Morgunblaðið - 16.03.1975, Page 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 16. MARZ 1975
Eiginkonur
frægra stjórnmálamanna
Fyrir tveim vikum birtist í bók-
menntadeild blaðsins „Manchest
er Guardian" umsögn um bók um
skipskaða. Hin 400 orða langa
grein var undirrituð með nafninu
Mary Wilson. Þar sem Mary Wil-
son er álfka algengt nafn og Sig-
rfður eða Guðrún Jónsdóttir hér á
landi, vakti nafnið ekki neina
athygli út af fyrir sig. Það var
fyrst, þegar lesandi, sem ætlaði
að skrifa þessari Mary Wilson,
spurðist fyrir um heimilisfang
hennar hjá ritstjórn blaðsins, að
skýrt var frá þvf, að „þessi kona
býr f nr. 10 við Downing Street."
Á þennan hátt kom f ljós, að
kona enska forsætisráðherrans
væri komin f hóp gagnrýnenda
bókmennta. Meira að segja hafði
aðalritstjóra „Guardians", Alist-
air Hetherington, sézt yfir,
hversu háttsetta konu hann hefði
fengið til starfa hjá blaðinu. Fyr-
ir framlag hennar var greitt ná-
kvæmlega jafnmikið í ritlaun og
öðrum er greitt fyrir greinar
þessarar tegundar: þrjú og hálft
pund fyrir hver 100 orð. Þegar
blaðamaður hringdi til hennar og
bað hana segja álit sitt, sagði
því hún var barn, hefur hún feng-
izt við að yrkja.
Eiginkona fyrrverandi ráð-
herra benti mér á eitt ljóða henn-
ar, sem bar vott um þróað fegurð-
ar- og formskyn hannar. Hún
sagði: „Gagnstætt þvf, sem er um
hinn harðsvíraða raunsæismann
við hlið hennar, þá er Mary Wil-
son rómantísk sál. Það fyrsta, sem
hún er vön að lesa í blaði, er
^stjörnuspáin. Henni þykir mjög
gaman að geimferðar-ævintýrum
í sjónvarpinu, ballettum eftir
Margot Fonteyn og þá sérstaklega
að skrauti og viðhöfn konung-
Iegra skrúðgangna, sem maður
hennar kann alls ekki að meta.“
1 rauninni er Mary eins og flest-
ar enskar konur af hennar kyn-
slóð eindreginn konungssinni.
Einn af draumum hennar var að
mega bera ennishlað hertogafrú-
ar. Sem kona forsætisráðherrans,
hefur hún jafnmikinn rétt til þess
eins og frú Churchill á sínum
tíma. Fyrir eina hirðveizluna
kynnti hún sér þess vegna nýlega,
t . i

Mary og Harold Wilson.
komizt svo vel áfram í lifinu.
Þeim er það ráðgáta, að jafnólíkar
skapgerðir geti hafa orðið svo
samrýnd í hjónabandi. Meðan
Mary stundaði sin listrænu
áhugamál, var Harold á timabil-
inu 1970—74 ekkert annað en
stjórnmálamaður. Dægrastytting-
ar hans voru aðeins lestur leyni-
lögreglusagna, golfleikur endrum
og eins og svolítil garðyrkjuvinna
á landareigninni. Það kom alltaf
betur og betur í ljós, að þegar allt
kemur til alls, er kona hans hon-
um meiri andlega séð.
