Morgunblaðið - 13.05.1975, Blaðsíða 12

12 MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 13. MAl 1975
Leikfélag Reykjavíkur:
Fjölskyldan
HÖFUNDUR: Claes And-
erson □ Þýðing: Sam-
vinna Leikfélagsmanna
□ Leikstjórn: Pétur Ein-
arsson Q Leikmynd: Jón
Þórisson □ Tónlist:
Gunnar Þórðarson □
Lýsing: Magnús Axelsson.
Leikritið heitir á íslensku Fjöl-
skyldan, mér hefði fundist réttara
að hafa heitið óákveðið. Hér virð-
ist mér vera um að ræða leikrit
Lelkilst
eftir ÞORVARÐ
HELGASON
um fólk almennt, um fjölskyldur
almennt. Leikritið kemur fyrir
sjónir sem sönnun (i stærðfræði-
legum skilningi) á ákveðinni nið-
urstöðu: fólk þarf á hvert öðru að
halda, og það jafnvel þótt afstaða
þess innbyrðis sé þannig að utan-
frá séð mætti halda að best væri
að það væri ekki í sambýli.
Höfundurinn er geðlæknir og
því má gera ráð fyrir að hann viti
hvað hann er að tala um. Ef við
færum sönnunina í fá orð þá gæti
hún litið svona út: fjölskyldan ér
aflsvið þar sem ýmsir kraftar tak-
ast á, þrátt fyrir mikil átök og
sífellda minni árekstra er með
árunum komið ákveðið jafnvægi á
sviðinu, ef það svo gerist að einn
krafturinn breytist snögglega og
það meira að segja þannig að ætla
mætti að ástandið yrði betra á
eftir, minni átök, færri árekstrar,
fer samt allt úr skorðum, allt fer
úr jafnvægi og riðlast meir en
nokkru sinni fyrr svo það er best
fyrir kraftinn að breytast aftur i
sina fyrri mynd, gamla ófremdar-
ástandið er betra en hið nýja.
Það má vel vera að þetta sé oft
rétt en dálítið finnst manni þetta
bóklegt.
Fjölskyldan samanstendur af
hjónum og þrem börnum. Eigin-
maðurinn er líttmenntaður skrif-
stofumaður sem var í herþjónustu
þegar hann hefði átt að menntast.
Hann drakk þegar þau hjónin
kynntust og drekkur enn, drekk-
ur mikið, þar að auki langar hann
til að læra ensku, mikið meira
fáum við ekki að vita um hann.
Helgi Skúlason leikur hann af-
burða vel. Eiginkonan er líka
hversdagsleg kona sem við fáum
lítið að vita um. Sigriður Hagalin
leikur hana prýðilega. Elsta barn-
ið er Marta, vinnur í banka og er
vergjörn með afbrigðum — að þvi
sagt er, þess sjást engin merki í
túlkun Hrannar Steingrímsdótt-
ur. Leikkonan hefur ýmislegt til
brunns að bera en nokkur viðbót-
arþjálfun gæti bætt þar um, t.d.
líkamsþjálfun, leikhreyfingar og
raddbeiting. Strákurinn heitir
Þórir og er hinn dæmigerði ungi
menntamaður, í verkfræði og
maókommi. Hlutverkið gefur
ekki tilefni til mikils en Harald G.
Haraldsson fer vel með það.
Yngsta barnið erSúsannaí gagn-
fræðaskóla, henni þykir ekki
gaman í skólanum frekar en flest-
um öðrum börnum á hennar aldri.
Hún er leikin af Sigrúnu Eddu
Björnsdóttur, ólærðri ungri
stúlku sem stendur sig samt mjög
vel, hún er örugg, eðlileg með gott
timaskyn og furðulega skýrt tján-
ingarsvið. Sigurður Karlsson gef-
ur góða mynd af geðlækni.
Claes Anderson er ljóðskáld og
stenst því ekki freistinguna að
beita á efni sitt vinnubrögðum
ljóðskálds og er trúðurinn látinn
fara með þann texta. Guðrún Ás-
mundsdóttir leikur trúðinn mjög
fallega en búningurinn studdi
ekki túlkunina.
Eins og ég hef lýst hér að ofan
verður ákveðin þróun í leikritinu:
hinn drykkjusjúki eiginmaður
hættir að drekka en það hefur
mjög slæm áhrif á eiginkonuna
svo hún verður að fara á geð-
sjúkrahús og á meðan hún dvelst
þar fer allt úr skorðum nema eig-
inmaðurinn. Sá þáttur leikritsins
er óljósastur, það óljós að það er
erfitt að sætta sig við breyting-
arnar, þ.e.a.s. að finnast þær trú-
legar. Ég hef að vísu ekki séð
frumtexta leikritsins og veit þvi
ekki hvort er við einhvern annan
að sakast, en trúlegt þykir mér að
höfundurinn eigi hér einn hlut að
máli.
En hvað sem um þetja leikrit
verður sagt þá er það skemmtileg-
ur texti, aldrei leiðinlegt augna-
blik og ýms viðhorf og afstöður
okkur flestum nægilega kunn til
að hafa sem kallað er „lúmskt
gaman“ af þessu.
Leikstjórinn Pétur Einarsson
hefur líka lagt verkið rétt, hæfi-
lega hratt og hressilegt, gert það
eins lifandi og skemmtilegt og
efni stóðu til. Þýðingarsamvinnan
skilaði góðum árangri.
Liklega á þessi íbúð að segja
okkur sína sögu um ástand fjöl-
skyldunnar, hún er ósæmilega lít-
il fyrir allt þetta fólk. Leikmynd
Jóns Þórissonar hæfði mjög vel,
hún sýndi allt sem þurfti en ekk-
ert meir, nákvæmlega eins óper-
sónuleg og leikritið sjálft.
