Morgunblaðið - 16.02.1974, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 16. FEBRUAR 1974
23
Bjarni Guðmundsson
héraðslœknir - Kveðja
Hinn 8. des. síðastliðinn andað-
ist í Landspitalanum i Reykjavík
Bjarni Guðmundsson héraðslækn-
ir 75 ára að aldri. Hann var
fæddur að önundarholti I
Villingaholtshreppi, Arnessýslu,
11. júní 1898.
Ég kynntist honum fyrst, er
hann kom sem héraðslæknir að
Brekku í Fljótsdal, en þar starf-
aði hann frá 1925—1933. Um ára
bil hafði þá verið þar læknissetur
og sjúkraskýli, veglegt á þeirra
tíma mælikvarða. Jafnvel þótt
héraðið væri með þeim erfiðustu
á landinu, völdust þangað ágætir
læknar.
Þar var um alllangt skeið lækn-
ir, Jónas Kristjánsson, sem síðar
fluttist að Sauðárkróki og starfaði
þar, þar til hann stofnaði heilsu-
hæli Náttúrulækningafélagsins í
Hveragerði, sem hann starfaði við
til dauðadags.
Eftirmaður Jónasar á Brekku
var Ölafur Lárusson, sem síðar
varð héraðslæknir i Vestmanna-
eyjum. Báðir þessir læknar voru
vinsælir austur þar.
Árið 1925, þegar Ölafur fluttist
til Vestmannaeyja, tók Bjarni við
af honum. Hann var þá ungur, vel
menntaður læknir og glæsilegur.
Bjarni var með hærri mönnum á
vöxt, þrekinn og hinn vörpu-
legasti. Hann var öruggur í fram-
göngu og kvikur í hreyfingum.
Fljótt fékk hann orð fyrir að vera
dugandi og góður læknir og með
afbrigðum duglegur ferðamaður.
Á þessum árum var nokkur byggð
í Jökuldalsheiðinni, sem nú
er aflögð. En það eru viðlendir
heiðarflákar upp af Vopnafirði
frá vesturbrún Jökuldals vestur
að Möðrudalsfjallgörðum og allt
til jökla. Býlin í heiðinni fengu
sína læknisþjónustu frá Brekku,
þangað voru erfiðar ferðir, fyrst
yfir Fljótdalsheiðina, yfir Jökul-
dalinn og upp að heiðarkotunum.
Á vetrum voru þessar leiðir oftast
ófærar hestum og þá varð að
gripa til skíðanna, en Bjami var
ávallt ótrauður ferðamaður. Fyrir
hann voru erfiðleikarnir til þess
að sigrast á þeim.
Eins og eðlilegt er, var læknir
aðeins sóttur um svo langan og
erfiðan veg ef um alvarleg veik-
indi var að ræða. Oft var það
lungnabólga, sem menn fengu
eftir vosbdð og erfið ferðalög um
þessar víðáttur.
Bjarni fékk fljótt orð á sig fyrir,
hversu duglegur og heppinn hann
var að bjarga þessum sjúklingum
sínum. Hann sat yfir þeim nótt og
dag, þar til Iifið sigraði þá fór
hann ánægður heim.
Brekka í Fljótsdal stendur við
botn Lagarfljóts. Otsýni er þar
mjög fagurt austur yfir fljótið að
Hallormsstaðarskógi, en einnig í
suðvesturátt inn yfir Fljótsdal-
inn, þar sem Fljótsdalsárnar
liðast niður láglendið og hverfa i
fljótið neðan við Brekku. Þau ár,
sem Bjarni var á Brekku, rak
hann þar búskap aðallega með
sauðfé og hross. Hann átti alltaf
góða hesta meðan hann var þar.
Kýr voru aðeins til heimilsþarfa,
en einnig til þess að fullnægja
mjólkurþörf sjúkraskýlisins, en
þar voru alltaf sjúklingar eftir
því sem rúm leyfði.
Búskapinn rak Bjarni með
sama myndarbrag- og allt annað,
er hann tók sér fyrir hendur. Árið
1929 kvæntist Bjarni eftirlifandi
konu sinni, Ástu Magnúsdóttur
hjúkrunarkonu frá Akureyri,
hinni glæsilegustu og ágætustu
konu. Þau eignuðust fjögur börn,
einn son, Guðmund, lækni við
Landspitalann, og þrjár dætur,
sem allar eru giftar húsmæður í
Reykjavík. Frá Brekku fluttist
Bjarni til Ólafsfjarðar og var þar í
4 ár, en fluttist þá til Vestfjarða.
Hingað að Selfossi kom hann 1954
frá Patreksfirði og dvaldist hér
þar til hámarksaldur embættis-
manna bannaði honum að vera
lengur, eða þar til hann varð 70
ára.