HÚN ÞEGIR UM WILLIAMS-
MALIÐ
1 fyrravor gerðust atburðir, sem
urðu til þess að vekja nýjar efa-
semdir manna um samband
þeirra hjóna. Hin fagra Marcia
Williams, einkaritari Wilsons, var
bendluð við hneyksli í sambandi
við fasteignabrask. Þótt ekki væri
hægt að sanna á hana neitt ólög-
legt, neru blöðin „Daily Mail“ og
„Daily Express“ henni því um
nasir, að hún hefði auðgazt um 65
hún: „Jú, ég skrifa annað veifiö
svona greinar. Ég hef þegar skrif-
að umsagnir um aðrar bækur, og
þá fyrst og fremst um bækur, sem
fjalla um Scilly-eyjarnar, þar
sem við eigum sumarbústað. Er
eitthvaó merkilegt við það?“
Skáldkonan á nr. 10
Fyrir Englendinga væri ekkert
frekar um það að segja, ef þessi
framkvæmdasemi hefði fallið inn
í þá mynd, sem þeir hingað til
hafa gert sér af forsætisráð-
herrafrúnni. Flestir þeirra litu
þannig á, að hún væri ekki annað
en góð húsfreyja, sem um fram
allt fylgdist vel með verðlaginu á
grænmeti. Þetta almenningsálit
byggist aðallega á því, að hún
hefur aldrei tekið þátt í kosninga-
baráttu manns síns né haldið
neina pólitíska ræðu. Og þar sem
hún þvi nær aldrei opnaði munn-
inn, var fólk komið að þeirri nið-
urstöðu, að hún hefði ekkert að
segja. Þeir sem nánar þekkja til,
vita, hversu rangur dómur þetta
er. Ein af beztu vinkonum henn-
ar, kona sjónvarpsrithöfundarins
Rupert Davies, sagði nýlega i
þröngum hópi: „Hvernig ætti
maður í alvöru að trúa því, að
maður eins og Harold Wilson færi
að kvænast andlegu núlli? Sann-
leikurinn er sá, að Mary er stór-
gáfuð kona. Maður hennar metur
skoðanir hennar svo mikils, að
hann gerir henni á hverjum degi
grein fyrir hugmyndum sinum
við morgunverðinn. Hún hlustar
alltaf á með þolinmæði og bendir
honum siðan á þau atriði í máli
hans, sem almenningur gæti túlk-
að ranglega.“
„En af hverju heldur hún sig
svona algerlega frá flokksbarátt-
unni?“ spurði einhver. „Einfald-
lega af því að hún er ekki alltaf á
sömu skoðun og Harold,“ var
svarið. „Mary var alin upp í frjáls-
lyndum anda, og hefur verið
sannfæringu sinni trú.“
Þar að auki finnst Mary Wilson,
að lifið hafi fleiri víddir en póli-
tik. Þannig safnar hún til dæmis
gömlum úrum, postulíni frá
Victoríu-tímabilinu og alls kon .r
skrani, sem hún finnur á ferðum
sínum um forngripaverzlanir
Lundúna. Einnig kann hún að
meta sígilda hljómlist, og áður
fyrr söng hún oft með sinni fögru
alt-rödd með skólakór sonar sins,
Giles. Aðaláhugamál hennar er þó
enskar bókmenntir. Eftirlætishöf-
undar hennar eru Tennyson,
Keats, Jane Austen og Bronte-
systurnar. Og einnig fæst hún
sjálf við að skrifa.
HUN skrifar dagbök
Hún skrifar dagbók, sem ef til
vill mun siðar verða gefin út. Frá
hvað „svoleiðis hlutur“ myndi
kosta. Hún varð alveg dolfallin,
þegar hún frétti, að slíkt höfuð-
djásn myndi að minnsta kosti
kosta yfir eina milljón króna, og
hún kaus heldur að fá lánað djásn
hjá vinkonu sinni, þótt það væri
ekki alveg ekta.
Það er erfitt að gera sér grein
fyrir því, hvaða stétt í þjóðfélag-
inu frú Wilson tilheyrir. Þegar
þessi granna kona með gáfulegu,
bláu augun fer i búðarferðir, i
verzlunarhverfinu í Westminster,
virðist hún vera imynd millistétt-
arinnar í London. En þegar hún
kemur til hirðveizlu í Bucking-
hamhöll, gæti hún alveg eins ver-
ið ein hinna 27 hertogafrúa í Eng-
landi.
Glady Mary Baldwin fæddist ár-
-ið 1915 í Norfolk. Faðir hennar
var prestur í ensku hákirkjunni.
Það var aldrei mikið um peninga
á heimilinu og Mary var send í
heimavistarskóla 1 Sussex, af því
að þar var sérstaklega ódýrt fyrir
prestsdætur að vera. Ein af
kennslukonunum þar segir: „Hún
var blíðlynd stúlka, ekki neitt
gáfnaljós, en mjög samvizkusöm."
19 ára gömul fékk hún starf hjá
sápufyrirtæki, Lever Brothers í
Port Sunlight, sem vélritunar'-
stúlka. Hún kynntist Harold Wil-
son í tennisklúbbi í Port Sunlight.