Magnús Axelsson lýsti hana og
einnig atriðið á geðdeildinni
mjúklega og nákvæmlega hæfi-
lega bjart og jafnt, tónn ljóssins
er dekkri en maður sér oft hér en
það er ekki á nokkurn hátt verra
nema síður sé.
Norræn
myndlistarvika
Grafik-mynd eftir Ottar Helge Johannessen (N).
Ég tel rétt að vekja sérstaka
athygli á sýningum er nú standa
yfir í Listasafni Islands og Lista-
safni ASl í tilefni norrænnar
myndlistarviku. Sýningarvika
þessi mun ná til meira en fimmtiu
'istasafna á Norðurlöndum og er
meginregla að sýna verk frá
frændþjóðunum, en síður eigin-
myndir. Finnar kynna þannig ís-
lenzka list og norska, Norðmenn
danska og finnska og þar fram
eftir götum. Ekki veit ég persónu-
lega hvað Finnar hafa að kynna af
íslenzkri list á söfnum sínum því
að mér vitanlega hafa þeir ekki
haft mikil umsvif varðandi kaup á
islenzkri list frekar en önnur
Norðurlönd. Á ferðalögum mín-
um um Norðurlönd hef ég lítið
séð af nýrri íslenzkri list en þeim
mun meira af nýlist hinna Norð-
urlandanna en þó er hvergi nærri
gert nógu mikið af þvi að viða að
söfnum góðu sýnishorni af list
grannþjóðanna. Statens Museum
for Kunst í Kaupmannahöfn
(rikislistasafnið) mun eiga flest-
ar islenzkar myndir en það gefur
hvergi nærri fullnægjandi mynd
af íslenzkri myndlist á öldinni,
síður en svo. Norræna listabanda-
lagið á hugmyndina að þessari
myndlistarviku og skipuleggur
hana, en myndirnar eru allar úr
geymslu safnanna sem halda sýn-
ingarnar. Bandalagið hefur
einnig leitast við að fá safnfólk til
að skoða sýningar Norræna lista-
bandalagsins, sem haidnar voru
annað hvert ár i áratugi, en þeir
vísu menn hafa litinn áhuga sýnt
þessum sýningum og lítið keypt,
ef þá nokkuð, og það hefur sjálf-
sagt átt sinn þátt i minnkandi
almennum áhuga á þessum sýn-
ingum þannig að þær voru lagðar
niður og var hin siðasta þeirra
einmitt háldinTMyndlistarhúsinu
á Miklatúnii sambandi við
Listahátíðina 1972 svo
sem margir munu muna. Hug-
myndin að báki þessum sýn-
ingum er sprottin af brýnni
nauðsyn, þar sem norr
ænum söfnumergjarnt að láta
myndlist bræðraþjóðanna ryk-
falla i geymslum, kjöllurum og
hanabjálkalöftum, og ætti þvi
þessi vika frekar að nefnast mán-
uður því að ein vika er alltof
stuttur timi. En allt á sitt upphaf
og vonandi verður áframhald á
slíkum listkynningum, og von-
andi verða þær til þess að safn-
fólki rennur blóðið til skyldunnar
varðandimyndarleg innkaup á
myndum. Ekki er hægt að ásaka
Listasafn Islands varðandi inn-
kaup á myndlist bræðraþjóðanna
þar sem að fjárveitingar til þess
eru mjög skornar við nögl þannig
að listráð er nánast óstarfhæft
vegna peningaleysis,auk þess eru
húsakynni safnsins alls ekki sam-
boðin þjóð er gerir tilkall til að
nefnast menningarþjóð.
Það er stutt síðan undirritaður
tók saman yfirlit yfir stöðu is-
lenzkra myndlistarmála fyrir blað
Norræna listabandalagsins og
hann verður að segja það hreint
út að það er eitt dapurlegasta
verk sem hann hefur tekið sér
fyrir hendur frá því að hann hóf
að skrifa um myndlistarmál. Það
er mikil nauðsyn á því að kallað
verði saman myndlistarþing og
gerð úttekt á stöðu Listasafnsins
og íslenzkrar myndlistar í heild
og hvað hægt er að gera til bóta
en það er vissulega margt.
Svo vikið sé að sýningunum þá
eru þær um margt mjög fróðlegar
og æskilegter aðþeirsem áhuga
hafa á myndlist fjölmenni á bæði
söfnin. Gagnrýna má það að Lista-
safnið var ekki allt tekið undir
kynningu þessa því af nógu er að
taka þar sem 335 verk og þar af 15
höggmyndir eru í eigu þess og af
þeim hafa 65 verið valin á lista
vikuna, en e.t.v. er það vegnaþess
að geymslurými vantar og stöðugt
fleiri herbergi safnsins eru lögð
undir geymslur þannig að einn
góðan veðurdag gæti svo farið að
loka yrði safninu vegna þrengsla!
Listasafn Islands á margt dýr-
mætra mynda eftir norræna lista-
Myndllst
eftir BRAGA
ÁSGEIRSSON
menn, svo sem J.L. Ring, Asger
Jorn, Munch, Lundström o.fl. og í
framtiðinni þarf gott úrtak
norrænnar listar jafnan að hanga
uppi i rúmgóðum salarkynnum
„listasafns framtíðarinnar".
Margt ágætra verka eru einnig
á sýningunni í húsakynnum
listasafns Alþýðusambands Is-
lands og er þar eingöngu um
grafísk verk að ræða, sem njóta
sin vel á veggjum safnsins.
Ég vil svo ljúka þessum pistli
með því að minna áhugsama á að
sýningunum lýkur í kvöld.

Málverkió „Faðir og sonur“, eftir norska málarann Erling Enger (F.
1899).