Morgunblaðið - 22.06.1975, Blaðsíða 18

Verkföll á verkföll ofan: það er gangurinn hjá Bretanum orðið. Myndin er tekin við Chrysler-verksmiðjuna í Coventry. £ Time
var eitt þeirra rita, sem birti útdrátt úr Johnson greininni. Það birti líka þessa mynd, til þess að lýsa þeirri kröfupólitík, sem nú er
að dómi Johnsons að koma þjóðinni á vonarvöl.
EFTIR PaulJohnson
Oft er litið svo á að kjarabarátta og
sósíalismi sé nokkurn veginn það sama,
að meðlimur í verkalýðsfélagi sé sósíal-
isti og öfugt og að verkalýðssamtök og
sósíalismi stefni að sama marki. Mig
langar til að sýna fram á að þessi kenn-
ing hefur jafnan verið vafasöm, og er nú
algerlega röng. Það má reyndar segja að
verkalýðshreyfingin á Bretlandi í dag sé
ekki aðeins að spilla eigin málstað, held-
ur sé hún einnig vaxandi hindrun fyrir
framkvæmd sósíalisma. Verkalýðshreyf-
ingin er að ganga á brezkum sósíalisma
dauðum og tími kominn til að sósíalistar
spyrni þar við fótum.
Fyrst skulum við spyrja okkur sjálf:
hvað er markmið sósialisma? Kjarni
sósíalismans er ekki hvaða leið er farin
að settu marki, lýðhylli hans. Hann bygg-
ist á því að ailir beri jafnt úr býtum.
Samkvæmt kenningum hans ber að
verja þjóðartekjunum með hagsmuni
allra í huga, allra okkar — karlar, konur
og börn eiga jafnan hlut i þjóðarbúinu,
og sömu skyldur gagnvart þvi — að gera
okkar bezta — og sömu kröfu til hlut-
deildar i uppskerunni. Sósialismi er ekki
stefnuskrá fyrir iðnverkamenn, eða fyr-
ir ófaglærða verkamenn, né fyrir neinn
sérstakan hóp verkamanna. Hann er
ekki tileinkaður hinni vinnandi stétt,
sósíalisminn trúir ekki á stéttaskiptingu.
Samstaða og samúð
Hann er á móti sérstæðisstofnun og
hvers konar hagsmunahópum, sem
myndaðir eru til að arðræna samfélagið.
I sósíalismanum birtist nauðsyn á sam-
stöðu og samúð i þjóðfélaginu — á
bræðralagi okkar. Þessv«gna er hann
óaðskiljanlegur frá Iýðræði, og verður,
ef hann ætlar að vera sjálfum sér sam-
kvæmur, að starfa í tengslum við rikis-
stjórn, sem sjálf er ábyrg gagnvart lýð-
ræðislega kjörnu löggjafarþingi. Þar
verður allar þær mikilvægu ákvarðanir
að taka, sem áhrif hafa á líf okkar i
þjóðfélaginu, og hvergi annarsstaðar.
Engin þau samtök, sem ógna þessu
grundvallar skilyrði, geta talizt sósíölsk
samtök, þau hljóta þvert á móti að teljast
and-sóiölsk.
Snúum okkur nú að verkalýðssamtök-
unum. Verkalýðsfélög þurfa ekki á
neinn hátt að vera tengd stjórnmálasið-
fræði. Þau eru einfaldlega hagsmuna-
samtök. Þau þróuðust sem varnartæki
innan auðvaldskerfisins. í lénsskipulag-
inu greip almúginn til uppþota til að
verjast grófri misnotkun starfskrafta
sinna eða óþolandi skattheimtu. Þegar
honum reyndist ókleyft að koma fram
þjóðfélagsumbótum, eða endurskipu-
leggja þjóðfélagið á skynsemis- og sann-
girnisgrundvelli, greip hann þau vopn,
sem handhægust voru, myrti, brenndi og
rændi. Stundum var hann miskunnar-
laust bældur niður. Stundum hlaut hann
úrlausn. Enginn hefur haldið því fram
að uppreisn almúgans hafi verið bezta
leiðin til að fá leiðréttingu á þjóðfélags-
legu misrétti. Þetta var hinsvegar eina
leiðin, sem honum var opin. Með tilkomu
auðvaldssamfélaganna, beittu verka-
menn einnig uppþotum. En þeir komust
að þvi að áhrifameira var að bindast
félagssamtökum og þróa verkfallsvopn-
ið.