Er hann kom hingað var ekkert
sjúkraskýli hér og við það gat
hann ekki unað. Hann fluttist úr
embættisbústaðnum i leiguhús-
næði, en breytti embættis-
bústaðnum í sjúkraskýli og fékk
byggt við húsið þannig að úr varð
nothæft sjúkraskýli, sem nú um
árabil hefur gengið undir nafninu
Sjúkrahúsið áSelfossi.
Er hann hafði náð aldurstak
markinu barst honum fjöldi
áskorana um að starfa hér áfram,
en á því gaf hann engan kost,
mun þar tvennt hafa komið til, í
fyrsta lagi vissi hann, að út um
allt land voru læknislaus héruð,
sem ungu læknarnir vildu ekki
sinna vegna þess að þau voru
erfið, en einnig vissi hann, að með
því að vera hér áfram kynni hann
að verða eftirmanni sínum i emb-
ættinu fremur til óþæginda.
Hann var hvort tveggja í senn,
hraustmenni og drengskaparmað-
ur, þess vegna tók hann þann
kostinn, sem var erfiðastur, hann
tók Þingeyrar- og Flateyrarhéruð
og þjónaði þeim báðum i fjögur
ár, síðan tók hann Dalahérað, sem
hann hélt meðan heilsa og kraftar
entust.
Þau ár, sem Bjarni starfaði hér
á Selfossi, var hann í afhaldi sem
góður læknir, sérstaklega var
hann dáður af öllu eldra fólki.
í frístundum sínum fór hann í
faðm öræfanna, fór þá oftast með
nokkrum ungum og hraustum
piltum á rjúpna- eða gæsaveiðar.
Veiðimaður var hann ágætur og
þeir, sem einhvern tima fóru með
honum f þessar fjallaferðir, sótt-
ust eftir að fá að fara með honum
aftur ef kostur var.
Þau ár, sem hreindýradráp var
leyft, fór hann á fornar slóðir og
veiddi og var fljótur í ferðum.
Hann vissi frá fornu fari, hvar
dýrin héldu til, en hæfni veiði-
mannsins brást ekki eftir að kom-
ið var á slóð dýranna.
Eins og áður segir kynntumst
við Bjarni fyrst, er hann bjó á
Brekku, en ég á Reyðarfirði og
fór ávallt vel á með okkur. Er við
urðum siðar nágrannar hér á Sel-
fossi rifjuðum við upp gömul
kynni og tókst þá fljótlega vinátta
með okkur og fjölskyldum okkar.
Bjarni var höfðingi heim að
sækja, léttur í lund og með
spaugsyrði ávörum. Sem húsmóð-
ir var Ásta aðlaðandi og glæsileg.
Það var alltaf ánægjulegt að
heimsækja þau.
Minning Bjarna er mér og fjöl-
skyldu minni sérstaklega kær.
Við kveðjum hann með söknuði
og biðjum almáttugan Guð að
halda sinni verndarhendi yfir
Ástu, börnum þeirra, tengdabörn-
um og barnabörnum um ókomin
ár.
Jón Pálsson.
5VAR MITT
EFTIR BILLY GRAHAM
HVERNIG á ég að snúa mér gagnvart þessum fulltrúum
trúflokka, sem berja að dyrum hjá mér og þylja yfir mér
einkennilegar kenningar sínar? Ég fylgi Jesú Kristi, og trúin
á hann veitir mér fullnægju, en þetta fólk gerir mér mikið
ónæði.
EF þetta fólk þekkir ekki frelsarann, þá er því öllu
ætlað að verða kristið! Það er flest vel æft í því að
beita rökum og getur ruglað fólk, sem þekkir ekki
eða skilur ekki ritningarnar.
Það er ráð mitt, að þér verðið eins snjall að tala
fyrir trú yðar og þetta fólk fyrir sína trú. Biblían
segir: „Verið ætíð búnir til varnar fyrir hverjum
manni, er krefst af yður reikningsskapar fyrir þá
von, sem í yður er.“ (1. Pét. 3,15). Þeir kristnir
menn eru of fáir, sem þekkja Bibliuna sina. Það er
ástæðan þess, að hinir mörgu annarlegu trúflokkar
hafa slíkan framgang sem raun ber vitni. Þeir
þekkja trúarbrögð sin, og þeir kunna að setja fram
sannfærandi rök fyrir því, að menn aðhyllist trú
þeirra. Ráðið við þessu er að afla sér leikni í að fara
með orð Guðs. Ef þetta fólk er spurt að því, hvort það
hafi endurfæðzt, ruglast það venjulega í ríminu.
