Morgunblaðið - 13.05.1975, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 13. MAl 1975
31
Sigmundur Jónsson
Þingeyri — Kveðja
þá er margs að minnast og þakka.
Þá kemur mér fyrst í hug hvað
hún var góð kona og dýravinur
mikill. Hennar hugsun var alltaf
fyrst og fremst að hjálpa öðrum
og sérstaklega þeim sem minni
máttar voru og áttu eitthvað erf-
itt, og ég held að henni hafi tekizt
það. Hún vildi heldur vera en
sýnast.
Jóhanna var trúuð kona og
myndaði sér fastmótaðar skoðanir
í þeim málum.
Hún gat verið skemmtileg í við-
ræðum, vel minnug og orðhög og
beitti þá oft skemmtilega meitluð-
um orðum ef henni fannst þess
við þurfa, og var þá stundum ekki
myrk i máli, en gætti þess þá
jafnframt að haga orðum sínum
svo að engan sakaði.
Hún var verkmikil og sérstak-
lega þrifin og gekk vel um allt
sem hún lagði hönd á.
Þó að mikið hafi verið frá henni
tekið, átti hún samt mikið eftir,
þar sem hennar elskulega dóttir
Guðrún og hennar ágæti eigin-
maður, sem hún mat mjög mikils,
og þeirra synir, sem öll voru sam-
taka f að gera allt fyrir hana sem í
þeirra valdi stóð. Og mér var
kunnugt um að hún var þeim
þakklát fyrir, og öllum öðrum
sem á einn eða annan hátt réttu
henni hjálparhönd.
Megi sólbirta islenzka vorsins
fylgja vinkonu minni yfir móðuna
miklu á fund ástvina sinna. Dótt-
ur hennar og fjölskyldu votta ég
mina fyllstu samúð.
Vigfús Gestsson.
Fædd: 19. aprfl 1920
Dáin: 6. maf 1975.
Hún Sis vinkona okkar er öll.
Og þó heldur hún áfram að lifa í
minningum okkar. Þessi fallega,
góða og gáfaða stúlka, sem gekk
inn í bekkinn okkar i Verzlunar-
skóla Islands á haustdögum 1936,
átti eftir að hafa áhrif á bekkjar-
félagana. Hún var hlédræg og
kurteis og frábær námsmaður,
hafði skemmtilegt skopskyn og
var góður félagi. Fljótlega varð
hún meðlimur litils hóps innan
bekkjarins, sem hittist vikulega.
Leiðir skildu ekki eftir að skóla-
göngu lauk. Við stöllurnar héld-
um hópinn, og saman höfum við
þroskast og eflt vináttuböndin.
Arið 1941 giftist hún eftirlif-
andi manni sínum, Hauki Gröndal
framkvæmdastjóra, og átti með
honum 3 syni. Einnig ólust upp
hjá þeim tvö börn af fyrra hjóna-
bandi hans.
Heimili þeirra hjónanna var
hlýlegt og fallegt. Sis og Haukur
voru miklir tónlistarunnendur og
áttu mikið og gott safn af plötum.
sem veittu okkur marga ánægju
stund. Þau voru svo samhent í að
veita vel og gleðja aðra, að þangað
var unun að koma.
Hún Sis var fingerð og barðist
við vanheilsu mörg ár ævinnar.
En hún átti frábæran eiginmann,
sem ekkert taldi eftir, er létt gæti
henni byrðarnar. Aftur og aftur
kom hún brosandi á fund okkar
eftir veikindi. Nú er hún horfin
og sæti hennar autt í hópnum
okkar.
Við sendum eiginmanni
hennar, sonum, stjúpbörnum og
fjölskyldum þeirra innilegustu
samúðarkveðjur og við þökkum
fyrir að hafa fengið að eiga Sis öll
þessi ár.
„Sálin vaki þá sofnar líf
sé hún ætfð I þinni hlíf.“
Vinkonur.
I uppeldi minu átti ég því láni
að fagna að móðursystur mínar
tvær, Gunna og Sis, dvöldust á
heimili mínu um árabil.
Gunna lézt i blóma lífsins fyrir
fáum árum og i dag kveðjum við
Sis hinztu kveðju, en hún lézt 6.