Verkfallsvopnið
er neikvætt vopn
Verkalýðsfélagið var ekkert sósialískt
tæki. Það var alls ekkert stjórnmálatæki.
Það hafði efnahagslegan tilgang innan
auðvaldskerfisins, sem varnarbandalag
örvæntingarfullra og undirokaðra
manna, og gerði þeim kleift að mæta
eigendum fjármagnsins nokkurn veginn
á jafnréttisgrundvelli. Helzta vopn
verkalýðsins, verkfallið, var i rauninni
neikvætt, niðurbrjótandi og öfgasamt
svipað og uppþotin. Það gat brugðizt og
verið gífurlega kostnaðarsamt, og jafn-
vel þegar það bar tilætlaðan árangur, gat
verkfall skaðað þá sem beittu því upp-
undir það jafnmikið og andstæðingana.
Þvi var beitt af því að engin önnur leið
virtist fær.
Uppþot og verkföll voru óhjákvæmileg
svör þeirra stétta, sem voru útilokaðar
frá allri stjórnmálaaðild við stefnumörk-
un í þjóðfélaginu. Eftir að atkvæðisrétt-
ur varð almennari gjörbreyttust viðhorf-
in og ruddu sósialismanum braut. Nú
var unnt að bæta nýju stjórnmálaafli við
gamla þjóðfélagskerfið, sem svo gat knú-
ið fram löggjöf er skapaði efnahagsum-
bætur — þar sem hagsmunir almennings
voru æðsta stefnumarkið. Þegar atkvæð-
isrétturinn hafði verið tryggður og leiðin
til sósialisma opnuð, voru uppþot og
verkföll ekki lengur einu vopnin, og nú
var unnt að líta þau í réttu ljósi; þjóðfé-
lagslega skaðlega i eðli sínu og þess-
vegna and-sósíölsk.
Að sjálfsögðu höfðu verkalýðsfélögin
áfram hlutverki að gegna. Þau gáfu
þeim þjóðfélagshópum, sem enga mál-
svara áttu, tækifæri til að bindast sam-
tökum í stjórnmálaskyni og nota sér til
fulls þau nýju tækifæri sem gáfust.
Verkalýðsfélögin voru þau hagsmuna-
samtök, sem gátu staðið undir stofnun
sósialistaflokks, sem svo gat hafið barátt-
una fyrir sósíölskum markmiðum. Það
var í rauninni þetta, sem brezka verka-
lýðshreyfingin gerði árið 1900 þegar hún
stofnaði Verkamannaflokkinn til að
tryggja sér fulltrúa á brezka þinginu.
Eftir það hefðu verkalýðssamtökin
smám saman átt að draga úr úreltri og
þröngri sérhagsmunastefnu, en leggja
aukna áherzlu á víðtækara skipulag
sósíalisma á stjórnmálasviðinu. Smám
saman hefðu þeir sósíalistar, sem samfé-
lagið hafði kjörið til að þjóna þjóðinni
allri, átt að taka við af verkalýðshreyf-
ingunni, sem þjónaði sérhagsmunum.
Umfram allt hefði efnahagskerfi þjóðfé-
lagsins, ákvæðin um það hvernig auðn-
um skyldi skipt og umbun útdeilt til
okkar allra, sem erum þegnar í þjóðfé-
laginu, átt að lúta yfirráðum lýðræðis-
legrar rikisstjórnar.
Það er ekki þetta, sem gerzt hefur.
Verkalýðssamtökin hafa neitað að viður-
kenna þau takmörk, sem sögulegu hlut-
verki þeirra eru sett. Þau hafa ekki
aðeins hafnað hugmyndinni um að af-
sala sér völdum í áföngum og færa þjóð-
félags- og efnahagsstarfsemina yfir á
stjórnmálasviðið, heldur hafa þau harð-
neitað að nokkuð yrði dregið úr valdi
þeirra til að þvinga þá hagsmunahópa,
sem þau eru fulltrúar fyrir. Þau hafa
reyndar stöðugt, miskunnarlaust og
hugsunarlaust reynt að auka þau völd.