Fæstir trúflokkar grundvallast á lifandi sambandi
við Krist. Gangið því fyrst úr skugga um, að þér
þekkið sjálfur frelsarann. í öðru lagi ættuð þér að
rannsaka ritningarnar, unz þér eruð orðinn hand-
genginn þeim. Þá fullvissa ég yður um, að þessir
sendiboðar láta yður í friði — og ef ekki, þá gefst
yður tækifæri til þess að vitna fyrir þeim með sömu
djörfung, einurð og þekkingu og þeir hafa sýnt.
Björn Franzson
kennari—Minning
FIMMTUDAGURINN 7. febrúar
s.l. verður kennurum og nemend-
um Gagnfræðaskólans við Lauga-
læk lengi minnisstæður. Þann
dag barst okkur um hádegið sú
óvænta harmafregn, að einn af
kennurunum, Björn Franzson,
hefði orðið bráðkvaddur á leið í
skólann.
Þar var genginn vammlaus og
vitalaus maður, traustur vinur og
félagi og drengur góður. Kynni
mín af Birni hófust fyrir hartnær
níu árum, er hann varð kennari i
Gagnfræðaskóla Vesturbæjar, og
varþar kennari þar til sá skóli var
lagður niður 1969. Þá fór hann
með mér ásamt öðru kennaraliði
skólans i hinn nýstofnaða Gagn-
fræðaskóla við Laugalæk.
Nu, hálfu fimmta ári síðar,
skiljast leiðir, og skarð er komið í
vinahópinn, og mun það skarð
ófyllt og opið standa.
Björn Franzson var tagætlega
fjölmenntaður og fjölfróður, tón-
skáld og listunnandi, og þar til
svo góður maður og hjartahreinn,
að leitmun að öðrum slíkum.
Honum þótti vænt um nemend-
ur sína, og ég held, að mér sé
óhætt að fullyrða, að þeim hafi
þótt vænt um hann, þó að stund-
um væri þeir honum ei svo eftir-
látir sem skyldi.
Björn var einn þessara ham-
ingjumanna, sem eignast marga
og trausta vini á lifsleiðinni, en
fáa eða enga óvini.
Við, samstarfsmenn hans og
vinir í Gagnfræðaskólanum við
Laugalæk, minnumst verka hans,
sem alltaf voru unnin af alúð og
trúmennsku.
Hans góðu konu og ættingjum
öllum sendum við innilegar sam-
úðarkveðjur í þeirra djúpu sorg.
Björn vin okkar felum við hon-
um, er sólina hefur skapað.
Óskar Magnússon
frá Tungunesi
skólastjóri
LÝST EFTIR
VITNUM
Á ÞORLÁKSMESSU, 23. des. sl.,
var Volkswagen-bifreið ekið á
Chevrolet Camaro-bifreið, sem
stóð fyrir utan verzlunina Nes-
kjör (áður Straumnes) við Nes-
veg i Reykjavík. Þeir, sem gerðu
eiganda Chevroiet-bifreiðarinnar
viðvart um áreksturinn, svo og
aðrir, sem tóku eftir þessu, eru
góðfúslega beðnir að hafa sam-
band við lögregluna á Seltjarnar-
nesi.
Solveig Bergsdóttir
Prestsbakka - Minning
Þann 31. desember sl. andaðist
á sjúkrahúsi hér í borg Solveig
Bergsdóttir á Prestsbakka. Lengi
hafði hún átt að stríða við mikla
vanheilsu og lá hér síðast mikið
sjúk áður en andlát hennar bar
að. Kveðjuathöfn fór fram i Foss-
vogskirkju á morgni þriðja dags
jóla, en útför hennar var gerð á
Prestsbakka laugardaginn 29.
desember.
Foreldrar Solveigar voru
Guðný Brynjólfsdóttir frá Hraun-
gerði i Álftaveri og Bergur Jóns-
son frá Skál á Siðu. Þau bjuggu á
Keldunúpi — austurbænum — í
rúmlega 40 ár. Solveig dóttir
þeirra var einbirni. Hún var fædd
á Maríubakka í Fljótshverfi 29.
okt. 1907.
Solveig hét fullu nafni: Solveig
Jóna Sigriður. Atti sú nafngift
sína sögu.
Guðný móðir hennar var tekin í
fóstur, er hún var 10 ára, til
prestshjónanna á Mýrum í Alfta-
veri, þeirra sr. Jóns Sigurðssonar
pröfasts og mad. Solveigar Eiin-
arsdóttur frá Skógum undir Eyja-
fjöllum. Með þeim fluttist hún
siðan austur að Prestsbakka, er
sr. Jöni var veitt Kirkjubæjar-
klaustursprestakall árið 1878. —
Sex árum síðar andaðist pró-
fastur en ekkja hans madama Sol
veig, fékk Kálfafell til ábúðar.