þ.m. eftir löng og erfið veikindi,
aðeins 55 ára að aldri. Þessar
elskulegu frænskur mínar eru
samofnar bernsku minni og æsku
og á ég þeim báðum ótal margt að
þakka.
Aldamótakynslóðin, sem oft
hefir verið minnst á í ræðu og riti
vegna skeléggrar baráttu hennar
og afreka i þágu lands og þjóðar
er horfin undir græna torfu. Þeir,
sem fetuðu i fótspor hennar upp
úr siðustu aldamótum og brutust
áfram af eigin rammleik, oftast
með tvær hendur tómar, til efna-
hagslegs sjálfstæðis eru nú óðum
að hverfa af sjónarsviðinu. Einn
af þeim var Sigmundur Jónsson,
kaupm. á Þingeyri, en hann and-
aðist að Hrafnistu þ. 12. desember
sl., 88 ára að aldri.
Sigmundur var fæddur i
Villingadal á Ingjaldssandi 24.
sept. 1886 þar sem foreldrar hans
þau hjónin Sveinfríður Sig-
mundsdóttir og Jón Jónsson
bjuggu búi. Föður sinn missti
hann af slysförum þegar hann var
3 mánaða gamall og fluttist móðir
hans þá með börn sín, er voru 3,
til foreldra sinna að Hrauni i
sömu sveit. Þeir voru tvíburar
Sigmundur og Guðmundur heit-
inn Mosdal, hinn kunni listamað-
ur á Isafirði. Móðir þeirra giftist
aftur og fluttist þá með 2 börn sin
til seinni manns sins, Jóns
Bjarnasonar, að Sæbóli og bjó þar
til æfiloka, en Sigmundur varð
eftir hjá afa sinum og ömmu,
Sis, en svo var hún ætið kölluð,
fæddist 19. apríl 1920 í Þórs-
höfn i Færeyjum, yngst fjögurra
barna hjónanna Níelsínu og
Gunnars Hafstein bankastjóra.
Hannes, f. 1904, er nú einn syst-
kinanna á lffi, en hann hefur ætið
verið búsettur í Kaupmannahöfn.
Hefði hann gjarnan viljað fylgja
systur sinni síðasta spölinn, en
veikindi hans hamla því, að svo
geti orðið. Þegar Sis var á öðru ári
fluttist fjölskyldan til Kaup-
mannahafnar og þar ólst hún upp
til niu ára aldurs. Lausa, elzta
systirin, giftist til Islands árið
1928 og sama ár fluttust for-
eldrarnir hingað til lands með
dæturnar tvær, Gunnu og Sis.
Bjuggu þau fyrst á tsafirði en
siðan i Reykjavik, þar til Gunnar
lézt árið 1933, en þá fluttust þær
mæðgurnar á heimili Lauru og
manns hennar Magnúsar Sch.
Thorsteinsson. Það var alla tið
mjög kært með þeim systrum og
er Laura lézt, langt fyrir aldur
fram árið 1951, nutum við, börn
hennar, ástúðar systra hennar og
fjölskyldna þeirra.
Sis gekk i Verzlunarskóla
Islands, útskrifaðist þaðan árið
1938 og hóf þá störf hjá Smjör-
likisgerðinni Ljóma. Það varð
henni mikil gæfa, þvi að í því
starfi kynntist hún lífsförunaut
sinum, Hauki Gröndal, fram-
kvæmdastjóra, miklum mann-
kostamanni. Árið 1941, er hún var
21 árs að aldri, giftist hún Hauki,
sem þá var ekkjumaður með tvö
ung börn. Það er erfitt að koma i
móðurstað, en Sis reyndist því
hlutverki vaxin og vann hún
hjörtu barnanna, sem elskuðu
hana og mátu að verðleikum. Á
heimili þeirra dvaldist alla tið
Sigurlaug Gröndal, móðir Hauks,
sem var hinni ungu húsmóður
mikill styrkur á stóru heimili, því
fjölskyldan stækkaði brátt, er
synirnir þrír fæddust. Sis mat
tengdamóður sína mikils, sam-
band þeirra varð æ nánara eftir
því sem árin liðu og er Sigurlaug
var þrotin af kröftum annaðist Sis
hana í erfiðum veikindum
hennar.
