Morgunblaðið - 21.09.1975, Síða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 21. SEPTEMÐER 1975
— Já, góði minn, ég þekki þennan fjörð orðið út og
inn. Hér hef ég átt heima alla mfna ævi. Ég hef siglt
Breiðafjörðinn fram og aftur og sjórinn hefur gefið mér
svo mikið að hann má hirða mig ef hann vill.
Okkur hafði verið boðið í sigl-
ingu um Breiðafjörðinn fagran
laugardag fyrir nokkru og far-
kosturinn var þriggja tonna trill-
an hans Höskulds Pálssonar frá
Höskuldsey og það var hann sem
lét sér um munn fara upphafsorð
þessarar greinar. Ekki er ðlfklegt
að Guðrún Jónsdóttir frá öxney
og Jón Dalbú Ágústsson hafi
einnig viljað taka undir þessi orð
hans, en þau voru einnig með f
ferðinni.
Það var blíðuveður þennan dag
og Stykkishólmur heitasti staður
á landinu. Hiti 10 stig og heiðskír
himinn. Rúna, báturinn hans
Höskulds, bar okkur fyrst út úr
höfninni, síðan framhjá eyjunum
næst landi og þar á meðal
happdrættiseynni, Hvítabjarnar-
ey, sem stóð þó ekkert í því að
skipta um eigendur, þó að hún
væri sett á ,,lotterí“. Ferðinni var
heitið út í Galtarey, þar sem
Guðrún ætlaði að sýna okkur eyj-
una sfna og kannski gefa okkur
kaffi ef vel lægi á henni. Síðan
átti að skoða Öxney og verksum-
merki þar eftir byggð Eiríks
rauða og annarra merkra manna.
Þröskuldar
Á leiðinni inn eftir var spjallað
vítt og breitt um siglingar á
Breiðafirði og þá erfiðleika sem
straumar og rastir valda sæfar-
endum. Ýmsar sögur höfðu þau
Guðrún, Höskuldur og Jón að
segja, enda öllum leiðum og
slóðum á Breiðafirði kunnug.
Höskuldur trillukarl úr Hólmin-
um, en uppalinn í Höskuldsey,
Guðrún frá öxney og síðasti kven-
formaður á Breiðafirði að sögn
þeirra félaganna og Jón Dalbú
skipstjóri á flóabátnum Baldri
undanfarin 20 ár.
Undirritaður, borgarbarnið,
skildi ekki allar þær sæbörnu um-
ræður sem fram fóru við undir-
leik vélar og öldugjálfur. Hins
vegar var ekki hægt annað en að
taka eftir röstunum, sem verða er
straumur og fall mættust. Ýmist
eru þar kallaðar þröskuldar eða
rastir eftir því sem við á hverju
sinni. Höfðu þau ýmsar sögur að
segja frá erfiðleikum, sem þau
höfðu lent í á litlum bátum í
þröngum Sundum og þá gjarnart
með mikinn farm. Einhver hafði
eitt sinn verið í heyflutningum
með föður sínum og lent illa í
straumi með þeim afleiðingum að
helmingur heyfarmsins fór fyrir
borð. Tókst þó að ná mestallri
töðunni inn á nýjan leik, enda
hafði búið ekki ráð á að missa
dýrmætt fóðrið í hafið.
í bullandi pusi
— Ég skal segja þér það góði
minn, að það fara ekki allir í fötin
hennar Guðrúnar, þó meiri hafi
prófin og menntunina. Hún er
eitt það mesta hörkutól, en um
leið ein mesta manneskja^.sem ég
hef kynnzt, sagði HöskUldur á
leiðinni inneftir. — Það er sama
hvað hún leggur fyrir sig, hvort
heldur er að stýra bát, elda mat,
gera að fiski eða þá að hún sýnir
sína listrænu hæfileika. Alls
staðar er hún jafn djöfull klár og
m
Guðrún: — Gamli maðurinn bætti
þvf sem fólkinu fækkaði.
hef enga ástæðu til að rengja það,
enda man ég ekkert eftir þessum
atburði, sagði Höskuldur. — Ég
er búinn til úr tómum afgöngum,
13 í röðinni af 14 systkinum.
Vikugamall fluttist ég út í
Höskuldsey og átti þar heima
fram að tvítugu. Þá fluttist ég til
fastalandsins og hef verið þar
siðan.
— Hann Dalli (Jón Dalbú),
blessaður vertu hann er löngu
orðinn þjóðkunnur því ekki eru
þeir svo fáir sem hann hefur siglt
með um Breiðafjörðinn, svo hafa
blöðin líka verið að skrifa um
hann annað slagið, hélt Höskuld-
ur áfram. — Hann er í sumarfríi
núna, en þegar hann frétti að ég
ætlaði að skreppa inn í eyjar þá
mátti hann til með að skreppa,
hann er eins og við hinir, getur
ekki verið annars staðar en
viðloðandi sjóinn.
Guðrún er frá Öxney eins og
áður sagði, en hefur flækzt víða á
sínum 62 árum. Annars kom
skrautritað skjal, sem hékk uppi á
veggnum góða í skála Guðrúnar,
mjög á óvart. En þar var henni
óskað innilega til hamingju með
sextugsafmælið. — Já, hún
Gunna hefur það skjalfest að hún
sé orðin 60 ára, sagði Höskuldur.