Fylgdi Guðný henni þangað. Þar
bjó gamla prófastsekkjan i 17 ár.
VarGuðný henni mjög handgeng-
in og mikið tryggðahjú alla tið.
Fyrir aldamótin lét mad. Solveig
af búskap og fluttist með Sigurði
syni sinum að Mariubakka.
Þangað fór Guðný með þeim
mæðginum. Þangað vistaðist þá
Bergur Jónsson, sem síðar varð
maður hennar. Gengu þau i
hjónaband 14. júni 1906. Árið eft-
ir fæddist þeim svo dóttir, sem
var látin bera nafn prófastshjón-
anna og Sigurðar sonar þeirra,
bónda á Maríubakka. Var mjög
kært með þeim fóstursystkin-
unum, enda nefndi hann Guðnýju
jafnan systur sína.
Vorið 1908 fékk Bergur Keldu-
núp til ábúðar, sem hann eign-
aðist síðar, og bjuggu þau Guðný
þar allan sinn búskap, eða í meira
en 40 ár, að þau fengu jörðina í
hendur fóstursyni sinum, Jóni
Pálssyni, og konu hans, Sigríði
Jónsdóttur frá Teygingalæk.
Keldunúpur var við alfaraleið,
þar sem'þjóðvegurinn austur Síðu
lá svo að segja um hlaðið öll bú-
skaparár þeirra Guðnýjar. Þar
bar því margan mann að garði og
sköpuðust við það margháttuð
kynni við flesta sveitunga. Oft
stóð Bergur bóndi á hlaði úti eða i
bæjardyrum, er hann varð ferða-
manna var og bauð þeim i bæinn
upp á góðgerðir. Það var alltaf
einstaklega notalegt að koma inn
í baðstofuna til gömlu hjónanna,
þar sem andrúmsloftið var mettað
af reynslu áranna og ró ellinnar.
Bæði náðu þau háum aldri.Guðný
andaðist haustið 1951, 86 ára, og
Bergur dó tveim árum síðar, sama
vorið og hann fluttist frá Keldu-
núpi og hafði þá þrjú ár um átt-
rætt.
Solveig á Keldunúpi átti ekki
margbrotna ævisögu eða vega-
mótaríka lifsgöngu. En góð er
samt sú saga og falleg fær hún
eftirmæli án þess að borið sé á
hana óverðskuldað lof.
Hún ölst upp hjá sínum góðu og
fróinu foreldrum, þar sem allar
fornar dyggðir þessarar fátæku
þjóðar voru mjög i heiðri hafðar,
áður en Islendingar hófust úr fá-
tækt sinni til bjargálna og síðar
þess nægtarika lifs, sem nú lifurn
vér í þessu blessaða landi. —
Solveig var vel verki farin, og hún
var lika gædd góðri greind og vel
fróð um margt, enda þótt ekki
fengi hún aðra fræðslu en þá tíðk-
aðist i barnaskóla. En hún var
minnug á það, sem henni var sagt
og hún hafði heyrt frá fyrri tíð
hjá sfnum öldruðu foreldrum og
öðrum, sem mundu svo langt aft-
ur í timann.
Hlutverk — lifshlutverk — Sol-
veigar á Keldunúpi var á heimili
foreldra hennar fyrst og fremst.
Á fyrri hluta búskapar síns höfðu
þau nokkurn vinnukraft, bæði
vistráðin hjú og lausavinnufólk.
En það fór saman, að tími vinnu-
fólks og hjúahalds var liðinn og
fóstursystkin að koinast upp. —
Þau tóku þá við búskapnum og
bústörfunum með eðlilegum
hætti og gerðúst fyrirvinna áhinu
snotra og hæga býli. Þar voru
gömlu hjónin hjá þeim í öruggu
skjóli þeirra, undu sér vel og áttu
góða daga eins og vér öll vitum,
sem til þeirra þekktum. — Það
var mikil gæfa fyrir einkadóttur-
ina að eiga möguleika og tækifæri
til að annast sina aldurhnignu
foreldra til hinztu stundar, og
vissulega lét hún það ekki ónotað.
— Og uinbun sina fékk hún lika
fyrir að rækja þannig dóttur-
skyldu sína. I löngu og erfiðu
heilsuleysi átti hún frábærlega
gott athvarf hjá fósturbróður sfn-
um og konu hans á Prestsbakka.
Það skal þeim Itjónum þakkað um
leið og blessuð er minning Sol-
veigar frá Keldunúpi.
(IBr.