En því miður átti Sis við þung-
bær veikindi að striða um árabil
og langar og strangar sjúkrahús-
legur. I veikindunum reyndist
Haukur henni frábærlega vel og
hafði hún oft orð á því. Þau voru
einstaklega samhent hjón og dáðu
og virtu hvort annað til hinztu
stundar.
Sis var góð, vel gefin og
þeim Sigmundi Sveinssyni og
Þuriði Eiriksdóttur og ólst þar
upp. Þegar hann var 15 ára flutt-
ist hann með þeim til Flateyrar og
var nokkur ár sjómaður á þil-
skipum. Fátt var annarra kosta
völ fyrir unga Vestfirðinga i þá
daga, en þilskipaútgerð stóð þá í
miklum blóma á Vestfjörðum.
Hann mun hafa haft mikinn
hug á þvi að afla sér haldgóðrar
menntunar undir lífsstarf sitt
eins og margir ungir menn á þeim
árum. Þjóðin var vöknuð til lífs-
ins, en fæ$tir höfðu fjárhagslega
getu til langskolanáms. Með dugn-
aði og ráðdeild eins og hann var
uppalinn við, tókst honum að
spara saman nokkurt fé, og með
aðstoð frá afa hans, sem gerði
honum kleift að kosta sig til náms
í 1 vetur við Flensborgarskólann i
Hafnarfirði, sem var eftirsóttur
skóli með úrvals kennara. Þaðan
lá svo leiðin í Verzlunarskóla Is-
lands og brautskráðist hann
þaðan eftir 2 vetra nám vorið
1909.
Þegar hann kom aftur til
Flateyrar að loknu námi, átti
hann við nokkra vanheilsu að
striða um skeið. Honum varð þá
það til láns, að móðursystir hans
Jónasína Sigmundsdóttir og
skemmtileg kona, elskuleg og hlý
í viðmóti, en hlédræg og hóvær og
forðaðist að láta á sér bera. List-
feng var hún að eðlisfari, teiknaði
prýðisvel, var ágætlega ritfær og
hafði yndi af tónlist og var það
eitt af sameiginlegum áhuga-
málum þeirra hjóna. Hún hafði
næmt auga fyrir því skoplega i
lífinu, hafði sérlega skemmtilega
frásagnarhæfileika og sagði
þannig frá hversdagslegum at-
burðum, að dátt var hlegið. Hún
var með afbrigðum barngóð,
örlát, vildi alltaf öllum vel og var
aldrei ánægðari en þegar hún gat
orðið öðrum að liði. Okkur frænd-
systkinunum var hún alltaf ein-
staklega góð og minnumst við
hennar með innilegu þakklæti.
Þungur harmur er kveðinn að
eiginmanni hennar, börnum,
tengdabörnum og barnabörnun-
um niu, sem sárt sakna nú ömmu
sinnar, sem alltaf vildi allt fyrir
þau gera, jafnvel þótt hún væri
sárþjáð.
Góð kona er gengin; kona, sem
öllum þótti vænt um, er henni
kynntust. Svo sáði hún i þessu
lífi, að hún átti vísa góða heim-
komu til horfinna ástvina.
Guð blessi minningu hennar.
Gyða
— Arður
Framhald af bls. 5
Það er þess vegna svo full-
komið öfugmæli, sem stund-
um hefur verið haldið fram,
að íslendingar ættu að nýta
orku fallvatnanna einungis
fyrir almennan orkumarkað
okkar. Með sölu til erlendra
stóriðjufyrirtækja er ekki
verið að útiloka komandi
kynslóðir frá notkun þessara
verðmætu auðlinda. Heldur
er notkun þeirra til stóriðju
maður hennar Olafur Magnússon
er bjuggu á Þingeyri, buðu hon-
um þangað til dvalar á heimili
þeirra og náði hann þar fullri
heilsu. Gunnlaugur heitinn Þor-
steinssdn læknir var þá nýsetztur
að í héraðinu. Hófust brátt góð
kynni með honum og Sigmundi og
urðu þeir nánir vinir er hélzt
meðan báðir lifðu.
