Morgunblaðið - 13.05.1975, Blaðsíða 1

40 SIÐUR
106. tbl. 62. árg.
ÞRIÐJUDAGUR 13. MAl 1975
Prentsmiðja Morgunblaðsins.
Pathet Lao hefur
nú öll völd í Laos
Vientiane 12. maí.
AP—REUTER — NTB
• PATHET Lao, hreyfing vinstri
manna f Laos, virðist nú hafa þar
töglin og hagldirnar. Hægri sinn-
aðir ráðherrar stjðrnarinnar, sem
mynduðu mótvægi gegn full-
trúum Pathet Lao f hlutleysis-
stjórn Souvanna Phouma, hafa
sagt af sér og uppreisnir verið
gerðar f stjórnarhernum gegn
hægri sinnuðum herforingjum.
• Utvarpið f Laos fyrirskipaði f
kvöld, að hermenn skyldu engum
fyrirskipunum hlýða nema frá
nýskipuðum landvarnaráðherra
landsins, Kham Ouane Boupha
hershöfðingja, sem tók við af
Sisouk Na Champassak á sunnu-
dag. Phoupha tilheyrir Pathet
Lao en er opinberlega kailaður
„hlutlaus þjóðernissinni". Hann
hefur varað þjóðina við að sfna
stjórnvöldum mótþróa og til-
kynnt að hart verði tekið á hvers
konar flutningum herliðs og
vopna og hreyfingum flughersins
nema fram fari samkvæmt skip-
unum hans og með hans leyfi.
Engin merki eru sögð sjáanleg
um að hægri öflin reyni að rfsa
gegn stjórninni, enda sérhver
tilraun f þá átt sögð dæmd til að
misheppnast. Stöðugur straumur
fólks er frá landinu, bæði með
flugvélum, járnbrautarlestúm og
bifreiðum, en strangt eftirlit er
haft með því, hvað fólk tekur með
sér á flóttanum. Að sögn stjórnar-
innar í Vientiane hafa flestir
hægrisinnaðir stjórnmálamenn
og herforingjar flúið land. Og að
sögn NTB í kvöld hafa hægrisinn-
ar einungis stjórn f litlu héraði í
suðurhluta landsins, Savannakht,
í námunda við landamæri Thai-
lands, en það er umkringt her-
mönnum Pathet Lao.
Ljóst var, að Pathet Lao hafði
náð landinu f sínar hendur eftir
að Souvanna Phouma forsætisráð-
herra tilkynnti á laugardag að
varnarmálaráðherrann, fjármála-
ráðherrann, aðstoðarutanríkisráð:
herrann og aðstoðarráðherrá
opinberra framkvæmda hefðu
sagt af sér.
tJtvarpið f Vientiane hefur sent
út margs konar tilskipanir í dag,
meðal annars varnaðarorð til
kaupmanna. Þeim hefur verið
skipað að opna verzlanir sínar á
ný, en margir höfðu lokað fyrir
helgina af ótta við óeirðir og
vegna hins óljósa ástands þá í
stjórnmálunum. Fjöldi kaupsýslu-
manna, m.a. margir Vietnamar og
Kínverjar, hafa flúið land.
Þá hefur stjórnin boðað, að hart
verði tekið á hvers konar braski
og svikum f viðskiptum og kaup-
mönnum skipað að gefa kvittanir
fyrir öllum viðskiptum, sem fara
fram yfir fjárupphæð, er nemur
um það bil 50 ísl. kr. Varað hefur
verið við svartamarkaðsbraski og
hefur gjaldmiðill landsins
treystst við það.
Nýir menn hafa verið skipaðir f
ýmis héraðsstjóraembætti og aðr-
ar opinberar stöður, þeirra á
meðal er hægri sinnaður herfor-
ingi, Soutchg að nafni, sem
Pathet Lao virðist geta sætt sig
við, samkvæmt AP-frétt. Þar seg-
ir og, að lífið í Vientiane gangi
eðlilega og hvarvetna sé kyrrt.
TENG HSIAO PING 1 PARtS — Mynd þessi var tekin á Orly
flugvelli í gær, þegar aðstoðarforsætisráðherra Kína, Teng Hsiao-
Ping, kom þangað í sex daga opinbera heimsókn. Jacques Chirac,
forsætisráðherra Frakklands, tók á móti honum á flugvellinum.