Þremur vikum síðar bað hann
hennar. Þar sem þau voru jafn-
aldrar, hikaði hún um stund, því
að í hennar fjölskyldu þótti ald-
ursmunur milli hjóna eiga að vera
fimm til tiu ár. En að lokum galt
hún jáyrði sitt. Hún segir svo frá:
„Hjónavlgslan fór fram á nýárs-
dag 1940 i kapellu Mansfield Coll-
ege í Oxford. Það var mánudagur,
— byrjun vikunnar, byrjun mán-
aðarins, byrjun ársins, byrjun
áratugarins, og byrjunin hjá okk-
ur.“
Hún hlýtur þá að hafa verið
framúrskarandi lagleg. Á brúð-
kaupsmynd er hún I hvítum
knipplingakjól við hliðina á alvar-
legum ungum manni í svartri síð-
hempu, embættisbúningi rektors
í Oxford. Hann hafði þá nýlega
lokið námi sínu og flutti fyrir-
lestra í þjóðhagfræði sem aðstoð-
arkennari Beveridge lávarðar.
„Ég hélt, að ég væri að giftast
háskólamanni," segir frú Wilson.
„Um stjórnmál var þá enn ekki að
ræða.“
Á stríðsárunum fór maður
hennar inn á embættismanna-
brautina. Hann komst brátt í háa
stöðu í eldsneytis-ráðuneytinu og
hlaut orðu brezka alríkisins fyrir
frábæra þjónustu 1945. (The Ord-
er of the Britixh Empire.) 1 júlí
sama ár var hann kjörinn á þing
og varð þegar einn af ráðherrum
hinnar nýju stjórnar verka-
mannaflokksins.
Þá hafði hin unga kona hans
þegar alið honum son, Robin.
Fjölskyldan fluttist í hús með
fjórum svefnherbergjum í Hamp-
stead í Norður-London. Húsið
kostaði um fjórar milljónir króna,
en 90% af upphæðinni fengu þau
að láni. 1949 eignaðist hún annan
son, Giles. Meðan eiginmaóurinn
þræddi framabraut stjórnmál-
anna, helgaði hún sig nær ein-
vörðungu uppeldi barnanna. Sem
kona sósíalistlsks þingmanns sá
hún enga ástæðu til þess að
breyta um umhverfi. Hún hélt
tryggð við sínar gömlu vinkonur
og eignaðist engar nýjar meðal
eiginkvenna stjórnmálamann-
anna. Meira að segja gat frú Hugh
Gaitskel, ekkja hins mikla leið-
toga verkamannaflokksins, aðeins
sagt sem svo um Mary Wilson:
„Hreinskilnislega sagt þekki ég
hana ekki vel, en hún er sögð vera
sérlega geðþekk kona.“
Þegar þessir úthverfisbúar
fluttu í fyrsta skipti inn í Down-
ing Street nr. 10 í nóvember 1964,
hreifst hún stórlega, eins og von
var, af rauðu dreglunum, þiljuðu
veggjunum og málverkunum af
forsætisráðherrunum fyrrver-
andi. „Ég fann andblæ sögunn-
ar,“ segir hún, „og hugsunin um,
að ég myndi verða hluti af henni,
gagntók mig.“ Það breytti henni
sjálfri alls ekki neitt. Eitt af því
fyrsta, sem hún gerði, var að
segja upp yfirmanni eldhúss bú-
staðarins. Hún vildi ráða því sjálf
eíns og hingað til, hvað væri á
borðum, og hóf síðan að sjá um
hið stóra hús með aðstoó hrein-
gerr.ingakonu, sem kom þrisvar í
viku til að hjálpa henni að strauja
og ryksuga.
Meira að segja flokksbræður
manns hennar urðu furðu lostnir
yfir þessu yfirlætisleysi, en Mary
lét það ekki á sig fá. Hún náói líka
í sínar eigin innanhússskreyting-
ar frá Hampstead og kom þeim
fyrir i Downing Street.
Þar að auki gerði frú Wilson
annað, sem fyrirrennarar hennar
hefðu aldrei leyft: Hún sýndi
blaðakonum einkaherbergi sín.
Hún róaði þjóninn með þessum
orðum: „Þá hafa stúlkurnar að
minnsta kosti eitthvað að skrifa
um.“
Þegar synir hennar báðir
voru sendir í menntaskóla, fékk
hún meiri tíma fyrir sjálfa sig.