Hugur Sigmundar mun
snemma hafa hneigst til
viðskiptalifsins, stofna sitt eigið
fyrirtæki, verða sjálfstæður og
öðrum óháður. Slíkt var þó eng-
inn hægðarleikur fyrir algerlega
félausan mann, en með tiltrú, og
ábyrgð góðra manna, tókst honum
þó að. stofna sina eigin verzlun
árið 1910 í kjallaranum í gamla
pósthúsinu á Þingeyri. Verzlunin
mun brátt hafa gengið vel og
hann getað staðið við allar sinar
skuldbindingar, þvi að árið 1916
byggði hann sér myndarlegt
ibúðar- og verzlunarhús i
kauptúninu og rak þar verzlunina
óslitið í 62 ár, eða þar til árið
1972, að þau hjónin fluttust brott
frá Þingeyri. Verzlun hans var
veigamikill þáttur i verzlunar- og
athafnalífi héraðsins, og þótt oft
væru erfiðir timar, stóð hún af
sér öll hret.
Um skeið fékkst Sign^indur við
útgerð, keypti kútter, sem hét
Lúll, frá Patreksfirði, og gerði
hann út i nokkur sumur, en ekki
held ég að hann hafi hagnast á
þeim atvinnurekstri. Þá var orðið
erfitt að fá góða fiskimenn á segl-
skip á Vestfjörðum, sjómenn þar
voru þá farnir að leita á aðrar
slóðir. Hann lét einnig samgöngu-
mál til sín taka. Gerði út fólks-
flutningabát og keypti fyrstu
vöruflutningabifreiðina og siðar
fólksbifreið til Dýrafjarðar og
annaðist með þeim flutninga um
héraðið til mikilla samgöngubóta
þótt vegakerfið væri af skornum
skammti fyrir vélknúin ökutæki.
Arið 1911 giftist hann eftirlif-
andi konu sinni Fríðu, dóttur
þeirra hjóna Jóhannesar Ólafs-
sonar hreppstjóra og Helgu
Samsonardóttur. Þau Sigmundur
og Friða voru fyrstu brúðhjónin,
sem gefin voru saman í hinni þá
nýbyggðu fallegu Þingeyrar-
kirkju. Hjónaband þeirra varð
mjög farsælt enda voru þau mjög
samrýnd og hann umhyggjusam-
ur heimilisfaðir, og hún góð hús-
móðir. Heimilið var myndarlegt
og þau hjónin mjög gestrisin og
nutu þess vel að blanda geði við
aðra á gleðistundum. Þau eign-
uðust 7 börn, en af þeim misstu
þau 2 á unga aldri. Þórður, sem
var næst elstur barna þeirra lézt
þ. 4. nóv. sl., um aldur fram. Hann
var giftur Hönnu Proppé. Börn
þeirra Sigmundar og Fríðu, er
eftir lifa eru: Ingibjörg, er vai
gift Edward heitnum Proppé
skrifstofumanni, Camilla, gift
Matthías Guðmundssyni, for-
stjóra á Þingeyri, Hulda, er var
gift Árna heitnum Stefánssyni
skipstjóra og Haraldur skrifstofu-
maður giftur Halldóru Þórhalls-
dóttur frá Bakkafirði. Barna-
missirinn svo og missir tengda-
sona var þeim hjónum mikill
harmur, en Sigmundur tók þessu
mótlæti með karlmennsku og
jafnaðargeði. Hann var mikill trú-
maður og kirkjurækinn, trúði á
handleiðslu almættisins, slíkir
væru Guðs vegir, eins og hann
orðaði það, og þrátt fyrir allt mót-
læti taldi hann sig hafa verið gleð-
innar og gæfunnar barn.
Sigmundur var mjög traustur í
viðskiptum, reglusemi og snyrti-
mennska voru hans aðalsmerki og
settu sinn svip á allt hans lif og
undirstaða undir velmegun
(slendinga í framtíðinni.