Teng Hsiao-
ping í París
Parfs 12. maí.
Reuter — AP — NTB.
JACQUES Chirac, forsætisráð-
herra Frakklands, skýrði svo frá f
kvöld, að stjórnir Frakklands og
Kfna hefðu orðið ásáttar um að
halda sameiginlega reglulega
utanrfkisráðherrafundi á næstu
árum. Sagði ráðherrann þetta á
blaðamannafundi eftir fyrstu við-
ræður sfnar við Teng Hsiao -ping,
varaforsætisráðherra Kfna, sem
kom f sex daga opinbera heim-
sókn til Parfsar f dag. Hann er
valdamestur kfnverskra emb-
ættismanna, sem Vestur-Evrópu
heimsækir frá stofnun kfnverska
alþýðulýðveldisins 1949 og hlaut
hann f Parfs móttökur á borð við
þjóðhöfðingja.
Teng Hsiao-ping var einnig á
fundinum f kvöld og sagði m.a. að
viðræður þeirra Chiracs f dag
hefðu að verulegu leyti snúizt um
uppbyggingu Evrópu. A morgun
ræðir hann við forseta Frakk-
lands, Valery Giscard d’Estaing.
Haft var eftir frönskum heim-
ildum um helgina, að í Paris
væntu menn þess að kínverski
ráðherrann legði mikla áherzlu á
áhuga Pekingstjórnarinnar á
öflugri einingu ríkja Vestur
Framhald á bls. 39
Neyddu bandarískt kaup-
skip til hafnar í Kambódíu
„Sjórán”, segir Gerald Ford forseti
— sem getur haft alvarlegar afleiðingar
Washington 12. maí.
AP—REUTER
• STRANDGÆZLUSKIP frá
Kambodiu skaut f dag á banda-
rfskt kaupskip á Thailandsflóa og
neyddi það til hafnar f Kambodiu
að þvf er handarfska utanrfkis-
ráðuneytið upplýsti f dag. Skip
þetta er 10.000 lestir að stærð,
Skrifleg tilmæli Finna
um áframhaldandi frið og
samvinnu við Sovétríkin
Moskvu, Helsinki, 12. maí. NTB — REUTER.
0 Ahti Karjalainen, utanrfkisráðherra Finnlands, afhenti f dag
Nikolai Podgorny, forseta Sovétrfkjanna, skrifleg tilmæli um
áframhaldandi frið og góð samskipti við Sovétrfkin. Tilmæli
þessi voru undirrituð af 174 landssamtökum, 420 bæjar- og
sveitarstjórnum og meira en 580.000 einstaklingum.
Karjalainen kom til Moskvu 1 þing og efna til nýrra kosninga
morgun ásamt 18 manna sendi- áður en kjörtímabilið rennur út
nefnd, sem skipuð var fulltrú- f marz næsta ár. Sagði Sorsa
um finnskra stjórnmálaflokka óheppilegt að hafa tvennar
og annarra samtaka. Var búizt
við honum aftur heim til
Helsinki f kvöld, en til stóð, að
hann ræddi áður við Andrei1
Gromyko, utanríkisráðherra
Sovétríkjanna, og Nikolai
Patolichev ráðherra, sem fjall-
ar um utanríkisviðskipti Sovét-
ríkjanna.
I Helsinki sagði Kalevi Sorsa
forsætisráðherra í dag, að
sennilega yrði heppilegt að
halda þingkosningar í Finn-
landi 21. og 22. september næst-
komandi. Kvað hann stjórnar-
flokkana hafa komizt að þeirri
niðurstöðu að rétt væri að rjúfa
t kosningar á sama árinu, en
haustið 1976 verða sveitar-
stjórnarkosningar í Finnlandi.
Sömuleiðis sagði hann að þeir,
sem þyrftu að stjórna landinu,
þegar áhrifa efnahagsáfallanna
erlendis færi að gæta að marki í
Finnlandi, yrðu að hafa vinnu-
frið — en þann frið virtist
óhugsandi að fá nema að halda
kosningar.