Hún fylgdi manni sínum á ferðum
hans til Washington, Ottawa og
Moskvu, og sjóndeildarhringur
hennar vikkaði. 1 Moskvu var
henni sýndur heiður, sem engri
konu frá Vesturlöndum, sem
þangað hefur komið i heimsókn,
hefur áður hlotnazt: Eitt af kvæð-
um hennar vart birt i rússneska
blaðinu „lswestija“ undir heitinu
„Epilog" (eftirmáli). Kvæðið,
sem nú hangir innrammað á vegg
í Downing Street, sýndi, að vélrit-
unarstúlkan fyrrverandi var orð-
in alvarlega þenkjandi kona, sem
velti fyrir sér framtíð mannkyns-
ins.
I dag er Mary Wilson, hvort
sem hún ber höfuðdjásn eða ekki,
kona þeirrar reisnar, að hún
stendur jafnfætis hverjum sem er
í hinni ensku yfirstétt. Efnahagur
hennar hefur einnig tekið mikl-
um stakkaskiptum... . Þegar Wil-
son-hjónin urðu að láta pipar-
sveininum Edward Heath eftir
húsnæðið að Downing Street árið
1970, fluttu þau ekki aftur til
Hampstead. 1 stað þess keyptu
þau glæsilegt hús í Lord North
Street ekki langt frá þinghúsinu
fyrir nær 10 milljónir króna, en
nú mun það hafa tvöfaldazt í
verði. Auk þess keyptu þau fyrir
aðrar 10 milljónir þriggja hektara
landareign í Great Misenden, sem
er þorp í Buckinghamshire. Mark-
aðsverð þeirrar eignar hefur
meira en tvöfaldazt síðan.
Ennþá velta margir Englend-
ingar fyrir sér ýmsum spurning-
um varðandi þessi hjón, sem hafa
milljónir króna á fasteignabraski
með bróður sínum. Þessar stað-
hæfingar voru þeim mun óþægi-
legri fyrir forsætisráðherrann,
sem verkamannaflokkurinn hafði
þá einmitt nýlega hafið mikla her-
ferð gegn jarðeignabraski.
Starfsbræðrum Wilsons til mik-
illar undrunar tók hann þegar
málstað Marciu Williams og kvað
hana fórnarlamb pólitískra of-
sókna. Hann varði hana með svo
miklum ákafa, að áberandi var,
hve þingmenn neðri deildar þings
ins urðu undrandi á svipinn.
Skömmu síðar gekk hann enn
lengra. 9. júní aðlaði hann
Marciu, en að vísu „að launum
fyrir dygga þjónustu í 21 ár“. Sem
þingmaður lávarðadeildarinnar
hefur hún eins og allir lávarðar
rétt á að öólast sokkabandsorð-
una, en kjöroró hennar er: „Honi
soit qui mal y pense“. (Skömm sé
þeim, sem hugsar illa um þetta.)
Þetta var aðferð Wilsons til að
snoppunga andstæðinga sína.
Mary Wilson sagði aldrei orð
um þetta mál. Henni finnst, að
slík mál geti ekki lengur skaðað
hjónaband hennar.
1. janúar 1975 héldu þau brúð
kaupsafmæli sitt hátiðlegt. 1
hennar augum er það bezta sönn-
unin fyrir farsælu hjónabandi
þeirra. „Það var gæfa, að við Ilar-
old skyldum vera svo ólík,“ segir
hún. „Þannig höfum við alltaf
getað bætt hvort annað upp.“
Elzti sonur hennar, Robin, er
þegar kvæntur. Hann er prófess-
or í stærðfræði í Oxford, og kona
hans, Joy, er tungumálakennari.
Hinn sonurinn, Giles, er sagður
afburða líffræðingur. Það er eins
og allt þetta sé ekki nóg, þvi að nú
er Mary að skrifa fyrstu skáld-
sögu sína. Fyrir konu, sem full-
yrðir, að hún, „sé laus við alla
persónulega metnaðargirnd",
verður ekki annað séð, en að hún
hafi komizt langt. Ef hún heldur
þannig áfram, segja margir Eng-
lendingar, getur svo farið að nafn
hennar, Mary Wilson, lifi lengur
en nafn eiginmannsins.
Ur „Welt am Sonntag“ eftir
George W. Herald.
— svá þýddi.