Og á undanförnum árum, óg þá sérstak
lega á síðustu fimm árum, hafa þau ýtt
burt og barið niður alla andstöðu og loks
tekizt að ná öllum tökum á efnahag
Bretlands.
Og allt er þetta tilviljun!
Þetta hefur ekki gerzt samkvæmt
neinni vel undirbúinni og yfirvegaðri
áætlun. Þetta er ekki hluti af neinni
áætlun. Þetta hefur í rauninni allt komið
af tilviljun. Gríðarfjölmenn verkalýðsfé-
lög, sem hvert fyrir sig berst fyrir kaup-
hækkunum, hverjar sem afleiðingarnar
geta orðið, hafa rutt úr vegi öðrum þjóð-
félagsstofnunum — ríkisstjórnum,
stjórnmálaflokkum, einkafyrirtækjum,
stjórnum þjóðnýttra fyrirtækja — og
standa nú innanum rústir vigvallarins,
óvéfengjanlegir sigurvegarar. Þau höfðu
ekki gert ráð fyrir sigri. Þau vita ekki
hvað á við hann að gera, nú þegar hann
er unninn. Þau eru nú rugluð og ráðvillt,
eins og almúgi miðaldanna eftir að hafa
brennt til grunna herragarð landsdrott-
insins. Hvað næst? Það veit enginn, því
ekki var hugsað fyrir þessum árangri, og
enginn þeirra hefur með starfi sinu og
reynslu öðlast hæfileika til að vinna já-
kvætt og skapandi. Það er ekki í þeirra
verkahri ng.
Hér er komið að kjarna málsins.
Verkalýðssamtökin eru afkvæmi auð-
valdsstefnu 19. aldarinnar. Þau eru hluti
þess kerfis. Þau áttu nauðsynlegu, jafn-
vel göfugu, hlutverki að gegna gegn öfl-
ugum, vel skipulögðum og miskunnar-
lausum auðvaldsöflum.
En eftir að þau öfl voru afvopnuð,
eftir að þau voru hrakin á flótta — og
báðust náðar — hafa verkalýðssamtökin
engu erindi að gegna. Það má punta upp
á verkalýðssamtökin með efnahagsmála-
nefndum o.fl. en eini sanni tilgangur
þeirra er að semja um bætt kjör innan
allsráðandi auðvaldskerfis. Brezka
verkalýðshreyfingin hefur nú verið rifin
upp úr því samhengi, og henni ýtt úr á
allt annað svið. Þá heidur hún enn áfram
á þeirri einu braut sem hún þekkir — að
krefjast hærri launa. Þar sem hún hefur
unnið alla andstæðinga sina, þar sem
hún er í rauninni tekin við ríkinu, fær
hún að sjálfsögðu kröfur sínar uppfyllt-
ar. Undirgefin ríkisstjórn prentar pen-
ingaseðlana, og afleiðingin er verðbólga,
sem á sér ekkert fordæmi.
Brezk verkalýðshreyfing er þannig
orðin forskriftin að þjóðarógæfu. Þér
takið eftir, félagar í verkalýðshreyfing-
unni hafa ekkert tækifærí til að njóta
fengsins. Verkalýðssamtökin eru ekki
nein einingarsamtök. Þau eru aðeins
samsteypa sérhagsmunahópa.
Og á verðbólgutímum, þegar rauntekj-
ur standa í stað, eða, eins og hjá okkur,
fara ört minnkandi, eru þau verkalýðsfé-
lög, sem krefjast hækkaðra launa, aðeins
að keppa hvert við annað. Hvert það
verkalýðsfélag sem getur, þótt það sé
venjulega aðeins um stundarsakir, bætt
raunveruleg Iffskjör félagsmanna sinna,
hlýtur að gera það á kostnað samfélags-
ins. Hvaða orð eigum við að nota um hóp
staðráðinna manna, sem skipa lykilstöð-
ur í þjóðfélaginu og beita sameiginlegu
valdi sínu til að hækka laun sín, án
nokkurs tillits til þurfta og hagsmuna
allra hinna? Ahrifamenn, sem gera sam-
særi um að mergsjúga samfélagið, eru
glæpamenn. Við skulum nefna þá því
nafni.
Lyktar iaunakapphlaupi Bretans með pví að • . .