— Það er líka eins gott fyrir
hana, því annars myndi enginn
trúa henni.
Guðrún starfar nú sem kokkur
á Þórsnesi I frá Stykkishólmi, en
vegna vélarbilunar í bátnum
hafði ekkert verið róið vikuna
áður en blaðamenn bar að garði.
— Þetta er ljóta ástandið, segir
Guðrún, að hanga svo aðgerðar-
laus alla vikuna. Það er nógu
slæmt að eiga frí frá fimmtudags-
kvöldi fram á sunnudag eins og er
venjulega hjá okkur á skelja-
bátunum, þó að fjórir dagar bæt-
ist ekki við. Þetta væri kannski í
lagi ef báturinn minn væri ekki
líka í víðgerð, en án hans get ég
mig lítið hreyft. Ekki fer ég að
ferðast í bíl ótilneydd, en það er
leiðinlegasti ferðamáti, sem ég
þekki.
að ekki létu híbýlin nú neitt sér-
lega mikið yfir sér. Ósköp venju-
legur skáli, sem að visu hefði
sómt sér ágætlega sem sumar-
bústaður við Þingvallavatn.
Með flóru og fánu
f jarðarins á veggnum
Er inn var komið blasti við
beint á móti dyrunum milliveggur
sem skipti skálanum í tvennt. En
það var enginn venjulegur milli-
veggur, skreyttur skeljum og
ýmsum sjávargróðri, kröbbum og
kuðungum og ótalmörgu sem
finna má í lífheimi Breiðafjarðar.
Það er eiginlega ekki hægt að
lýsa þessu listaverki hennar
Guðrúnar með orðum, en svo
sannarlega er það glæsilegur
varði íslenzkrar alþýðulistar.
— Já, maður leikur sér við þetta í
einverunni hérna í eyjunni,
sagði Guðrún, það er ekki svo
margt sem glepur. Efninu í þetta
hef ég safnað hvar sem ég hef
komið hér á firðinum, gengið fjör-
ur, fengið þetta í bátunum, í
frystihúsunum og yfirleitt hvar
þar sem ég hef rekizt á eitthvað
sniðugt. Sjáðu þennan lampa
hérna, sagði Guðrún, og benti á
hvalbein, sem við fyrstu sýn leit
alls ekki út fyrir að vera lampi.
—Þetta fann ég í einni eyjunni,
hreinsaði vel í klór og fékk svo
þennan fína lampa, já, það er
margt hægt að gera ef maður
nennir að líta niður fyrir
lappirnar á sér.
Eitthvað sterkara
— Heyrðu, Gunna mín, áttu nú
ekki eitthvað sterkara handa mér,
sagði Höskuldur, er Gunna til-
kynnti okkur hinum að kaffið
væri orðið heitt og hver og einn
yrði að bera sig eftir björginni.
— Það er alltaf sama bölvuð
frekjan í þér Höskuldur, hreytti
Gunna út úr sér, en bætti svo við
að það væri hægt að athuga hvort
ekki væri einhver leki frammi í
búri. Eflaust hafa þau fundið ein-
hverja brjóstbirtu í búrinu, þvi
Höskuldur var allur hýrari og
rjóðari er hann kom til baka
nokkrum mínútum síðar og var
maðurinn þó ekki fölur er þangað
var haldið. Fyrir okkur hina
dugði kaffið, sjóðheitt og rót-
sterkt eins og það á að vera.
Tómir afgangar
En hvaða fólk var þetta, sem
var þarna á ferð með Morgun-
blaðsmönnum?
Höskuldur Pálsson fædd-
ist í Stykkishólmi 15. ágúst 1911.
— Eða svo er mér sagt og ég
Gamla bænahúsið f öxney og
gamalt frumstætt vágnhjól.

Bátsferð
nm Breiðafjörð
og heimsókn
í Öxney
og Galtarey
dugleg. Einu sinni mætti ég henni
á leiðinni frá öxney í bullandi
pusi ög ágjöf. Hún var þá á leið út
í Hólm og með henni var tvennt 1
bátnum. Mín kona var ekkert að
biðja okkur um að sigla með sér
og þó að við byðum henni sam-
fylgd, sagði hún bara nei takk, og
sigldi áfram. Það skipti hana ekki
nokkru máli þó duglega gæfi á og
farþegarnir væru orðnir hund-
blautir. Hún fór sínu fram og
mátti ekki vera að því að slóra
neitt.
Við nálguðumst nú Galtarey,
eyjuna hennar Gunnu. Höskuldur
stýrði inn í lendinguna meðfram
hólmum og töngum, sumir til-
heyrðu Rifgirðingum, aðrir
Galtarey. Guðrún sagði honum
hvar bezt væri að lenda, en
Höskuldur vildi nú fá að ráða því.
— Hvað er þetta manneskja, ég
lendi bara á sama stað og síðast,
sagði hann og svo vorum við lent.
Á leiðinni upp kambinn, upp að
skálanum hennar Gunnu, læddi
Jón því að mér að ég yrði heldur
betur hissa þegar Guðrún opnaði
skálann og ég sæi alla dýrðina. Ég
sagði ekkert en hugsaði með mér
„Sjðrinn hefur 9
að hann má hirð