
ástand skipsins í engu mótmælt
efnislega í þinginu. Þá leiddi
hann cinnig sterk rök að þvf, að
rekstur skipsins vrði afar óhag-
kvæmur, svo að tap af rekstrin-
um myndi skipta tugum millj-
óna á ári. Engu að síður voru
kaupin á skipinu samþykkt í
neðri deild með 26 atkvæðum
gegn 4. Hvernig má það vera,
kynni einhver að spvrja, þegar
allar röksemdir, sein upp á var
boðið hnigu í andstæða átt? Jú
ástæðan er fólgin í því, að búið
var að undirrita samninga um
kaupin og greiða 12 milljónir
upp í kaupverðið, þegar málið
er lagt f.vrir þingið. Málið kem-
ur sem sagt þannig fyrir.'að
sagt er við þingmennina, sem
eiga að stjórna þjóðinni: Ef þið
ekki samþykkið, að ábyrgjast
kaup á þessu skipi, munu kaup-
endur verða samningsníðingar
og skaðabótaskyldir, e.t.v. upp
á milljónir króna. Ykkar er að
taka ákvörðun, háttvirtir.
Þessi vinnubrögð eru forkast-
anleg, en eru því miður ekkert
einsdæmi. Það færist sífellt í
vöxt, að ríkisstjórnir leggi fyrir
þingið mál, sem búið er að taka
bindandi ákvörðun um, þó að
lög mæli svo fyrir um, að heim-
ildar Alþingis skuli leitað. Síð
an er það boðleg rökseind í
umræðum um málið, að ekki
megi taka efnislega afstöðu á
móti, þar sem slíkt muni hafa i
för með sér samningsrof, eyði-
leggingu á fjárfestingum
o.s.frv.
En það, sem hér hefur verið
rakið er ekki eini ljöðurinn á
meðferð umrædds máls. Þegar
málið var upphaflega lagt fyrir
þingið, fjallaði það einungis
um heimild til að ábvrgjast lán
vegna kaupa á 10 fiskiskipum.
Síðan badti þingnefnd fvrri
deildarinnar, að bciðni ríkis-
stjörnarinnar, inn í frumvarpið
Hð 2. umræðu alls óskyldu
máli, þar sr'm var heimildin til
að ábyrgjast kaupin á Akranes-
bátnum. Þannig koin málið frá
efri deild til þriggja umræðna í
neðri deild. Þar var ekki einu
sinni haft svo inikið við af fjár-
málaráðherra að mæla fvrir
málinu við fyrstu umræðu. Þeg-
ar frumvarpið kemur svo úr
nefnd í neðri deild til meðferð-
ar við 2. umræðu, hefur enn
verið bætt inn í frumvarpið
nýju máli, ábyrgðarheimild
vegna kaupa á skipi fvrir Vest-
mannaeyjar. Þannig var það
svo sent til efri deildar aftur og
samþykkt þar við eina umræðu.
Eins og menn vita, skulu
lagafrumvörp a.m.k. sæta
þremur umræðum í hvorri
þingdeild eða sex umræðum
alls. Heiinildin til að veita
ábyrgð vegna kaupa á Vest-
mannaeyjaskipinu var sam-
þvkkt sem lög, eftir að hafa
farið í gegnum tvær umræður í
neðri deild og eina í þeirri efri.
Um þetta segir Ölafur Jóhann-
esson í bók sinni Stjörnskipun
Islands, sem notuð er við
kennslu í lagadeild Ilásköla Is-
lands: „Gerbrevtingar á frum-
varpi á sfðari stigum meðferðar
þess verður að telja óheiinilar.
Ef slík gerbreyting er leyfð,
verður hinum tilskilda um-
ræðufjölda ekki náö.“
Ragnhildur Ilelgadöttir gerði
þetta að umtalsefni við umræð-
urnar um framangreint frum-
varp. Nefndi hún þrjú önnur
dæmi um, að núverandi ríkis-
stjórn hefði staðið fyrir þeirri
meðferð á málum sínum, sem
Ólafur Jóhannesson stjórnlaga-
pröfessor telur óheimila. Þá
beindi hún því til forseta neðri
deildar, að forsetar þingsins
revndu að sjá til þess, að slík
meðferð ætti sér ekki stað.
Ilugðist hann taka málið upp á
forsetafundi.
Auðvitað eiga forsetar þings-
ins að sjá um, að slík vinnu-
brögð eigi sér ekki stað. En hitt
vekur þó meiri undran, að for-
sætisráðherra, sem situr inni
með meiri þekkingu en flestir
aðrir á stjórnskipunarlögum,
skuli ekki sjá til þess, að reglur
hennar séu ekki þverbrotnar af
ráðherrunum. Honum er þó
e.t.i. nokkur vorkunn, því
erfitt er sjálfsagt að hafa eftir-
lit með öllu þ\í, sem fjármála-
ráðherrann hæstvirtur tekur
sér fvrir hendur.
JSG.
Fyrstufjölskyldutónleikar S.í. 1 dag
%■ ■& ■>& §*** wSjmL
L vÆj&ito 1 X lf f 4 / -zrn li
A barnahljómleikum Sinfóníuhljómsveitar tslands.
í DAG, laugardaginn 16. febrúar,
verða fyrstu fjölskyldutónleikar
Sinfóniuhljómsveitar islands á
þessu starfsári. Fara þeir fram i
Háskólabíói og hefjast klukkan
þrjú síðdegis.
Flutt verða m.a. eftirtalin verk:
Þættir úr Harry Janos svítunni
eftir Kodaly, Sagan af litla bolan-
um Ferdinan eftir Haufrecht —
Robert Arnfinnsson leikari segir
söguna — þá gamanverk eftir
Samuel Jones og hergöngulag
eftir Schubert.
Hljómsveitarstjóri er Páll P.
Pálsson en kynnir Atli Heimir
Sveinsson tónskáld.
Þetta eru si'in fyrr segir fyrstu
fjölskyldutónleikar starfsársins:
þeir næstu verða 16. marz og
síðan 4. maf. Askriftarskírteini
sem gilda að tónleikunum öllum
eru til sölu í barnaskólum borgar-
innar.
Verkefnin á tónleikum þessum
eru hvað helzt miðuð við yngstu
hlustendurna, biirn á aldrinum
6—1.3 ára, en gert ráð fyrir að
foreldrar hafi einnig af þeim
ánægju.