Mikill og áframhaldandi halli
er nú á utanríkisviðskiptum
Finnlands en skv. frétt frá NTB
varð hallaaukning í aprfl minni
en fyrstu þrjá mánuði ársins.
heitir Mayaguez og er f eigu
Sealand Corporation. Einu fregn-
irnar um þaó, sem gerðist eru
byggðar á loftskeytum frá skip-
inu, þar sem sagði, að skotið hefði
verið á það, vopnaðir hermenn
frá Kambodiu hefðu farið um
borð og neytt skipstjórann til að
sigla skipinu til hafnar f
Kompong Son f Kambodiu. Síðan
heyrðist ekki meira frá þvf.
Að sögn blaðafulltrúa Hvíta
hússins, Ron Nessens, lftur
Gerald Ford forseti mjög alvar-
iegum augum á þetta mál og hef-
ur krafizt þess að skipinu verði
sieppt með allri áhöfn, 39 mönn-
um, ella geti það haft alvarlegar
afleiðingar. Bæði Nessen og tals-
maður landvarnarráðuneytisins
viku sér undan því að svara
spurningum um hvaða ráðstafan-
ir kynnu að verða gerðar, en tals-
maður utanríkisráðuneytisins
kvaðst telja vfst að reynt yrði að
leysa mál þetta eftir diplómatisk-
um leiðum.
Skipið mun hafaverið tekið um
60 mílur undan strönd Kambodiu
og um átta milur frá smá kletta-
eyju, sem bæði Kambodia og
Vietnam gera kröfu til. Haft er
eftir góðum heimildum að her-
skipum úr sjöunda flota Banda-
rikjanna, sem eru á þessum slóð-
um, hafi verið fyrirskipað að sigla
f átt til Thailandsflóa en aðhafast
ekkert án frekari fyrirskipana.
Ford forseti ræddi við öryggis-
ráðið bandaríska í Hvíta húsinu í
dag um mál þetta. Lét hann svo
um mælt að hér væri um „sjórán”
að ræða, sem ekki væri hægt að
líða.
Þetta er i fyrsta sinn sem
bandariskt skip er tekið þannig
með valdi frá þvi N-Kóreumenn
tóku njósnaskipið Pueblo 23.
Framhald á bls. 39
Andóf í Thailandi
gegn S-Vietnömum
2-3000 flóttamenn snúa aftur heim
Agana, Bangkok, Washington,
12. maf. AP-REUTER—NTB.
FJÖGUR bandarísk skip komu til
Guam í dag með um 15.000 víet-
namska flóttamenn og eru það síð
ustu skipin, sem vænzt er þangað
með slfkan fjölda. Fleiri skip eru
á leið þangað, en flóttamenn með
þeim skipta einungis hundruð-
um. 3.400 manns áttu að fara frá
Guam f dag, en héðan f frá er
búizt við, að um 1000 manns fari á
degi hverjum; það er hámarks-
fjöldi flóttamanna sem búðir í
Bandarlkjunum geta tekið við.
Að sögn taismanns bandaríska
landvarnaráðuneytisins i kvöld er
til athugunar að opna fleiri
bandariskar herbækistöðvar fyrir
vietnamska flóttafólkið. Þrjár
stöðvar, sem þcgar hafa verið
Framhald á bls. 39
Cam Ramh-flói bæki-
stöð sovézka flotans ?
Saigon, Moskvu, Washington,
New York, 12. maí
AP — Reuter — NTB.
BYLTINGARSTJÓRNIN f Suður-
Vfetnam hefur boðað víðtæk
hátfðahöld á næstunni til að
fagna sigri sfnum þar f landi og
heitið af þvf tilefni að láta fara
fram kosningar til nýs þjóðþings
í landinu. Sömuleiðis hefur
stjórnin hvatt til sameiningar
Norður- og Suður-Vietnams.
I NTB-frétt f kvöld segir, að
síðustu fréttirfrá Saigon bendi til
þess að b.vltingarstjórnin sé nú að
ná fullum völdum f landinu
a.m.k. komi hún nú fram sem hið
bjóðandi vald en hvorki herinn
né Norður-Vietnamar. Til þessa
hafa allar tilskipanir verið undir-
ritaðir af sértakri borgaranefnd
eða herstjórnarnefnd Saigon I
nafni Tran Van Tra yfirhershöfð-
ingja.
I kvöld skýrir Moskvuútvarpið
svo frá, að Sovétstjórnin hafi fall-
Framhald á bls. 39