Vatnsorkan eyðist ekki þó
árnar séu virkjaðar. Það er
ekki hægt að geyma hana til
síðari tíma eins og t.d. kol og
olíu, ef því er að skipta. Það
er þvi aðeins spurning um
það, hvort orkan á að eyðast
í ánum sjálfum engum til
gagns, eða hvort við finnum
markað fyrir þessa fram-
leiðslu og látum árnar mala
fyrir okkur gull i stað þess að
mala niður farvegi sína.
starf. Hann var félagslyndur og
fór ekki hjá því, að honum væru
falin ýmis trúnaðarstörf fyrir
sveit sina. Hann var formaður
skólanefndar i fjölda ára, og i
stjórn Sparisjóðs Þingeyrar-
hrepps, fréttaritari útvarpsins og
starfaði að slysavarnamálum um
langt skeið.
Ég var 16 ára þegar ég hóf störf
við verzlun hans og þá að sjálf-
sögðu alveg ókunnur verzlunar-
og skrifstofustörfum. Var ég í
þjónustu hans i 7 ár og var það
mér ágætur skóli og gott vega-
nesti siðar á æfinni. Á ég margar
ánægjulegar endurminningar frá
þeim árum og hélzt ávallt einlæg
vinátta okkar á milli meðan hann
lifði. Hann heimsótti mig oftast,
þegar hann var hér á ferð og hafði
ég mikla ánægjú af þeim heim-
sóknum. Hann var líka fróður og
skemmtilegur viðræðis og áhugi
fyrir fréttum úr æskustöðvunum
fyrir hendi þó langt væri um liðið.
Þvi þó togni á átthagaböndunum
slitna þau aldrei að fullu.
Þegar Dýrfirðingafélagið fór
sina fyrstu ferð vestur til Dýra-
fjarðar sumarið 1960, bað ég Sig-
mund að greiða götu okkar fyrir
vestan með gistingu og greiða-
sölu. Þetta var all stór hópur og
ekki áttu allir þessa fyrirgreiðslu
visa. Leysti hann þetta eins vel af
hendi og bezt varð á kosið. Jafn-
framt bauð hann okkur hjónun-
um gistingu og uppihald á heimili
sinu, sem við auðvitað þáðum með
þökkum. Þegar félagið fór i sína
aðra heimsókn vestur til átthag-
anna voru þau hjónin stödd hér
fyrir sunnan. Kom hann þá
skömmu fyrir brottför til min og
afhenti mér lykla aó ibúð sinni og
bauð okkur hjónunum og systur
minni hana til umráða. Ennfrem-
ur sá hann um það, að við fengum
höfðinglegar móttökur og veit-
ingar á heimili sonar hans og
tengdadóttur meðan á heimsókn-
inni stóð. Þegar ég rifja upp
þessar og aðrar endurminningar
frá liónum dögum, finnst mér ég
standa i óbættri þakklætisskuld
við Sigmund og heimili hans fyrir
einlæga vinsemd og hlýju í minn
garð.
Eftir að þau hjónin fluttust
hingað suður bjuggu þau um tima
i lítilli en þægilegri íbúð fyrir
aldrað fólk að Jökulgrunni 1 við
Hrafnistu, þar sem þau undu vel
hag sínum. En snemma á sl. sumri
varð Sigmundur fyrir alvarlegu
áfalli og að lokinni sjúkrahúsvist,
urðu þau hjónin að yfirgefa íbúð
sina og búa á Dvalarheimilinu.
Hann hafði lamast og varð að
hafast við í hjólastól og þurfti að
aðhlynningu að halda, sem kona
hans vegna aldurs gat ekki veitt
honum. Ég heimsótti hann þar
skömmu fyrir andlát hans og sá
þá, að honum hafði hrakað mikið
frá þvi ég heimsótti hann
smömmu áður. Ekki kvartaði
hann um hagi sína eða að frá
honum heyrðist æðruorð um
heilsufarið, mun honum þó hafa
verið ljóst að hverju stefndi.
Hann kvaðst reyndar sakna þess,
að hafa ekki síma i herberginu til
að stytta sér stundir með að
spjalla við vini og kunningja.
Nú er Sigmundur horfinn yfir
landamærin miklu. Ég kveð hann
með söknuði og óska honum
allrar Guðs blessunar á þeim
leiðum, sem hann hefir nú lagt út
á.
Bjarni R. Jónsson.
Sigríður Hafstein
Gröndal - Minning